)I( 91. w Poniedziałekdnia 20. Kwietnia 1846.

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.04.20 Nr91

Drukiem 1 nakładem Drukarni . Nadwornej W Oeckeru i Spółki - Hedaklor odpowiedzialny: Ur. J. Rymurkietcuz.

M H*» Mttt, t!ttiti 'Jr. Miivietttia.

Kon sty lucy a i polityczny stau Krakowa. Rozpoczęte narady dyplomatyczne w Berlinie przez trzech komissarzy trzech państw opiekuńczych łatwo mogą poprowadzić do zmian stosunków wolu. ni. Krakowa. Mieszkańcy tego miasta brali żywy udział we wszystkich powstaniach polskich, i jakkolwiek państwa opiekuńcze starały się o zachowanie w nićm pokoju, jednakowoż okręg wolny miasta Krakowa w ostatnich dniach nawet stał się siedliskiem ruchu i dał popęd i kierunek narodowym poruszeniom. Jakie ograniczenia nastąpić mają w niezawisłości tej starożytnej matki narodu polskiego i czyli pozostanie wolnćni miastem, jest pytanie, którego rozwiązać nie możemy ani Chcemy. napomykani}' tu tylko o prawdopodobieństwie nastąpić mających ograniczeń i dla tego odwołujemy się na fakta. iż przykażdoczesnćm obsadzeniu wojskami Krakowa, zmieniały dwory opiekuńcze konstytucyą i że obecnie zaprowadziły administracją tymczasową prowizoryjuą, która nic tak łatwo z rąk swoich władzę wypuści, bez zaprowadzenia takich iustytucyi. któreby stanowiły pewną rękojmię pokoju. W obec zmian nastąpić mających nie odrzeczy będzie wystawić stan polityczny wolnego miasta Krakowa i jego obwodu w jego historycznym rozwoju.

Wiadomą jest rzeczą, iż w skutek traktatu wiedeńskiego l. do. 3. Maja 1815. uznały trzy dwory, Pribsy. Austrya i Rossy a. miasto Kraków z obwodem, bl wolne, niepodległe i ściśle neutralne, zostające pod ich opieką. Dwory te zobowiązały się strzeds: neutralności wolnego miasta i okręgu we wszystkich czasach. i nie dozwolić wstępu żadnej uzbrojonej sile pod warunkiem, że żadne zbiegi, dezertery lub ścigaui przez które z trzech państw opiekuńczych ludzie nie znajdą schronienia w Krakowie i że wydani zostaną na żądanie. Równie potwierdziły prawa własności miasta, duchowieństwa, akademii, żądały wyznaczenia komissyi. któraby uregulowała czynsze w dobrach duchowieństwa i publicznego skarbu na korzyść chłopów, zabroniły założenia cła granicznego, dozwoliły przeciwnie odbierania drogowego, mostowego, pocztowego, co do ostatniego z warunkiem, iż każdemu państwu wolno utrzymywać własny urząd pocztowy. gwarantowały nadto przyjętą przez siebie konstytucyą.

III.

WYPŁATA U SPÓŁKI LEŚNEJ.

(liokouaeniej - To zadrogo UlOj synu, lecz jakkolwiek jestem biedny, znajdę może tę su ninie w jednej K tych skrzyń. Tu. oto masz papier i pIIIro mój synu. Podcza». - kiedy ksiądz szukał pieniędzy, Diaz sporządzał »łósowtiio do przepisów prawa, wyrzeczenie się swej własności, a skończywszy wręczył ono księdzu, pieniądze zaś schował do kieszeni. _ Więc to ty urój synu' zawołał ksiądz przeczytawszy pod pis Pedro. - Ciszej! rzekł awanturnik, zachowaj do jutra tajemnicę. Dziś jeszcze wieczorem twoi nowocłuzceńry będą ci odprowadzeni. Daj mi rękę mój ojcze. Pocałowawszy podaną sobie rękę pożegnał się s księdzem i odszedł.

J ak przyrzekł, tak też skoro noc zapadła, prosił swego gospodarza na samym końcu mia-ia mieszkającego, żeby mu odpiowadził dzieci do proboszcza, tłumacząc się niemożnością uskutecznienia teAo osobiście dla zatrudnienia, klóre go może całą noc gdzieindziej zatrzyma. Polem dosiadł konia i znikli. ii od uikogo niewidziany, zostawiwszy iniebzkańców marzący eh O wypadku loleryi, a sędziego winszującego sobie (ak dobrego obrotu sprany, w którą się juz ksiądz był wmieszał; - tego zaś najbardziej zostawił uradowanego widokiem pizyszłego zysku, pi zeszło siedmiuset piaslrównastępujący jest rys tej koiułytueyi: wyszyscy obywatele są równi w obliczu prawa i zarówno będą wszyscy bronieni. Rzymsko-katolicka religia jest panującą, lecz i wyznanie innych wiar jest wolne, a różnica wyznania nie czyni żadnej różnicy w prawach obywatelskich. Rząd kraju znajduje się w ręku senatu złożonego z dwunastu członków. zwanych senatorami i jednego prezesa. Dziewięciu senatorów, włącznie i prezesem obiera zgromadzenie reprezentantów, czterech zaś pozostałych. dwóch przez kapitułę i z kapituły duchownej i dwóch z akademii przez akademią. Waruuki wyboru są następujące: rok 35. skończony, nauka uniwersytecka skończona, dwuletnie urzędowanie jako przełożony gminy, dwuletnie urzędowanie sędziowskie, dwura/.owe miejsce reprezentanta. posiadanie nakoniec nieruchomości, z której oplata się i 50 złt. podatku gruntowego. Prezes pozostaje przez trzy lata w urzędowaniu, ale może być powtórnie obrauy. Sześciu senatorów jest dozgonnych. z sześciu pozostałych trzech co rok wychodzi i ustępuje miejsca trzem nowym, feeuat kieruje sprawami rządo' wemi, obsadza miejsca administracyjne i rozdaje posady duchowne zawisłe od państwa. Władzę prawodawczą mają ua wniosek senatu zgromadzeni reprezentanci. zwoływani co rok w miesiącu lirudniu. Przechodzą nadto roczne obrachunki administracyi. stanowią etat. wybierają członków senatu i sędziów i oskarżają urzędników niedopełniających obowiązków. Zgromadzenie reprezentantów składa się: 1) z deputowanych od gmin, z których każda jednego wybiera; 'l) z trzech przez senat wysłanych członków: 3) z trzech deputowanych z kapituły tumskiej: 4) z trzech wyznaczonych przez akademią doktorów fakultetu; 5) z seściu sędziów pokoju, których wybierają z porządku. Reprezentant okazać powinien: wiek 26 lat, ukończony kurs akademicki, nieruchorną własność obarczoną podatkiem WI złt. polsko Miasto Kraków z okręgiem dzielą na miejskie i wiejskie gminy. Z pierwszych każde musi mieć przuajmniej 2 O O O - do 3,5 O O dusz.

Każda gmina ma przełożonego; który wybieranym bywa i wypełnia rozkazy rządowe. Prawo wyboru tak czynne jakoteż bierne mają członkowie duchowieństwa swleekiega i uniwersytet, właściciele gruntów opłacający 50 złt. pul. podatku, właściciele fabryki rękodzielni. kupcy hurtowi, członkowie geldy. sztukmistrze odznaczający się i professorowie.

Przybywszy na umówione miejsce schadzki zastał samego Walkera, który go się zaczął ciekawie wypytywać o skutek jego zabiegów, i przytern powiedział mu. że Delaunay wyszedł dobrze na jego poradzie, i fe jeszcze w ciągu lej nory wróci s pobliskiej osady. - Pojmiesz łatwo s lego com ci powiedział, fe nie byłoby rozsądnie 2 mojej sliuny abym tu miał dłużej zostać jak do północy; pragnę, więc bardzo, żeby Delaunay wrócił prędko. N a doczekaniu, odbierz przypadającą ci część zysku; i z rzadką u takiego człowieka, rzetelno. ścią*, wyliczył Walkerowi trzecią część owocu ze swoich zręcznych wy. biegów* całodziennych Znusiciel niewoli odebrawszy plastry tak je rachewał spokojnie,' jak gdyby nigdy nie był chybił szubienicy za prowadzenie rzemiosła przeciwnego temu, którein się nic dawno zajmował. Delauuay nie wracał jeszcze, a ponieważ Walker nie był tak wymowny, żeby zajmującą rozmową, towarzysza mógł zabawić, przeto się też Meksykaninowi zaczynało już dłużyć, a częste ziewania świadczyły o jego znudzeniu. Złowroga Walkera gwiazda zdawała się kierować instynktem Meksykanina, wyjął bez namysłu karty i zaczął je mieszać dla rozrywki Amerykanina, którego szatan chciwości pobudził, przypatrywał się jemu z udziałem- Dla tego tez nie potrzebował go długo Diaz namawiać, żeby z uim pograł 4V karty i wezwał go do gry podobnej do landsknechla. - Co przekładasz: bank tizymać, Czy pouiterować? zapytał <<i<< Walkeia: - Jeśli się na to zgodzisz to wolę bank trzymać.

- Niechże tak będzie odparł Diaz, tu oto są kart yGałąź oderwana od sąsiedniej sosny, zapalona służyła za kaganiec; a płaszcz galonowy Piotra rozpostarły ua murawie za kobierzec, na któ sędziowie w pierwszym i czterej w drugim, wyłącznie z prezesem, zajmują posady dożywotnie. Reszta sędziów w obu działach zawisła od wyboru gmin i tylko ua pewien czas. Kandydat na sędziego powinien skończyć 30 Idt, odbyć wyższą szKołę polską i otrzymać godność doktora, pracować przez rok nadto u aktuaryusza sądowego i tyleż u adwokata i posiadać nieruchomość wartości 8000 złt. pol. Postępowanie w sprawach cywilnych i kryminalnych, jest publiczne. Oprócz tych sądów znajdują się sędziowie pokoju, jeden na obwód z 6000 dusz, wybrany przez zgromadzenie reprezentantów na trzy lata, oprócz pośrednictwa swego w sprawach ma pieczą nad nieletnimi i nad sprawami, które dotyczą pieniędzy lub własności kraju. Bezpieczeństwo i policyą utrzymuje wewnątrz milicya miejska, a na wsiach źandanny. (Dok. nast.)

WIADOMOŚCI KRAJOWE.

Pleszew , d. 14. Kwietnia. - Przywieziono tu osławionego łupieżcę Śliwińskiego. Schwytano go w Polsce, a na reklainacyą pruską, wydały go władze polskie. Jutro odesłanym zostanie do sądu ziemsko - miejskiego w Środzie, gdzie był ostatnim razem uwięziony. Berlin, 8. Kwiet.- Około wielkich budowli, które Król JMć od kilku lat rozpoczął, pracują teraz z wielką gorliwością. Wszystkie rozsiewane wieści, jakoby budowę kościoła katedralnego w skutek przeszkód obecnych miano zaniechać, okazują się mylnenii: bo już wznoszą się mury kościoła i fundamenta obu kolosalnych wież. które mąją wynosić 400 stóp wysokości. Najjaśniejszy Pan darował wiele miejsc do budowli pod warunkiemaby według przepisu je zabudowano. Brzegi rzeki mąją pięknemi bulwarami być obwiedzione: i bez wątpienia znajduje się wielu. którzy w tej zachodniej części miast zechcą budować i osieść. Munster, d. 8. Kwietnia. - Następujący wypadek stanowi prawic powszechną treść naszej pogadanki. Nagle zniknął przełożony tutejszego banku królewskiego; plan jego przywłaszczenia sobie znacznych summ przenosi wszystko, co dotąd na polu spekulacyi oszukańczej w N i e m c z e c h się zdarzyło. - Dopomogła mu łatwowierność i zaufanie ze strony tutejszej pieniężnej publiczności, jakich daleko szukać. He dotychczas wiadomo, bank królewski nie doznał przez niego żadnej szkody; ale ludzie prywatni pokutować muszą za swą bezprzykładną ufność, i za bajkę niejeden poczyta, co donoszę, że n. p. pewien człowiek prywatny poniósł stratę 80,000 talarów; jednakże jest to prawdą udowodnioną. Ten wręczył zbiegłemu, z którym żył w przyjaźni, i jeżeli się, nie mylę, był nawet w pokrewieństwie, kapitał 40,000 talarów, nie żądając żadnego zabezpieczenia. Summa przez wiele lat mu powierzona, została na imię zbiegłego u pierwszego bankiera Amsterdamskiego złożoną, aby miał na zakupienie towarów w pogotowiu potrzebne summy na wyłączne żądanie pana B. Regularny półrocznie zdawał przez wiele lat pełnomocnik kapitaliście rachunek, który wykazywał naj świetniej sze rezultaty handlu, i podług którego półroczny zysk, procenta etc. znowu do kapitału złożonego dokładano: ten półroczny rachunek zadawaluiał posiadacza całkowicie. Gdy po ucieczce pana B. właściciel pieniędzy dowiadywał się o stan rzeczy u bankiera amsterdamskiego, wydało się, że B. już w roku 1838. ostatniej części summy zażądał i od tego czasu zaniechał wszelkich stosunków z owym baukierem. W podobny sposób postąpił zbiegły z innymi tutejszymi mieszkańcami. Syn B. pobrał w najnowszym czasie znaczne summy w wielu

rym Walker jako bankier zarządzał piaetrami. Przy czerwonawym i zadymiouym ścielić tej przypadkowej pochodni zaczęto wreszcie parlyją. i Spoczątku los sio. równoważył. .Meksykanin grał aby grać. Walker zaś grał, żeby wygrać. Dalej, a dalej gra co raz szła żwawiej, los nako»iec wyraźnie przeciwić się zaczął Walkerowi, który dobywając coraz więcej "piastrów, żeby zastąpić UJ, które się przeniosły do jego przeciwnika, wyczerpuj już dwie trzecie części zarobku swego. Aź nakonice ostatnią stawkę niźuik winny zabrał, który juz czwarty raz odbywa} ko lej, kiedy Delaunay nadszedł uiepostizezouy od nich. Pedro Diaz zostawiwszy Walkera klnącego w dwóch lazcm językach, schował do kieszeni wygraną - zdał sprawę Kanadyjczykowi * tego, co się stało i oddawszy mu daial na niego przypadający zbliżył *ię do konia chcąc pożegnać spólników.

- Lecz i ja także rzekł w lem Kanadyjczyk sięgając do kieszeni muszę ci zdać rachunek z moich zegarów. - Oby tak szły dobrze, jak ja teraz przedsiębiorę ruszać siad, (u bottiem bardzo inię ziemia w stopy parzy, nie mogę dostać ua miejscu. To co by się mnie należało, wylicz twemu przyjacielowi, - uslępuję tego na jego korzyść; daj Boże, żeby go to pocieszyć mogło po stracie jaką poniósł, mówił Diaz wskazując ua Walkera. Ten zaś w swojej barczylej postawie, z głową schyloną, z włosami rozczochranemi podobien raczej do rozhukanego bawołu niźłi do człowieka, przechadza! się kolo ogniska, s pod szerokie'j slopy jego trzeszczały łamiące się młode drzew wypustki i zdawał się z wściekłością sam do siebie przemawiać. jNakoniec zawołał donośnjm głosem: - Niegodny opowiadacz zniesienia niewoli! pizyszedłoin po to do Meksyku aby cenić i przedać niewolników. . . . ]I zwłaszcza, żeby niemiastach handlowych, za które ojciec ręczył. Teraz obydwaj zniknęli; ostatui ich wspólny ślad pokazał się w Ostende zkąd wnosić można o kierunku, w którym się w drogę puścili. Tym sposobem wszyscy urzędnicy, duchowni dostojnicy, bankierowie, kupcy o znaczną stratę przyprawieni zostali; jednakże oszukaniec -lubo na własną korzyść -miał ten wzgląd, iż takie tylko osoby wybrał na ofiary swych niegodziwych praktyk, których utrzymanie, pomimo znaczności poniesionej szkody, na szwank wystawione nie zostało. Kolonia, 11. Kwietnia. - Sprostowanie dotyczące się akademii szlacheckiej. - Fałsz i śmieszność doniesienia z ponad Renu niższego, że w roku bieżącym akademia szlachecka w Bedburgu miała niedoboru 19,000 talarów, okazuje się uajjawniej ztąd. iż urzędowy etat z roku 1845. wykazuje wydatku tylko 14,684 talarów, z których, oprócz procentów prawnie ustalonych funduszów zakładowych, samemi opłatami pensyonarzy 10,425 talarów pokrytemi zostało. Harff, 10. Kwietnia 1846. Hrabia Mirbach

WIADOMOŚCI Z4GKAMCZXE.

Rossy4 i Polska.

D o koń c z e n i e i n s tr H K C Y i dl a h e r o l d y i itd. itd. · 4) W razie utraty dyplomatów oryginalnych za dowód, ze takowe istniały, mogą służyć poświadczone kopije i wypisy z archiwów państwa, tudzież wniesione do polskiej lub litewskiej metryki akta urzędowe o tychże dyplomatach wzmiankujące, z dopuszczcuiem wszakże tylko, jako uzupełnienie dowodu, świadectwa heraldyków powszechnie znanych. dawniejszych. a mianowicie z epoki poprzedzającej rok włącznie 1 7b4, bądź polskich, bądź zagranicznych. W razach zaś, gdy o tytule honorowym przodków podającego, pochodzącego od byłych poddanych polskich, który nie złożył należytych nadania tytułu dowodów, nieprzerwana zachodziła wzmianka, chociaż i bez wyraźnego zatwierdzenia tego tytułu, w ciągu trzech lub dwóch przynajmniej pokoleń, do 1764. r., w postanowieniach sejmowych, w traktatach z mocarstwami obcerni. lub w urzędowych spisach wyższych dygnitarzy krajowych, okoliczność ta, po rozpoznaniu jej przez władze właściwe, przedstawia się przepisanym porządkiem na najmiłościwszą względność Jego Ces. Mości, i uprasza się o najwyższe postanowienie, dozwalające wywodzącemu się używać honorowego tytułu. Uwaga. Mieszkańcy gubernii nadbałtyckich, w razie utraty oryginalnych dyplomatów- na tytuły: książęcy lub hrabiowski, obowiązani są składać inne dowody rzeczywistego nadania im. lub ich przodkom. takowych tytułów, przez eesarj.ów ios.syj»kich lub monar chów obcych: jeżeli zaś tytuły zagraniczne nadane im lostały po przyłączeniu do Ros>yi gubernii nadbałtyckich, to obowiązani są składać najwyższe na używanie tych tytułów zezwolenie. Przytern ua poparcie dowodów mogą być przyjmowane także wyciągi l. miejscowych malrykuł. przepisanym porządkiem poświadczone, okazujące, iż familia wniesioną jest w takowe, z wymienieniem służącego jej tytułu honorowego. 5) Oprócz wspomnionych dowodów posiadania tytułu honorowego l. pochodzenia lub nadania. wymaga się także wykazu, że używanie tego tylułu zachowywało się ciągle w rodzic, przyuajmnićj w trzech ostatnich pokoleniach, zaczynając od osoby obecnie przedstawiającej >wc prawa do tytułu. W przeciwnym razie, to jest, jeżeli uie korzystano z niego w przeciągu trzech ostatnich pokoleń, prawo do tej godności, chociażbybyło dowiedzione, że z pochodzenia może istotnie należeć do wywodzącego się, już się nie przywraca. i wolno mu tylko prosić o dozwolenie zachowania w herbach koro

unłieć utrzymać zebranych za lo pieniędzy! dodat. usiłując wyrwać sobie garść włosów, uiech Bóg i moje apostolstwo odpuszcza mi moją winę! - - Bądź zdrów, panie Walkietze, bądź zdrów, bo już odjeżdżam, mówił Diaz Amerykanin obróci! się na (o, a spostrzegłszy go już ua koniu siedzącego zbliżył się do' niego i mówił scicha: -- Czy nie wpadłeś zuów ua świeży trop Apaszów.

- Spotkamy się jeszcze, odparł Diaz i uśmiechem, poczeun spiąwszy kouia ostrogą, znikną! - dwa razy jeszcze skinąwszy teką na znak pożegnania - Tylko djabel może być zdolnym przerobić tak w mguieniu oka apostola wolności na odważnego inurzyuiarza, mówił Walker, słysząc oddalający się coraz bardziej odgłos «.zwałującego konia. Łatwo można odgadnąć, jakie się wszczęły zataigi pomiędzy mieszkańcami, sędzią i księdzem. V\ Um atoli spółzawoduictwic kościół jedynie oduiosu korzyśi. bo wszysty czterej ludijanie uroczyście ochrzceni zostali: jednakże wypadek nie zmniejsz}ł w niczem upokorzenia, jakiego doznały Ozy strony przez <'k śmiałe i doląd w calem mieście niesłychane, oszukanslwo. 1 to bez wątpienia, każdy zgadnie, że spiawcą tego omamienia był 6w sławny Wincenty z Pauli", tzego dowodem był podpis księdzu zostawiony. Czego się atoli nikt dotąd nie domyślił, lo zostaje jeszcze do powiedzenia. Jednego poranka, w kilka dni po ucieczce oweg» awanturnika, tak właśnie jak gdyby umyślnie, żeby mieszkamy Arispy dotkliwiej uczuli swoją przygodę, mali nowochrzceiiey zniknęli, żeby więcej nic wrócić; sarstwa, których krewni, tegoż co i oni nazwiska i herbu, ostatecznie raieli sobie przyznane tytuły honorowe w królestwie pobkiem, na zasadzie prawa, służącego wspólnemu ich przodkowi, zostaną potwierdzeni w używaniu tego tytułu i w cesarstwie, skoro porządkiem przepisanym udowodnią prawe od tego przodka pochodzenie. 7) Wyszczególnione w 3in artykule osoby, rozumiejące mieć prawo do używania tytułów honorowych, obowiązane są złożyć', według ustanowionego porządku, należyte dowody zgromadzeniom deputatów, a mianowicie: znajdujący się w cesarstwie, w ciągu lat dwóch: przebywający zaś, za pozwoleniem rządu, za granicą, w ciągu lat trzech od dnia wydania niniejszej iustrukcji. Powyższy przeciąg czasu dla małoletnich bieżeć zacznie od dnia dojścia pełnoletności. 8) Osoby, które nic złożyły do upływu wymienionych przeciągów czasu, gdzie wypada, należytych dowodów, jako też i te. których dowody były już przejrzane i za niedostateczne uznane, nie mogą przywłaszczać sobie tytułu honorowego, pod zagrożeniem karą przepisaną I.Jl to prawami kamemi. Zresztą nie zabrania się im złożyć nowe uzupełniające dowody. 9j W porządku odbywania spraw o tytułach honorowych, zgromadzenia deputatów, heroldja, tudzież senat rządzący, trzymają się ogólnych przepisów, względem zatwierdzania i przyznawania stanu szlacheckiego postanowionych. W razie jednak złożenia na dowód konstytucyi sejmowych polskich, heroldja ubowiązaua jest przedstawiać takowe naprzód ministrowi sprawiedliwości, dla zniesienia się, z kim wypada, względem przekonania się tak o autentyczności tych konstytucyi, jako i o tein, czy należy uznawać je za prawne. 10) Tym. którzy ostitecznie dowiodą praw swoich na tytuły honorowe, heroldja wydawać ma świadectwa, dla wniesienia tych osób jw dział właściwy księgi genealogicznej szlacheckiej. 11) D wszystkich łamiljach i osobach, zatwierdzonych w posiadaniu honorowego tytułu w królestwie polskiem, heroldja królestwa, za pośrednictwem ministra sekretarza stanu królestwa i ministra sprawiedliwości, uwiadomi heroldja cesarstwa, a ta ostatnia, że swej strony, donosić ma heroldji cesarstwa o familjach i osobach, którym, za prawa pochodzenia od rodów w królestwie zatwierdzonych. " przyznaue zostały tvtuly honorowe wcesarstwie. - Podpisano: Za prezesa rady państwa hrabia Lewaszow.

Wolne miasto Kraków.

Kraków, V2. Kwietnie. - Przepowiadano tu nowe uieśpokojności u» wielki piątek, 'lecz dzień ten przeszedł spokojnie, lubo środki ostrożności przedsięwzięte kazały się domyślać, i/, władze więcćj wiedziały, aniżeli publiczność. Minio pełni księżycowej, uświęcono ulice i nakazano mieszkańcom po O godzinie nic wychodzić na ulicę bez latarni. Tymczasowa adtuinistracya cywilna otrzymała w dotychczasowym senatorze Księżarskim przewodnika , · któremu przydano za radzców dotychczasowych senatorów Knpffa, Szpora, Hossawskiego i Majewskiego.

O a i i cy a.

Z nad granicy galicyjskiej, d.31.Marca. (Kur> er Norymberski.) Według najnowszych wiadomości ze Lwowa i środkowej Galicyi panuje wszędzie spokojność, chociaż niepodobna niewidzieć nieprzyjaznego usposobienia stronnictwa polskiego zamieszkującego w miastach i skłaniającego sie ku szlachcic, które to usposohienie po miejscach publicznych czasami przeciwko Niemcom jawnie wybucha. Stan kmiecy i miejski równie jak cały świat przemysłowy jest do dynastyi cesarskiej szczerze przywiązany i o przyszłość nic należy się wcale obawiać. Chłopi w obwodzie Tarnowskim, którzy jeszcze do swych prac nie powrócili, którzy tak nadzwyczajne roszczenia urzędom obwodowym objawili i do nagród chłopom w króleilnd przez nich z nifdoświadczcnia zostawiony prowadził o patę m" stamtąd do osady U ryso w stanowiących szczątki narodu potężnego, od którego izeka nazwę przybrała, ludu niegdyś groźnego i bałwochwalczego, dzisiaj już chrześcijańskiego i spokojnego.

.JKIlIHn alów o htetorji, r*fttl*te t religii Hihów

Sikowic, albo mieszkańcy Pcndźabu, z któremi Augłicy krwawą trojnę dziś toczą, o której wypadkach pośrednich nic z pewnością powiedzieć nie można, jakkolwiek nie uia wątpliwości o jej końcu, są najciekawszym dla nas ludem w Indiach Wschodnich Pod dwoma względami odróżniają się om od reszty mieszkańców tego półwyspu najprzód z powodu ich wojskowej Organizacji, a powlóre z przyczyny ich dogmatów religij ny«* l Powiemy najprzód słów kilka o ich armii Składa się ona z 70,000 wojsk regularnych, uorgauizowany<h, wyćwiczonych i ubranych na sposób europejski. Wiadomo, iż to jest dziełom dwóch francuskich ofice rów, panów Allard i Ventura Z resztą armja la spoczywa na instytucjach społecznych, które nie lak łatwo pogodzić można z karnością wojskową. Ponieważ cały kraj należy do kasty szlacheckiej, wielkie podobieństwo mające) z szlai litą leodalną, przeto organizacja armii musiała pamiętać o tym porządku izeczy, ponieważ w takim razie w państwie spotkalibyśmy «lwic aimje, armję radżów i »rujję kióla. HnndszU Sing rzelo musiai się ogtaniczyć na wyćwiczeniu lej feodalnći aiystokiacyi endżabu. Organizacię posiadłości giliniowych uczynił główna podstawą siły publicznej, a hierarchię wojskową porównał z hierarchją feodaluą, tak, że panowie i właściciele gruntowi stawali się w skutek sa

stwie udzielonych się odwoływali, zachowują się spokojnie. Urząd obwodowy wziął do protokułu jednego z ich głównych wodzów Sedlacza, który największy wpływ na Tarnowskich chłopów ma wywierać. Sedłacz były kapral, umiejący dobrze czytać i pisać. miał odpowiedzieć prostodusznie: jeżeli coś przeciw wolności mojej osoby przedsięweżmiccie, lękam się o Tarnów. Puszczono go. wymogłszy wprzód na nim, iż wszystko uczyni, aby skłonić chłopów do pracy obowiązkiem przepisanej. Oczekują rozporządzeń z Wiednia względem wynagrodzenia chłopów, którzy tyle posług rządowi wyświadczyli. Zasiłków wojskowych więcej nie ściągną, bo wszystko wraca do dawnego trybu. F r a n c y a.

Paryż. d. Y. Kwietnia,- W dniu '28. Marca wieczorem, wydano nareszcie w Perpignan wyrok na sławną z powodu popełnianych przez nią. morderstw i zbrodni gromadę trabukairów. która w całej Katalonii szerzyła postrach. Przysięgli musiei: odpowiadać na 243 pytań i potrzebowali do tego 5 godzin, w czasie odczytauia wyroku, do czego potrzebowano pór godziny. okazali oskarżeni niesłychany cynizm. natrząsali się oni z wszystkich urzędników i sędziów. Tylko jeden z oskarżonych, zwany Fabrach, został uwolnionym. Puzadcs, który długu "ależal do gromady, a następnie ją wydał w ręce sprawiedliwości, skazanym został na trzy lata więzienia. sześciu skazano na dożywotnie galery, 'czterech na śmierć, dwóch z nich mają być ściętymi w Ceret. dwóch w Perpignan. Po odczytaniu wyroku prezes miał do skazanych energiczna i pełną męzkiej prawości mowę, która jednakże na większą cześć z nich żadnego wrażenia nie zrobiła. Cała banda składała się z 28 osób.

Marszałek Bugeaud wsiadł na okręt w Algierze dn. 5 Kwietnia i ma zamiar odwiedzić prowineyą Orano gdzie się Abd el Kader pokazał. Siódma legia gwardyi narodowej w Paryżu nie wybrała na półkownika »wego przedstawionego na kandydata deputowanego Oger. iż ten głosował za wynagrodzeniem missyonarza angielskiego Pritchard w Olahejti. Markiz Londonderry przybył tu wraz x małżonką.

Nowo ukonstytuowany komitet polski pod przewodnictwem "księcia Harcourt. wiceprezesa hI. I.asteyric, l.afayctta i Taillandier (deputowanych), sekretarza Cypriana Roberta i Bixio. ogłosił dziś we wszystkich gazetach swój pierwszy manifest na korzyść Polski, który rozpoczyna temi słowy: »Polska narodowość nie upadnie!« (Gaz. niem. poz.) P a ryż, 12 . Kwietnia. - Dziś miała tu nadejść na drodze nadzwyczajnej wiadomość, że ministerstwo Isturiza cofnęło dekret znoszący wolność druku i zwołało kortezy na dzień 24- Kwietnia. Pismo z Bayonne z o. donosi. ze generał Narvacz przybył do Burgos i tak zasłabł, iż nic mógł dalej jechać. Spodziewano go U{ 10. lub 11. dopiero w Bayonne. Powiadają, że gubernator Otahejti pan Bruat nadesłał do ministra marynarki pismo, w które« obwinia Anglików o zabiegi niebezpieczne. Oświadcza, iż rzeczą jest niepodobną uczynić cóżkolwick dobrego na Otahejti, dopóki tam bawić będą missionarze angielscy, tylko przez oddalenie tych missionarzy można uchylić zachodzące tam intrygi i pojawiające się w rozmaitych kształtach. Królowa Pomareh osiadła na jednej małćj wysepce i tam założyła dwór swój. Do jej rady wchodzi dwóch inissionarzy metodystycznyeb John Knatels i Adams Row i krajowiec jeden. Założono drukarnią, w chałupie jednej, przyległej pomieszkaniu królowej. Tam. powiadają, drukują ciągle proklamacye w celu poduszczania krajowców przeciw Frań cuzom. Pan B mat miał oświadczyć, iż fakta te tak są jasne, że dalej i honorem pozostać nie może tam na swojćm urzędowaniumego posiadania mająlkn dowódcami i przez to dziedzicznemi oficerami, jak w czasach feudalnych widzieliśmy (o w Europie. Ale len porządek* rzeczy mógł istnieć tylko przy silnej władzy królewskiej, zdolnej utrzymać ńa \ \h/z\ wszystkich wazalów. Jak tylko korona dostała się w słabsze ręce, jak tylko król nie był w sianie sam wojsku rozkazywać, armja laka musiała się stać niebespieczną państwu. Chciwi i dumni radżowie pojęli rychło, że prawdziwa i jedyna siła w łasce wojska spoczywa, dla tego przedewszystkiem sIarali się zyskać sIrontuków warmii i "zjednać sobie wojsko, r dla lego kraj wkrótce siał się, teatrem scen najslrasziiwszych. Albowiem, jak ty&o znaleźli się radżowie golowi do kupienia państwa, spotykali natychmiast żołnierzy gotowych do sprzedania go, a ponieważ wybranego dniem wprzódy należało zamordować koniecznie, by władzę osiągnąć, przelo krwawym rzeziom nigdy końca nie było Ry zresztą położenie tego ludu, jego życie i usposobienie poznać dokładnie, musimy rzucić okiem na jego hislorję od lat siu. Dzieje tego kraju nie są bez interesu. W 1742. toku Pendżab należał do państwa Wielkiego Mogoła, rządził nim zaś vice król, którego stolicą była Lahora. Zdaje się, że zdzierał w a te;\.0 urzędnika przechodziły o wiele jeszcze instrukcje otrzymywane z Debli, ponieważ władza Wielkiego Mogoła była silnie nienawidzoną przez Sików, a szczególniej przez część fanalyczuą narodu, potępiającą wyznanie Mahomelańskie. Wkrolcc Pendżab siał się niezawisłym. Sitowie korzystali najprzód z napadu Nadir Szacha, by zwalić jarzmo Wielkiego Mogoła Pod królkiem panowaniem lego perskiego księcia kraj rozdzielił się na inuóslwo drobin eh księstw, które jednakże uznawały zarząd gubernatora Lahory, ale w 1748. I. po najeździe sułtana. Mganów, »Mehmet Szacha, zupełnie siały się nie zaieznemi.

o wolnem współzawodnictwie i wolnćj fabrykacyi: Francya czyniła wszystko dla producentów dotąd, opasała się ze wszystkich stron rogatkami celnemi. Systemat ten obrończy był błędnym. Rząd stał się tak powolnym, iź np. po zdobyciu Algieru dopiero zaprowadził rogatki celne nad brzegami morza śródziemnego, w celu obrony kilku producentów, nie postarawszy się rzeczywistych sprowadzić kolonistów. Bezwarunkowe oddzielanie ludów, do czego dążą opiekuni ceł, jest głupstwem w tych czasach, w których żyjemy. Co panuje w Europie, czyli pokój czy wojna? Komu mamy dopomagać, czy wojnie czy pokojowi? Co jest pewniejszego czy wojna czy pokój'. l Na cóż się przyda pokój handlowi, który mu stawia tysiące przeszkód? Jeżeli rządy pragną pokoju. niechaj nie ustawiają cel na granicach i nieoddzielają się murami chińskiemi. Słowo, zagraniczne, znaczy tyle co nieprzyjacielskie, tak jak na polach bitwy pod odgłosem armat. Zapisują na rejestrze towarów wystawiającym zamianę między dwoma narodami, te słowa: tribut payć aietranger, podżegają natenczas one więcej nienawiść odbierającego, aniżeli sprzyjają politycznej zgodzie. Interessa krzyżują się daleko bardziej w Anglii aniżeli u nas, a przecie uchyla czoła interes» szczegółu, przed interessem ogólnym. Bezwarunkową wolność handlu uważają za urojenie, podobnie jak utopią o wiecznym pokoju. Ale są zamki napowietrzne, do których starać się powinniśmy dostać, a przynajmniej do nich zbliżać się co dzień. Absolutyzm obrońców ceł wywołał reakcyą, która nas powiodła o duży kawał na drodze wolności handlu. Tak stoją rzeczy, a my możemy tylko powinszować szczęścia krajowi. Soliman basza, nowy poseł turecki w Paryżu, oddaje wizyty w tych dniach ciału dyplomatycznemu. N aprzód odwiedził uuneyusza papieskiego. Francuzki lekarz Dr. Labat, pierwszy lekarz szacha perskiego, wróci! do Francyi dla poratowania zdrowia swego. W skutek nadeszłej wiadomości, iż. Abd el Kader ścigany nieustanuie przez kolumnę Jussufa cofnął się do pokolenia Uled Sidi Sikh. z tamtej strony Szotu czyli moczar solnych na południu prowincyi Oran, wyjechał marszałek Bugeaud z Algieru, udając się w tamte okolice. Cofnięcie się to dowodzi, iż emir nie raa zamiaru albo nic może prowadzić wojny wewnątrz Algieru, gdzie się starał zapalić ją w całej rozległości. Wraca przeto do swojej deiry nad Malują z kąd był przybył. Sądzą, że chce, aby jego gumy odpoczęły. jazda rozproszona się zebrała i wypadki dalćj się rozwijały. Francuzi przeto muszą zwrócić uwagę swą na granicę marokańską i dla tego ma zamiar Bugeaud kierować ruchami wojsk w tamtych okolicach. Pułkownik Eynard obejmie dowództwo poddywiżyi Setifu w miejsce generała d'Arbouville. Książe Aumale ruszył z silnym oddziałem w okolice Beni Buduan przy Milianie. Jego poruszenia stoją w związku z pułkownikiem Saint Arnaud, który także na Beni Budcan wyruszył. Pułkownik L'Admirault z Seabonnia wspiera poruszenia generała Jussuf, o którym mówiono, że się znajdował w Dszebel Amur. Anglia,

L o fi d y fi, d. 10. Kwietnia. - Gazette donosi o mianowaniu ZWYCIęZCY z pod Aliwal, generała Sir Harry Smith, baronćtem z tytułem: Sir Harry Smith z pod Aliwalu nad Sut1edszem. Sir Charles N apier otrzymał przed trzema laty jako znak zadowolenia wielki krzyż orderu Bath i posadę pułkową za zwycięztwa pod Mianu i Hyderabad. ztąd okazuje się jaką wagę rząd przywięzuje do zwycięztwa pod Aliwal. które też uważać należy za zmianę główną w walce nad Sut1edszem. Królowa ma zamiar zwiedzić ze swym mężem w przyszłej jesieni Szko

Po rozdzieleniu się od państwa W. Mogola, ri mali wojowniczy książęta ciągle pomiędzy sobą prowadzili wojny. Naj dumniejsi z nich myśleli o założeniu położnego partsiwa. Pi zez lat dwadzieścia trwała ta walka, a w niej mnóstwo Ivel) książąt zginęło, .lub leż zniszczało na mie uiu na korzyść dwóch radżów, którzy byli zręczniejszemi. wuleczniejezemi, a raczej szczęśliwszemi od swoich współzawodników. Jeden z nich był Maha- Sing, ojciec sławnego Ruudszyt Singa, który przy śmierci swej w 1792. roku zostawił synowi dobre wojsko i dość znaczne państwo. - Wiadomo jak Rundszyt Sing umiał korzystać z tych środków. Hislorja lego nadzwyczajnego człowieka i zręczność, z jaką umiał owładnąć rządem całego Pendźabti, jego związki z iuneuii państwami Indostanu, Jego zwycięztwo nad Anglikami, których umiał zmusić do szanowania niezależności swoich państw: uakouicc jego wewnętrzna administracja i sposób, jakim wyćwiczył swe wojsko, len żyjący obraz działania wielkiego człowieka na swój lud, zasługują na obszerniejszy obraz, którego my tutaj dać nie możemy. Z resztą przechodzimy do ostatnich wypadków, któro sprowadziły dzisiejszy stan rzeczy. Po śmierci Rundszyt Singa uznanym został Maharadża K umili Sing.

Ale poddanie się Sirdarów , czyli naczelników wojskowych, synowi Rundszyt Singa było tylko pozornem. Przymuszeni tak długo zginać głowy pod żelazną dłonią straszliwego syna Maha-Siuga, tein łatwiej pr/.yszlo im zrzucić z siebie władzę jego słabego następcy. Potężne stronnictwo użyło za narzędzie Nuuenal- Singa', który obojętnie patrzał, jak ojca z tionu zawleczono do więzienia. Lecz zbrodnia (a nic długi mu pożytek przyniosła. Albowiem, gdy wracał Z pogrzebu swego ojca. który wkrótce w więzieniu, zapewne otruty, umarł, słoń, na kjóiym jechał nowy Maharadża, potknął się przy wejściu do pałacu o kupę cegieł, nagto.Miari7nii»ph M* .v7nipsi<?nia jakiej* nowel budowy, a Maharadża znalazł

cyą i zabawić tam u księcia Athol w zamku Blair Atholl. Królowa owdowiała bawić będzie przez lato u swych krewnych w Niemczech. Według ogłoszenia lorda skarbu, wynosi czysto przewyźka dochodów państwa nad rozchodami z rok 1845. 3,8 17,84 O funt. szt., z których czwartą część obrócono na zniesienie długu krajowego. Zapowiedziane przez hr. Dalbousie w izbie wyższej środki do rozwiązania towarzystw kolei żelaznych, bardzo się podobały na giełdzie, jak' Globe powiada Spodziewają się niezwłocznej likwidacyi wielu towarzystw: w ciągu tygodnia zwrócą z rozwiązanych tym sposobem towarzystw, z depozytu kolei żelaznych przeszło 3 O O, O O O funt. w.t. W nocy z 4. Kwietnia starł się parostatek pociągowy w porcie Leith z ciężko obciążonym szonerem ..Yintage« z Londynu i w skutek tego zatonął wraz 6 ludźmi na nim znajdującymi się. Według Medical Times. ma cholera wielkie czynić spustoszenia w Persyi. W Teheranie. Irpahauic i Węszydzie wiele umarło ludzi, ostatnie miasto utraciło jedne trzecią swojej ludności. Ze Wszystkich znaczniejszych miast Persyi tylko Tauris nie zostało zarazą dotknięte, mimo. iź więcej przez nie przechodzi karawan aniżeli przez Ispahan. Sir R. Peel przedstawił wotum podziękowania dla olicerów i żołnierzy wojska indyjskiego, mówił z zapałem o odwadze i biegłości dowódzców angielskich, oraz o wytrwałości i waleczności, które żołnierze w dwóch bitwach pod Uliwal i Sobroan okazali. Sir II. Smith. który pierwszą bitwę przeciwko 2 O, O O O wojska Sików wygrał, przed dokonaniem tej wyprawy, odbył bardzo pospieszny marsz w celu zajęcia Luidianah i połączenia się z lamtcjszem wojskiem angielskićm: podczas tego marszu poniósł on przez ciągłe zaczepki Sików niejakie straty w wojsku i w bagażach. Sir R. Peel opisywał wedle urzędowych doniesień, niebezpieczeństwa owego marszu i rozwagę z jaką Sir Henryk Smith postępował. »Nie będę tutaj opowiadał, mówił minister, samej bitwy pod Oli wał. Zupełne zwycięztwo przy nas Zostało, a sposób odniesienia jego, tak pięknie opisanym został, przez walecznego żołnierza, który tamże dowodził, że nic chciałbym osłabić wrażenia jakie na nas raport jego czyni, przez powtarzanie faktów. Jakże wielkie są zasługi, które waleczny Sir Henryk Smith dotąd już posiada; gdyż to ostatnie zwycięztwo tylko nowy blask dawnym jego laurom nadaje. Był on przy wzięciu Montevideo, był przy szturmie i przy wzięciu BuenosAyrcs. Służył w wojnie na półwyspie, począwszy od bitwy pod Vineira aż do bitwy pod Corunną. Zosta! ranionym w bitwie pod Coa, pod przewodnictwem generała Crafford: był pod Sabugalcm: był w bitwie pod Fuentes d'Onar: był przy oblężeniu Ciudjd-Rodrigo: był przy oblężeniu Badajoz-, w bitwie pod Vittoria: pod Urahes: w bitwach pud Salamanką, WPirettcach, pod Tuluzą: był on pod 'Washington. pod Nowym Orleanem, pod Waterloo! (Głośne oklaski.) Jaki świetny szereg zasług i waleczności. Jakżeż się cieszę, że to ostatnie znane zwycięztwo podało mi sposobność do odkrycia wdzięczne krajowi, długiegj życia, nacechowanego zasługami wojskowemi, które Wszędy okazywało niczćm niezachwianego ducha. - Przechodząc do następnych zdarzeń, Sir R o b e r t P e e l wspomina o doskonałości rozporządzeń generalnego gubernatora i naczelnego dowódzcy. tyczących się bitwy pod Sobroan, nadto wspomina o tejże bitwie i o zamiarach Sików przy ich niespodzianym napadzie. »Nic mogę przeto wątpić, mówi dalej, o jednomyślnej wdzięczności ze strony tej izby. Mam nadzieję, że zwycięztwo to długi pokój spowoduje, nadto że utwierdzi moralne przekonanie o wyższości naszej silv windyach. oraz ze nalu zapewni spokojność w tym kraju, a z naszej strony użycie wszelkich sił naszych do ulepszenia zasobów onegoż. Teraz życzyłbym sobie tylko zwrócić uwaśmierć pod gruzami. Ministrowie chcieli wmówić w lud, że to był traf przypadkowy, jednakże wszyscy są przekonanymi, że Dyau- Sing, pierwszy minister, który się zaczął obawiać dzielnego i przedsiebiei czego ducha N unehal- Singa, do jego śmierci się przyczynił. Cokolwiek bądź ten chytry minister włoży! koronę na A łowę Szeie- Siuga, adoptowanego syna Rundszyt Singa, który, jak się zdawało, mógł się stać bardzo łalwem narzędziem w ręku stronnictw. Nowy jMaharadża nie miał wcale powodów cieszyć się z swego wynIesIenia, żołnierze, poznawszy, że on bez nich nic nic znaczy, co raz uowe rościli żądania. N aprożuo nieszczęśliwy książę wyczerpywał skarb królewski, domagania żołdaków nie ustawały. Nakoniec. widząc, że w podobiuiin położeniu dłużej nie wytrwa, zapragnął protekcji Anglików, i w tym celu pozwolił generałowi Pollok przejść przez Peszawer, gdy się ten udawał do Afganistanu dla pomszczenia śmierci zamordowanych tam w roku poprzednim. Ale la przyjaźń z Anglią była właśnie hasłem jego zguby. Spizysiężenie ułożone przez jego własnego szwagra, Adszet- Singa, zwaliło go z tronu. W Wrześniu roku zeszłego został zamordowanym. Adżet Siug był piawdziwein dzieckiem wschodu. Rozkazał najprzód zamordować ministra Dyan Singa i następnie wszystkich członków rodziny przeszłego Maharadży*. Ale len cały rozlew kiwi na nic mu się nie przydał: HiraSing, syn Uyana, posiadacz wielkiego majątku, powstał przeciw niemu. Podarunkami przeciągnął aimję na swą stronę, obiegł przywłaszczy cielą, wziął do niewoli i ściąć rozkazał. ( Dnluty iż '(g iżaelojiż.J