GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.04.29 Nr100

VVielkiego

Xicstwap O Z N A N S K I E G Onakładem Drukami Nadwornej IF. Dekera 2 Spółki. - Redaktor: A. WannotcshLnooo.

W Sobotę dnia 29. Kwietnia.

1843.

Wiadomości krajowe.

Z B e r l i n a , dnia 27 . Kwietnia.

lS. Pan Podpułkownika Antoniego Franciszka Augusta Saladin de Pregny w Genewie pod nazwiskiem Saladin de Lubię res na godność Barona wynieść raczył. JJ. KK. WW. WW. Xiestwo dziedziczni Sasko- Wejmarscy przybyli tu z Weimaru i zajęli pokoje na zamku królewskim na ich przyjęcie przygotowane.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

z Warszawy, dnia 25. Kwietnia. N. Cesarz i Król Jmć, dostrzegłszy w protokóle posiedzenia Rady Administracyjnej, ze taż Bada dozwoliła zbierać dobrowolne ofiary w całej parafii Płockiej, na zakupienie sreber i sprzętów do nabożeństwa potrzebnych, w miejsce tych, które kościołowi parafialnemu w mieście Płocku w roku zeszłym skradzione zostały, rozkazać raczył Ministrowi Sekretarzowi Stanu, sprzęty i porządki dla rzeczonego kościoła potrzebne, nabyć w Petersburgu, z funduszu dobezpośredniego szafunku Jego Cesarskiej Mości zachowanego, i przesłać takowe do miasta Płocka.

(Dalszy ciąg uznanej szlachty.) - Piechowski (z Kosbut Skoczek) JaD, h. Monsztern czyli Leliwa z odmianą; Piechowski (z Kosbut Skoczek) Józef, t. h.; Piechowski (z Kosbut Skoczek) Karol po Janie, t. h.; Piechowski (z Kosbut Skoczek) Karol po Stanisławie, t. h.; Pogorzelski Mat., h. Krzywda; Pogorzelski Kaź., t. h.; Radwan Winc, h. Radwan; Bakowski J óz., h. Kościesza; Bakowska z Sadowskich Kunegunda, wraz z synem Władysławem, w małżeństwie z Tomaszem Bakowskim spłodzonym, h. Trzywdar; Bościszewski Ant., h. Junosza; Rostkowski Wład., h. Dąbrowa; Busiecki Józ., h. Rawicz; Ruszkowski Wład., h. Pobóg; Buszkowski Ant, t. h. . (Dok. nast.) Rossya Trauskaukazya stanowi najznaczniejszą część kraju południowej połowy europejskiej Bossyi. Zawiera ona kaukazkie górzyste kraje wraz z całą massa prowiiicyi, które z tamtej strony gór leżą na georgijskim przesmyku, ograniczonym dwoma morzami aż do gór Armenii, teraźniejszej wschodniej granicy Europy. Przez swe przez swe kliuia, przez swe obecne i przyszłe przez melioracyą wydobyć mogące się produkta, pomiędzy któremi uprawa winnej macicy w o stalnich czasach wielką gra rolę, może Transkaukazya stać się dla Rossyi zupełnie kontinentalną kolonią - w takim samym stosunku jest ua północnej stronie Siberya. Tak jak zachodnie europejskie nadmorskie państwa posiadają swe zaatlantyckie kolonie, tak posiada Rossya swe kontinetalne w Siberyi i Transkaukazyi. Obiedwie te prowincye mogą z czasem przynieść macierzyńskiemu krajowi nieobra chowane korzyści, skoro dotąd uśpione siły przez industryą i cywilizacyą obudzouemi będą i skoro długotrwała pacyfikacya Kaukazu nastąpi. Z p e t e r s b u r g a, dnia 1 7. K wieinia.

W gazecie Journal d'Odessa czytamy, ze w stepach i wsiach okolicznych pokazało się w ciągu bieżącej zimy wielkie mnóstwo wilków, które napadają nietylko na trzody ale i ua ludzi, tak iż najwyższa miejscowa władza nakazała powszechne polowanie na te zwierzęta i naznaczyła na to dni 14. i 15. Kwietuia a na powtórne dni 24. i '25. tegoż miesiąca. Fraucya.

Z p a ryż a, d. 15. K wietuia.

Ze partya Krystynistów, nie dosyć nieszczęśliwym wypadkiem dwóch intryg nauczona, na nowo knuje spiski do obalenia obecnego rządu w Hiszpanii nie ulega żadnej teraz wątpliwości, równie jak i to, że do życzeń swych karolistów chce zwabić. U wielkiej liczby tychże udało się im nawet, lecz karoliśti prawdziwi nie chcą ani o tern słuchać i nawet przeciw temu pracują. Generałów Balmaseda i Fons chciano także wciągnąć do tego iuteressu, lecz nic nie wskórano, i pierwszy już nawet do Marsylii odjechał. Spiskowi starają się pomału zbliżać do granicy hiszpańskiej, rząd jednak francuzki zAłaje się mieć pilne bardzo pa nich oko. Pierwsze podejrzenie padło na nieszczęście na człowieka mającego największy wpływ pomiędzy karolistami, który jako największy przeciwnik podobnych zabiegów jest znany, który ani do wypadków październikowych r. 1841. ani do rewolty wybuchłej w Barcelonie wcale nie należał, a którego rady nie tylko wzwyż wymienionych dwóch Generałów, ale nawet wielu innych karolistów od udziału w tern przedsięwzięciu od

; \więdły. Dzisiaj rano o godzinie 6tej przyszła do P. Salvador y Salin, obywatela mającego znaczny w Hiszpanii majątek, i sprawującego interessa Dou Carlosa w Londynie, polieya i mieszkanie jego przetrząsnęła. Przy tej okoliczności zabrano Panu Salvador wiele manuskryptów objaśniających wypadki ostatnich dziesięciu lat historyi Hiszpanii, jego samego aresztowano i do prefektury zaprowadzono. - Tam po dwugodzinnej indagacyi udzielono mu rozkaz, opuszczenia w 24 godzinach Paryża i udania się przez Bulogne do Anglii. Do audiencyi u samego prefekta wcale go nie przypuszczono, lecz jego samego na wolność puszczono. Już w roku przeszłym zabrano mu rozmaite pisma i manuskrypla, których wartość teraz sobie na 40,000 franków ceni. Udał się teraz do Ministra spraw wewnętrznych z prośbą o wydanie papierów, które są jego własnością i o paszport dawniej mu odmówiony do Bruxeli. Prócz tego wyłożył całe swe postępowanie we Francyi, oświadczył że nie mieszał się do żadnych spisków i prosił w końcu ministra o wysłuchanie i wymierzenie sobie sprawiedliwości. Całe postępowanie rządu przeciw sobie równie jak i zabiegi partyi Krystyno- karolistowskićj chce on w Anglii drukiem do publicznej podać wiadomości. Z dnia 2 O. Kwietnia.

Na odbywający się dzisiaj ślub Xiężniczki Klementyny żaden członek Izb obudwóch nie jest zaproszony. Tylko towarzystwo bliższe dworu będzie miało udział w tej uroczystości, która według życzeń całej królewskiej familii jak naj skromniej obchodzoną być ma. Pan Pasquier, jako Wielki Kanclerz Francyi, spełni akt cywilny, a Arcybiskup Paryski akt kościelny ślubu. Minister finansów rozdać kazał pomiędzy członków Izb wykaz rachunków rzeczywistych dochodów i wydatków z r. 1842. Si ecie pod względem tego dokumentu powiada: »Nie będzie od rzeczy porównać obliczone dawniej dochody i wydatki z rzeezywistemi Wydatkami upłynionego roku finansowego. Prawa z dnia 25. Czerwca 1841. postanowiły zwyczajny budżet na r. 1842. w następujący sposób: Dochody. . .. 1,160,683,142 fr.

Wydatki . . .. 1,276,338,076 « Azatćin budżet na rok 1842. wykazał 115,654,934 fr. Prawo, które zmieniło finansowy system osad, jako też prawo tyczące się budowli nadzwyczajnych, spowodowały jeszcze przed zaczęciem roku 1842. zmianę 'w owych obrachunkach, stanowiąc 1,241,677,142 fr. dochodów zwyczajnych i nadzwyczajnych, a 1,357,482,076 fr. zwyczajnych i nadzwyczajnych wydatków. Ale niedobór w dochodach pozostał się . Wc iągu r. 1842. wydatki ogólne doszły przez rozmaite kredyty supplementarne i nadzwyczajne aż do 1,484,146,119 fr. a dochody aż do. . . . . .1.259.446.203 fI. niedobór więc spełnił suinmę 224,699,927 fr. Aż do 1. Stycznia 1843. zaszły jeszcze w stosunkach finansowych następujące zmiany: zalikwidowane albo ustalone wydatki, ciążące na budżecie r. 1842. wynoszą 1,490,212,525 fr. Dochody z roku 1842. przewyższyły pierwotne obrachunki o 76 milionów, i wynoszą 1,252,352,026 fr. i dodawszy do tego zasiłki nadzwyczajne, jako też przewyżkę z r. 1840., otrzymamy na rok 1842. dochodu ogólnego 1,335,808,272 fr. Pomimo tego niespodziewanego pomnożenia dochodów kończy się rok 1842. niedoborem 154,404,252 franków.

Kiedy się dochód powiększył o 76 milionów, podniósł się wydatek o 115 milionów. Rząd potrafił wyprzedzić postępy dobra publicznego. U dało się rządowi wydawać corocznie 1 A milłiarda, azatem więcej, aniżeli potrzebował Napoleon na utrzymanie olbrzymiej walki przeciw Europie.« Posiedzenie tegoroczne Izb będzie zapewne najniezyzuiejsze z wszystkich, które się od I. 1830. odbyły. Od czasu przyjęcia poprawki Derblayskiej sam nawet wniosek do prawa względem policyi furmanskiej za bezskuteczny uważać należy, który też rząd w teraźniejszej jego postaci Izbie Parów ledwo będzie chciał przełożyć. Z kwesfyi prawdziwie wiejkich i ważnch, których zbadanie obecnemu posiedzeniu było zachowane, ani jedna zapewne, w tej porze roku, rozwiązaną nie będzie. Prawo cukrowe, emancypacyą niewolników, reformę więzień, reorganizacyą wychowania publicznego, uważać już teraz należy za odroczone, a co się dotyczy prawa rekrutowania i niepewnych projektów do kolei żelaznych,

przynajmniej nader jest wątpliwem, czyli prawną otrzymają sankcyą. Partya rządowa i oppozycya zwalają na siebie wzajemnie odpowiedzialność za czas stracony. Obrońcy gabinetu wyrzucają stronnictwu pizeciwnemu próżne i coraz to odnawiane rozprawy o kwestye zasadnicze, jako te'ż wnioski o reformy, jedne pó drugich, o których odrzuczeniu naprzód już, a przynajmniej po pierwszej zaraz próbie przekonać się należało. Przeciwnie oppozycya obwinia rząd, że za pomocą swej partyi czynności parlamentarne przewłóczył, ażeby jak najmniej pozostało czasu do zbadania budżetu. Jeżeli się rząd obawia obrad nad budżetem, toć nie potrzeba żadnych malowanych ogniów do zabawy i zwłoki, bo rzetelnego materyału dosyć jest do zatrudnienia Izbyaż do posiedzenia. Rozdany pomiędzy członków Izb tymczasowy wykaz budżetu z roku przeszłego świadczy, że wydatki r. 1842. wynosiły 1,490,000,000, dochody zaś 1,336,000,000 franków, co czyni niedobór 154 milionów. Według pierwotnych obrachunków wynosić miały wydatki tylko 1,276,000,000 fr., a dochody 1,160,000,000 fr., coby dawało niedobór tylko 115 milionów. Partya kościelna bardzo jest zadowolniona z usposobienia, jakie gmina katolicka w czasie uroczystości ostatniego tygodnia objawiła. Głos kilku ulubionych kaznodziejów, a mianowicie księdza Ravignan, nader licznych powołał słuchaczów do kościoła, a w dzień Wielkanocny przeszło dwa tysiące osób komunikowało w kościele katedralnym. Dziwne to zresztą sprawia uczucie, kiedy dzienniki kościelne donosząc o tern, wielką do tego przywięzują wartość, że kommunikanty kościoła N otre Dame mianowicie dobremu towarzystwu w podzielę się dostały. Sławny Ojciec Lacordaire ma zamiar założyć klasztor Dominikanów w Nancy, i sądzi, że przedsięwzięcie to w taki wykona sposób, iż przyzwolenia rządu potrzebować nie będzie. To rzeczą pewną że się o nie dotychczas nie zgłosił, że przeto ani pozwolenia ani też odmownej odpowiedzi nie otrzymał, jak to niektóre dzienniki rozniesły. Zresztą nie wiedzieć, dla czegoby rząd w zastosowaniu praw, zakazujących wszelkich zakładów zakonnych, surowszym się miał okazać względem Ojca Lacorfijaira, aniżeli względem Trapistów i J ezuitów, którzy od lat kilku bez najmniejszego założyli. Minister oświecenia publicznego zażądał od Izby Dep. nadzwyczajnego kredytu 15,000 fr.

na wydanie dzieł naukowych Fermata. Fermat był jednym z największych uczonych francuzkich w swoim czasie, współzawodnikiem Deskartesa, Pascala i nazwany był pierwszym mężem świata. Był on matematykiem i poetą; rozwiązywał najtrudniejsze zadania matematyczne i pisał wiersze w językach: łacińskim, włoskim i hiszpańskim. Anglia.

z L o n d y n u, dnia 1 7 . Kwietnia. Ostatnie korrespondencye z Buenos Ayres donoszą, ze 5go Stycznia rząd wydał wyrok, ogłaszający na rzekach U raguay i Parana wolną żeglugę dla okrętów wszystkich mocarstw przyjacielskich aż do granic Paraguayu, i wewnątrz prowincyi Corrientes. Ten środek płodny będzie w pożyteczne wypadki, handel płodów surowych, a tych jest obfitość, wzmoże się uiewyrachowanie. Pan Gordon stawiony był przed konsulów i wyłożył żądanie Anglii zawarcia traktatu handlu i przyjaźni. Odpowiedziano mu, że zależy od kongressu narodowego i przyrzeczone zwołać tę władzę prawodawczą. Jeżeli to nastąpi, będzie to nietyle dla odpowiedzenia na punkta podawane przez Pana Gordon, jak raczej dla roztrząśnienia zagadnienia: czy Paraguay będzie wcielony do związku argentyńskiego, czy też zostanie krajem udzielnym. Po niepowodzeniu jakiego doznała wyprawa na Niger, Towarzystwo angielskie Cywilizacyi postanowiło, o ile nato pozwolą środki, podtrzymywać próby rolnicze jakie dziś mają już miejsce przy ujściu Nigra, szczególniej pod kierunkiem missyonarzy - metodystów i które mają za cel użyźnienie głębi Afryki i wytępienie handlu murzynów. Towarzystwo ma też zamiar kształcić w Indyach zachodnich zdolnych i dobrego usposobienia negrów w sztukach mechanicznych, użyciu pługa i szczególniej w sztuce lekarskiej i założyć dla nich co najrychlej osadę aa Airykańskiem wybrzeżu, zkąd mistrze mogliby się rozchodzić wewnątrz krajów. Królowie Barra i Kombo nad rzeką Gambią i między inne mi Król Aszantysów zrzekli się przedaży murzynów i postanowili sobie dostawać

towary europejskie przez wymianę płodów krajowych. Między temi płodami najważniejszy jest olej palmowy, którego sprowadzono do Anglii 98,070 kwhitałów w 1827 r" 380000 w 1841., a 500,000 w roku zeszłym. Teraz już widać nad Niger przybywające zamiast karawan z niewolnikami, karawany kupców z olejem palmowym. J ournal du Ha vre zaprzecza udzielonej przez dzienniki angielskie wiadomości, jakoby w Point a Pitre na Gwadelupie wybuchła żółtaczka. Niderlandy.

"W uniwersyteckićm mieście Utrecht odbyły się dnia 29. Marca r. b. starożytne turnieje: 16 jeżdców potykało się w obec licznego grona dam i wielu cudzoziemców. Wiochy.

Z R z y m u, dnia 14 . Kwietnia.

Zachodzące między Rzymem i Rossyą nieporozumienia coraz bardziej się wiklą. Ostatnie tu nadeszłe oświadczenia gabinetu Petersburskiego są wbrew przeciwne oczekiwaniom Papieża, który zawsze jeszcze nadzieją się cieszył, że dwór Rossyjski pierwszy krok do zgody uczyni. Osoby dobrze zainformowane w pozostaniu tu poselstwa Rossyjskiego wśród obecnych okoliczności, li tylko demonstacyę dyplomatyczną upatrują, za pomocą której katoli - ków w Rossyi i Polsce do fałszywego chcą skłonić zdania, jakoby między dworem Papieskim i Cesarskim ciągłe dobre zachodziło porozumienie. Wszakże zdaje się niezawodną, że Papież wkrótce konsyslorz zwoła, aby na tymże zażalenia swe nad wdzieraniem się administracyjnem rządu Rossyjskiego do spraw duchownych na nowo z protestacyą obwieścić. Prawo ochrony przestępstw przywiązane do kościołów i klasztorów w Stanach Papieskich, które tylekroć zapewniło bezkarność największym zbrodniom, zostało teraz znacznie ograniczone rozporządzeniem prawodawczem, stanowiącem, że na przyszłość władza świecka będzie mogła ścigać i imać we wszystkich miejscach, nie wyjmując tych, które się nazywają świętemi, każdego, któryby był przekonany o zbrodnie następujące: - 1) Zniszczenie relikwii i obrazów świętych. - 2) Sprofanowanie kościoła. - 3) Zelżenie słowy lub uczynkiem duchownego w kościelnym ubiorze. - Rozbój na drodze publicznej tak pojedynczo, jako i we wspólnictwie z drugiemi. - 7) Bi<de fałszywej monety. Tymże wyrokiem sprawy o wymienione przestępstwa zostawione są wyłącznie sądom świeckim. Xiezna Lignicka powróciła tu d. 5.. Kwietnia z Neapolu. Z N e a p o l u, dnia 1. Kwietnia.

Z powodu urodzin Królewny Donny Maryi Anuncyaty Izabelli, ogłoszoną została amnestya zupełna na wszystkie przed d. 24. Marca zapadłe kary poprawcze; za inne zaś zbrodnie zmniejszono karę stosownie do okoliczności od 1 do 3 lat.

Turcya.

Z K o n s t a n t y n o p o l a, dnia 7 . Kwietnia.

S prawy serbskie wzbudzają tu istotnie wielki niepokój. Ministerium tureckie obstaje przy swojem z wytrwałością, do której wcale nie jesteśmy przyzwyczajeni, co jest tern bardziej nie dopojęcia wiedząc, że pewne mocarstwo, które dotąd bardzo korzystnie używało sposobów przekupstwa, i teraz użyło tej mamony, lecz podobno na próżno. Dla nas, którzy ludzi jak Riza i Sarim, znamy jako przedajnych, istotnie jest to wszystko wielką zagadką. Jakkolwiek bądź rzeczy do tego doszły stopnia, ze czy tak czy owak rozwiązane teraz być muszą. Mówią z pewnością, że pan Buteniew istotnie miał tureckiemu oświadczyć gabinetowi, że skoro do 8. nie otrzyma zaspakającej odpowiedzi, on swych zażąda paszportów; aby jego słowom więcej nadać wartości, statek wojenny parowy już od 18 godzin ma swą maszynę do żeglugi gotową. Energiczne to postępowanie Bossyjskiego Posła rozszerzyło pogłoskę między ludem, że Beszid Basza ma zostać ministrem spraw zagranicznych. I Austrya miała w interessie parowej żeglugi wystąpić teraz bardzo sprężysto; pan Kletzl miał przez gońca 3. t. m, uadeszłego otrzymać pewne bardzo w tym względzie instrukcye. A i to jest uwagi godnem, ze zamiast Muri EtCendego, który przed trzema miesiącami do zawarcia pokoju z Persami był przeznaczony, teraz Effendi Enweri udaje się TV tym celu do Trapezuntu. J ak wszystko złe zazwyczaj hurmem przychodzi, tak i Porcie teraz nie tylko niebezpieczeństwo z strony Bossyj i Austryj zagraża, ale nawet z Persią zawikłać się może w wojnę religijną z przyczyny wiarołomstwa dokonanego na Kerbelah. Jakkolwiek dziennik Konstantynopolitański zaprzedany widokom Ministeryum stara rzecz tę jako małoznaczuą wystawić, twierdzić jedak można, ze ta właśnie sprawia Porcie obecnie najwięcej kłopotu, i zdaje się jej być najniebezpieczniejszą. Rossya postara się zapewne o to, aby j eden interes nie był bez drugiego załatwionym.

Stany Zjednoczone Ameryki północnej.

Z N e w - Jor ku, dnia 3 O . Marca.

N a naszej północnowschodniej granicy wpańslwie Maine na nowo wielkie powstało wzburzenie umysłów, a to przez aresztowanie za pomocą angielskiego rządu amerykańskiego obywatela nazwiskiem Daniel Savage, w okolicy południowej rzeki S. John, w miejscu więc podług przymierza zawartego przez Ashburtona, należącem do terrytorium Stanów Zjednoczonych. Opowiadania o tym przypadku bardzo hrzmią wielostronnie, i najlepiej będzie dla uniknienia niedostatecznych wiadomości przytoczyć sprawozdanie o tern dziennika B angor Whig wychodzącego w państwie Maine, który jak następuje, opisuje nowe to zdarzenie. J ak się zdaje, mówi dziennik ten, miał jeden deputowany, a przytern Scheriff z nowego Brunszwiku nazwiskiem Craven, w skutek processu cywilnego, wyrok osobistego aresztowa - nia Daniela Savage, mieszkającego w hrabstwie Aroostook. Z tym wyrokiem popłynął rzeką i aresztował Savage, i udał się z nim do Madawaska, gdzie noc z nim w bliskości angielskiego blokhausu, w domu jednym przepędził. .Amerykanie mieszkający nad rzeką Bybną widzieli się być spowodowanymi, podobnych aresztowań na swćm terrytorium nie pozwalać; w skutek tego zebrał się mały oddział mężnych opatrzony urzędnikiem policyjnym i rozkazem sądowym, do uwolnienia Savage a aresztowania Cravena, gdyby ten jeszcze miał być na stronie rzeki należącej do państwa. Ludzie ci udali się za biegiem rzeki jakie mil 20 i czychali tu na Cravena. Tymczasem przybył do nich Savage, któremu udało się ujść, a wkrótce też za nim ścigający go Craven. Ostatni został więc naturalnie zaaresztowany i nie wprzódy na wolność puszczony, a£ kaucyą dostawił, w Bangor się zgromadzi. Obydwaj więc aresztowani są na wolnej stopie. Lecz lud nadgraniczny w zgromadzeniach umyślnie na to zwołanych, zrobił kilka bardzo energicznych postanowień i te podał Gubernatorowi i władzy sądowej państwa Maine. - W senacie rozprawiano o tej rzeczy z wielką goryczą. Do centralnego rządu Stanów Zjednoczonych równie się juz udano z prośbą, aby zapobiezono na przyszłość powtórzeniom podobnych przypadków. Ale i po drugiej stro nie rzeki na stronie angielskiej równie są umysły rozdrażnione i potrzeba całej przezorności .władz aby zapobiedz zobopolnej bijatyce. Jak się zdaje, ludzie ci nie mogą się jeszcze wcale przyzwyczaić do nowych przymierzem obwarowanych granic państw sąsiednich.

Rozmaite wiadomości.

(% Ro%m, Lw.J Polska aż do pierwszej połowy XVII.

wieku, pod względem obyczajów i zwyczajów w czterech częściach opisana przez Wacława Alexandra Maciejowskiego w Petersburgu i w Warszawie w księgarni Eggersa i Sennewalda 1842. 4 tomy w 12. - Dwojakie postrzegać się dają rodzaje uczonych prac teraźniejszego wieku, w zawodzie umiejętności, nauk i literatury u wszystkich narodów, które się literaturą i piśmiennictwem zajmują. Największa jest liczba dzieł, których pisarze zasiadłszy wygodnie w poręczowein krześle z cygarem w ustach, albo przelewają na papier swe własne fantazyje, mniej więcej bujne pomysły i wyobrażenia, siłą się rozścielić przed czytającą publicznością zapas swych ideałów, niby to głębokiej nauki, lepią z niezliczonej ilości słów ogromne bałwany i puszczają w świat jako nowy płód rozumu, nauki i mądrości, w nadętej, napuszystej i buchastej postaci; lub też wziąwszy przed siebie przedmiot, o którym inni dostatecznie i gruntownie pisali, na nowo go przetrawiają, nicują, filtrują (książki takowe szybko rosną) - miąższość ich zupełnie od autora woli zawisła, bo cóż być może, o czemby się nie dało mówić i pisać tak długo, jak długo się mówiącemu lub piszącemu podoba?

Los podobnych dzieł jest ten, ie raz z ckliwością przeczytawszy lub nie doczytawszy, potępiamy je jako zwłoki, w których tkwi zaród skazitelności na pastwę robactwa. - Drugiego rzędu dzieła są owe, gdy autor poświęciwszy lata, na zebranie rozsypanych po różnych stronach ziarn, kruszczów, skrzętnie najdrobniejsze szczątki zgromadza, porządkuje, w jedną bryłę przetapia, i z tego metalu kunsztowny posąg odlewa. Do rodzaju uczonych płodów drugiego rzędu, należy bez wątpieuia dzieło pana Wacława Alexandra Maciejowskiego, którego powyżej zupełny tytuł umieściliśmy. Jestto skreślenie obyczajów i zwyczajów narodu polskiego w różnych epokach, oparte nie na własnych fautazyjach, lecz na powadze pisarzy spółczesnych krajowych, w owych czasach żyjących, i rodowitym językiem piszących. - Przeczytawszy to dzieło, łatwo się każdy przekona, z jakim mozołem, z jaką stratą czasu i z jaką cierpliwością połączone było wyszukanie i odczytanie tylu książek, książeczek i pisemek, tudzież uporządkowanie i systematyczne spojenie rozsypanych lub tylko napomknionych drobnostek w jedną całość, jaka się w tern dziele oczom naszym przedstawia. Dla każdego kogo obchodzi wiadomość dziejów narodu polskiego, jego starożytności, obyczajów, zwyczajów, chwalebnych przymiotów i wad domowego i publicznego pożycia, dzieło to jest nieocenione; a wraz Z dziełami pana Łukasza Gołębiowskiego o zabobonach, ubiorach, domach, dworach, grach i zabawach polskich w Warszawie 1830 i 1831 r. wydanemi, nieuchronnie potrzebne. W nich znajdzie pisarz dziejów niejedną skazo wkę i niejeden promyk, za którego pomocą zdoła nastręczające mu się wątpliwości rozwiązać; pisarz powieści, dramatów narodowych, malarz, artysta dramatyczny, najrozmaitsze obrazy i najobfifsze źródła do swych utworów; a każdy co rok je przynajmniej raz nietylko bez unudzenia, lecz nawet z. przyjemnością przeczytać może. - Zwracając tą rażą, jedynie tylko uwagę na to dzieło, obszerniejszy rozbiór i sąd do późniejszego odkładamy czasu.

Ze Lwowa. - Nakładem J. Milikowskiego wyszło właśnie dziełko; An t o ni Malcze rrski, jego żywot i pisma, ozdobione popiersiem, wydał August Bielowski, w 12. str. 152. Nową tę (szóstą) edycyę pism Mai wydań polskich policzyć możemy. Piękny papier, druk czysty oraz ciekawe popiersie autora w stroju ukraińskim, zdjęte z oryginału w młodym wieku, dodają niemało zewnętrznej ozdoby dziełku temu, którego wewnętrzną wartość stanowią twory najznakomitszego poety polskiego oraz żywot i rozbiór dzieł jego, wybornie przez wydawcę skreślony: W War s z a w i e wyjdzie dzieło pod tytułem; P o dr ó ż n a W s c h ó d, przekład z fraucuzkiego Lamartine, przez J. N. J a s i ń s k i e - go, artystę dramatycznego. - Tamże wyszedł pierwszy poszyt pisemka, pod tyt.: Z o r z a, dziennik młodemu wiekowi poświęcony. - Księgarnia G. Senewalda, odebrała najnowsze dzieło o piwowarstwie, przez A. F. Zimmermanua, podtytułem: Dokładny Piwowar, czyli wykrycie tajemnic w tym zawodzie, oraz nader ważny wynalazek o warzeniu piwa z kartofli. - P i e rw i o s n e k , Noworocznik, złożony z pism samych dam na rok 1843., wyszedł z druku. · - W róż k a, komedyo-opera w dwóch aktach, przez Jana Nepomucena Dąbrowskiego, oryginalnie napisana, pomnożona nowemi śpiewkami, wyszła z druku. Z Petersburga, - W tutejszej stolicy wyszło dzieło: Statystyka Królesta Pols k i e g o , za rozkazem najwyższym ułożona przez radcę kollegiałnego M. Z a we l e j s k i e - go. - Tamże wYBzła za rozporządzeniem ministra Skarbu i najwyzsze'm zezwoleniem: Dokładna rnappa przemysłu Rossyi europejskiej, z oznaczeniem fabryk, zakładów i miejsc przemysłowych, pod względem rękodzielniczym, jarmarków, związków lądowych i wodnych, portów, przystani, komór, kwaraulan i t. d. Na czterech arkuszach.

Oba dwaj Vestris. - Zmarły niedawno w Paryżu Vestris, on bożek tańca, był synem tak zwanego wielkiego Vestris, ucznia sławnego Dupre, który Ludwikowi XV. w tańcu lekcy je dawał. Ten Vestris, ojciec, był tak dumny opieką królewską, iż uniesiony nadzwyczajnem uwielbieniem, którem go okrywano, miał się za jednego z naj sławniej szych mężów swego wieku. Jakoż jednego razu rzekł bardzo komicznym łonem do obecnych: «W Europie nie ma tylko trzech wielkich mężów: Król pruski, Wo i t e r ij a. « Lecz jakkolwiek Vestris był wielkim, jednakże syn jego, który po raz pierwszy 1772 wystąpił, zaćmił go swoją sławą. Gdy potem wystąpił po raz trzeci, ojciec objąwszy rękami jego prawą nogę i podniósłszy ją ku ustom, rzekł: Pozwól, niechaj tę nogę ucałuję, jest to boska noga!« - Od tej chwili oświadczył jawnie, że go syn w jego sztuce przewyższy: »Zjawienie to da się łatwo wytłumaczyć, gdy powiedzą, że Vestris był twoim nauczycielem.« Jednakże zawsze jeszcze nie pozwalał mu przybrać swego wielkiego nazwiska, pokąd się nie przekonał, że jest tego godzien: dla tego Vestris, syn, długo był znany tylko pod imieniem Augusta; później pozwolił mu ojciec przybrać pięć pierwszych głosek swego nazwiska, które on połączywszy z zgłoskami matki, nazwał się Vestrallard. Dopiero po rzęsistych oklaskach, którćmi go w balecie ojcowskim okryto, udał się ojciec do jego loży i rzekł do niego ze łzami w oczach: »Kochany synu, talent twój godzien świetnej nagrody; od dzisiejszego dnia pozwalam ci nazywać się mojem imieniem.« Ztem wszystkie m ten syn sprawił mu często zmartwienie. Raz nie chciał przychylić się do życzenia królowej, która wyprawiając dla bawiącego podówczas w Paryżu króla Wilhelma III. widowisko, chciała, ażeby młody Vestris tańczył, dla tego też stary Vestris rzekł do niego: »Nieszczęśliwy synu! toż chcesz poróżnić obadwa domy Vestris i Bourbon, które zawsze z sobą w najlepszej zgodzie iyiy?« Jakoż w samej rzeczY rozgniewał się dom Bourbon, gdyż tancerza Vestris posłał na ośm dni do F ort l'EveqTie.

Vestris był tancerzem z nadzwyczajną lekkością i wdziękiem; jednakże sławniejszym był jako tancerz niż jako mimik. Popisywał się najszczególniej pirouettem, którego jeźli nie wynalazł, to go przynajmniej wydoskonalił, a potem nadużył. Żaden z tancerzy nie dostąpił tak wielkiej sławy; aby go widzić tańczącego, jeżdżono z dalekich krajów do Paryża, a gdy w Londynie wystąpił w balecie, rzucano mu garściami gwineje na scenę. Vestris, który tańcem swoim pokonał Nivelona i Gardela, za wystąpieniem Duporla ujrzał swoją sławę przyćmioną; wie'rsz pod napisem: La dansomanie, zadał mu ostatnią klęskę; jakoż popisując się prawie pół wieku na teatrze de rOpera, 56. Przez lat 60 zaopatrywała familia Vestris wszystkie teatra europejskie tancerzami i aktoramI. Zmarły niedawno V estris, le dieu de la danse, jak go ojciec nazywał, był człowiek dobrych przymiotów, łagodnego, uprzejmego charakteru i od swoich kolegów powszechnie kochany. O nimto mawiał ojciec z dumą: »Syn mój unosi się w powietrzu, aby się nie poniżał .« Powozy ogrzewalne. Szybkowozy we Francyi są powiększćj części zaopatrzone urządzeniem do ogrzewania. Dwie lampy nalane olejem, umieszczone pod pudłem powozu, w puszce z blachy żelaznej szczelnie zamkniętej, rozgrzewają płytę miedzianą włożoną w dno powozu. Ciepło, które się tym sposobem rozwija, jest dostateczne do ogrzania podróżnych. R z e c z p o s p o l i t a A n d o r r a. - W dolinie pyrenejskiej między Francy ją a Hiszpaniją śród gór niedostępnych, mieszka 10 do 12,000 mieszkańca, którzy juz od więcej jak tysiąca lat pod rządem rzeczypospolitej żyją. Mimo zawichrzeń ościennych krajów, mimo feudalnego barbarzyństwa, ta mała garstka narodu nie doznała żadnej zmiany ani w obyczajach, ani tez w swojej mowie. Rzeczpospolita Andorra zamieszkana przez samych pasterzy i rolników, przetrwawszy dziesięć wieków, jest dla nas dobrze zachowanym medalem z dawnych czasów. (Rozm. Lwów.)

Teatr polski iv Poznaniu.

W przyszłą Niedzielę dnia 3 O. K wie1. 1 843 .

komedya w 3ch odsłonach z Francuskiego PP. Arrago i Vermond, tłumaczona przez J. J asińskiego pod nazwą: »Pamiętniki szatana.«

Dnia 3. Majar. b. odbędzie się w Gnieźnie ciągnienie loteryi fantowej przeznaczone'} na, cele dobroczynne, a dnia 4. t. m. będzie bal. Gniezno w końcu Kwietnia, Dyrekcya balów.

Majętność J a n i k ó w nad rzeką Wisłą położona, pod miastem Kozienicami w Gubernii Sandomirskiej Królestwie Polskiem, jest z wolne) ręki do sprzedania. Anszlag oraz i inne bliższe warunki są w każdym czasie w kantorze naszym do przejrzenia.

Bieczyński & Schmidt.

Węborki do gaszenia ognia z podwójnego drelichu dychtowne i powleczone dobrą farbą pokostową z gummy elastycznej znajdują się znowu w znacznej ilości zapasem, i przedaję takowe w pomiernej lecz stałej cenie. Są one bardzo giętkie, dają się całkiem gnieść, niełatwo mogą być uszkodzonemi i niestają się nie dychtownemi, zaczem je słusznie jako najlepsze ze znanych dotąd gatunków polecić mogę. Poznań, dnia 27. Kwietnia 1843.

Jan Werner I., kotlarz i fabrykant sikawek, G arb ary Nr. 3 J\

Król. Pruskie głównie koncessjonowane CSyiiinasc equestre EDWARDA WOLLSCHLAEGER.

. W sobotę dnia 29. i w niedzielę dnia 30.

Kwietnia, i w poniedziałek dnia 1. Maja 1843.

wielkie reprezentacje sztuki jeżdżenia i dresury koni. Początek o godzinie 7., koniec o godzinie 9&5, otworzenie kasy o godzinie 6.

Świeżych soczystych Messeriskich cytryn sto sztuk za 2 Tal., dostać te'£ u mnie znowu można świeżych opiekanych Stralzundskich śledzi sztuka po 9 fen. i ponsowych słodkich Messeńskich apelcyn w nader . . .

mIerne] cenIe. Józef Ephraim, Wodna ulica JW\.

W niedzielę dnie 30. Kwietnia 1843. r.

będą mieli kazanie

W ciągu tygodnia od d. 21.

do 27. Kwietnia 1843.

3TIDKJeY koś c i o łów.

przed południem.

W kościele katedralnym . . .

W kość. fam. S. Maryi Magd.

W kościele S,. Wojciecha . .

W kościele S. Marcina . . . .

Franciszk. (gmina nicni.-katol.) 'W' klasztorze Dominikanów .

W klaszt. Sióstr miłosierdzia 'W' kość. ewaniel. Si Krzyża.

W kość. ewaniel. S*. Piotra .

W kościele garnizonowym , .

X, Kan. J abczyński.

- Prob. Urbanowicz.

- Pro b. Kamieński.

· PI. Amman.

Kler. Basiński.

Kandydat Kand. Heilmann.

Kand. Richter.

po południaurodź. sie umarło ślub -i wzięło -3--51 .0 s b E _ ' s par

X. Prob. Kamieński.

- Praeb. Grandke.

Kandydat Kand. Hartnick.

Kand. Graff Ogółem . . . 1 12 j h i 21 1 I