Rektorzy poznańskich uczelni

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1973.07/09 R.41 Nr3

PROFESOR DR HAB. BENON MISKIEWICZ - REKTOR UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA

Urodził się dnia 27 maja 1930 r. w Baranowiczach (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich), w rodzinie Stanisława Miśkiewicza zawodowego oficera Wojska Polskiego i jego żony, Stanisławy z domu Olkiewicz. Dzieciństwo spędził w domu rodzicielskim. W latach okupacji hitlerowskiej (1939-1945) pracował przymusowo jako robotnik rolny w gospodarstwie niemieckim, a następnie jako robotnik w fabryce "Waldemar und Major" w InowrocłaWIU.

Po wyzwoleniu, od pierwszych dni lutego 1945 r., pracował w Starostwie Powiatowym w Inowrocławiu jako goniec i strażnik. Kiedy otwarto w Inowrocławiu Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza, Benon Miśkiewicz rozpoczął w nim naukę i tam też uzyskał w 1950 r. świadectwo dojrzałości, po czym przyjęty został na studia historyczne, a później archeologiczne na U niwersytecie Poznańskim. Latem 1953 r. Benon Miśkiewicz ukończył pierwszy stopień studiów wyższych w zakresie historii i historii kultury materialnej; w 1955 r. drugi stopień - uzyskując tytuł magistra historii. W latach 1950 - 1954 pracował w Studium Wojskowym przy Uniwersytecie Poznańskim, a w latach 1954 - 1957 w Studium Wojskowym przy Wyższej Szkole Wychowa

nia Fizycznego w Poznaniu. W tych piacówkach pełnił funkcje wykładowcy

RektorzY poznańskich uczelniprzedmiotów wojskowych, a w latach 1955 - 1957 był równocześnie kierownikiem cyklu szkolenia ogniowego. Po ukończeniu studiów archeologicznych w 1953 r. pracował podczas sezonów badawczych w latach 1953 i 1954 na stanowisku starszego asystenta w kierownictwie badań wykopaliskowych we Wrocławiu i Kruszwicy.

Dnia 7 lutego 1955 r. Benon Miśkiewicz rozpoczął pracę na Uniwersytecie Poznańskim, początkowo jako wykładowca'" a następnie (od dnia l września 1955 r.) jako asystent w Katedrze Historii Polski Feudalnej do XVIII w.

Równocześnie przez dwa lata zatrudniony był jako adiunkt w Oddziale Muzeum Wojskowego poznańskiego Muzeum Narodowego. W dniu 3 grudnia 1959 r. Benon Miśkiewicz uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy pL Obrona polskiej granicy zachodniej w okresie wczesnofeudalnym, a w dniu 14 grudnia 1964 r. na podstawie rozprawy pL Rozwój stałych punktów oporu w Polsce do połowy XV w. zakończył przewód habilitacyjny i uzyskał stopień naukowy docenta. Od dnia l maja 1965 r. był docentem etatowym w Katedrze Historii Polski Feudalnej do XVIII w. i kierownikiem Zakładu Historii Polski Średniowiecznej U niwersytetu im. Adama Mickiewicza. Dnia 10 lipca 1970 r. Rada Państwa nadała Benonowi Miśkiewiczowi tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego. Po przeprowadzonej reorganizacji U niwersytetu w 1969 r. utworzono (jedyny w polskich uczelniach cywilnych) Zakład Historii Wojskowości, którego kierownikiem został Benon Miśkiewicz. Z dniem II września 1968 r. Benon Miśkiewicz objął funkcje prorektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Przez cztery lata kierował całokształtem procesu nauczania i wychowania. Podczas tej pracy nawiązał ścisły kontakt z młodzieżą akademicką. Systematycznie włączał ją do współkierowamia uczelnią

i do współodpowiedzialności za wykonywanie stawianych przed nią zadań. Profesor dr Benon Miśkiewicz mianowany został z dniem l października 1972 r. rektorem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Benon Miśkiewicz należy do najbardziej aktywnych historyków poznańskich wykształconych w Polsce Ludowej. Prace naukowo-badawcze rozpoczął już podczas studiów pod kierownictwem prof. dra Gerarda Labudy. Na seminariach magisterskich i doktorskich pogłębiał znajomość sposobów odtwarzania dziejów oraz referował pierwsze swe prace naukowe. Odegrały one dużą rolę w wykształceniu metodologicznym. Ukończył także dwuletnie seminarium metodyczne z dziedziny archeologii, prowadzone przez prof. dra Witolda Hensla. Wiedzę tę pogłębiał pracując na wykopaliskach we Wrocławiu i Kruszwicy. Wykształcenie to umożliwiło mu opanowanie metod badawczych i korzystania ze źródeł archeologicznych w studiach nad epoką wczesnofeudalną. Badania naukowe rozwijał w kilku kierunkach. N a plan pierwszy wysunął studia nad dziejami wojskowości polskiej w średniowieczu. Interesowały go zagadnienia techniki wojskowej, organizacji armii, sposoby i metody prowadzenia działań. Zajmował się także określaniem roli środowiska geograficznego i umocnień drewniano-ziemnych w sysytemie obrony polskiej granicy" zachodniej okresu wczesnofeudalnego; pracował nad odtworzeniem istoty i zadań stałych punktów oporu w Polsce do połowy XV w.; charakterem i rolą walk oblężniczych w dziejach wojennych Polski średniowiecznej. Studia nad fortyfikacjami miast i zamków prowadził także w Jugosławii i w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Brał udział w pracach nad Słownikiem starożYtności słowiańskich, redagując zestaw haseł do dziejów Wojennych Słowian.

W latach 1966 - 1968 rozszerzył zakres

chronologiczny badań historyczno-wojskowyoh i zajął się szczegółowym opracowaniem dziejów militarnych Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 r. Studiował zarazem rozwój wojska i sztuki wojennej w Polsce po czasy ludowego Wojska Polskiego. Z tego zakresu, a szczególnie drugiej wojny światowej (1939-1945), prowadził też seminaria magIsterskie i doktorskie. Benon Miśkiewicz opracował podstawowe związki dziejów wojennych z całokształtem rozwoju społeczeństwa, zdefiniował i. usystematyzował pojęcia, którymi posługuje się nauka historyezno-wojskowa. Po habilitacji zaczął także rozwijać studia nad historiografią wojskową w Polsce. Z tego zakresu przedstawił ocenę piśmiennictwa historyczno- wojskowego oraz podjął studia nad ro1ą wielu historyków wojskowych w odtwarzaniu dziejów wojskowości polskie]. Wynikiem tych prac oraz metodologicznego kierunku badań w ośrodku poznańskim było zorganizowanie w Poznaniu w dniu 23 listopada 1965 r. ogólnopolskiej konferencji naukowej historyków wojskowych, poświęconej problematyce metodologicznej w rozwoju polskiej historiografii wojskowej. Obok studiów historyczno-wojskowych zajmował się odtwarzaniem dziejów Polski średniowiecznej. Prze badał okres wczesnofeudalnych dziejów Wielkopolski do kilkutomowej monografii pL Dzieje Wielkopolski, której jest także współredaktorem. Od 1960 r. jest czynnie zaangażowany w Wydawnictwie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, początkowo na stanowisku sekretarza, a od 11%5 r. zastępcy redaktora naczelnego; jest redaktorem wydawnictwa seryjnego "Sprawy Oświaty i Kultury Województwa Poznańskiego" . Poważna liczba jego prac dotyczy różnych problemów z zakresu metodyki i metodologii badań oraz nauczania historii w szkole wyższej. Z organizacją procesu nauczania oraz formami i metodami pracy w szkole wyższej zapoznał się dla celów porównawczych w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Czechosłowacji i Jugosławii. Wiele czasu poświęcił także opracowywaniu pomocy naukowych dla studentów; szczególnie cenne jest siedmiotomowe wydawnictwo tekstów źródłowych do ćwiczeń z historii Polski epoki feudalnej do połowy XV w., zredagowane wespół z prof. drem Gerardem Labudą. N a pięćdziesiątą rocznicę powstania U niwersytetu im. Adama Mickiewicza opracował historię rozwoju U niwersytetu w latach 1958/1959 - 1968/1969 oraz odtworzył rolę Uniwersytetu w kształceniu studentów w latach 1919-11969. Opublikował studium o pierwszych walkach w obronie granicy zachodniej Polski wczesnofeudalnej (" Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza", 1958, z. 1). Rozwinięciem tego studium była rozprawa o obronie polskiej granicy zachodniej w okresie wczesnofeudalnym opublikowana w "N adodrzańskich Szkicach Historycznych" (Zielona Góra il960). W roku 1961 ukazała się jego książka pL Studia nad obroną polskiej granicy zachodniej, któ ra - szczególnie dla dziejów polskiej granicy zachodniej oraz Wielkopolski - ma znaczenie pionierskie. Autor przedstawił w niej problemy obrony polskiej granicy zachodniej w czasach od Mieszka I do śmierci Bolesława Krzywoustego. Inne, liczne studia i artykuły dotyczyły również problematyki obronności granic Polski w wiekach dawniejszych. Wymienić tu można m. in. prace: Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Krzywoustego (1961); Przemiany składu i organizacji sił zbrojnych w Polsce średniowiecznej (1965); Polska sztuka wojenna na tle walk Z najazdami niemieckimi do połowy XII wieku (1966). Na szczególną uwagę zasługuje rozprawa pL Problematyka badawcza dziejów wojennych Wie 1

RektorzY poznańskich uczelnikopo Iski (1966) - pierwsze tego rodzaju opracowanie, wytyczające drogi dalszych badań nad tym ważnym fragmentem dziejów Wielkopolski. Nie sposób nie wspomnieć tu obszernego dzieła prof. Miśkiewicza pL Rozwój stalych punktów oporu w Polsce do polowy XV wieku (Poznań 1964). Na uwagę w jego dorobku naukowym zasługują też książki: O metodyce badań historyczno-wojskowych (1961) oraz Wstęp do badań historycznych (1963, drugie wydanie - 1969), poświęcone problematyce metodologicznej i metodycznej. Działalność dydaktyczną rozpoczął na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza od prowadzenia wykładu pL Historia kultury materialnej Polski dla studium archeologii. Następnie objął ćwiczenia z historii powszechnej średniowiecza, nauk pomocniczych historii oraz historii Polski do połowy XVII w. Po habilitacji prowadził trzy wykłady kursowe: wstęp do badań historycznych, historię Polski do połowy XVII w. oraz historię średniowieczną powszechną i Polski, ze szczególnym uwzględnieniem historii kultury materialnej (dla archeologów). Niezależnie od tych wykładów prowadził zajęcia z wybranych zagadnień dziejów wojskowości od epoki starożytnej po drugą wojnę światową jako wykłady monograficzne. Od roku akademickiego 1963/1964 prowadził specjalistyczne seminari um magisterskie z dziejów wojskowości. Na seminarium tym napisało prace magisterskie 136 osób. Najlepsze z nich, tematycznie związane z wojną światową 1939 -1945, były wysyłane na Konkurs imi. Aleksandra Zawadzkiego.

Dziewięć z nich otrzymało nagrody i wyróżnienia, m. in. pierwszą nagrodę w 1968 r. Za kierowanie tymi pracami magisterskimi otrzymał w 1971 r. specjalną nagrodę Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego.

Od 1964 r. prowadzi seminarium doktorskie z zakresu historii wojskowości,na którym powstały trzy rozprawy, a dalsze są poważnie zaawansowane. Benon Miśkiewicz obok pracy zawodowej zajmował się pracą organizacyjną i społeczną. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej. W organizacji tej pełnił kolejno funkcje: sekretarza grupy działania, kierownika wydziału nauki przy Zarządzie Wydziałowym, kierownika grupy in'strulktorow przy Zarządzie Dzielnicowym.

Do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wstąpił dnia 10 października 1949 r. był prelegentem Komitetu Miejskiego w Inowrocławiu, a w latach 1949- 1950 brał udział w wielu akcjach politycznych i gospodarczych. W uniwersyteckiej organizacji partyjnej działał aktywnie jako członek Egzekutywy Oddziałowej Organizacji Partyjnej, a następnie członek Egzekutywy Komitetu Uczelnianego. W roku akademickim 1961/62 pełnił funkcje II sekretarza a , w latach akademickich 1963 -1966 I sekretarza Komitetu Zakładowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Następnie przez dwa lata był członkiem Egzekutywy tegoż Komitetu Zakładowego.

Niezależnie od pracy partyjnej na Uniwersytecie, Benon Miśkiewicz działał aktywnie w Komisji Nauki i Oświaty Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełniąc funkcje wiceprzewodniczącego. W latach 1969 - 1971 był członkiem Komsji N auki i Oświaty Komitetu Centralnego Polskiej Zj ednoczonej Partii Ro botniczej. Od 11971 r. jest członkiem Komitetu Wojewódzkiego.

Jest członkiem Rady Naukowej Wojskowego Instytutu Historycznego, członkiem Instytutu Zachodniego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy. Wchodzi w skład Komitetu Organizacyjnego II Kongresu Nauki Polskiej.

Za działalność naukową, pedagogiczną i społeczną prof. dr Benon Miskiewicz był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. Jest laureatem Nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego: III stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie a utorstwa wyróżniających się podręczników dla studentów (1964); III stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno - wychowawczej, organizacji procesu dydaktycznego oraz prac związanych z kształceniem młodych kadr naukowych (1966); II stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie autorstwa wyróżniających się podręczników dla studentów (1970); zespołowej I stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych nad Powstaniem Wielkopolskim 1918/1919 (11869); Ministra Obrony Narodowej zespołowej TI stopnia w dziedzinie historii wojen i wojskowości za pracę zbiorową Powstanie Wielkopolskie 1918/1919; Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za współdziałanie w rozwoju szczecińskiego ośrodka humanistycznego (1969).

W roku 1968 Benon Miskiewicz został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1967, za prace z zakresu historii wojskowości regionu wielkopolskiego, ze szczególnym uwzględnieniem obronności polskiej granicy zachodniej. Za zasługi w pracy organizacyjnej, pedagogicznej i naukowo-badawczej Benon Miskiewicz udekorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969). Posiada Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego, Złotą Honorową Odznakę Związku Młodzieży Wiejskiej, Odznakę Specjalną Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej; Odznakę XX-lecia Zrzeszenia Studentów Polskich, Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", Odznakę Tysiąclecia, srebrne Odznaczenie im. Janka Krasickiego, Odznakę "Gryfa Pomorskiego" oraz Brązowy Medal "Za zasługi dla obronności kraju" i Srebrny Medal "Za zasługi dla obronności kraju".

RektorzY poznańskich uczelni

PROFESOR DR HABILITOWANY JERZY ZWOLIŃSKI REKTOR AKADEMII ROLNICZEJ

Urodził się w Zakopanem dnia 2 kwietnia 11921 r. w rodzinie księgarza i kartografa Tadeusza Zwolińskiego i jego żony Stefanii z domu Szczepańskiej. Szkołę podstawową, a następnie Gimnazjum i Liceum Państwowe im. Oswalda Balzera ukończył w 1939 r. w rodzinnym mieście. Interesując się rolnictwem, z dniem l lipca 1940 r. rozpoczął praktykę w gospodarstwie rolnym Burzyn pow. Tarnów, gdzie z dniem l stycznia 1944 r. objął funkcje zarządcy. Równocześnie na kompletach tajnego nauczania przerabiał kurs licealny, dzięki czemu uzyskał po wyzwoleniu w czerwcu 1945 r. świadectwo dojrzałości, wydane przez Państwową Komisję Weryfikacyjną w Tarnowie. Z dniem l października 11945 r. rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo- Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, specjalizując się w hodowli zwierząt do

mowych. Dyplom inżyniera magistra rolnictwa uzyskał dnia 27 października 1949 r. z wynikiem celującym.

W latach akademickich 1947 - 1949 J erzy Zwoliński pracował w Zakładzie Szczegółowej Hodowli Zwierząt U niwersytetu Poznańskiego jako asystent-wolontariusz. Po uzyskaniu dyplomu ukończenia studiów, w dniu l listopada 1949 r., objął stanowisko starszego asystenta w Państwowym Instytucie N aukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Pawłowicach pow. Leszno. Powrócił do Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt z dniem 15 grudnia 1949 r. na stanowisko starszego asystenta. W okresie od dnia l marca 1953 r. do 31 marca 1956 r. pełnił funkcje adiunkta, od l kwietnia 1956 r. do 31 marca 1962 r. zastępcy profesora, a od dnia l kwietnia 1962 r. - docenta etatowego.

Z dniem ii kwietnia 1962 r. Jerzy Zwoliński został powołany na stanowisko kierownika Zakładu Hodowli Koni przy Katedrze Szczegółowej Hodowli Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej. W dniu l sierpnia 1969 r. na kierownika tejże Katedry. Od dnia l września 1970 r. pełni funkcje dyrektora nowo utworzonego Instytutu Hodowli i Technologii Produkcji Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej, obecnie Akademii Rolniczej. W dniu 28 czerwca 1952 r. uzyskał stopień doktora rolnictwa na Wydziale Zootechnicznym Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. W dniu 27 maja 1961 r., po odbyciu przewodu habilitacyjnego z zakresu hodowli zwierząt domowych, Rada Wydziału Zootechnicznego Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu nadała mu stopień docenta. W dniu l lipca 1968 r. Jerzy Zwoliński mianowany został profesorem nadzwyczajnym. W latach akademickich 1954 - 1956 pełnił funkcje kierownika Zootechnicznego

Studium Zaocznego Wyższej Szkoły Rolniczej, następnie w latach 1956 - 1960 oraz 1963 - 1964 prodziekana Wydziału Zootechnicznego. Od dnia l wrześma 1964 r. do 31 sierpnia 1969 r. pełnił funkcje dziekana tegoż Wydziału. Od dnia l września 1972 r. pełni funkcje rektora Akademii Rolniczej. Profesor dr habilitowany Jerzy Zwoliński rozpoczął działalność naukową od badań nad konikami norweskimi (fiordingi) importowanymi do Polski w pierwszych latach po wyzwoleniu. Wskazując na zalety tej rasy stwierdził, iż koniki te reprezentują typ konia, który w rolnictwie może uzupełniać trakcję mechaniczną. Myśl, iż w ten sam sposób może być wykorzystany w rolnictwie prymitywny koń krajowy (konik polski), nasunęła Jerzemu Zwolińskiemu temat pracy doktorskiej. Praca ta pt. Wartość użYtkowa krajowych koni prymitywnych została opublikowana w "Zeszytach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk" (1953). Jerzy Zwoliński jako pierwszy w Polsce udowodnił w oparciu o ścisłe badania, iż konik polski hodowany w racjonalnych warunkach staje się zwierzęciem w pełni przydatnym do wykonywania lżejszych prac pomocniczych w większych gospodarstwach rolnych. Kontynuując ten kierunek badań, Jerzy Zwoliński zamieścił w latach 1952- 1958, m. in. w "Przeglądzie Rolniczym" i w "Medycynie Weterynaryjnej", wiele publikacji na temat właściwego wykorzystania pracy koni i metod ich hodowli. Jerzy Zwoliński poświęcił wiele uwagi problemom związanym z rozrodem koni i opublikował na ten temat kilka prac. W pierwszej zajął się kwestią Ciąż bliźniaczych u klaczy, w drugiej - poddał analizie terminy wyźrebień dla wprowadzenia wniosków dla praktyki w odniesieniu do czasokresu stanowień w stadninach pracujących klaczy rasy wielkopolskiej. W pracy pt. Badania nad współzależnością pomiędzy terminem za

płodnienia klaczy a płcią żywo urodzonych źrebiąt, opublikowanej w "Zeszytach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk" (i960), istwierdaił fakt istnienia współzależności pomiędzy terminem zapłodnienia klaczy a płcią potomstwa oraz -. co jest szczególnie ciekawe - odkrył, iż druga połowa maja i pierwsza połowa czerwca są okresami, w których zaznaczyła się wyraźnie przewaga urodzeń osobników męskich. W kolejnych badaniach, operując licznym (4260 przypadków) materiałem, poddał gruntownej analizie niektóre czynniki, które mogą wpływać na długość trwania ciąży u klaczy, im. in. wykazał, że można wyróżnić klacze o wyraźnie długich i krótkich okresach ciąży, a także, iż istnieje szereg uchwytnych czynników wpływających na długość okresów ciąży. Praca Jerzego Zwolińskiego jest pierwszą w krajowym piśmiennictwie hippologicznym, która w tak wszechstronny sposób omawia sprawę długości ciąży u klaczy i posiada znaczenie dla praktyki hodowlanej, szczególnie w stadninach państwowych. Wspólnie z prof. drem Stefanem Alexandrowiczem, Jerzy Zwoliński przeprowadził uwieńczoną powodzeniem pracę eksperymentalną nad celowością stosowania okresu chudźcowego w procesie tuczu świń rasy wielkiej białej do wagi 125 kg. Wyniki ogłoszone zostały w miesięczniku "Gospodarka Mięsna" (1953). Doświadczenie miało również na celu wykazanie wpływu okresu chudźcowego na stosunek tłuszczowo-mięsny w tuszy. W innej pracy, napisanej równlez wspólnie ze Stefanem Alexandrowiczem 1 innymi, pt. Ciężar właściwy jako wskaźnik umięśnienia tuszY bekonowej po raz pierwszy w Polsce zastosowano ciężar właściwy do określenia mięsności tuszy bekonowej. Ma to duże znaczenie dla hodowców przy selekcji bekoniaków, a jako obiektywna ocena otłuszczenia (lub umięśnienia) tuszy oddać może znaczne usługi przemysłowi mięsnemu. Profesor dr habilitowany Jerzy Zwo

RektorzY poznańskich uczelniliński cieszy się ustaloną opInIą znawcy w dziedzinie hodowli koni; podobne uznanie zyskały napisane przez niego skrypty i podręczniki akademickie z hodowli koni. Specjalizacja Jerzego Zwolińskiego w hodowli koni oparta jest na szerokich podstawach badań biologicznych. Ten sposób podejścia do zagadnień specjalizacyjnych pozwolił mu na podejmowanie "dyskusyjnych problemów w odniesieniu nie tylko do koni lecz i do innych gatunków zwierząt, Drugą dziedziną zainteresowań badawczych Jerzego Zwolińskiego jest immunogenetyka zwierząt. Kierowana przez niego Pracownia Grup Krwi u Koni zaliczana jest do czołowych tego typu placówek na świecie. W pracy wykonanej wspólnie z Lubą Podliachouk z Instytutu Pasteura w Paryżu i Andrzejem Kaczmarskim pt. Les groups sanguins des chevaux de six races de Pologne sformułowanych zostało kilka wniosków i hipotez całkowicie oryginalnych, które znalazły później potwierdzenie w kolejnych badaniach własnych prof. Zwolińskiego oraz innych autorów. Jest autorem lub współautorem dziewięćdziesięciu publikacji w tym osiemnastu rozpraw naukowych, dwudziestu ośmiu artykułów naukowych, referatów i recenzji, trzech skryptów, jednego podręcznika akademickiego oraz kilkudziesięciu artykułów popularnych.

Osobiście kierował trzydziestoma ośmioma pracami magisterskimi, jest promotorem dwóch zakończonych przewodów doktorskich. Był wyróżniony przez ministra Szkolnictwa Wyższego nagrodą pierwszego stopnia oraz dwukrotnie drugiego stopnia. Jerzy Zwoliński jest członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w którym pełni funkcje sekretarza Komisji Nauk Rolniczych oraz sekretarza Wydziału N auk Rolniczych i Leśnych, członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, przewodniczącym Komisji Hodowli Koni przy Komitecie Nauk Zootechnicznych Polskiej Akademii Nauk; członkiem F6deration Europeen de Zootechnie; członkiem Rady Naukowo-Technicznej przy Ministrze Rolnictwa; członkiem Rady N aukowej przy Ogrodzie Zoologicznym w Poznaniu; członkiem Zarządu Polskiego Związku Hodowli Koni.

Jest członkiem Komitetu Honorowego Roku Nauki Polskiej.

Posiada Złoty Krzyż Zasługi, Medal X -lecia, Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", Złotą Odznakę Akademickiego Związku Sportowego oraz honorową srebrną Odznakę Związku Młodzieży Wiejskiej.

Zebrał: Tadeusz Świtała

LAUREACI NAGRÓD MIASTA POZNANIA I WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO

(Część pierwsza)

Uchwałą Prezydium Rady Narodowej Miasta Poznania z dnia 12 lutego 1973 r.

i Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, na wniosek Komisji Nagród, przyznano następujące Nagrody Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego:

Nagrodę Naukową

Prof. dr. Stefanowi B i a ł o b o k o w i - za całokształt działalności naukowej, pedagogicznej i organizacyjnej w dziedzinie dendrologii; doc. dr. hab. Florianowi D o m c e - za całokształt działalności naukowobadawczej i dydaktyczno-wychowawczej w dziedzinie nauk chemicznych; prof. dr. Czesławowi Ł u c z a k o w i - za całokształt działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej w dziedzinie historii gospodarczej miasta Poznania i regionu wielkopolskiego; dr. med. Zbigniewowi N a d o l s k i e m u - za wybitne osiągnięcia w działalności naukowej i zawodowej w dziedzinie rehabilitacji przemysłowej; dr. hab. Zdzisławowi N o w a k o w i - za całokształt działalności naukowej, w szczególności za monografię Procesy dezintegracji i integracji ekonomicznej we współczesnym kapitalizmie; prof. dr. Zbigniewowi Z akr z e w s k i e m u - za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki, a zwłaszcza prac z zakresu ekonomiki i organizacji handlu i usług w Poznaniu; prof. dr. hab. Janowi Żak o w i - za wybitne osiągnięcia w badaniach nad najdawniejszymi dziejami regionu wielkopolskiego i w rozwoju poznańskiego środowiska archeologicznego.

Zespołową Nagrodę Budownictwa i Architektury

Zespołowi pracowników Instytutu Technologu Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej i Poznańskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego Nr 2 w składzie: doc. mgr inż. Kazimierz Marcolla, dr inż. Henryk Grzybowski, mgr inż. Zbigniew S z a fr a ń s ki, inż. Ireneusz S ok ó ł z Politechniki Poznańskiej oraz budowniczy Władysław R a d o ń z Poznańskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego Nr 2 - za szczególne osiągnięcia w dziedzinie mechanizacji budownictwa.

Laureaci nagród

Nagrodę

Rolniczą

prof. dr Stanisławowi J a n k o w s k i e m u - za działalność naukowobadawczą i dydaktyczno-wychowawcza w dziedzinie nauk rolniczych.

Zespołową Nagrodę Rolniczą

Zespołowi pracowników Instytutu Organizacji Gospodarstwa Leśnego Akademii Rolniczej w Poznaniu w składzie: doc. dr hab. Mieczysław P o d gór s ki, dr inż.

Henryk B ł a s z y k, dr inż. Łucjan S o b a ń s ki - za opracowanie naukowe pt.

Próba oceny bazY surowcowo-drzewnej oraz po ten cjalu przemyslowo-drzewnego powiatów: międzychodzkiego, nowotomyskiego i szamotuiskiego.

Zespołową Nagrodę Techniki 1 Przemysłu

Zespołowi pracowników Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu w składzie: inż. Telesfor Br z ó s t o w i c z, mgr inż. Jan Ł ą c ki, doc. dr inż. Kazimierz M i e l e c, mgr inż. Ferdynand M i II e r - za osiągnięcia w badaniach i konstrukcji automatycznej zaprawiarki do odkażania materiału siewnego zbóż, roślin oleistych i motylkowych oraz buraków przy użyciu stężonych zapraw roztworowych i zawiesinowych; Zespołowi Pracowników Instytutu Technologi Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej i Zakładów Metalurgicznych "Pomet" w składzie: doc. dr hab. Kazimierz H e s s, mgr inż. Adam B a r a n o w s ki, imgr inż. Jerzy K i l a n o w s k i, mgr inż.

Czesław S t o d u l n y, inż. Ireneusz S o kół z Politechniki Poznańskiej oraz mgr inż. Józef P i e c h o t a, mgr inż. Augustyn Ł ą c ki, mgr inż. Jerzy S t a n - k i e w i c z z Zakładów Metalurgicznych "Pomet" - za szczególne osiągnięcia w dziedzinie postępu technicznego w odlewnictwie; Zespołowi pracowników Instytutu Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej oraz Centralnego Biura Konstrukcyjnego Przemysłu Taboru Kolejowego w Poznaniu w składzie: doc. dr Aleksander Żuk, dr Jerzy Bogajewski, mgr Helena H a ń c z a k, mgr Maria W e j c h a n - J u d e k, mgr inż. Jerzy J ę c z a l i k z Politechniki Poznańskiej oraz mgr inż. Jerzy S t ę P i e ń i mgr Aleksandra Z a r e m b a z Centralnego Biura Konstrukcyjnego - za szczególne osiągnięcia we wdrażaniu postępu technicznego w przemyśle taboru kolejowego.

NAGRODY MŁODYCH

Nagrodę N au kowądr med. Ludwikowi M a l e n d o w i e ż o w i - za całokształt dorobku naukowego i dydaktycznego w dziedzinie nauk medycznych.

Nagroda naukowaprzyznana za w dziedziniecałokształt dendrologiidziałalnościnaukowej,pedagogicznejorganizacyjnej

PROFESOR DR STEFAN BIAŁOBOK

Urodził się dnia 11 maja 1909 r. w Czernichowie k. Krakowa w rodzinie nauczyciela szkoły rolniczej Jana Białoboka i jego żony, Kazimiery z domu Buda. Do szkoły podstawowej i gimnazjum uczęszczał w Czernichowie i Puławach. Wydział Ogrodniczy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie ukończył w 1933 r. W tymże roku został młodszym asystentem w Zakładzie Hodowli Drzew Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Dzięki stypendium z Funduszu Kultury Narodowej i Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach udał się w 1933 r. do Pruhonic (Czechosłowacja) na specjalizację w dziedzinie pomologii i dendrologii. Po powrocie z Czechosłowacji (1934) Stelan Białobok pracował nadal w Puławach, gdzie pod kierunkiem prof. dra Ł ucj ana Kaznowsikiego zajął się hodowlą drzew i krzewów ozdobnych i podkładek drzew owocowych, wykorzystując do tego celu gatunki rodzime. Brak specjalistów z dziedziny pomologii skłonił Radę Naukową Instytutu w Puławach do udzielenia mu stypendium na dalszą specjalizację. W 1935 r. przebywał w Instytucie Sadowniczym w Dahlem k. Berlina, gdzie przygotował pracę pt. Przyczynek do poznania wpływu zawartości składników pokarmowych na płodność i niepłodność odmian jabłoni. Z Niemiec wyjechał do Holandii i Belgii w celu zwiedzenia ogrodów botanicznych i większych parków, sławnych szkółek w Boskoop, arboretum w Waageningen a następnie w stacji doświadczalnej w East Mailing (AngliaV Tam zapoznał się z nowoczesnym doświadczalnictwem sadowniczym, głównie z metodyką doświadczeń polowych, przystosowanych do roślin drzewiastych, z zasadami hodowli i selekcji (drzew i krzewów), jak również zetknął się z problematyką fizjologii drzew. Po powrocie do kraju (1936) na stanowisko asystenta w Zakładzie Hodowli Drzew Instytutu w Puławach zajął się pod kierunkiem dyrektora Antoniego Wróblewskiego z Kórnika organizowaniem Zakładu Sadownictwa. W 1938 r. Stefan Białobok przeniósł się do Poznania na stanowisko nauczyciela sadownictwa i szkółkarstwa w Państwowej Szkole Ogrodniczej. W Kórniku podjął wspólnie z Antonim Wróblewskim badania w dziedzinie hodowli drzew i krzewów

7 Kronika Miasta Poznania

Laureaci nagródowocowych i ozdobnych, a w szczególności zajął się selekcją odpornych na mrozy podkładek drzew owocowych. Po napaści hitlerowskich Niemiec na Polskę w il939 r. udał się do Lublina, gdzie pracował jako robotnik na plantacjach miejskich, a od l maja 1940 r. do połowy lutego 1945 r. jako instruktor ogrodniczy przy Związku Gmin w pow. Końskie. W dniu l marca 1945 r. Stefan Białobok delegowany przez Resort Rolnictwa Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego objął kierownictwo Zakładu Dendrologii i Pomologii oraz Zakładu Badania Drzew i Lasu w Kórniku. W dniu 19 maja 1947 r. Rada Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego przyznała mu stopień doktora nauk ścisłych z zakresu botaniki na podstawie pracy na temat morfologii i anatomii zrośnięcia zrazu z podkładką niektórych gatunków i odmian z rodzaju Malus. Stopień profesora nadzwyczajnego uzyskał w dniu 26 sierpnia 1954 r., a zwyczajnego w dniu 22 czerwca 1970 r. Dnia 6 kwietnia 1948 r. został mianowany przez rektora Uniwersytetu Poznańskiego asystentem-wolontariuszem na okres od l marca do 31 sierpnia 1946 r. w zamian za bezpłatną pracę w Katedrze Sadownictwa. Na okres od l września 1947 r. do 30 kwietnia 1948 r. rektor Uniwersytetu Poznańskiego powołał go jako kontraktowego wykładowcę z zakresu encyklopedii sadownictwa i ogrodnictwa. Od roku 1960 wykłada dendrologię na Akademii Rolniczej w Poznaniu i wykształcił ponad 100 magistrów, m. im. zajmujących obecnie stanowiska w Zarządach Zieleni Miejskiej, a także specjalistów z zakresu szkółkarstwa, którzy są kierownikami szkółek miejskich lub w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Możliwości rozbudowy Zakładu w Kórniku uzależnione były od przygotowania własnej kadry naukowej i stworzenia pracowni naukowych, wybudowania pomieszczeń mieszkalnych, jak również przystosowania gospodarstw doświadczalnych (ok. 700 ha) i budynków gospodarczych dla nowych zadań i potrzeb. Było to jedno z najtrudniejszych zadań, jakie należało wykonać w Kórniku. W sposób najnowocześniejszy można było rozpocząć badania aklimatyzacyjne ważnych dla gospodarki narodowej drzew użytkowych, np. topoli, których kolekcja w Kórniku była w pierwszym dwudziestoleciu powojennym jedną znajcenniejszych w Europie. Stefan Białobok poświęcił również wiele wysiłku badaniom i obserwacjom aklimatyzacyjnym innych drzew i krzewów dekoracyjnych. W ostatnich latach opracowano w Zakładzie pod jego kierownictwem kilka zasadniczych zagadnień, dotyczących systematyki niektórych sekcji topoli lub zbiorowych gatunków, oraz zastosowano wiele podstawowych wskazań dla ich uprawy, np. wprowadzenie do krajowego doboru odmian kilku wartościowych mieszańców. Profesor dr Białobok przykładał wiele uwagi do stworzenia w Kórniku ośrodka badań genetycznych drzew i krzewów. Metodyczne studia w tej dziedzinie rozpoczął nad mieszańcami topoli w 1948 r., a następnie rozszerzył je na inne gatunki drzew leśnych, np. na sosnę, jesion i olszę. Prace te posiadają doniosłe znaczenie teoretyczne ze względu na podjęcie badań odziedziczalnośei niektórych cech drzew leśnych, a przede wszystkim tych, które posiadają dużą wartość użytkową dla praktyki leśnictwa. Opublikował wiele oryginalnych prac z tej dziedziny, m. in. o genetycznej zmienności mieszańców topoli. W latach 1969 - 1971 prof. Stefan Białobok rozwinął badania nad odziedziczalnością odporności topoli na niektóre groźne choroby oraz zainicjował badania nad odpornością różnych rodzimych ras sosen na osutkę (Lophoedermium pinastri). W związku z potrzebami zadrzewiania kraju, zwracał uwagę w kilku publikacjach na wiele nowych problemów związanych z tą akcją. Zorganizował pracownię fizjologii roślin drzewiastych i zgromadził w niej grupęzdolnych badaczy. Pracownia ta zajmuje się badaniami regulatorów wzrostu drzew, a także mechanizmów biologicznych odporności drzew i krzewów na groźne choroby. Dorobek tej pracowni liczy się już w świecie naukowym. Profesor dr Stefan Białobok jest autorem ok. stu trzydziestu prac naukowych i popularnonaukowych. Współpracował w przygotowaniu licznych podręczników, ffi. in.: O konserwacji starych drzew, Pomologia polska (dwa wydania), Czereśnie i wiśnie oraz Drzewoznawstwo. Ten ostatni stanowił pierwszą w literaturze polskiej pozycję w tej specjalności. Jest redaktorem naczelnym wydawnictwa "Arboretum Kórnickie", był współredaktorem Atlasu rozmieszczenia drzew i krzewów w Polsce oraz członkiem redakcji "Rocznika Dendrologicznego".

Reprezentował polską dendrologię na Międzynarodowym Kongresie Dendrologicznym w Irlandii (1960) i jako przewodniczący Sekcji Dendrologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicznego na polsko-czechosłowackim zjeździe dendrologicznym w Młynach (1966).

Brał udział w międzynarodowych kongresach poświęconych genetyce drzew leśnych w Berlinie (Niemiecka Republika Demokratyczna) w 1958 r. oraz w Sztokholmie w 1963 r. Uczestniczył również w międzynarodowych kongresach zorganizowanych dla podsumowania badań nad topolą, które odbyły się na Węgrzech (1956) oraz w Paryżu (1957), Sztokholmie (1963) i Brnie (1970). Odwiedził Instytuty Genetyczne Drzew Leśnych w Niemieckiej Republice Demokratycznej, w Szwecji i Danii (Arboretum drzew w Horsholm), w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Japonii i Stanach Zjednoczonych. Jest członkiem kilku towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych: Polskiego Towarzystwa Botanicznego (przewodniczący Sekcji Dendrologicznej), Polskiego Towarzystwa Leśnego, Sekcji Biologicznej i Sekcji Rolniczo- Leśnej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Komitetu Botanicznego i Komitetu Meteorologicznego Polskiej Akademii Nauk, International Dendrology Union w Londynie, przewodniczącym grupy roboczej genetyki sosny zwyczajnej Międzynarodowej Unii Instytutów Leśnych oraz członkiem Zarządu Polsko-Czechosłowackiej Komisji Dendrologicznej i członkiem Zarządu International Association oj Botanic Garden. Wchodzi w skład Rad Naukowych Instytutu Sadowniczego, Instytutu Botanicznego i Instytutu Biologii Stosowanej Akademii Rolniczej w Poznaniu. Jest przewodniczącym Komitetu Botanicznego Polskiej Akademii N auk i Podkomisji Nauk Botanicznych II Kongresu Nauki Polskiej.

Posiada Medal X-lecia Polski Ludowej, Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i brązowy medal "Za zasługi dla obronności kraju" . Został udekorowany Krzyżem Oficerskim (1964) i Komandorskim (1972) Orderu Odrodzenia Polski.

Nagroda naukowa całokształt działalności naukowej, dydaktycznej historii gospodarczej miasta Poznania i regionuprzyznana za I w dziedziniei organizacyjnej wielkopolskiego.

PROFESOR DR CZESŁAW ŁUCZAK

Urodził się dnia 19 lutego '1922 r. w Kruszwicy, w rodzinie robotnika Michała Łuczaka i jego żony Jadwigi ze Stajszczaków. W Mogilnie ukończył szkołę podstawową, a następnie przyjęty został do Państwowego Liceum Humanistycznego w Trzemesznie, w którym uzyskał w 1939 r. świadectwo dojrzałości.

Laureaci nagród

Po napaści hitlerowskich Niemiec na Polskę (1939) Czesław Łuczak pracował jako robotnik rolny w kilku miejscowościach powiatu mogileńskiego oraz w głębi Niemiec, skąd z powodu 'nieszczęśliwego "wypadku, jakiemu uległ w czasie żniw, ipowrócił do Mogilna. Pod koniec 1941 r. skierowany został do przedsiębiorstwa zajmującego się administrowaniem zagrabionych Polakom sklepów handlowych, w którym pracował w księgowości do końca okupacji w 1945 ir. S tudia wyższe rozpoczął w 1945 r. na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, a ukończył je w 1948 r., uzyskując tytuł magistra nauk ekoinomiczno-politycznych. Od dnia II września 1946 r. podjął na U niwersytecie Poznańskim działalność zawodową. Pracował kolejno na stanowiskach: ido dnia 31 października 1948 r. - asystenia-wolontariusza przy Katedrze Historii Gospodarczej "Wydziału Prawa, do dnia 31 maja 1953 r. asystenta, do dnia 311 maja 1955 r. adiunkta, a do dnia 18 listopada 1960 r. docenta. W związku z likwidacją studiów ekonomicznych na Wydziale Prawa, został w 1953 r. przeniesiony na Wydział Eilozoficzno- Hiistoryczny, początkowo do Katedry Historii Polski, a od dnia II września 1957 r. do nowo powstałej Katedry Historii Gospodarczej. Oprócz pracy na Uniwersytecie, był w latach 1950 - 1951 pomocniczym pracownikiem nauki na poznańskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej, a od 1952/11953 do końca roku akademickiego 1963/1964 wykładał tam historię gospodarczą. W latach 1953- 1955 wykładał również historię gospodarczą na Wyższej Szkole Ekonomicznej w Szczecinie.

W latach 1956 - 1960 pełnił funkcje prodziekana, w latach 1960 - 1962 funkcję dziekana Wydziału Filozoficzno- Historycznego. W latach 1962 - 1965 był prorektorem do spraw nauczania. W dniu l września 1965 r. powierzono mu funkcję rektora U niwersytetu im. Adama Mickiewicza, które pełnił do dnia 30 września 1972 r.

Czesław Łuczak uzyskał w dniu 22 października 1949 r. stopień naukowy doktora nauk ekonomiczno-politycznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Poznańskiego, nadany na podstawie monografii Przemysł spożYwcZy miasta Poznania w XVIII w., opublikowanej przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (1953). Dnia 27 maja 1955 r. Centralna Komisja Kwalifikacyjna dla pracowników nauki przyznała mu tytuł naukowy docenta. W dniu 19 listopada 1960 r. mianowany został przez Radę Państwa profesorem nadzwyczajnym, a w dniu 27 lipca 1966 r. profesorem zwyczajnym. Z dniem l kwietnia 1962 r. objął kierownictwo Katedry Historii Gospodarczej; po jej przekształceniu w Zakład Historii Gospodarczej (1969) kieruje nadal tą placówką. Z dniem CL października 1969 r. został mianowany dyrektorem Instytutu Historii. Profesor Czesław Łuczak posiada w swoim dorobku naukowym sześć monografii,sześć tomów wydawnictw źródłowych, w tym trzy opracowane wspólnie z prof. drem Józefem Bursztą, kilkadziesiąt rozpraw, artykułów i recenzji. Z jego twórczości naukowej wydano drukiem m. in.: Przemysł Wielkopolski w latach 1915-1970 (1959); Przemysł Wielkopolski w latach 1871-1914 (1960); monografię Położenie ekonomiczne rzemiosła wielkopolskiego w okresie zaborów 1793 -1918 (1962); Inwentarze mieszczańskie w wieku XVIII Z ksiąg miejskich i grodzkich Poznania t. I z lat 1700-1759 (1962), oraz t. II z lat 1759-1793 (1965); Zycie gospodarczospołeczne w Poznaniu w latach 1815 - 1918 01964); Dyskryminacja Polaków w Wielkopolsce w okresie okupacji hitlerowskiej (1966); "Kraj Warty" 1939 - 1945. Studium historyczno-gospodarcze okupacji hitlerowskiej (1972). Zainteresowania badawcze Czesława Łuczaka koncentrują się wokół następujących zagadnień: dziejów gospodarczych Wielkopolski X!lX i XX w., dziejów okupacji hitlerowskiej w tzw. Kraju Warty, historii kultury materialnej Polski od XVIII do XX w., położenia ludności polskiej w okupowanych przez Niemców krajach Europy w okresie drugiej wojny światowej, polityki ekonomicznej Niemiec wobec mniejszości narodowej w latach 1870 - 1939. Najważniejszymi pracami w pierwszej grupie problemów są dwie książki: Położenie ekonomiczne rzemiosła wielkopolskiego w okresie zaborów 1793 - 1918 i Życie gospodarczo-społeczne w Poznaniu w latach 1815 - 1918. W pierwszej z nich autor zajął się rozkładem feudalnego rzemiosła cechowego i powstawaniem drobnotowarowej gospodarki kapitalistycznej w Wielkopolsce. W drugiej z tych prac przedstawił proces przekształcania stolicy Wielkopolski z małego miasta feudalnego w duże centrum kapitalistyczne. Studium oparte zostało na szerokiej bazie archiwalnej krajowej i zagranicznej. Czesław Łuczak rozprawił się w tej książce z tezami historyków zachodnioniemieekich, głoszących, iż Poznań był w wieku XIX miastem całkowicie zgenmanizowanym. Obydwie monografie są cennym wkładem w poznanie stosunków wewnętrznych Polski w XIX i na początku XX wieku. Drugiej grupy problemów dotyczą: obszerne wydawnictwo źródłowe zawierające materiały i dokumenty związane z dyskryminacją ludności polskiej tzw. Kraju Warty w latach 1939 - 1945 oraz monografia Kraj Warty 1939 -1945. Książki te posiadają olbrzymie znaczenie naukowe i polityczne. W trzeciej grupie problemowej na wyszczególnienie zasługują Inwentarze mieszczan poznańskich stanowiące bardzo cenne źródło do badań kultury materialnej Polski XVIIIw.

Główny nurt zainteresowań badawczych prof. dra Czesława Łuczaka koncentrował się na tematyce gospodarczej Wielkopolski, dał się on jednak poznać także jako wybitny znawca dziejów przemysłu europejskiego, o czym świadczą publikowane przez niego recenzje na łamach "Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych" . Na podkreślenie zasługuje nowatorstwo metodologiczne i merytoryczne prof. dra Czesława Łuczaka, który jako jeden z pierwszych historyków gospodarczych zastosował metodologię marksistowską. Prace jego są także jedynymi pracami obrazującymi integralnie proces industrializacji kapitalistycznej na ziemi wielkopolskiej. Oryginalność warsztatu naukowego w tych badaniach polega także na kompleksowym podejściu do zagadnień industrializacji i łączeniu ich z badaniami nad położeniem klasy robotniczej. Żaden historyk polski nie podejmował dotąd całościowo tych problemów. Profesor dr Czesław Łuczak poświęcił wiele uwagi pracy dydaktyczno-wychowawczej i może poszczycić się także w tej dziedzinie znacznymi osiągnięciami. Pod jego kierunkiem napisano ponad sto czterdzieści iprac magisterskich, z których sze

Laureaci nagródsnaście zostało opublikowanych, a jedna uzyskała na ogólnopolskim konkursie na prace magisterskie o tematyce ziem zachodnich II Nagrodę Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1964).

Prowadzenie seminarium doktorskiego rozpoczął w 1%11 r. Pod jego kierownictwem ukończono szesnaście przewodów doktorskich, a pięć dalszych dobiega końca. Opiekuje się również ośmioma pracami habilitacyjnymi. Jako recenzent uczestniczył w czterdziestu przewodach doktorskich i dwunastu przewodach habilitacyjnych. Profesor dr Łuczak bierze aktywny udział w pracy organizacyjnb-naukowej.

W latach 1961 -11962 piastował godność prezesa oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, a od 1960 r. kieruje w tym Towarzystwie Sekcją Historii Wielkopolski. Od roku akademickiego 1960/1961 pełni funkcje naczelnego redaktora Wydawnictw Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Od 1966 r. redaguje wspólnie z prof. drem Jerzym Topolskim "Studia Historiae Oeconamicae". Reprezentował wielokrotnie naukę polską za granicą: w Niemieckiej Republice Demokratycznej (1956 - 1964), Jugosławii (1959), w Monachium na III Kongresie Historyków Gospodarczych (1:965), w Moskwie na Kongresie Nauk Antropologicznych i Etnograficznych (1964), ponownie w Moskwie na XIII Kongresie Historyków (1970) oraz przewodniczył delegacji polskiej na V Kongres Historii Gospodarczej w Leningradzie (1970). Za działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjno-naukową otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (1956), Krzyż Kawalerski (1964) i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1969), Złotą Odznakę Pamiątkową "Gryfa Pomorskiego" (1961), Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" (1963) i Odznakę Honorową Mdiasta Poznania (1964) oraz tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL (1972).

Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od 1953 r.

Zespołowa Nagroda Techniki i Przemysł u przyznana pracownikom Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu: inż. TelesJorom Brzóstowiczowi, mgr lnz. Janowi Łąckiemu, doc. dr inż. Kazimierzowi Mielcowi i mgr inż. Ferdynandowi Millerowi za osiągnięcia w badaniach i konstrukcji automatycznej zaprawiarki do odkażania ziarna siewnego zbóż, roślin oleistych i motylkowych oraz buraków przy użYciu stężonych zapraw roztworowych i zawiesinowych.

Podstawowym problemem, jaki stanął przed zespołem realizatorów, było zapewnienie ludziom warunków bezpiecznej obsługi urządzenia, zgodnej z wymaganiami przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Przy powszechnie stosowanej w kraju metodzie zaprawiania ziarna siewnego na sucho występuje kilkunastokrotne przekroczenie dopuszczalnego stężenia pyłów toksycznych na stanowiskach pracy. Zmusza to obsługę zaprawiarek do pracy w maskach, lecz mimo ubrań ochronnych pyły o dużej szkodliwości toksycznej atakują pracowników. Opracowana przez zespół automatyczna zaprawiarka "Azet" do zaprawiania stężonymi zaprawami płynnymi, wyposażona w podciśnieniowy układ aspiracyjny, w powiązaniu z oryginalną konstrukcją workownika, zapewnia obniżenie stężenia preparatu chemicznego na stanowiskach roboczych poniżej dopuszczalnej normy, co usunęło groźbę zatruwania ludzi w procesie zaprawiania materiału siewnego. Zespół rozwiązał pomyślnie szereg problemów badawczych i konstrukcyjnych, co pozwoliło na osiągnięcie dużej niezawodności i trwałości maszyny oraz pełnej skuteczności zaprawiania przy minimalnych dawkach zaprawy płynnej, umożliwiających długotrwałe przechowywanie zaprawionych nasion.

INŻYNIER TELESFOR BRZÓSTOWICZ

Urodził się dnia 26 grudnia 1933 r. w Poznaniu, w rodzinie robotnika Alfonsa Brzóstowicza i jego żony Cecylii z domu Walczak. Po latach okupacji (1939 - 1945) spędzonych w Poznaniu uczęszczał do szkoły podstawowej, a w 1952 r. ukończył szkołę ogólnokształcącą stopnia licealnego im. Ignacego Paderewskiego i rozpoczął studia na Wyższej Szkole Inżynierskiej, później Politechnice Poznańskiej. Uzyskał dyplom inżyniera mechanika ze specjalnością maszyny rolnicze w 1956 r. W ramach obowiązujących wówczas nakazów pracy w 1956 r. rozpoczął pracę zawodową w Wojewódzkim Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Mechanizacji Rolnictwa w Zielonej Górze w charakterze starszego inżyniera do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy. Do pracy w Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych w Poznaniu przeniósł się pod koniec września 1957 r. W okresie ponad piętnastoletniej nieprzerwanej pracy w Zakładzie Maszyn · do Siewu, Nawożenia i Ochrony Roślin, opracował ponad trzydzieści zagadnień naukbwobadawczych z dziedziny maszyn do ochrony roślin, w której zaliczyć go można do pionierów rozwoju konstrukcji krajowej ciężkiej aparatury do ochrony roślin. Brał udział w opracowaniu założeń konstrukcyjnych, dokumentacji i prowadzeniu prac badawczych takich maszyn, jak: opylacze Ocz-lO, opryskiwacze zawieszane Orz-300 i opryskiwacze przyczepiane Orc-700, które dziś już należą do chlubnej historii rozwoju na szeroką skalę ochrony roślin w Polsce. Ponadto jego dziełem jest szereg prac konstrukcyjno-badawczych, zamierzających do doskonalenia elementów konstrukcyjnych aparatury do ochrony roślin, jak np. pompy, wentylatory, końcówki rozpylające itp. Stałą już pozycją jego działalności zawodowej są prace nad doskonaleniem metod i organizowaniem stanowisk badawczych oraz prace prognostyczne nad kierunkami rozwoju aparatury do ochrony roślin. Inżynier Telesfor Brzóstowicz jest członkiem Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich i w 1972 r. za osiągnięcia naukowobadawcze w dziedzinie maszyn do zaprawiania nasion uzyskał dyplom Zarządu Głównego. Urząd Patentowy wystawił mu trzy świadectwa autorskie na wynalazki z dziedziny maszyn do zaprawiania nasion.

MAGISTER INŻYNIER JAN ŁĄCKI

Urodził się dnia 4 lipca 1924 r. w Poznaniu, w rodzinie nauczyciela Jana Władysława Łąckiego i jego żony Marianny z Krasińskich. Do wybuchu wojny w 1939 i. ukończył trzy klasy Gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego. W grudniu tegoż roku, wysiedlony z rodzicami z Poznania, zamieszkał w Sierpcu, gdzie pracował jako

Laureaci nagród

..i .......... robotnik rolny. Po przedostaniu się do Warszawy uczył się na kursach gimnazjalnych, które ukończył w 1942 r. Pracując jako pomocnik w warsztatach napraw samochodowych "Automobil", zapisał się we wrześniu 1942 r. na dwuletni kurs w Szkole Budowy Maszyn im. Hipolita Wawelberga i Stefana Rotwanda. Ranny w Powstaniu Warszawskim (1944), został ewakuowany do Krakowa, skąd w marcu 1945 r. powrócił do Poznania. Tu od kwietnia 1945 r. kontynuował studia na wyższej Szkole Inżynierskiej, które ukończył w 1946 r. dyplomem inżyniera-mechanika. W tym samym roku rozpoczął pracę zawodową, najpierw w przemyśle gumowym (Zakłady Przemysłu Gumowego "Stomil"), a następnie napraw silników samochodowych ("Motarszlif') w charakterze technologa. W marcu 1956 r. 'przystąpił do pracy w Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych w Poznaniu kolejno jako norrnalizatar (1956 - 1958), technolog (11958 - 1959), kierownik nowo powstałej pracowni zużywalności części maszyn rolniczych (1960), kierownik Zakładu Maszyn do Ochrony Roślin (1960 - 1964). N a tym stanowisku Jan Łącki kierował pracami konstrukcyjnymi i badawczymi, zakończonymi uruchoimlieniem produkcji nowych maszyn do ochrony roślin: zaprawiarki do ziarna na zaprawy suche oraz po raz pierwszy wyprodukowanych w kraju opryskiwaczy ciągnikowych zawieszanego i przyczepianego. W kwietniu 1964 r. mgr inż. Łącki zoBtał kierownikiem nowo utworzonego Zakładu Maszyn do Siewu, Nawożenia i Ochrony Roślin. Kierując od tej chwili, już w stopniu adiunkta, całaścią prac Instytutu związanych z rozwojem konstrukcji maszyn do chemizacji rolnictwa, przyczynił się do uruchomienia produkcji agregatu konnego do siewu punktowego kłębków buraka, rodziny rozsiewaczy nawozowych oraz automatycznej zaprawiarki do nasion "Azet" na zaprawy płynne. Jest autorem bądź współautorem ok. sześćdziesięciu prac naukowobadawczych z dziedziny konstrukcji maszyn rolniczych oraz referatów wygłoszonych na konferencjach naukowych w kraju i zagranicą (Magdeburg, Tibilisi, Erewan, Budapeszt), m. in. jako specjalista na posiedzeniach grup roboczych Sekcji Maszyn Rolniczych i Leśnych Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. W 11 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale Mechanizacji Rolnictwa P 0litechniki Poznańskiej oraz na przełomie lat 1961/1962 odbył dziewięciomiesięczną praktykę naukową we Francji jako stypendysta rządu francuskiego. W latach 1969- 1970 prowadził wykłady z konstrukcji maszyn do siewu, nawożenia i ochrony roślin na Oddziale Mechanizacji Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Jest autorem sześciu wynalazków, z których pięć zastało już wdrożonych do produkcji. Pracuje społecznie w Stowarzyszeniu Inżynierów Mechaników Polskich, pełniąc m. in. od 1959 r. funkcję przewodniczącego koła przy Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych, jest członkiem Zarządu Sekcji Maszyn Rolniczych przy Oddziale Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich w Poznaniu.

Jest odznaczony Srebrną Odznaką Honorową Naczelnej Organizacji Technicznejoraz Odznaką Honorową Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich. W roku 1972 został wyróżniony dyplomem uznania Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich za kompleksowe opracowanie dokumentacji technicznej zaprawiarki "Azet" .

DOCENT DR INŻ. KAZIMIERZ MIELEC

Urodził się dnia 4 lipca 1928 r. w Królewszczyźnie pow. Dzisna, w Białoruskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, w rodzinie robotnika kolejowego Józefa Mielca i jego żony Donaty z domu Malej.

Do wybuchu drugiej wojny światowej (1939- 1945) uczęszczał do szkoły podstawowej w Kró1ewszczyźnie. Podczas okupacji hitlerowskiej pracował początkowo jako robotnik rolny. W 1943 r. został umieszczony przez Gestapo w obozie pracy przymusowej. Po ucieczce przebywał na terenach opanowanych przez partyzantów radzieckich i doczekał się wyzwolenia. W 1945 r. jako repatriant przybył z rodziną i osiedlił się w Borui Kościelnej pow. Nowy Tomyśl. Ukończył Gimnazjum Ogólnokształcące w Nowym Tomyślu (1947) i Liceum Mechaniczne w Poznaniu (1950). Jako technik z dyplomem i przodownik nauki przyjęty został do Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu (1950). Studia pierwszego stopnia ukończył w 1953 r., a drugiego stopnia w 1955 r. Pracę doktorską obronił w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (1965).

Od 1953 r. pracował na Politechnice Poznańskiej jako pomocniczy pracownik nauki, następnie od 1958 r. jako docent w Zakładzie Maszyn Rolniczych na Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów. W dniu l stycznia 1969 r. został powołany przez ministra Przemysłu Maszynowego na stanowisko dyrektora Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych. Pracę polityczną i społeczną rozpoczął już w 1948 r. w szeregach Związku Młodzieży Polskiej. Jako student przyjęty został do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1955). Pełnił szereg funkcji partyjnych. Przez dziesięć lat był I sekretarzem Komitetu Uczelnianego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Politechniki Poznańskiej, przez dwie kadencje był członkiem Egzekutywy Komitetu Dzielnicowego Wilda. Był członkiem Komisji N auki Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1972 r. jest przewodniczącym Dzielnicowego Komitetu Frontu Jedności Narodu i członkiem Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej N owe Miasto. Za całokształt pracy naukowodyidaktycznej udekorowany został Złotym Krzyżem Zasługi (1966); ponadto posiada Odznakę Tysiąclecia, Złotą Odznakę Zrzeszenia Studentów Polskich, Odznakę Honorową Miasta Poznania i "Za zasługi dla województwa poznańskiego", brązowy medal "Za zasługi dla obronności kraju". Za szczególny wkład pracy w przygotowaniu i uruchomieniu produkcji nowych kombajnów zbożowych "Bizon" i "Bizon-super" odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972)foo

Laureaci nagród

MAGISTER INŻYNIER FERDYNAND MILLER

U rodził się dnia 6 grudnia 1926 r. w Borysławiu.

w rodzinie tokarza Franciszka Millera i jego żony Marii z domu Kwolek. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Bielsku. W latach okupacji (1939-1945) uczęszczał do Zasadniczej Szkoły Metalowej przy zakładach lotniczych w Rzeszowie. Gimnazjum mechaniczne ukończył w roku 1946. Dyplom technika mechanika uzyskał w roku 1948. Tytuł inżyniera-mechanika uzyskał po trzech latach studiów na Wyższej Szkole Inżynierskiej w Poznaniu (1954). Dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia uzyskał na Wydziale Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Poznańskiej (1960). Praktykę zawodową odbywał początkowo w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Rzeszowie (1944 -1948), gdzie pracował kolejno jako ślusarz-wzorcarz i jako konstruktor oprzyrządowania warsztatowego; następnie w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" (1948 - 1954), w których zajmował stanowisko starszego konstruktora i starszego inżyniera-technologa w Biurze Studiów (Głównego Inżyniera). Na tym stanowisku jego zadaniem było rozwiązywanie problemów technicznych tzw. wąskich gardeł na wydziałach produkcyjnych. Z kolei pracował w Poznańskiej Fabryce Maszyn Żniwnych (1954 - 1956) na stanowisku starszego inżyniera- konstruktora na wydziale odlewni. W czerwcu 1956 r. przeszedł do pracy w Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych. Do końca 1960 r. zajmował stanowisko starszego inżyniera- konstruktora w_Zakładzie Maszyn do Zbioru Roślin Niekłosowych, a następnie w Zakładzie Maszyn do Ochrony Roślin. Od 1961 r. pełni funkcje kierownika Pracowni Maszyn do Ochrony Roślin w Zakładzie Maszyn do Ochrony Roślin. Po przekwalifikowaniu się w 1962 r. został od dnia l stycznia 1963 r. pracownikiem naukowobadawczym w stopniu adiunkta. Jest autorem i współautorem ponad trzydziestu prac naukowobadawczych i dziesięciu patentów na wynalazki i wzory użytkowe, z których pięć zostało już wdrożonych do produkcji. Do najważniejszych osiągnięć mgra lnz. Millera zaliczyć należy współudział przy opracowaniu założeń na budowę deszczowni przewoźnych do nawadniania pól, automatycznej zaprawiarki do odkażania materiału siewnego płynnymi zaprawami stężonymi, uniwersalnej zaprawiarki zawieszanej na ciągniku rolniczym, pneumatycznego opryskiwacza do ochrony roślin okopowych, ciągnikowego siewnika zbożowego-pneumatycznego o dużej szerokości roboczej. Jest również współautorem założeń stanowisk do badań: pomp stosowanych w opryskiwaczach do ochrony roślin, zraszaczy, rurociągów oraz elektrycznych i spalinowych agregatów pompowych deszczowni przewoźnych, wentylatorów stosowanych w urządzeniach i maszynach rolniczych. Ponadto jest współautorem kilkunastu dokumentacji konstrukcyjnych na maszyny rolnicze. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć dokumentację na opryskiwacze: izawieszany, ciągnikowy i konny, pompy trójtłokowe-wysokociśnieniowe, automatyczną zaprąwiarkę do nasion "Azet", uniwersalną zaprawiarkę ciągnikową, zawieszaną. Jest członkiem Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich, przez sześć lat

Iliiil ,

· M'ii

pełni funkcję sekretarza Koła Nr 31 przy Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych. Jest członkiem Sekcji Maszyn i Ciągników Rolniczych przy oddziale poznańskim Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich. W 1972 r. został wyróżniony dyplomem uznania Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich za kompleksowe opracowanie dokumentacji technicznej zaprawiarki "Azet" .

Zespołowa Nagroda Rolnicza przYznana pracownikom Instytutu Organizacji Gospodarstwa Leśnego Akademii Rolniczej w Poznaniu w składzie: doc. dr habilitowany Mieczysław Podgórski, dr inż. Henryk Blaszyk, dr inż. Łucjan Sobański - za opracowanie naukowe pt. "Próba oceny bazY surowcowo-drzewnej oraz potencjalu przemyslowo-drzewnego powiatóu) międzychodzkiego, nowotomyskiego i szamotuIskiego ".

Opracowanie jest ilościową i jakościową analizą bazy surowcowo-drzewnej oraz potencjału przemysłowo-drzewnego trzech sąsiadujących ze sobą powiatów północno-zachodniej Wielkopolski. Oceny bazy surowcowo-drzewnej dokonano w oparciu o analizę stosunków lesistości z uwzględnieniem składu gatunkowego i struktury wiekowej drzewostanów oraz rzeczywistej i potencjalnej produktywności lasów. Wyniki analizy w konfrontacji z danymi obrotu surowcem drzewnym umożliwiły zestawienie czynnej strony bilansu drzewngo badanego regionu. Analiza potencjału przemysłowo-drzewnego obejmuje zakłady przerobu drewna wszystkich sektorów, tj. państwowego, spółdzielczego i prywatnego. Wyniki analizy potencjału przemysłowo-drzewnego umożliwiły zestawienie biernej strony bilansu drzewnego badanego regionu. Zestawienie obu stron bilansu drzewnego oraz wyników analizy potencjału przemysłowo-drzewnego umożliwiło dokonanie oceny możliwości i celowości wykorzystania lokalnej bazy surowcowo-drzewnej. Wyniki badań potwierdziły możliwość wykorzystania lokalnej bazy surowcowo-drzewnej, a tym samym możliwość aktywizacji przemysłowej regionu, tradycyjnie zaliczanego do obszarów rolniczo-leśnych. Opracowanie, jako monografia naukowa, wnosi wartości poznawcze do ekonomiki leśnictwa oraz planowania przestrzennego, natomiast jako naukowa ekspertyza gospodarcza stanowić może obiektywną podstawę przy podejmowaniu decyzji gospodarczych, związanych z projektowaniem rozwoju przemysłu opartego o zasoby surowcowo-drzewne.

DOKTOR INŻYNIER HENRYK BŁASZYK

Urodził się dnia 22 września 1921 r. w Poznaniu, w rodzinie robotnika Franciszka Błaszyka i jego żony Marii z domu Słaboszewskiej . Po ukończeniu szkoły podstawowej do wybuchu wojny (1939) uczęszczał do gimnazjum i liceum ogólnokształcącego. W Poznaniu przebywał przez cały okres okupacji (1939 - 1945), pracując jako robotnik w fabryce "Telefunken". W lipcu 1945 r. otrzymał świadectwo maturalne Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Karoja Marcinkowskiego. W latach 1945 - 1948 studiował na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. Tu też w dniu 16 grudnia 1948 r. uzyskał dyplom inżyniera magistra leśnictwa. Pracę zawodową rozpoczął jako asystent w Zakładzie Ekonomiki Leśnictwa Instytutu Badawczego Leśnictwa. Z dniem l października 1949 r. przeszedł do Za

Laureaci nagródkładu Ekonomii i Polityki Leśnej Uniwersytetu Poznańskiego. Pełnił tam kolejno funkcję asystenta, starszego asystenta i adiunkta, początkowo w Zakładzie Historii i Geografii Gospodarczej Leśnictwa przy Katedrze Ekonomiki Leśnictwa Wyższej Szkoły Rolniczej, a ostatnio w Instytucie Organizacji Gospodarstwa Leśnego Akademii Rolniczej. W dniu 2 marca 1960 r. był promowany na doktora z zakresu nauk rolno-leśnych na podstawie pracy pt. Rozwój wczesnokapitalistycznęj gospodarki w państwowych lasach górniczych. Przygotowuje pracę habilitacyjną z dziedziny geografii leśnictwa, poświęconą zmianom lesistości Wielkopolski. Do 1965 r. opublikował szereg prac z historii gospodarczej leśnictwa. W ostatnich kilkunastu latach poświęcił się problematyce geografii leśnictwa. Jest autorem skryptu pt. Zarys geografii leśnictwa, wydanego przez Wydawnictwa Wyższej Szkoły Rolniczej (1968). Doktor inż. Henryk Błaszyk jest członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół N auk i Polskiego Towarzystwa Leśnego.

Od wielu lat zaangażowany jest w pracy Rady Zakładowej Związku N auczycielstwa Polskiego i Uczelnianym Kole Poznańskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego przy Akademii Rolniczej.

DOCENT DOKTOR HABILITOWANY MIECZYSŁAW PODGÓRSKI

Urodził się w dniu 20 marca 1922 r. w Lipie (pow. Przemyśl), w rodzinie pracownika kopalnictwa naftowego Tomasza Podgórskiego i jego żony Katarzyny z Gurgaczów. Szkołę powszechną ukończył w Borysławiu. Do gimnazjum i liceum uczęszczał w Jaworowie, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości (1939). Od wybuchu drugiej wojny światowej (1939) do końca 1941 r. przebywał i pracował w Borysławiu. Lata okupacji spędził w nadleśnictwie Borynia m. Stryjem, gdzie zatrudniony był jako praktykant leśny. W 1945 r. w ramach repatriacji wyjechał do Wrocławia, gdzie na krótko zatrudniony byłwtzw.

Uniwersyteckiej Straży Akademickiej, a następnie do Poznania; tu zapisał się na Wydział Rolniczo-Leśny Uniwersytetu Poznańskiego. Dyplom magistra inżyniera nauk leśnych uzyskał w 1948 r. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Biurze Urządzania Lasu w Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze, a po likwidacji Biura pracował w Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego w Zielonej Górze. W 1952 r. Mieczysław Podgórski podjął pracę w Katedrze Ekonomiki Leśnictwa Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, początkowo w charakterzeiiAmaspiranta naukowego, a następnie adiunkta. Stopień doktora nauk leśnych uzyskał w 1956 r. na podstawie rozprawy pt. Metodyka powiązania urządzania lasu Z perspektywicznym planowaniem gospodarczym. Stopień naukowy doktora habilitowanego w 1965 r. przyznano mu na podstawie rozprawy pt. Problemy polityki zatrudnienia w państwowym gospodarstwie leśnym. W 1966 r. został powołany na stanowisko ikierownika Katedry Ekonomiki Leśnictwa, z dniem l września 1970 r. powierzono mu funkcje dyrektora Instytutu Organizacji Gospodarstwa Leśnego. W la# ćh 1966 - 1972 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Leśnego.

Posiada cenny i oryginalny dorobek naukowy z zakresu ekonomiki gospodarstwa leśnego. Jest autorem kilkudziesięciu prac, m. in. licznych rozpraw i studiów, wydawnictw podręcznikowych oraz ekspertyz gospodarczych. Za osiągnięcia naukowe oraz w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej został dwukrotnie wyróżniony nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1966, 1969). Jest członkiem wielu towarzystw naukowych i naukowo-technicznych.

Za aktywną działalność organizacyjną i społeczną otrzymał: Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Złotą Honorową Odznakę Polskiego Towarzystwa Leśnego.

Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od 1963 r.

DOKTOR INŻYNIER ŁUCJAN SOBAŃSKI

Urodził się dnia 4 wrzesnla 1921 r. w Poznaniu, w rodzinie rzemieślnika Teofila Sobańskiego i jego żony Marii z Tomaszewskich. Po ukończeniu czterech klas szkoły podstawowej uczęszczał do 1939 r. do Gimnazjum im. Jana Kantego. W latach okupacji (1939 - 1945) pracował w Poznaniu jako robotnik w magazynach wojskowych. Maturę zdał w lipcu 11945 r. w Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Na studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego zapisał się w 1945 r. Dyplom inżyniera magistra uzyskał w dniu 16 grudnia 1948 r.

Od dnia l lipca 1948 r. pracował w Zakładzie Ekonomiki i Polityki Leśnej Instytutu Badawczego Leśnictwa w charakterze asystenta. Od dnia l lutego 1950 r. jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Katedry Ekonomiki Leśnictwa Uniwersytetu Poznańskiego, Wyższej Szkoły Rolniczej, obecnie Akademii Rolniczej, jako starszy asystent, następnie jako adiunkt. W dniu 30 października 1961 r. uzyskał stopień doktora nauk rolino-leśnych na podstawie pracy pt. Zagadnienia gospodarcze polskiego rzemiosła drzewnego. Posiada znaczny dorobek naukowy z zakresu ekonomiki gospodarstwa leśnego i rachunkowości leśnej. Od Wielu lat prowadzi badania nad doskonaleniem rachunku ekonomicznego w gospodarstwie leśnym. Jest także wieloletnim członkiem Rady Zakładowej Akademii Rolniczej oraz licznych towarzystw naukowych.

Laureaci nagród

Nagroda Rolniczaprzyznana dziedzinieza naukdziałalność rolniczychnaukowobadawcządydaktyczno- wychowawcza

PROFESOR DR STANISŁAW LECH JANKOWSKI

Urodził się dnia 26 czerwca 1914 r. w

- . I) iiif Grodzisku Wlkp., w rodzinie robotnika Stanisława Jankowskiego i jego żony Katarzyny z domu Kowalskiej. Do trzyletniej szkoły przygotowawczej i średniej uczęszczał w Kościanie i tam uzyskał świadectwo dojrzałości w państwowym gimnazjum w 1932 r. W latach 1932 - 1935 i 1935 - 1937 pracował zarobkowo, głównie w zakładach przemysłu rolnego i spożywczego m. in. w gorzelnictwie, krochmalnictwie, cukrownictwie i mleczarstwie. Po odbyciu służby wojskowej w latach 1935 - 1936, podjął studia w 1937 r. na Wydziale Rolno-Spożywczym Uniwersytetu Poznańskiego, które przerwał wybuch wojny światowej (1939). W latach okupacji (1939 - 1945) pracował w niemieckiej administracji rolnictwa w Poznaniu. Działając w podziemnych organizacjach polskich, niósł pomoc ofiarom terroru hitlerowskiego oraz ich rodzinom. W sierpniu 1944 r. został aresztowany przez Gestapo i osadzony w obozach koncentracyjnych Gross Rosen, a później Flossenburg. Po zakończeniu wojny przebywał przez trzy miesiące na rekonwalescencji w szpitalu w Bambergu, następnie pracował w zespole tłumaczy i autorów podręczników dla szkół polskich zagranicą oraz przez blisko rok studiował na Uniwersytecie w Liege (Belgia).

Po powrocie do Poznania jesienią 1946 r. Stanisław Jankowski kontynuował studia na Uniwersytecie Poznańskim. W latach 1947 - 1948 pracował jako asystent-wolontariusz, w latach 1948-1951 jako starszy asystent, a w latach 1951-1954 jako adiunkt w Katedrze Technologii Rolnej Uniwersytetu Poznańskiego i Wyższej Szkoły Rolniczej.

W dniu 8 maja 1951 r. na podstawie pracy pL Fosfor jizynowy w mące i w chlebie uzyskał stopień doktora na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Poznańskiego, a we wrześniu 1954 r. tytuł naukowy docenta. W dniu 117 września 1960 r. powołany został przez Radę Państwa na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu, zaś w dniu 20 grudnia 1969 r. otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego nauk technicznych. W latach 1954 -1955 prof. dr Stanisław Jankowski pełnił funkcje kierownika Zakładu Przetwórstwa Zbożowego przy Katedrze Technologii Rolnej Wyższej Szkoły Rolniczej, następnie w latach 1955 - 1970 funkcję kierownika Katedry Technologii Zbóż.

W roku akademickim 1953/1954 prowadził - poza normalnymi zajęciami dydaktycznymi wynikającymi z programu - samodzielne wykłady z inżynierii chemicznej dla studentów studium magisterskiego technologii rolno-spożywczej, w latach 1954 - 1956 wykłady i ćwiczenia z technologii przemysłu ziemniaczanego i fermentacyjnego dla tegoż studium, od 1954 r. wykłady, ćwiczenia, proseminaria, seminaria i konwersatoria z technologii przechowalnictwa i przetwórstwa zbóż dla studentów Oddziału, a następnie Wydziału Technologii Rolno- Spożywczej. Od 1966 r. prowadzi wykłady (w 1972 r. również ćwiczenia) z ogólnej technologii żywności dla studen - tów Wydziału Technologii Rolno-Spożywczej. W roku akademickim 1970/1971 przygotował, zorganizował i prowadził wykłady i (w zespole) ćwiczenia w przedmiocie inżyniera żywności, nowo wprowadzone na studiach magisterskich i doktoranckich na Wydziale Technologii Rolno-Spożywczej. W tym czasie przysposobił do prowadzenia tego przedmiotu w następnych latach młodszych pracowników Wydziału. Od roku akademickiego 19"'1/1972 prowadzi wykłady i ćwiczenia z podstaw technologii żywności dla studentów Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Poznańskiej. W latach 1955 - 1958 był prodziekanem na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej. Był członkiem szeregu komisji rektorskich, jest członkiem komitetu redakcyjnego Roczników Wyższej Szkoły Rolniczej. Jest członkim Komitetu Chemii i Technologii Żywności Polskiej Akademii Nauk, rady naukowej przy ministrze Przemysłu Spożywczego i Skupu, przewodniczącym rady naukowej dla Centralnego Laboratorium Technologii Przechowalnictwa i Przetwórstwa Zbóż oraz Zakładu Badawczego Przemysłu Piekarniczego i członkiem szeregu rad techniczno-ekonomicznych. Brał i aktualnie bierze udział w pracach związanych z realizacją programu modernizacji i nowych inwestycji w przemyśle piekarskim kraju, m. in. również w Poznaniu.

Profesor dr Stanisław Jankowski był organizatorem i kierownikiem Katedry Technologii Zbóż w całym okresie jej istnienia (1955 - 1970). W tych latach Katedra była jedyną placówką akademicką w tej dziedzinie w Polsce. Po reorganizacji Wydziału Prof, dr Stanisław Jankowski pełni obowiązki kierownika zespołu dydaktycznego - technologia zbóż na prawach specjalizacji z zakresu technologii przechowalnictwa zbóż, młynarstwa i piekarstwa. W pracy naukowo badawczej prof. dr Stanisław Jankowski zajmował się zagadnieniem trwałości i przydatności przetwórczej surowców i produktów zbożowych oraz niektórymi procesami przetwórczymi w przemyśle zbożowo-młynarskim i piekarskim. Prace te miały zawsze, obok wartości teoretyczno-poznawczych, pewien walor praktyczno-zastosowawczy. Duże znaczenie dla przemysłu miały np. prace dotyczące zastosowania suszarni fluidyzacyjnych do suszenia zboża, analiza technologiczna pracy łuszczarek zbożowych w młynach, zagadnienia krótkotrwałego składowania mąki w piekarniach, zastosowania kondycjonerów w młynach oraz prace na temat celowości stosowania pneumoseparatorów do czyszczenia ziarna zbóż i roślin strączkowych w magazynach i młynach, a także w punktach skupu ziarna. Wyniki prac badawczych, wiedza teoretyczna oraz doświadczenie prof. dra Stanisława Jankowskiego były wielokrotnie wykorzystywane przy projektowaniu aparatury badawczej i rozwiązań urządzeń technicznych, często uwieńczonych patentowym świadectwem autorskim dla twórców. Opublikował pięćdziesiąt rozpraw naukowych, dwadzieścia dziewięć artykułów naukowych i 12 popularnych, dziewięć skryptów akademickich, kilkadziesiąt referatów, opracowań przeglądowych i ekspertyz. Otrzymał dwa świadectwa autorskie z tytułu patentów. Aktualne zainteresowania naukowe profesora Jankowskiego koncentrują się na

Laureaci nagród

zagadnieniach teoretycznych dotyczących zjawisk powierzchniowych w przechowalnictwie żywności (sorpcja gazów), wymianie ciepła i masy w niektórych procesach technologicznych. Profesor dr Stanisław Jankowski wychował dwóch docentów pracujących aktualnie w zespole, ośmiu doktorów, wykształcił ok. stu siedemdziesięciu magistrów i sześćdziesięciu inżynierów pracujących na wszystkich szczeblach organizacji przemysłu zbożowo-młynarskiego i piekarskiego Wielkopolski i kraju. Działalność naukowa i organizacyjna prof. dra Stanisława Jankowskiego wysuwa go na czoło pracowników naukowych z dziedziny technologii zbóż w Polsce. Będąc pionierem swojej specjalności, doprowadził do ukształtowania silnych zespołów naukowych i technicznych, wniósł duży wkład w tworzenie krajowej literatury przedmiotu na poziomie akademickim, wywarł istotny wpływ na rekonstrukcję przemysłu zbożowo-młynarskiego i piekarskiego. Był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany, nagrodami rektorskimi i Ministra Szkolnictwa Wyższego. W roku 1964 otrzymał nagrodę II stopnia za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne. Prof. dr Jankowski udekorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964). Posiada Medal X-lecia PRL i Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego".

NAGRODA MŁODYCH

Nagroda naukowa przyznana za całokształt dorobku naukowego i dydaktycznego w dziedzinie nauk medycznych.

DR MEDYCYNY LUDWIK MALENDOWICZ

Urodził się dnia 21 lutego 1942 r. w Swarzędzu pow. Poznań, w rodzinie robotnika Bernarda Malendowicza i jego żony Heleny z domu Betkowiak. Szkołę podstawową ukończył w rodzinnym mieście w 1956 r., a następnie zaczął naukę w IV Liceum Ogólnokształcącym Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Poznaniu, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości (1960). Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu. Już w czasie studiów pracował w Zakładzie Histologii i Embriologii Akademii Medycznej, początkowo jako członek Studenckiego Koła N aukowego, a od dnia l października 1963 r. jako pracownik technicznonaukowy. Dyplom ukończenia studiów uzyskał dnia 22 marca 1966 r. W tymże roku został zaangażowany na stanowisko pracownika dydaktyczno-naukowego w Zakładzie Histologii i Embriologii. Od dnia l października 1970 r. jest adiunktem Zakładu Histologii i Embriologii Instytutu Biostruktury Akademii Medycznej. Dnia 25 czerwca 1969 r. na podstawie pracy pt. Badania histochemiczne nad zachowaniem się niektórych hydrolaz, dehydrogenaz i lipidów kory nadnercza świnki

morskiej w przebiegu doświadczalnego gnilca Rada Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Poznaniu nadała mu tytuł doktora nauk medycznych. W latach 1971 - 1972 dr Ludwik MalendoWicz jako stypendysta Narodowego Instytutu Zdrowia Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. pracował w laboratorium endokrynologicznym Uniwersytetu Wirginii w Charlottesville. Główną domeną jego dociekań naukowych jest endokrynologia eksperymentalna i histochemia. Wiele publikacji poświęconych wpływowi hormonów płciowych męskich i żeńskich na korę nadnercza pozwoliło bliżej wyjaśnić współzależność pomiędzy tymi hormonami a nadnerczem. Prace z tej dziedziny są głównym problemem naukowych zainteresowań Ludwika Malendowicza, są one ciągle roszerzane i pogłębiane. Inne jego eksperymenty dotyczyły wpływu różnych substancji hamujących biosyntezę hormonów sterydowych na korę nadnercza. Prace te mają zarówno znaczenie teoretyczne, jak i praktyczne, a to z uwagi na częste stosowanie tych substancji w leczeniu lub diagnozowaniu schorzeń gruczołów wydzielania wewnętrznego. Do jego na wskroś oryginalnych osiągnięć zaliczyć należy także badania nad wpływem hormonów płciowych oraz związków hamujących działanie tych hormonów na przysadkę mózgową i tarczycę. Do prac mających duże znaczenie praktyczne zaliczyć należy studia nad toksycznym wpływem metabolitów pleśni Aspergillus fluavus i Aspergillus parasticus na wątrobę szczura. Pleśnie te powszechnie występują na różnych produktach spożywczych. Dr MalendoWicz wykazał, że metabolity wzmiankowanych grzybów posiadają w stosunku do wątroby silne własności toksyczne a nawet rakotwórcze. Zajmował się także badaniami cytologicznymi i cytochemicznymi wątroby i nerki, a jego prace z zakresu metodyki histochemicznej wzbudziły zainteresowanie czasopiśmiennictwa fachowego w kraju i poza jego granicami. Ludwik MalendoWicz w swych badaniach posługuje się nowoczesną metodyką histoenzymatyczną oraz morfometrią i biochemią. Jego pionierskie dociekania, śmiało pomyślane eksperymenty spotykają się z przychylnymi opiniami środowisk naukowych. N a ogólnopolskich konferencjach Studenckich Towarzystw Naukowych w Szczecinie, Łodzi i Wrocławiu prace jego trzykrotnie uzyskały I nagrodę. Jest autorem względnie współautorem ponad czterdziestu publikacji naukowych. Dowodem wartości tych publikacji jest fakt trzykrotnego nagrodzenia jego prac II nagrodą naukową Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików. W 1970 r, uzyskał I nagrodę tegoż Towarzystwa. Wspólnie z prof. drem hab. Kazimierzem Miętkiewskim i drem Andrzejem Łukaszykiem uzyskał także I nagrodę Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego za najlepszą publikację endokrynologiczną (1969).

Współpracuje z szeregiem innych Zakładów: z Zakładem Chemii Toksykologicznej Instytutu Chemii i Analityki, z II Kliniką Chorób Dzieci i Samodzielną Pracownią Endokrynologii Instytutu Pediatrii Akademii Medycznej, Instytutem Chemii U niwersytetu im. Adama Mickiewicza, Zakładem Technologii Rolno- Spożywezej Akademii Rolniczej.

Dr Ludwik Malendowicz prowadzi ćwiczenia, seminaria i repetytoria ze studen - tami I roku Wydziału Lekarskiego i Oddziału Stomatologii. Jest jednym z organizatorów testowych form sprawdzania wiedzy studentów.

Zebrał: Tadeusz Orlik

8 Kronika Miasta Poznania

WSPOMNIENIE O PROFESORZE ROMANIE POLLAKU

Dnia 23 lutego 1972 r. zmarł w Szpitalu Miejskimi im. Józefa Strusia, w wieku osiemdziesięciu sześciu lat, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza - dr Roman PolHik, zasłużony wychowawca i nauczyciel kilku pokoleń młodzieży akademickiej, wybitny dydaktyk, uczony, wytrawny znawca i badacz literatury staropoiskiej, edytor wielu dzieł pismlen - nictwa narodowego, współorganizator polonistyki poznańskiej, od przeszło pół wieku związany z Poznaniem. Uroczystości żałobne ku czci zmarłego Profesora odbyły się w dniu 26 lutego w hallu auli U niwersytetu im. Adama Mickiewicza, a Jego doczesne szczątki spoczęły na Cmentarzu Komunalnym w Julnikowie. Roman Pollak przyszedł na świat w J eleśni, w powiecie żywieckim, dnia 31 lipca 1886 r. jako syn Teodora Pollaka, urzędnika kolejowego, oraz Eufemii ze Szczurkiewiczów. Na wychowanie chłopca decydujący wpływ wywierał jednak nie ojciec, lecz dziadek z linii matki, Józef Szczurkiewicz, nauczyciel szkoły ludowej w krakowskim Podłężu, patriota i miłośnik literatury romantycznej. On to zaszczepił wnukowi umiłowanie spraw ojczystych i skierował jego zainteresowania w stronę literatury narodowej. W latach 1897 - 1905 pobierał naukę w gimnazjum klasycznym w Samborze, po czym - bezpośrednio po zdaniu matury (1905), rozpoczął studia filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Nauczycielami jego byli: Wilhelm Bruchnalski, Ignacy Chrzanowski, Jan Łoś, Stefan Pawlicki, Jan Rozwadowski, Stanisław Tarnowski, Józef Tretiak, Stanisław Windakiewicz i inni. Z profesorów najwdzięczniej wspominał po la

tac h językoznawcę Jana Łosia i historyka literatury Ignacego Chrzanowskiego, mimo że z autorem Historii literatury niepodległej Polski zetknął się ty 1ko na ostatnim semestrze studiów. Od niego bowiem doznał - jak sam wyznał - "szczególnej opieki nad pierwocinami naukowych trudów". Swoimi pociągającymi wykładami o literaturze przedrozbiorowej, ujętymi w formę gawędy, spotęgował Chrzanowski zainteresowania PoUaka pisarzami staropolskimi, którzy odtąd stali się jego główną pasją badawczą. · W roku 19110 ukończył Roman Pollak studia polonistyczne, uzyskał patent nauczyciela szkoły średniej i, mając już za sobą pierwszą drukowaną publikację, ogłoszoną w 70 roczniku "Biblioteki Warszawskiej" rozprawę pt. Wojna okocimska Potockiego a "Goffred" Tassa w przekladzie Piotra Kochanowskiego, obejmuje posadę wykładowcy języka polskiego w prywatnym gimnazjum polskim w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim, gdzie pracował do wybuchu pierwszej wojny światowej. Z obowiązkami nauczyciela łączył intensywną działalność społeczną i patriotyczną, brał aktywny udział w pracach Towarzystwa "Macierz Szkolna" oraz ujawniał niespożytą energię w organizowaniu polskich drużyn harcerskich w zagłębiu ostrawsko- karwińsikim. Wybuch wojny w roku 1914 oderwał Romana PoUaka od zajęć w szkole. Jako oficer armii austro-węgierskiej przebywał przez pewien czas na froncie alpejskim, poświęcając wszystkie wolne chwi1e lekturze arcydzieł literatury włoskiej, zwłaszcza umiłowanych przez siebie autorów: Torquata Tassa i Lodowica Artosta. Zwolniony z frontu po odniesieniu ran i chorobie, przeszedł do służby na tyłach, co umożliwiło mu ukończenie dysertacji doktorskiej na temat: "Ze studiów nad "Goffredem" Tassa-Kochanowskiego. Uroczysta promocja dokktorska dokonała się w roku 1917 w macierzystej uczelni Uniwersytecie Jagiellońskim.

8*

W końcu 1918 r., jako porucznik l Pułku Strzelców Podhalańskich, pełnił funkcję wykładowcy najpierw w szkole wojskowej w Nowym Sączu, a następnie, na krótko, w Szkole Podchorążych w Bydgoszczy. Powołane do życia w kraju nowe ośrodki uniwersyteckie odczuwały dotkliwy brak kadry naukowej. W marcu 1919 r. Roman Pollak przyjął propozycję poznańską i odtąd do końca swego życia związał się na trwałe z naszym miastem. Prowadził wykłady z historii literatury polskiej na Uniwersytecie Poznańskim, ucząc jednocześnie języka polskiego przez kilka lat z rzędu w Gimnazjum im. Marii Magdaleny. W roku 1922 habilitował się w Krakowie na podstawie drukowanej w "Pracach Komisji Filologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół N auk" monografii o polskim przekładzie Jerozolimy wyzwolonej Tassa. Książka ta uwieńczyła kilkunastoletni trud naukowy nad jednym znajwybitniejszych utworów literatury włoskiej z przełomu renesansu i baroku, którego genialny przekład polski pióra bratanka Jana z Czarnolasu, Piotra Kochanowskiego, stanowi jedyne w swoim rodzaju arcydzieło literatury staropolskiej, a zarazem niedościgniony wzór epiki dla wielu pokoleń poetów - aż po romantyzm. W rozprawie o Goffredzie Tassa ujawnił Pollak znakomite opanowanie języka oryginału, znajomość tła kulturalnego Włoch bezpośrednio po Soborze Trydenckim, rzetelność i sumienność badacza tradycyjnej szkoły filologicznej. Zapał, który <wkładał Pollak w dokładne poznanie i staranne opracowanie Goffreda Taissa, uwieńczony coraz lepszymi efektami w kolejnych reedycjach tego utworu w "Bibliotece Narodowej" (1921, 1923, 1951 i najnowsze wydanie, znajdujące się dopiero w druku), przeniósł się z czasem również na inny wielki poemat włoski z XVI wieku - na Orlanda szalonego Ariosta. Wybór celniejszych fragmentów tego dzieła, opatrzony przez Pollaka krytycznym wstępem

Z żałobnej karty

i objaśnieniami, ukazał się w "Bibliotece Narodowej" w roku 1965. Studia nad Tassem otworzyły Pollakowi wrota do Italii. Jako wybitny znawca kultury i literatury włoskiej został oddelegowany w latach 1923 -1928 w charakterze wykładowcy literatury i języka polskiego na Uniwersytecie Rzymskim. Jego to zasługą jest stworzenie podwalin pod rozwój polonistyki włoskiej. Sześcioletni pobyt w tym kraju wypełniały badania nad stosunkami kulturalnymi polsko-włoskimi. Patronował akcji przekładowej arcydzieł literatury polskiej na język włoski, opracowywał hasła z literatury polskiej do monumentalnego dzieła Enciclopedia Italiana, publikował w prasie liczne artykuły zaznamiające czytelników włoskich z kulturą i literaturą polską, wśród których na czoło wysuwały się drukowane w periodykach "Rivista di Cultura" i "Rivista di Letterature Slave" prace poświęcone Mickiewiczowi (1924), Słowackiemu (1926), Kasprowiczowi (1926) i Kochanowskiemu (1930). Wespół z Enrico Damiainim dokonał przekładu na język włoski Godów ŻYcia Adolfa Dygasińskaego. Nawiązał bliską współpracę z włoskimi polonistami i slawistami, jak: Giorgio Agosti, Giorgio Clarotti, Giovanni Maver oraz wspomniany wyżej Enrico Damiani. Przy czynnej współpracy Pollaka powstał w Turynie Instytut Kultury Polskiej (Instituto di Cultura Pollaca "Attilio Begey"), będący przez szereg lat ogniskiem kulturalnym polszczyzny na Półwyspie Apenińskim. Jako prelegent przemierzał kilkakrotnie całe "Włochy, budząc odczytami sympatię i zainteresowanie dla odrodzonej po Wiekowej niewoli Polski. Od 1923 r. ukazywały się w "Kurierze Poznańskim" Listy z Rzymu, podpisane inicjałami R. P., z których wielkopolscy czytelnicy dowiadywali się o życiu współczesny ćh Włoch. Gdy skończył się sześcioletni pobyt wśród włoskich przyjaciół, jeszcze przez następne dziesięć lat Profesor będziewracał rokrocznie do ośrodków poloni - stycznych Italii w charakterze wykładowcy, egzaminatora i delegata Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na prawach wizytatora. Po powrocie z Włoch, otrzymawszy tytuł profesora nadzwyczajnego (1028), a następnie zwyczajnego (1933), kierował Pollak wespół ze Stanisławem Dobrzyckim i Tadeuszem Grabowskim polonistyką uniwersytecką w Poznaniu oraz aktywnie uczestniczył w pracach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pełniąc funkcję Wiceprzewodniczącego, a następnie przewodniczącego Komisji Filologicznej. W 1935 r. został członkiern - korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności; rok 1938 przyniósł mu zaszczytny Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za twórczość naukową związaną z literaturą piękną. Po tragicznym wrześniu 1939 r., uchodząc przed aresztowaniem, prof. Pollak opuścił Poznań i osiadł w Warszawie, gdzie przystąpił niezwłocznie do organizowania tajnego nauczania w Uniwersytecie Ziem Zachodnich (1940). Na tej uczelni pełnił kolejno obowiązki dziekana Wydziału Humanistycznego (1941), prorektora (1942) i rektora (1943 - 1945). Przedłużeniem tej ostatniej funkcji było kierowanie kursami akademickimi w Częstochowie po upadku Powstania Warszawskiego (1944). Wojna zadała Profesorowi bolesny cios - zabrała mu jedynego syna. Ożeniony bowiem z Stanisławą Szczurkiewiczówną, miał Pollak dwoje dzieci: córkę Marię (1913) i syna Leszka (1920), żołnierza Szarych Szeregów w stopniu kaprala podchorążego, zakatowanego po Powstaniu Warszawskim w obozie Langenfeld-Flossenburg. Poza zajęciami dydaktycznymi, uprawianymi bez przerwy na tajnych kompletach przez cały ciąg okupacji, niemałą zasługą profesora Pollaka było w tym czasie dokonywanie odpisów cennych zabytków piśmiennictwa staropcl

skiego, które z narażeniem życia wyciągał z archiwów i bibliotek. Tym właśnie odpisom zawdzięczamy m. in. edycje Złocistej przyjaźnią zdrady (1949) i fraszek Adama Korczyńskiego (1950), a także niektórych utworów Stanisława Herakliusza Lubomirskiego (1953). Praca Pollaka nabierała tym donioślejszego znaczenia, że większość oryginałów, z których sporządzał odpisy, została przez okupanta zniszczona w czasie działań wojennych. W końcu lutego 1945 r. wrócił Pollak do wyzwolonego Poznania, by dźwignąć z gruzów polonistykę uniwersytecką. Kierował najpierw katedrą literatury staropolskiej, a od 1953 r. zespołem katedr historycznoliterackich. W roku 1990 przeszedł na emeryturę, ale pracy naukowej nie zaprzestał do ostatnich lat życia. W latach 1946 -1948 Roman Pollak należał do Komitetu Redakcyjnego "Pamiętnika Literackiego", z którym współpracował aż do 1967 r., ogłosiwszy w nim ok. pięćdziesięciu artykułów. Uczestniczył aktywnie w pracach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, był przewodniczącym Rady Naukowej "Biblioteki Kórnickiej" , współpracował przez wiele lat z Instytutem Zachodnim. Należał do Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Piętnaście powojennych lat poświęcił redakcji trzech staropolskich tomów "Bibliografii Literatury Polskiej - "Nowego Korbuta" (wyd. 1963 - 1965). U schyłku życia podjął się jeszcze redagowania "Miscelaneów staropolskich" w serii ,yArchiwum Literackie". Ostatniego z czterech zredagowanych w latach 1962 - 1972 tomów profesor nie ujrzał już w druku. Działalność naukowa prof. dra Romana Pollaka koncentrowała się przede wszystkim wokół piśmiennictwa staropolskiego, a więc wokół wspomnianych już polskich przekładów Tassa i Ariosta oraz niektórych wybranych pisarzy wieku XVI-XVIII: Walentego Roździeńskiego, Łukasza Górnickiego, Marcina Borzymowskiego, Krzysztofa Opalińskiego, Jana Smolika, Samuela Twardowskiego, Stanisława H. Lubomirskiego i Jędrzeja Kitowicza.

Najpoważniejszą część dorobku naukowego Pollaka stanowią nie dzieła typu monograficznego, lecz prace edytorskie. Znajdziemy wśród nich utwory tej miary, co właśnie Goffred Tassa, Orland szalony Ariosta w przekładzie Piotra Kochanowskiego, Dworzanin polski Łukasza Górnickiego (wyd. 1928 i 1954), Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska (kolejne edycje w latach 1955, 1963, 1968 i 1971) i Opis obyczajów za panowania Augusta III Jędrzeja Kitowicza (1950, 1951 i pierwsze wydanie zupełne w r.

1970).

Wiele spośród wydanych przez Pollaka dzieł to utwory dawno zapomniane, nie wznowione lub całkiem nie znane, spoczywające dotąd w rękopisach. Tak było w wypadku wspomnianych utworów Adama Korczyńskiego i Stanisława H. Lubomirskiego (którego poemat Piram i Tyzbe został wydany w roku 1929 z rękopisu przechowywanego w Bibliotece Kórnickiej), podobnie w wypadku wierszy Jana Smolika (1935), rewelacyjnych listów Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza (1957) czy interesującego pamiętnika kobiety-lekarki z okresu saskiego - Salomei Pilsztynowej (1957). Z unikatów Biblioteki Kórnickiej pochodzi reedycja anonimowego dialogu z początku XVII w. pL Polak w Śląsko. Rewelacjami edytorskimi były też dwie następujące pozycje: pochodzący z roku1612 stropolski poemat o górnikach i hutnikach, wydany z unikatu Biblioteki Kapituły Gnieźnieńskiej - Officina Je r - raria abo huta i warstat Z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego (1933, 1936 i 1948), którego autorem był Walenty Roździeńslki, oraz Morska nawigacja do Lubeka Marcina Borzymowskiego, będąca reedycją pierwodruku z roku 1662 (kolejne wydania w latach 1938, 1951 i 1972). Wydane przez siebie pom

Z żałobnej karty

niki literatury staropolskiej zaopatrywał Pollak w skrupulatnie sporządzone objaśnienia i wstępy krytyczne, podające zawsze najnowszy stan wiedzy o dziele i jego autorze. Wśród studiów stropolskich Romana Pollaka, prócz wstępów krytycznych, na czołowe miejsce wysuwają się rozprawy rzucające nowe spojrzenie na epokę baroku, jak np.: Od Renesansu do Baroku. Uwagi Z pogranicza literatury i sztuki (1923), Uwagi o seicentyzmie (1925) oraz wiele lat później powstały artykuł - Problematyka polskiego baroku literackiego (1960). Problemy kultury naszego baroku zostały w nich ujęte w szerokim kontekście prądów kulturowych i estetycznych w poirydenckiej Europie. Rzecz jasna, że silnie zostały tu wyeksponowane związki kulturalne polsko- włoskie, zawsze tak Follakowi blisk:e.

Celniejsze z tych staropolskich studiów zostały następnie przedrukowane w tomach: Wśród literatów staropolskich (1966) i Od Renesansu do Baroku (1969).

Wypada jeszcze wspomnieć o jednej książce prof. Pollaka, traktuj ącej o literaturze przedrozbiorowej, powstałej z nakazu chwili na wyraźne zapotrzebowanie społeczne jako cykl dwunastu piętnastominutowych pogadanek wygłoszonych w Polskim Radio w Poznaniu w 1945 r. dla uczniów szkół średnich przygotowujących się do egzaminu maturalnego. Wykłady te, opatrzone tytułem: Polskie życie literackie przed rozbiorami. Sredniowiecze- Renesans- Barok, wydała w formie książkowej Księgarnia Ziem Zachodnich w Poznaniu (1948).

Zdarzały się też w pracy naukowej profesora ekskursy w okresy poznleJsze, w epokę szczególnie umiłowanego Mickiewicza, Norwida, Kasprowicza i Żeromskiego, którym to pisarzom poświęcił badacz szereg drobniejszych studiów. Nie pozostawił po sobie szeroko zakrojonych syntez, monumentalnych monografii o epokach, prądach literackich czy pisarzach. Jego rozprawy naukowe miały charakter raczej wycinkowy. Swoją energię spalał całkowicie w pracy edytorskiej i dydaktycznej, rozpraszając uwagę w setkach artykułów dotyczących spraw wprawdzie drobnych, ale wymagających doraźnej oceny. Był poza tym z zamiłowań pedagogiem i wychowawcą. Jego imponującego dorobku dydaktycznego nie da się ująć w żadne rejestry. Z seminarium prof. dra Romana Pollaka wyszły liczne zastępy nauczycieli -polonistów szkół średnich (ponad trzystu magistrów). Niektórzy z nich uzyskali stopnie naukowe doktora i docenta, a kilku może się już poszczycić tytułami profesorskimi. Wykłady uniwersyteckie prof. Pollaka, nie ujęte dotąd w żadne katalogi, obejmowały także tematy wykraczające poza krąg publikowanych prac. Znajdziemy wśród nich m. in. cykl prelekcji poświęconych poezji pracy w literaturze polskiej, staropolskim pamiętnikom, literaturze mieszczańsko -sowizdrzalskiej z przełomu XVI i 'XVII w., wpływom włoskim w literaturze polskiej, genezie i ewolucji renesansu, udziałowi różnych grup społecznych w kulturze i literaturze polskiego baroku oraz wykłady z metodologii badań literackich - oto niektóre tylko przykłady stanowiące wyciąg z indeksu słuchacza Profesora z lat 1946 - 1951.

Wiedzę o literaturze łączył zawsze 2 szerokim tłem kulturalnym życia narodu, z historią kultury. Dlatego też dla studentów polonistyki wprowadził obowiązkowe zajęcia z historii kultury kończące się egzaminem. Do roku 1947, dopóki nie została utworzona przy studium polonistycznym Uniwersytetu Poznańskiego katedra historii kultury polskiej, kierowana najpierw przez profesorów Stanisława Bodniaka, a następnie Włodzimierza Dworzaezka, prof. Pollak sam prowadził te zajęcia, sam egzaminował studentów. Studenci cenili go i czuli przed nim respekt. Profesor przynaglał do pracy, nachodził studentów w czytelniach, wypytywał o zdane kolo

kwia i egzaminy, o postęp w przygotowywaniu prac seminaryjnych i magisterskich, służył wskazówkami, zachęcał do nauki języków obcych, a zwłaszcza bliskiego mu języka włoskiego, niekiedy wypytywał o pracę zawodową, o plany na najbliższą przyszłość - nigdy nie tracił z oczu podopiecznych, chociaż wydawać by się mogło, że traktuje ich z pewnego dystansu i z szorstkością. Dostojna postać prelegenta i urok profesorskiego słowa ściągały zawsze na wykłady liczne rzesze studentów z różnych lat. Wykładał interesująco, przykuwał do" siebie uwagę słuchaczy językiem nie pozbawionym pewnych naleciałości archaicznych, co mowie jego nadawało swoistego uroku i majestatycznego wdzięku. Pewne sekwencje myślowe wyraźnie wyodrębniał, silniej akcentował, ułatwiając przez to słuchaczom odnotowywanie spraw najistotniejszych. Tok mowy urozmaicał różnymi porzekadłami, zaczerpniętymi z mowy żywej dawnych Polaków oraz cytatami z utworów staropolskich, nierzadko o zabarwieniu humorystycznym. Świecił przykładem wysokiego kunsztu "słowa żywego" , zarówno w mowie uroczystej, jak i potocznej. Byłem uczniem Profesora przez lata studiów uniwersyteckich, dlatego - być

może - trudno mi się ustrzec subiektywizmu w ocenie Jego zasług, zbyt blisiki dystans dzieli mnie bowiem od Mistrza, który ibył indywidualnością niewątpliwie wybijającą się pomad przeciętność. Potwierdzają to jednak taikże i inne fakty. W uznaniu zasług dla kultury narodowej Roman Pollak został dwukrotnie udekorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1937, 1956), a Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przyznał mu zaszczytny tytuł doktora honor causa (1968). W rioku 11%5 Wydział I Polskiej Akademii Nauk uhonorował Profesora nagrodą zespołową im. Aleksandra Brucknera, a przyjaciele i uczniowie wydali ku Jego czci księgę pamiątkową Munera Utteraria (1962).

Dnia 17 kwietnia 1973 r. w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu im. A.

Mickiewicza odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci Profesora oraz nadania patronatu Jego imienia jednej z sal wykładowych uczelni. Aktu tego dokonał rektor prof. dr hab. Benon Miśkiewicz. Zasługi Zmarłego przypomniała ponadto zorganizowana w tym dniu przez pracowników nauki Instytutu Filologii Polskiej okolicznościowa sesja naukowa.

Lech Słowński

SESJA RADY NARODOWEJ M. POZNANIA POŚWIĘCONA UCHWALENIU PLANU GOSPODARCZEGO I BUDŻETU NA ROK 1973

Dnia 19 grudnia 1972 r. w sali posiedzeń Rady przy pi. Kolegiackim 17 odbyła się XXVII sesja Rady Narodowe] ra. Poznania poświęcona w głównym punkcie porządku dziennego uchwaleniu Planu Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1973. Obok radnych w sesji uczestniczyli posłowie do Sejmu: J ózef Drzewiecki i Mirosława J enek oraz Józef Kuźma - dyrektor Zespołu Handlu Zagranicznego w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Witold Dymek - przedstawiciel Ministerstwa Finansów. Otwarcia sesji dokonał stały przewodniczący obrad, radny Marian Paluchowski. Wniosek o przyjęcie protokółu z XXVI sesji przedstawiła radna Urszula Milczyńska. W celu zreferowania zmian w składzie osobowym Prezydium Rady, głos zabrał przewodniczący Zespołu Radnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej radny Czesław Kończal. Poinformował on na wstępie, iż w dniu 27 listopada 1972 r. zastępca przewodniczącego Prezydium, radny Jerzy Łangowski, przedłożył prośbę o odwołanie z dniem 30 listopada ze stanowiska w związku z objęciem funkcji dyrektora Zakładów Maszyn Chemicznych. Komisja Mandatowa, w porozumieniu z Zespołem Radnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, postanowiła prośbę radnego Jerzego Łangowskiego przedłożyć Radzie.

W imieniu Zespołu oraz z upoważnienia Zespołów Radnych Stronnictwa Demokratycznego i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego radny Czesław Kończai oświadczył: "J erzy Łangowski wybrany zastępcą przewodniczącego Prezydium na sesji w dniu 23 grudnia 1965 r., funkcje radnego i członka Prezydium pełni od 1%1 r. Przez ponad jedenaście lat wykonując obowiązki radnego i członka Prezydium dawał wyraz niespożytej energii, ope

ratywności, zmysłu organizacyjnego i osobistego zaangażowania w realizację zadań stawianych Radzie Narodowej m. Poznania i jej organom przez kierownictwo polityczne i państwowe. "Nadzorując i koordynując na stanowisku członka Prezydium działalność wydziałów i przedsiębiorstw budownictwa i komunikacji, był wymagający w stosunku do siebie i innych, mając na względzie dalszy pomyślny rozwój swego rodzinnego miasta i dobra jego mieszkańców. "Jednocześnie przy realizacji celów nakreślonych przez Radę i Prezydium, potrafił zachować skromność i życzliwość wyrastającą z poczucia nierozerwalnej więzi z ludźmi pracy naszego miasta, o których sprawy zawsze jako członek Prezydium i radny uparcie walczył. "Komisja Mandatowa i Zespoły Radnych, w imieniu których występuję, przychyliły się do prośby radnego Jerzego Łangowskiego. W związku z tym proszę Wysoką Radę o uwzględnienie wniosku i przyjęcie rezygnacji z funkcji zastępcy przewodniczącego Prezydium" . Stosownie do wniosku przewodniczący obrad przedstawił projekt uchwały. W wyniku głosowania radni jednomyślnie przyjęli uchwałę w sprawie ustąpienia Jerzego Łangowskiego ze stanowiska zastępcy przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. Radny Czesław Kończai w imieniu Rady oraz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wyraził J erzemu Łangowskiemu serdeczne podziękowanie za ofiarność i wkład pracy dla miasta i złożył życzenia wielu sukcesów na nowym stanowisku, zadowolenia z pracy, pomyślności w życiu osobistym. Wyraził nadzieję, iż nie ustanie jego współpraca z Radą N arodową i Prezydium.

Radny Jerzy Łangowski podziękował za wysoką ocenę swojej działalności, a członkom Prezydium za współpracę oraz kierownikom i pracownikom wydziałów - za pomoc w realizowaniu określonych zadań. Radni otrzymali przed sesją projekt Planu Gospodarczego i budżetu na rok 1973.

Projekt budżetu miasta na 1973 r. zapewniał gromadzenie i podział środków na realizację zadań objętych Planem Gospodarczym, gwarantując kontynuację polityki społeczno-ekonomieznej nakreślonej w U chwale VI Zjazdu Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej. Znalazło to wyraz w dynamice l strukturze dochodów oraz wydatków. Uwzględnione w nim główne założenia przewidywały poziom i tempo dochodów, których źródło stanowi przede wszystkim akumulacja finansowa przedsiębiorstw uspołecznionych; skierowanie znacznej części środków budżetu na świadczenia socjalne i kulturalne, zapewnienie środków na rozwój gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, zaopatrzenia w wodę, ciepłownictwo, oczyszczanie miasta, konserwację i powiększanie terenów zielonych itp. W pełni zrównoważony budżet miasta zamykał się po stronie dochodów i wydatków kwotą 2 520 754 (XX) zł. W stosunku do budżetu uchwalonego na rok 1972, projekt na rok 1973 był wyższy o 530 395 (XX) zł. Składał się na to wzrost wydatków bieżących o kwotę 328 003 000 zł; wydatków na remonty kapitalne o kwotę 32 620 (XX) zł; wydatków inwestycyjnych o kwotę 1% 772 (XX) zł. Decydujące znaczenie dla wykonania głównych celów przewidzianych w budżecie będą miały: pomyślna realizacja zadań produkcyjnych i obniżka kosztów własnych, zwłaszcza materiałowych; poprawa jakości i nowoczesności produkcji oraz lepsze jej dostosowanie do potrzeb odbiorców; racjonalna gospodarka środkami budżetowymi poprzez umacnianie dyscypliny finansowej i dalsze usprawnienia metod finansowania w każdej dziedzinie gospodarki. Sprzyjać temu powinny założenia w zakresie doskonalenia systemu finansowo-ekonomicznego, które zostały również uwzględnione przy konstrukcji projektu budżetu. W szczególności należy tu wymienić: większą elastyczność oraz możliwości uruchomienia dodatkowych środków z rezerw budżetu centralnego na finansowanie zwiększonych wydatków szpitali i poprawa norm i stawek w urządzeniach socjalno- kulturalnych. Dochody z gospodarki narodowej stanowić mają 66,3% dochodów własnych ogółem, głównie z rozliczeń przedsiębiorstw uspołecznionych z tytułu podatku obrotowego, wpłat z zysku, podatku dochodowego i oprocentowania środków trwałych. Planowane wpływy z tych źródeł odpowiadają założeniom Planu Gospodarczego w zakresie wzrostusprzedaży, produkcji, usług i obniżki kosztów własnych. Założony wzrost wpływów z przemysłu realizowany będzie przez przemysłowe przedsiębiorstwa spółdzielcze zgrupowane w Wojewódzkim Związku Spółdzielczości Pracy, w krajowych związkach spółdzielczych, w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Mleczarskich, Okręgowym Związku Spółdzielni Inwalidów oraz przez warsztaty szkolne działające jako gospodarstwa pomocnicze nadzorowane przez Kuratorium Okręgu Szkolnego.

Jednostkami rozliczającymi się z budżetem w dziale handlu wewnętrznego będą przedsiębiorstwa spółdzielcze zgrupowane w Poznańskiej Spółdzielni Spożywców "Społem", w rzemieślniczych spółdzielniach zaopatrzenia i zbytu oraz Wielkopolskiej Spółdzielni Ogrodniczej. Dominujący udział w dochodach budżetowych będą jednak miały przedsiębiorstwa państwowe nadzorowane przez Poznańskie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Handlowych oraz Poznańskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Gastronomicznego. Zasadniczymi pozycjami dochodów w dziale administracji państwowej będą różne opłaty rejestracyjne od pojazdów mechanicznych. Jednostkami rozliczającymi się z budżetem będą także Polska Kasa Oszczędności i Poznańska Gra Liczbowa "Koziołki". Dochody od jednostek gospodarki nieuspołecznionej i od ludności zaprojektowane zostały w sposób realny, odpowiadający założeniom polityki gospodarczej i finansowej w tej dziedzinie. Przyjęte do budżetu na 1973 r. dochody z tytułu podatków i opłat z indywidualnych gospodarstw rolnych są mniejsze o kwotę 360 000 zł, co wynika z uwzględnienia spadku areału opodatkowanego oraz dostosowania planowanych dochodów z równoważnika pieniężnego za zaległe dostawy obowiązkowe do realnych możliwości ich windykacji. Dochody budżetu z tytułu podatków obrotowego i dochodowego od pozarolniczej gospodarki nieuspołecznionej planuje się w kwocie 199 800 (XX) zł, tj. o 8,6% wyżej od poziomu przyjętego do planu na 1972 r. W cyfrach bezwzględnych wzrost dochodów ma wynieść 15 gx) 000 zł. Zaplanowane na 1973 r. dochody od ludności wynoszą 140 300 (XX) zł i stanowią 103,1% w porównaniu do dochodów planowanych na 1972 r. Wykazany wzrost o 3,1% wynika przede wszystkim z przejęcia w 1973 r. przez budżety terenowe wpływów z tytułu podatku wyrównawczego w kwocie 4 000 (XX) zł, który uprzednio był odprowadzany na rzecz budżetu centralnego. Wydatki bieżące planowane w budżecie na rok 1973 w kwocie 1693119 (XX) zł są wyższe o 24%, tj. o kwotę 328 003 000 zł od wielkości wydatków przyjętych w ustawie budżetowej na rok 1972.

Sprawozdania

Dynamika wydatków podporządkowana została sprawie znacznie lepszego aniżeli w latach poprzednich zaspokajania potrzeb gospodarki miejskiej we wszystkich dziedzinach. Z pierwszej grupy wydatków (gospodarka narodowa) przypada 246 281000 zł, tj. 77,1% na zadania realizowane przez gospodarkę komunalną i mieszkaniową. Na dopłaty budżetowe dla przedsiębiorstw gospodarki komunalnej przeznacza się środki budżetowe w wysokości 122 237 (XX) zł. Wzrost dopłat budżetowych uzasadniony Jest w głównej mierze dynamicznym rozwojem usług komunalnych, wzrostem kosztów amortyzacji w wyniku wprowadzenia nowoczesnego taboru (tramwaje, autobusy), bardziej sprawnych urządzeń technicznych we wszystkich przedsiębiorstwach, przyrostu powierzchni ogrzewniczej i innych czynników techniczno-ekonomicznych. Poważne środki pieniężne mają być zaangażowane na konserwację i utrzymanie terenów zielonych, dróg i ulic, na oczyszczanie miasta oraz modernizację oświetlenia i sygnalizację uliczną. Należy odnotować wyraźną poprawę nakładów finansowych na Jeden hektar terenów zielonych. Podczas gdy w 1972 r. wysokość tych nakładów ukształtowała się na poziomie 24 300 zł na jeden ha, to na rok 1973 zaplanowano na te cele 39 gx) zł. Zadania rzeczowe jednostek gospodarki komunalnej mają być realizowane przy jednoczesnym poważnym wzroście zatrudnienia o 86 etatów i funduszu płac o 3 410 cm zł.

W zakresie budownictwa, skupiającego między innymi działalność pracowni urbanistycznych i geodezyjnych, zakłada się wzrost wydatków o 38,6% tj. 5 308 cm zł. Fakt ten pozwoli w znacznej mierze na wykonanie zadań rzeczowych w zakresie planowania przestrzennego, przeprowadzenia geodezyjnej inwentaryzacji istniejących i nowo budowanych urządzeń naziemnych i podziemnych oraz przygotowania dokumentacji geodezyjno-kartograficznej dla przyszłych inwestycji miejskich. W zakresie roznej działalności poważny wzrost wydatków jest wynikiem wprowadzenia po raz pierwszy w roku 1973, funduszu dewizowego w wysokości 15 milionów zł oraz wzrostu o około miliona zł dotacji budżetowej na fundusze socjalne przedsiębiorstw. W grupie wydatków na urządzenia socjalno-kulturalne dominujące miejsce zajmuje ochrona zdrowia, na którą projektuje się 645 061 cm zł, tj. ,4% ogólnej sumy wydatków tej grupy. Wzrost wydatków o 25% w stosunku do budżetu uchwalonego na rok 1972 związany jest z uruchomieniem szpitala przy ul. Lutyckiej oraz planowanym przyrostem liczby obiektów służby zdrowia. Niemały wpływ na zwiększenie środków miała również regulacja płac pracowników służby

zdrowia. Niezależnie od tych czynników trzeba podkreślić tutaj dalsze pozytywne fakty, jak: poprawę norm na leczenie i żywienie w szpitalach, zakładach dla chorych oraz innych placówkach służby zdrowia; wzrost wydatków rzeczowych w szpitalach na jedno łóżko o 15,7%; wzrost o 1,2% wydatków na zwalczanie alkoholizmu; zwiększenie o 30,3% dotacji dla żłobków oraz przyznanie dotacji na fundusz specjalny dla pracowników służby zdrowia w wysokości 1341000 zł; pełne zabezpieczenie środków na dopłaty do leków dla uprawnionych. Drugą co do wielkości środków pozycję zajmują wydatki na szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie. Wzrost wydatków o 49 938 cm zł, tj. 19,8% w stosunku do ustawy budżetowej 1972 r. zapewni podstawową działalność jednostek i zakładów budżetowych. Niezależnie od uwzględnienia w budżecie skutków finansowych regulacji płac, podkreślenia wymaga poprawa norm obliczeniowych wydatków rzeczowych na jeden oddział. W szkolnictwie podstawowym z kwoty 14 2fJJ zł (1972) do kwoty 16 076 zł (1973), tj. o 1816 zł; w liceach ogólnokształcących z kwoty 22125 zł (1972) do kwoty 23 316 zł (1973), tj. o 1191 zł; w zakładach Opiekuńczo-Wychowawczych norma wydatków rzeczowych na korzystającego jest wyższa o 1001 zł niż w roku 1972. W szkolnictwie zawodowym zakładany wzrost wydatków o 15 444 tys. zł, tj. o 10,7%, doprowadzi do dalszej poprawy warunków nauczania przez zwiększenie wyposażenia w urządzenia dydaktyczne, remonty bieżące w szkołach i internatach, modernizację pracowni i zwiększenia pomocy stypendialnej. W dziedzinie kultury i sztuki w projekcie budżetu na 1973 r. zostały uwzględnione podstawowe potrzeby przedsiębiorstw i jednostek budżetowych. Potwierdzeniem realnego planowania środków budżetowych będzie wzrost wydatków w stosunku do 1972 r. O kwotę 13 279 (XX) zł, tj. 16,6%.

Z ogólnej kwoty wydatków przypada na finansowanie: jednostek budżetowych kwota 36884cm zł (wzrost o 5179cm zł); przedsiębiorstw - 56 288 cm zł (wzrost o 8100 (XX) zł). W ramach tych środków zabezpieczono w pierwszej kolejności podstawową działalność przedsiębiorstw i jednostek budżetowych uzależniając dodatkowe wyjazdy zagraniczne zespołów artystycznych od uzyskania środków z resortu względnie z innych źródeł. Wysoki, wynoszący 38,4% wzrost wydatków na zadania w dziale: świadczenia społeczne będzie związany z uruchomieniem 192 nowych miejsc w domach pomocy społecznej, z rozszerzeniem świadczeń dla podopiecznych oraz stale zwiększającym się zapotrzebowaniem na środki ortopedyczne. Planowane środki zapewnią również realizację zadań

Tabela l DOCHODY I WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA NA 1973 R. WEDŁUG PODSTAWOWYCH ŹRÓDEŁ DOCHODÓW I GŁÓWNYCH KIERUNKÓW WYDATKÓW (W TYS. ZŁ)

Dział Nazwa Dochody Wydatki Dochody i wydatki (ogółem) 2 520 754 2 520 754 I. Dochody własne (wydatki bieżące) l 267 942 1693 119 01 Przemysł 363 092 31 Budownictwo 91994 19 044 40 Rolnictwo 186 l 868 45 Leśnictwo 9 74 61 Handel wewnętrzny 288 041 100 67 Gospodarka mieszkaniowa i komunalna 92 320 275 290 76 . Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie 1700 302 573 77 Szkolnictwo zawodowe 520 159 456 78 Szkolnictwo wyższe / 650 81 Kultura i sztuka 600 93 112 84 Ochrona zdrowia 3 055 645 062 87 Świadczenia społeczne l 180 59 30 l 88 Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek 185 20 066 89 Finanse i ubezpieczenia 45 625 x 91 Administracja państwowa 28 930 52 912 94 Różna działalność 4 565 23 045 99 Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności 345 940 x 00 Różne rozliczenia finansowe (rezerwy) x 40 566 II. U działy i dotacje 1252 812 x U działy w dochodach budżetu centralnego 812 393 x Dotacja z budżetu centralnego 440 419 x I I I. Wydatki na inwestycje x 438 277 IV. Wydatki na kapitalne remonty x 389 358

Tabela 2

WYDATKI NA INWESTYCJE I KAPITALNE REMONTY NA ROK 1973rw TYS. ZŁ) Wydatki Wydatki na Lp. Wyszczególnienie na kapitalne inwestycje remonty l Wydział Finansowy 383 500 - 2 Wydział Handlu 467 - 3 Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej 44 406 329 120 4 Dyrekcja Inwestycji Miejskich 180 5 Kuratorium Okręgu Szkolnego 1000 19 000 6 Wydział Kultury 2 100 10 000 7 Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej 4 680 29 058 8 Urząd Spraw Wewnętrznych l 500 2000 9 Wydział Budżetowo-Gospodarczy 624 - Razem: 438 277 389 358

Sprawozdania

w zakresie wypłaty zasiłków dla młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy w cełu nauki zawodu oraz w zakresie organizacji Ochotniczych Hufców Pracy. Zaakcentować przy tym należy poprawę norm na wydatki rzeczowe i wyżywienie w domach pomocy społecznej. W dziedzinie kultury fizycznej i turystyki zaplanowano dalszy postęp w zaspokajaniu potrzeb wynikających ze stałego wzrostu bazy rekreacyjno-wypoczynkowej oraz rozwoju turystyki krajowej i zagranicznej. Wydatki na te cele mają być w porównaniu z 1972 r. wyższe o 4 820 (XX) zł, przy czym w kwocie tej mieści się 2 637 (XX) zł na finansowanie sekcji przewodnich klubów sportowych. W trzeciej grupie wydatków (administracja państwowa) planowane środki budżetowe uwzględniają zaspokojenie potrzeb w zakresie funduszu płac oraz wydatków rzeczowych związanych z należytym utrzymaniem pomieszczeń administracyjnych. Na te zadania planuje się 52 912 000 zł, tj. o 4 324 (XX) zł więcej niż w r. 1972. W celu pełniejszego zaspokojenia potrzeb występujących w ciągu roku zaprojektowano utworzenie rezerwy ogólnej w kwocie 16 580 (XX) zł; rezerwę osobowego funduszu płac łącznie z wydatkami pochodnymi w kwocie 5 ffJ9 (XX) zł; bezosobowego funduszu płac w kwocie 317 (XX) zł i rezerwę na czyny społeczne nieinwestycyjne w kwocie 18 (XX) (XX) zł. Jako podstawę do proj ektu wysokości wydatków na finansowanie kapitalnych remontów przyjęto nakłady rzeczowe wynikające z projektu Planu Gospodarczego na rok 1973. N a sfinansowanie kapitalnych remontów jednostek budżetowych - 389 358 (XX) zł. Poza środkami budżetowymi proponuje się pokrycie nakładów na kapitalne remonty w zakresie kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku w wysokości 5 (XX) (XX) zł środkami "Totalizatora Sportowego" (4 (XX) 000 zł) i środkami Centralnego Funduszu Turystyki i Wypoczynku (l (XX) (XX) zł). Z ogólnej sumy kredytów budżetowych na kapitalne remonty 84,5%, tj. 329 120 (XX) zł, planuje się na sfinansowanie zadań gospodarki komunalnej i mieszkaniowej (na kapitalne remonty gospodarki komunalnej 208 (XX) (XX) zł, na remonty budynków mieszkalnych prywatnych 98 (XX) (XX) zł oraz na kapitalne remonty przedsiębiorstw gospodarki mieszkaniowej - 23120 000 zł). Na zadania służby zdrowia przeznacza się 7,5% oraz na finansowanie kapitalnych remontów obiektów resortu oświaty 4,9% ogólnej sumy kredytów na kapitalne remonty. W oparciu o nakłady rzeczowe wynikające z projektu Planu Gospodarczego na 1973 r. ustalono wysokość pokrycia finansowego dla zadań z zakresu inwestycji. N a pokrycie nakładów inwestycyjnych planuje się kredyty budżetowe w wysokości 438 277 (XX) zł. Z kwo

ty tej na: finansowanie inwestycji budowlanych jednostek budżetowych - 162 (XX) (XX) zł; sfinansowanie inwestycji branżowych przedsiębiorstw 211500 (XX) zł; dofinansowanie Miejskiego Funduszu Mieszkaniowego 40 612 (XX) zł. Kredyty budżetowe przeznaczone być mają głównie na finansowanie zadań inwestycyjnych o charakterze budowlanym. N a bezpośrednie finansowanie zadań inwestycyjnych o charakterze budowlanym jednostek budżetowych przewidziano 37,0% ogólnej kwoty kredytu budżetowego. Dyskusję nad projektem Planu Gospodarczego i budżetu otworzył zastępca przewodniczącego Komisji Finansów i Planu Gospodarczego radny Zygmunt Jesionowski, wygłaszając koreferat Komisji. Miała ona możność zapoznania się z projektami Planu Gospodarczego i budżetu już w sierpniu, co umożliwiło ich szczegółową analizę i ocenę na kilku kolejnych posiedzeniach. "Przedstawiane na sesji projekty_stwierdził radny Zygmunt J esionowski - stanowią ich optymalne wersje uzyskane w wyniku uwzględnienia szeregu uwag i postulatów, odpowiadających potrzebom rozwoju społecznego i gospodarczego miasta. "Komisja uważa, że projekt planu rzeczowego i finansowego stanowi realizację założeń nowej, pogrudniowej polityki społecznej i gospodarczej oraz programu rozwoju kraju przyjętego na VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Korzystne wskaźniki rozwoju miasta na 1973 r. można było ustalić w sposób realny dzięki wysokim osiągnięciom gospodarczym i społecznym w mijającym roku 1972. Umożliwia to założenie większej dynamiki " wzrostu na rok 1973 niż zakładał Plan Pięcioletni na ten rok. Widoczna jest przecież i odczuwalna poprawa nie tylko na podstawie analizy cyfrowej osiągniętych dotychczas wyników, ale po prostu na podstawie codziennych, koniecznych dla obywatela Poznania kontaktów z placówkami handlu i usługowymi, na przykładzie postępu remontów ulic i szlaków komunikacyjnych. Cieszy mieszkańców Poznania zakończenie robót na Górczynie, kończona nowa Kaponiera, wyższe tempo robót na Trasie Hetmańskiej, rosnące osiedla na Ratajach i Winogradach. Plan na rok 1973 zakłada bardzo znaczny, " nie notowany dotychczas wzrost realnych dochodów ludności o 10,2%. Fundusz płac wzrośnie o 10,7%. Jest to zasadniczy element nowej polityki społecznej i gospodarczej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, polityki przynoszącej dalszą poprawę sytuacji materialnej ludzi pracy, mający zasadniczy wpływ na kształtowanie się budżetów rodzinnych. "Komisja, OCenIając pozytywnie korzystne zmiany w zaopatrzeniu i organizacji pracy handlu, postuluje dalszy konieczny postęp w

zaopatrzeniu, przede wszystkim w przedmioty trwałego użytku. Istnieje potrzeba oferowania klientowi większe] ilości funkcjonalnych mebli, modnych i atrakcyjnych artykułów odzieżowych i dziewiarskich, tkanin i urządzeń gospodarstwa domowego. Oferta sprzedaży powinna być bardziej natarczywa, co wymaga lepszej organizacji preselekcji, stosowania w sposób śmiały przecen. "Nie rozwiąże problemu jedynie planowany przyrost dwudziestu siedmiu nowych sklepów i wzrost ich powierzchni o 8047 m!. Nie mniej ważne znaczenie dla zachowania równowagi rynkowej będzie miał rozwój usług i rzemiosła. Usługi wzrosną o 13%, co jest wskaźnikiem nieco wyższym niż krajowy i plasuje Poznań na drugim miejscu po Warszawie w odniesieniu do wartości usług na jednego mieszkańca. Równie pożądane byłoby przekroczenie planu usług krawieckich, pralniczych i motoryzacyjnych, ponieważ w tych rodzajach usług popyt przekracza znacznie podaż. Zakłada się wzrost liczby warsztatów rzemieślniczych o 10% oraz wzrost liczby zatrudnionych, a także znacznie, bo o 90/0, wartości usług rzemiosła dla ludności przy równoczesnym zmniejszeniu wartości tych usług i sprzedaży wyrobów rzemieślniczych dla gospodarki uspołecznionej. Ten prawidłowy kierunek rozwoju powinien być również czynnikiem mającym korzystny wpływ na utrzymanie równowagi rynkowej. .,W zakresie gospodarki komunalnej nastąpi poprawa zaopatrzenia w wodę gospodarstw domowych: 10% gospodarstw otrzyma w 1973 r. gaz ziemny o wysokiej kaloryczności, u 29 000 odbiorców dokonane zostaną zmiany w urządzeniach, umożliwiające korzystanie z tego gazu. Korzystne zmiany nastąpią w komunikacji miejskiej. Uzyskanie czterdziestu nowoczesnych autobusów poprawi warunki przewozu pasażerów. Oddanie do użytku Trasy Hetmańskiej odciąży od ruchu tramwajowego śródmieście, skróci połączenie Junikowa, Grunwaldu i Górczyna z prawobrzeżnym Poznaniem. W końcowy etap "wejdą prace na Trasie Chwaliszewskiej. kontynuowane będą roboty na Trasie Warszawskiej. Są to roboty zmieniające oblicze miasta, nadające mu charakter nowoczesny. Pochłaniają one ogromne nakłady finansowe, z uwagi jednak na rozmiary potrzeb nie są wystarczające. Uzyskanie dalszych środków finansowych w wysokości ok. 40 milionów zł umożliwiłoby pełniejszą realizację koniecznych zadań w zakresie gospodarki komunalnej". Przechodząc do spraw oświaty, radny Zygmunt Jesionowski podkreślił, iż możliwości inwestycyjne miasta nie pozwolą w najbliższym czasie rozwiązać problemu miejsc w przedszkolach, zwłaszcza w nowych osiedlach. Toteż Komisja postuluje włączanie się zakładów pracy w budowę przedszkoli, kontynuowanie akcji adaptacji na przedszkolabudynków mieszkalnych oraz izb w szkołach podstawowych w rejonach wykazujących zmniejszanie się liczby młodzieży w wieku szkolnym. Kuratorium winno też śmielej przystępować do przekazywania budynków szkół podstawowych w rejonach o zmniejszającej się liczbie dzieci na potrzeby liceów i szkół zawodowych o takich profilach kształcenia, które umożliwiają korzystanie z budynku szkoły podstawowej. Rok 1973 przyniesie zasadniczą poprawę wskaźnika łóżek szpitalnych na 10 000 mieszkańców dzięki częściowemu oddaniu do użytku szpitala przy ul. Lutyckiej. Ta sytuacja powinna, zdaniem Komisji, skłaniać do zmniejszania liczby łóżek w obiektach szpitalnych przeciążonych. Rok 1973 będzie szczególnie, w porównaniu z latami ubiegłymi, korzystny dla kultury. Poznań uzyska bowiem trzeci teatr w wyniku zakończenia remontu Teatru Nowego oraz adaptacji sali w Domu Kultury Milicji Obywatelskiej. Kontynuacja bądź rozpoczęcie inwestycji dla sportu (hala w Parku Kasprowicza, sala sportowo-treningowa dla Klubu Sportowego ..Warta", pawilon dla Akademickiego Zrzeszenia Sportowego, stadion dla Klubu Sportowego "Lech", pawilon sportowy dla Klubu Sportowego ..Olimpii") zapowiadają korzystną sytuację dla jego rozwoju w roku 1974. Rok 1973 będzie kolejnym rokiem poważnych nakładów inwestycyjnych. O ich dynamice świadczą dane cyfrowe; w 1971 r. nakłady na inwestycje w gospodarce uspołecznionej wynosiły łącznie 2,9 miliardów zł, na rok 1972 planowano 3,1 miliarda zł, a wykonanie przewiduje się na kwotę 3,9 miliardów zł. Plan na rok 1973 określa nakłady w wysokości 4,4 miliardów zł, co stanowi zwiększenie w stosunku do wycinka Planu Pięcioletniego na rok 1973 o 680 milionów zł. Tę dynamikę wzrostu można określić bez przesady jako imponującą. N astąpi dalsza rozbudowa Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" w celu zwiększenia produkcji wagonów, lokomotyw i silników "wysokoprężnych. Poznańskiej Fabryki Łożysk Tocznych, Poznańskiej Fabryki Maszyn Żniwnych. Zakładów Przemysłu Gumowego "Stomil", rozpoczęte zostaną nowe inwestycje w Wielkopolskiej Fabryce Obrabiarek "Wiepofama", Poznańskiej Fabryce Gazomierzy "Powogaz". Rozbudowywać się będzie elektrociepłownię na Garbarach, budować nową w Karolinie. N ajwiększy udział (46,4%) w nakładach inwestycyjnych Rady Narodowej posiada gospodarka komunalna; uzbrojenie terenu pod budownictwo mieszkaniowe, modernizacja ciągów komunikacyjnych, budowa ciepłociągów, urządzeń wodnych i kanalizacyjnych. Mimo dynamicznego wzrostu zaplanowane

DOCHODY ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA POZNANIA WEDŁUG PODZIAŁU TERYTORIALNEGO NA ROK 1973 (W TYS. ZŁ)

Dochody w tym: dochody własne środki wyrównawcze Lp. VVyszczególnienie z tego udziały U działy Dotacje Ogółem Razem w dochodach w dochodach wyrównawcze Dotacje własnych rad budżetu (na celowe narodowych centralnego inwestycje) l Ogółem zbiorczy budżet miasta 2 520 754 l 267 942 166 912 812 393 438 277 2142 2 Jednostkowy budżet miasta l 573 827 527 120 166 912 613 288 431 277 2142 Razem budżety dzielnic 946 927 740 822 - 199 105 7 000 - Dzielnicowe Rady Narodowe: 3 Stare Miasto 210 338 205 484 - 4 854 - - 4 N owe Miasto 169 472 96 338 - 67 634 5 500 - 5 Grunwald 258 166 194 855 - 62 311 1000 - 6 Jeżyce 156 500 134 009 - 21991 500 - 7 VVilda 152 451 110136 - 42 315 - -

.0

0\co .0 -i o 8 a o sśrodki finansowe nie zapewnią realizacji wszystkich pilnych i uzasadnionych potrzeb inwestycyjnych. Komisja popiera starania Prezydium o zwiększenie środków finansowych na kapitalne remonty oraz wyraża pogląd, iż w ramach remontów kapitalnych dróg należy podjąć jak najszybciej kroki zmierzające do wymiany nawierzchni na podstawowych ciągach ulicznych śródmieścia: 27 Grudnia i Czerwonej Armii, a także na Grunwaldzkiej.

Przechodząc do analizy projektu budżetu na rok 1973, radny Zygmunt Jesionowski podkreślił w imieniu Komisji jego zasadnicze właściwości: w pełni zrównoważony, nie spotykany dotychczas wzrost (w stosunku do budżetu 1972 roku np. o 26%) oraz brak zobowiązań finansowych za rok poprzedni. Stwarza to warunki pełnej realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. "W toku przedstawiania projektu Planu Gospodarczego i budżetu na rok 1973 - mówił dalej radny J esionowski - wysunąłem w imieniu Komisji szereg wniosków. Kilka z nich pragnę na zakończenie w sposób wyraźny zaakcentować. Projekt Planu Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1973 jest projektem optymalnym, wychodzącym naprzeciw najpilniejszym potrzebom Poznania. Jednakże w kilku dziedzinach gospodarki pożądana jest większa niż założona w projekcie dynamika rozwoju. Podczas wielokrotnych debat naszej Komisji z członkami Prezydium Rady Narodowej omawialiśmy zagadnienia, które chciałbym tutaj poruszyć, korzystając z obecności na Sesji dyrektora J ózefa Kuźmy. "Po pierwsze: sprawa budownictwa mieszkaniowego wysokiego. Z materiałów sesyjnych wynika, że koszt jednostkowy jednego metra kwadratowego w budownictwie uspołecznionym wyniesie więcej aniżeli to wynika z ustalonego wskaźnika. Ta wyższa cena ma pełne uzasadnienie w strukturze budownictwa, w większym niż w latach poprzednich tempie wznoszenia budynków wysokich na osiedlach «Rataje» i «Winogrady». Ważkim elementem wyższej ceny jest technologia produkcji płyt keramzytowych, której nie można aktualnie zmienić. W celu pełnego wykorzystania możliwości produkcyjnych, przy 3% dynamice w porównaniu z rokiem 1972, konieczne jest zwiększenie nakładów na budownictwo mieszkaniowe spółdzielcze o 33 miliony zł, a na budownictwo mieszkaniowe Rady Narodowej o 12 milionów zł. Mając na względzie ostatnią ustawę sejmową w sprawie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, nie chcielibyśmy w Poznaniu pozostać w tyle z wykonaniem tych zadań. Po dodatkowych nakładach pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnej przedsiębiorstw budowlanych na «Ratajach» l «Winogradach» umożliwi Radzie Narodowej zrealizowanie swych społecznie ważnych zadań. "Po drugie: sprawa rozbudowy urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Od kilku już lat miasto przeznacza poważne nakłady inwestycyjne na poprawę zaopatrzenia w wodę l odprowadzania ścieków. Stała rozbudowa miasta, a zwłaszcza budowa nowych osiedli mieszkaniowych, wymaga ciągle nowych nakładów na uzbrojenie terenu. Według naszych obliczeń, dla należytego zapewnienia dostaw wody i odprowadzania ścieków z nowych osiedli konieczne jest zwiększenie nakładów o około 40 milionów zł. Do takiego stawiania sprawy upoważniają nas nie tylko społeczne potrzeby, ale także możliwości wykonawcze oraz przygotowana już dokumen - tacja. "Po trzecie: sprawa przebudowy tras komunikacyjnych: chodzi nam głównie o Trasę Warszawską stanowiącą połączenie ważnej trasy międzynarodowej "E 8" (Warszawa - Poznań - Berlin). Wydaje nam się słuszne podjęcie starań o uzyskanie dodatkowych środków finansowych w wysokości ok. 170 milionów zł, m. in. na modernizację dróg miejskich. Z programem budowy Trasy Warszawskiej wiąże się bowiem ściśle ukończenie kolejnego etapu Trasy Chwaliszewskiej, (do Garbar) i rozpoczęcie następnego odcinka (od Garbar przez Solną do Pułaskiego).

"Po czwarte: sprawa remontu zespołu staromiejskiego zniszczonego w 9)% podczas walk w 1945 r. Większa część zespołu została odbudowana, ale jeszcze dziś można znaleźć wiele nie zabliźnionych ran. Warszawa ma swój Rynek Starego Miasta, Gdańsk - Długi Targ, Kraków - Rynek Główny. Poznań - dumny ze swego renesansowego Ratusza - chciałby, aby jego otoczenie było piękne. Rzemiosło poznańskie wyraziło gotowość wykonania robót związanych z remontem zespołu staromiejskiego. Potrzebna jest jednak na ten cel kwota ok. 130 milionów zł. Gdyby Komisja Planowania przy Radzie Ministrów znalazła dla Poznania tę kwotę, Poznań pozyskałby piękny fragment starej części miasta, ku radości jego mieszkańców i uznaniu przyby szów". Radny Zygmunt J esionowski w imieniu Komisji Finansów i Planu Gospodarczego zwrócił się o przyjęcie projektu Planu Gospodarczego i budżetu miasta Poznania na rok 1973. "J est to bowiem Plan - podkreślił radny J esionowski zapewniający dalszy dynamiczny rozwój miasta, zgodny z U chwałą VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej" . W dyskusji jako pierwszy zabrał głos radny Florian Kubiś, który stwierdził, iż w programie dalszej rozbudowy Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" nie ujęto takich inwestycji j ak budowa strażnicy dla

Sprawozdania

Poznańskiej Komendy Straży Pożarnej. Osiedle zamieszkiwać będzie w przyszłości ok. stu tysięcy mieszkańców. Potrzeba istnienia takiej placówki powołanej do szybkiego kierowania akcjami przeciwpożarowymi nie wymaga uzasadnienia. Stąd wniosek o konieczności pobudowania strażnicy w najbliższych latach. Radny Aleksander Wilkoszewski występując w imieniu Komisji Oświaty i Nauki powiedział m. in.: "Po przeanalizowaniu kwot przeznaczonych na wydatki rzeczowe w projekcie budżetu na 1973 r. Komisja doszła do przekonania, że wydatki na zakup pomocy naukowych i nowoczesnego sprzętu szkolnego powinny być zaspokajane zgodnie z potrzebami dydaktyczno-pedagogicznymi procesu nauczania. Wydziały Oświaty Prezydiów Dzielnicowych Rad Narodowych i Kuratorium Okręgu Szkolnego powinny przygotować plan zaopatrzenia szkół w nowe pomoce naukowe do końca roku 1975.

"J eżeli chodzi o zapewnienie odpowiednich warunków nauczania w roku szkolnym 1973, to troską władz oświatowych powinno być zapewnienie lepszych pomieszczeń do nauki szkołom średnim ogólnokształcącym i szkołom zawodowych, bowiem wraz ze wzrostem liczby kandydatów do tych szkół, wzrasta konieczność tworzenia dodatkowych oddziałów. "W roku szkolnym 1972/1973 zanotowano widoczny postęp w warunkach pracy placówek opiekuńczo-wychowawczych. Komisja Oświaty i Nauki podkreśla, że: 1. Stworzono szkole specjalnej na Nowym Mieście lepsze warunki nauczania i wychowania przez przeniesienie jej do budynku Szkoły Podstawowej Nr 51 wAntoninku; 2. Zorganizowano tzw. szkoły życia dla dzieci głębiej upośledzonych z jednoczesnym zapewnieniem podstawowych zasad przygotowania zawodowego; 3. Otwarto dzielnicowy Dom Dziecka w tymczasowym pomieszczeniu w rejonie szkół podstawowych przy ul. Prądzyńskiego; 4. Zapoczątkowano przekształcanie Ogrodu Jordanowskiego w Młodzieżowy Dom Kultury na Wildzie; 5. Oddano do użytku nowe przedszkola na «Ratajach» i «Winogradach», powiększono liczbę miejsc w przedszkolach poprzez adaptację pomieszczeń w domach mieszkalnych, oddano do użytku dwa przedszkola przyzakładowe, wybudowane z funduszów zakładowych" .

Radny Tadeusz Bekas, wypowiadając się na temat budownictwa mieszkaniowego, wyraził pogląd, iż wiążącym elementem Planu Gospodarczego są inwestycje. Należałoby więc zadać pytanie, czy plan na rok 1973 w zakresie inwestycji zostanie wykonany? Za rok 1972 przedsiębiorstwa budowlane wykonały plan rzeczowy i plan finansowy już w listopadzie. Do końca roku zbudują one dodatkowo wiele mieszkań, "przerobią" wiele milio

nów złotych. Nie ma obaw, iż w 1973 r. będzie inaczej! "Na ogół istnieje przekonanie - mówił dalej radny Bekas - że budownictwo wysokie jest b. kosztowne. Nikt jednak nie liczy ceny ziemi. Gdyby to zrobić, okaże się, że właśnie budownictwo wysokie jest tanie. Niestety, ekonomiści nie uwzględniają ceny ziemi. Dla zaoszczędzenia gruntów ornych wydaje się słuszne, aby na «Ratajach» wznosić wyłącznie budynki wysokie. Jednakże wykonanie takiego zadania uzależnione jest od przydzielenia ok. 60 milionów zł dodatkowych kredytów" . Radny Stanisław Kubiak zabierając głos w imieniu Komisji Kultury podkreślił, że wskaźniki ujęte zarówno w projekcie Planu Gospodarczego, jak i budżetu stwarzają możliwości wykonania wielu zadań gospodarczych, społecznych i kulturalnych sprecyzowanych w U chwałach VI Zjazdu Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej. N a podstawie dokonanych wyliczeń stwierdzono, że w ostatnich pięciu latach dynamika wzrostu wydatków w poszczególnych działach gospodarki narodowej wynosiła w granicach od 15% do 16%, natomiast w dziedzinie kultury dynamika ta nie przekroczyła 7%. "Komisja Kultury - podkreślił radny Kubiak - od wielu lat postulowała, aby zadania planowane miały pokrycie w budżecie. W dużej mierze udawało się to. W tych przypadkach, kiedy były jakieś rażące braki, uzyskiwaliśmy pomoc z nadwyżek. N ależałoby dążyć do tego, aby w przyszłości wszystkie zaplanowane zadania miały pokrycie w budżecie. Niestety, w planie finansowym na rok 1973 brak pokrycia na wykonanie niektórych zadań ujętych w planie działania resortu kultury w wysokości ok. 10 milionów zł. Obejmują one następujące ważne sprawy: Stoimy przed perspektywą remontu niektórych obiektów kulturalnych (Teatr polski, Opera) i chcielibyśmy zapewnić, uzyskanie w 1973 r. chociażby dokumentacji. Brak jest na te cele ok. 2 milionów zł. Operetka pracuje w b. trudnych warunkach. Budynek zajmowany przez Operetkę wymaga remontu, ale brak jest na ten cel 400 (XX) zł. W planie finansowym brak ok. półtora miliona zł na wyposażenie Teatru Nowego, który znajduje się obecnie w remoncie. Remontu wymaga również scena w budynku kina «Olimpia» przy ul. Grunwaldzkiej; koszt wyniesie 3 750 (XX) zł. Nie są dofinansowane różne ogniska kulturalne, m. in. Poznański Chór Chłopięcy. W budżecie nie zapewniono również odpowiednio wysokiej kwoty na zakup książek dla filii bibliotecznych powstających w nowych osiedlach mieszkaniowych. N a ten cel brakuje 500 tysięcy zł. "Można wyrazić przekonanie, że jeśli wniesione przez Komisję Kultury postulaty nie

zostaną objęte uchwałą budżetu, to z pewnością zostaną uwzględnione przy rozdziale nadwyżki budżetowej uzyskanej w 1973 roku" . Radna Jadwiga Mankiewicz (Komisja Zdrowia i Opieki Społecznej) uznała projekt Planu Gospodarczego i budżetu m. Poznania na rok 1973 w dziedzinie służby zdrowia za właściwy i prawidłowy. Na szczególne wyróżnienie zasługuje zmiana sposobu budżetowania wydatków na leki w szpitalach. Dobrze się stało, że władze centralne odstąpiły od mechanicznego , ,szufladkowania" chorych na osobo-dni. W związku z tym przestanie się opłacać przetrzymywanie chorych w szpitalu dla "wyrównania" budżetu szpitalnego. Odpłatność za leki będzie uzależniona od przyjęcia pacjenta w stan chorych. Mimo korz y stnie rozwiązanych problemów, " rozpatrując budżet przyszłoroczny, Komisja Zdrowia i Opieki Społecznej pragnie zwrócić uwagę - powiedziała radna Mankiewicz - na niedostateczne uwzględnienie w projekcie wydatków na zasiłki i zapomogi dla opieki społecznej. Stosunkowo niska wydaje się również kwota 5200 tysięcy zł na zakupy inwestycyjne w stosunku do realizowanych rocznie zakupów środków trwałych, na które wydatkuje się ok. 15 milionów zł. Zlokalizowanie "większości placówek służby zdrowia w starym budownictwie wymaga znacznych nakładów na kapitalne remonty. Dlatego Komisja Zdrowia uważa, że na ten cel winno nastąpić dofinansowanie w przyszłym roku z dodatkowych dochodów miasta". "Komisja chciałaby zwrócić uwagę na wielką szansę, jaka zarysowuje się w związku z inicjatywą I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, utworzenia N arodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. Jednostki służby zdrowia liczą na dodatkowe możliwości, jakie wyłonią się w wyniku tej inicjatywy. Pierwszoplanową inwestycją realizowaną z tego funduszu powinna być - zdaniem Komisji - budowa szkoły pielęgniarskiej w Poznaniu". Radny Władysław Napierała wyraził w imieniu Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej następującą opinię: W 1973 r. nakłady na budowę nowych urządzeń komunalnych oraz na remonty kapitalne wynosić będą ogółem 756,5 milionów zł, w tym na inwestycje przeznacza się 280,5 milionów zł. Największe nakłady przeznacza się na rozbudowę sieci wodno-kanalizacyjnej (ok. 64,4%), sieci ciepłowniczej (ok. 19,7%), na dalszą przebudowę i modernizację układu drogowego oraz rozbudowę zaplecza technicznego komunikacji miejskiej (ok. 12%). Z ogólnej sumy nakładów na remonty kapitalne w wysokości 446 milionów zł przewidziano na remonty urządzeń komunalnych ok. 312 milionów zł, a na remonty kapitalne budynków mieszkal

9 Kronika Miasta Poznania

nych ok. 134 milionów zł, za które wyremontowane zostaną 303 budynki. Komisja analizując projekt Planu Gospodarczego stwierdziła, że przewidywane nakłady na remonty kapitalne urządzeń komunalnych w wysokości 312 milionów zł są znacznie niższe (ok. 15%) od przewidywanego wykonania nakładów w 1972 r. Szczególny niepokój budzi sprawa niezapewnienia w pełni środków na podstawowe potrzeby w zakresie remontów dróg, oświetlenia i zieleni. Komisja zgłasza wniosek pod adresem Prezydium Rady Narodowej o poczynienie starań u władz centralnych o przydział dodatkowych środków w wysokości ok. 312 milionów zł. "W celu skutecznego złagodzenia trudności komunikacyjnych - mówił dalej radny Władysław Napierała - Komisja wnioskuje o wystąpienie do ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska o przydział w 1973 r. co najmniej dwudziestu jednostek tramwajowych oraz dalszych dwudziestu autobusów. Dodatkowe przydziały autobusów są koniecznie potrzebne dla rozszerzenia komunikacji podmiejskiej do rejonu Piątkowa, Suchego Lasu i Złotnik i dla polepszenia obsługi komunikacyjnej Swierczewa oraz na zasilenie w dodatkowe wozy przeciążonych linii obsłuĘujących śródmieście. Win.0grady., i Osie le Swierczewskiego. Sprawa Jest pIlna, ponIeważ aż trzydzieści autobusów przewiduje się do kasacji, a stan pozostałych autobusów także nie jest najlepszy". Radna Maria Roszczakowa poruszyła sprawy istotne z punktu widzenia pedagogiki społecznej, m. in. uruchomienia w mieście ośrodka wzorowego gospodarstwa domowego. Jego utworzenie pozwoliłoby na lepsze funkcjonowanie wielu setek gospodarstw domowych prowadzonych zwłaszcza przez młode mężatki oraz pozwoliłoby na uwolnienie kobiet od nadmiernego obciążenia obowiązkami domowymi. Celowe byłoby także uruchomienie dwuletniej pomaturalnej szkoły dla instruktorek gospodarstwa domowego. Dobrze przygotowane do pełnienia tego zawodu, mogłyby świadczyć usługi na rzecz rodziny pracuj ącej . Radny Marian Rum, występując w imieniu Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego, stwierdził, iż projekt Planu Gospodarczego przewiduje osiągnięcie nakreślonych celów w drodze wzrostu wydajności pracy, która może nastąpić przez zwiększenie kwalifikacji zatrudnionych. W tym celu m. in. wyznacza się odpowiednie nakłady na oświatę. "Z zadowoleniem przyjąć trzeba mówił dalej radny Marian Rum - dążenie do poprawy funkcjonowania urządzeń komunalnych i komunikacji, warunków lecznictwa i opieki społecznej, sportu i wypoczynku, a zwłaszcza handlu, przez pryzmat którego oceniana jest często działalność władz mia OJ

Tabela 4

WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA POZNANIA WEDŁUG PODZIAŁU TERYIDRIALNEGO NA ROK 1973 (W TYs. ZŁ)

Wydatki w tym: wydatki bieżące z tego: Lp. VVyszczególnienie Rezerwa Rezerwa Ogółem budżetowa na Inwestycje Kapitalne na czyny remonty nieprzewidziane społeczne wydatki nieinwesty - bieżące cyjne l Ogółem zbiorczy budżet miasta 2 520 754 1693 119 22 566 18 000 438 277 389 358 2 Jednostkowy budżet miasta l 157 827 902 472 14 897 2 000 431 277 240 078 Razem budżety dzielnic 946 927 790 647 7 669 16 000 7 000 149 280 Dzielnicowe Rady Narodowe: 3 Stare Miasto 210 338 179 118 1744 3 000 - 31220 4 N owe Miasto 169 472 146 282 1418 3 000 5 500 17 690 5 Grunwald 258 166 217 716 2 126 3 000 1000 39 450 6 Jeżyce 156 500 125 680 1215 3 000 500 30 320 7 VVilda 152 451 121 851 l 166 4000 - 30 600sta. W projekcie budżetu podkreślić trzeba znaczny jego wzrost w porównaniu z rokiem 1972, choć nie zapewni on zaspokojenia w pełni wszystkich potrzeb społecznych. "Dobrze się stało, iż projekt Planu Gospodarczego przewiduje dalszy wzrost usług dla ludności, trudno natomiast zgodzić się z propozycjami dotyczącymi nakładów na ochronę naturalnego środowiska człowieka. Pod pojęciem tym stale jeszcze widzi się jedynie walkę z zanieczyszczeniami wód i powietrza, a nie pamięta się o walce z hałasem, która stawiana jest przez współczesną naukę pod względem szkodliwości dla człowieka na równi z problemem zatruwania wód. Po ostatniej sesji naszej Rady, wykorzystując dorobek naukowy Katedry Akustyki Uniwersytetu im. Adama' Mickiewicza, podjęto przemyślaną walkę z hałasem dostępnymi Radzie środkami. Sprawy te nie znajdują niestety odbicia w projekcie Planu Gospodarczego. N asze miasto jest siedzibą Zarządu Głównego Ligi Walki z Hałasem, a to przecież do czegoś zobowiązuje". N a zakończenie radny Marian Rum oświadczył, iż radni członkowie Stronnictwa Demokratycznego będą głosowali za przyjęciem Planu Gospodarczego i budżetu na 1973 r.

Czesław Jopek, wyrażając stanowisko Komisji Handlu przedłożył wnioski o: 1. zobowiązanie przedsiębiorstw handlowych do aktywizowania sprzedaży poprzez zachowanie ciągłości zaopatrzenia placówek detalicznych i gastronomicznych; 2. usprawnienie dostaw towarowych do placówek detalicznych w zakresie rodzaju, asortymentu i ilości, a szczególnie terminów dostawy; 3. poprawę ekspozycji towarowej, zwłaszcza w nowo budujących się dzielnicach mieszkaniowych; ponadto: 4. przedsiębiorstwa handlowe powinny przeanalizować dotychczasową metodę rozliczeń i odciążyć aparat pracowniczy od niektórych zbiurokratyzowanych form; 5. W większym stopniu stosować nowoczesne formy sprzedaży, np. obsługi preselekcyjnej. Józef Kuźma, dyrektor Zespołu Handlu Zagranicznego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów podkreślił, że projekt Planu Gospodarczego na rok 1973 jest znacznie wyższy od założeń Planu Pięcioletniego 1971-1975 nie tylko w przekroju miasta Poznania. "Postulowane sprawy budownictwa mieszkaniowego oświadczył Józef Kuźma - wodociągów i kanalizacji, remontu zespołu staromiejskiego zostaną wnikliwie rozpatrzone przez Komisję Planowania Gospodarczego przy Radzie Ministrów, a odpowiedzi na te postulaty zostaną przekazane do Prezydium Rady Narodowej m. Poznania".

Przewodniczący Prezydium Rady N arodowej m. Poznania radny Stanisław Cozaś omówił najważniejsze kierunki działania Prezydium w roku 1973 oraz ustosunkował się do wypowiedzi niektórych dyskutantów.

>)C(

"Prezydium oceniło - powiedział Stanisław Cozaś - że prezentowane na sesji projekty Planu Gospodarczego i budżetu są dla miasta korzystne. Do takiego twierdzenia upoważnia nie tylko wzrost budżetu o 26,6% oraz szereg zadań ujętych w Planie Gospodarczym, ale również to, że w toku rozmów w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Ministerstwie Finansów otrzymano zapewnienie, iż jeśli gospodarka miejska w roku 1973 będzie prowadzona w taki sam rozsądny i celowy sposób jak w roku 1972, to można liczyć na dodatkową pomoc władz centralnych. "Wnioski Komisji Finansów i Planu Gospodarczego o zwiększenie nakładów w roku 1973, wynikają z istotnych potrzeb miasta.

Brak środków w szczególności w odniesieniu do Trasy Warszawskiej, na której prowadzi się intensywne prace, co zmusza Prezydium do czynienia uporczywych starań w celu zaspokojenia w pełni wszystkich istniejących w tym względzie potrzeb. "W czasie rozmów prowadzonych w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, minister Kazimierz Secomski zobowiązał się do rozpatrzenia w roku 1973 problemu odbudowy zespołu staromiejskiego. Prezydium zależy na tym, aby rekonstrukcję zespołu staromiejskiego rozpocząć w roku 1973 i kontynuować ją w latach następnych. W roku 1973 Prezydium będzie przede wszystkim dążyć do pełnego wykonania zadań ujętych w Planie Gospodarczym i budżecie. Nie będzie to problem walki o dodatkowe środki, ale przede wszystkim o rozsądne, celowe i gospodarskie wydatkowanie tych wielkich miliardów ujętych w Planie Gospodarczym i budżecie" . Odpowiadając na zapytania dyskutantów radny Cozaś stwierdził: "Prezydium wyraża pogląd, iż w dalszym ciągu należy w naszym mieście rozwijać szkolnictwo wyższe poprzez tworzenie nowych kierunków studiów na Politechnice Poznańskiej oraz na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, ono bowiem będzie głównie decydowało o realności perspektyw rozwojowych miasta w najbliższych latach. "Poruszono w dyskusji problemy meldunkowe. Przepisy zostały w Poznaniu poważnie złagodzone. Prezydium m. in. uznało, że każda osoba pracująca przez okres dwóch lat i posiadająca zameldowanie czasowe, może na wniosek zakładu pracy uzyskać zezwolenie na stały pobyt w Poznaniu. W celu przyspieszenia przyrostu ludności i przygotowania odpowiedniej kadry specjalistów, Prezydium rozważa problem budowy w przyszłej pięciolatce kompleksu internatów dla młodzieży spoza Poznania. "Sprawy kultury znajdują się w centrum zainteresowania Prezydium. Nie szczędzono środków na poprawienie bazy kulturalnej,

Sprawozdania

czego dowodem jest odbudowa Teatru Nowego, remont Domu Kultury Milicji Obywatelskiej oraz auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W przygotowaniu znajduje się dokumentacja na remont budynku Opery Poznańskiej oraz Teatru Polskiego". Po wyczerpaniu listy dyskutantów przewodniczący obrad udzielił głosu Kazimierzowi Koczorowskiemu, przewodniczącemu komisji redakcyjnej projektu uchwał, który stwierdził, że Komisja nie wniosła zasadniczych poprawek do przedłożonych projektów. Rada podjęła obie uchwały jednomyślnie.

Rada przyjęła do zatwierdzającej wiadomOSCl sprawozdanie z przebiegu realizacji uchwały z dnia 30 marca 1971 r. w sprawie kierunków działania Rady i jej organów wynikających z nowego programu polityki społeczno-gospodarczej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i rządu. ..Nakreślony przez VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na przełomie lat 1970 -1971 program socjalno-gospodarczy - czytamy w sprawozdaniu - wytyczył ogólne kierunki działania. Stanowiły one podstawę do opracowania przez Prezydium Rady Narodowej m. Poznania programu uwzględniającego zadania organizacyjne, socjalne, kulturalne oraz gospodarcze, w efekcie realizacji których spodziewano się znacznego przyspieszenia rozwoju gospodarczego Poznania i poprawy warunków socjalno-bytowych jego mieszkańców w latach 1971 - 1975. "Program ten został zatwierdzony uchwałą Rady Narodowej m. Poznania z dnia 30 marca 1971 r. Stosownie do postanowień uchwały, jednostki organizacyjne podległe Prezydium, tj. wydziały, przedsiębiorstwa i zakłady budżetowe, a także w zakresie dla nich właściwym - prezydia dzielnicowych rad narodowych, sporządziły wycinkowe harmonogramy określające szczegółową realizację tego programu" . Wprowadzono wiele istotnych zmian w dotychczasowym stylu i metodach pracy Rady. W latach 1971 -1972 zmniejszono do sześciu w ciągu roku kalendarzowego liczbę sesji Rady, ograniczając jednocześnie liczbę spraw przedstawianych na sesjach na rzecz rozpatrywania problemów węzłowych, posiadających zasadnicze znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. W celu nadania większej rangi interpelacjom radnych, przyjęto zasadę, iż kierownicy wydziałów i dyrektorzy zjednoczeń bezpośrednio na sesji udzielają odpowiedzi na przedstawione w toku obrad interpelacje. W ten sposób interpelacje stały się skuteczniejszym instrumentem kontroli Rady nad organami administracji państwowej i zarządu gospodarczego. Mając na uwadze konieczność udzielania pomocy radnym w realizacji powierzonych im zadań, zorganizowano w ma

ju 1971 r. i czerwcu 1972 r. seminaria konsultacyjno-szkoleniowe, na których zapoznano radnych z realizacją planów gospodarczych i budżetu, z projektem Narodowego Planu Gospodarczego na lata 1971 -1975 oraz problematyką organizacji i funkcjonowania rad narodowych i ich organów. Na posiedzeniu w dniu 14 maja 1971 r. Prezydium dokonało oceny przydatności działających przy Prezydium i poszczególnych wydziałach komisji opiniodawczych i doradczych. Wychodząc z założenia, że znaczna część komisji funkcjonuje bez należytych uzasadnień faktycznych i merytorycznych, a ponadto istnienie komisji powoduje przedłużanie postępowania administracyjnego przed właściwymi organami. Prezydium postanowiło je rozwiązać przy zachowaniu obowiązującego trybu postępowania. W pierwszym kwartale 1972 r. przeprowadzona została akcja porządkowania lokalnych aktów normatywnych i pozbawienia mocy prawnej aktów zdezaktualizowanych lub niecelowych. Utworzono w Prezydium centralny punkt informacji, którego działalność winna przyczynić się do znacznego zaoszczędzania czasu interesantów. N astąpiło umocnienie roli i pozycji samorządu mieszkańców. Przeprowadzona w lutym 1972 r. kampania sprawozdawczo-wyborcza potwierdziła zainteresowanie społeczeństwa sprawami samorządu mieszkańców. Zwiększył się udział ludzi pracy w ogniwach samorządu. W nowo wybranych 38 komitetach osiedlowych i 121 komitetach blokowych zasiada 728 robotników, co stanowi 47% ogółu wybranych i 338 przedstawicieli inteligencji pracującej (22%). N a uwagę zasługuje również fakt stosowania przez Prezydium stałych form współdziałania z samorządami robotniczymi i załogami zakładów pracy, informowania ich o podejmowanych przez Prezydium inicjatywach oraz konsultowania z nimi ważniejszych zamierzeń gospodarczych, społeczno-politycznych i kulturalnych w mieście. Jedną z form współdziałania Prezydium z samorządami robotniczymi jest zapraszanie przedstawicieli dziesięciu największych zakładów pracy na sesje Rady Narodowej. W celu poszerzenia platformy dyskusji nad.

problemami związanymi ze sprawami miasta i jego mieszkańców, zorganizowano w okresie bezpośrednio poprzedzającym VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej "Trybunę obywatelską" - cykl rozmów telefonicznych z mieszkańcami. Były one prowadzone we wszystkie środy października i w pierwszą środę listopada 1971 r. w godzinach od 18.00 do 20.00 jednocześnie przez pięciu stale urzędujących członków Prezydium i pięciu przewodniczących prezydiów Dzielnicowych Rad Narodowych. N a ogólną liczbę 610 wniosków zgłoszonych podczas tychrozmów, 65% obywateli otrzymało odpowiedź natychmiast, 10% w ciągu siedmiu dni i krócej, 15% w ciągu czternastu dni i 10% w ciągu jednego miesiąca, z inicjatywy Prezydium zorganizowano w pierwszym półroczu 1972 r. kilka "sejmików dzielnicowych", które miały charakter spotkań przedstawicieli dzielnicowych organów władzy z zakładami pracy, instytucjami i organizacjami społecznymi. Do pozytywnych osiągnięć zaliczyć należy stosowane w praktyce zasięganie opinii ludności o projektach ważniejszych aktów prawnych Rady Narodowej i jej Prezydium. Przykładem była ogólnomiejska dyskusja, jaka toczyła się w maju i czerwcu 1972 r. nad projektem planu społeczno-gospodarczego rozwoju miasta do roku 1975. Wśród zadań o charakterze rzeczowym na plan pierwszy wysunięto zadania z dziedziny długofalowego planowania gospodarczego i przestrzennego oraz rozwoju ogólnomiejskich funkcji koordynacyjnych. Do pierwszoplanowych zadań gospodarczych zaliczono budownictwo mieszkaniowe, politykę kredytową oraz gospodarkę zakładowymi funduszami mieszkaniowymi. Realizacja programu budownictwa mieszkań przebiegała zgodnie z ustaleniami harmonogramu. Łącznie w latach 1971 -1972 oddano do użytku 8853 izby, co stanowi 39,7% globalnych zadań Dyrekcji Inwestycji Miejskich w latach 1971 - 1975. Zadania planowe na rok 1972 zostały wykonane w całości już w końcu trzeciego kwartału. Budowa podstawowych urządzeń towarzyszących przebiegała pomyślnie. Nową formą zastosowaną w Prezydium, zmierzającą do rozwoju budownictwa jednorodzinnego, jest powołanie komitetu do spraw zakładowego budownictwa jednorodzinnego. Opracowano plany realizacyjne na terenach przeznaczonych pod zorganizowane budownictwo jednorodzinne. Zarząd Geodezji i Gospodarki Terenami zajął się rozdziałem działek dla zakładów pracy. Na przełomie października i listopada 1972 r. przekazano zakładom pracy 458 działek. Opracowano również szczegółowy bilans potrzeb materiałowych dla tego budownictwa. Dokonano znacznego postępu w dziedzinie ochrony substancji mieszkaniowej. Plan remontów kapitalnych na lata 1971 -1975 przewiduje remont 1288 budynków mieszkalnych, łącznym kosztem 676 milionów zł. Przewiduje się, że zadania roczne w tym zakresie zostaną wykonane w 100%. Wystąpiono do Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z propozycjami zmian przepisów w tym sensie, aby umożliwiały wykonywanie remontów bieżących w budynkach deficytowych, szczególnie zaniedbanych i zdekapitalizowanych, na zasadach obowiązujących w zakresie remontów kapitalnych, tzn. ze środków państwowych z prawem hipotecznego obwarowania kosztów na nieruchomości.

W dziedzinie publicznej gospodarki lokalami uproszczono procedurę zamiany mieszkań, wprowadzając zasadę wzajemnego porozumienia stron. W kwietniu 1972 r. opracowano plan wykwaterowań na rok 1973 w związku z inwestycjami komunalnymi i mieszkaniowymi, którym objęto 706 rodzin. W centrum uwagi jednostek organizacyjnych Prezydium znajdowały się prace nad polepszeniem funkcjonalności układu komunikacyjnego oraz operatywnego działania miejskiej komunikacji masowej. W drugiej połowie 1972 r. utworzono komórkę studiów komunikacji i inżynierii miejskiej. Opracowano program rozwoju masowej komunikacji miejskiej z uwzględnieniem nowych linii tramwajowych i autobusowych oraz reorganizacji służb dyspozycyjnych i punktów kontroli ruchu. Opracowane zostały założenia i plan oświetlenia ulic, oznakowania informacyjnego głównych tras i ulic przelotowych oraz synchronizacji i rozbudowy sygnalizacji świetlnej. Sporządzono plan organizacji i budowy parkingów. Prace inwestycyjne nad modernizacją układu drogowego miasta przebiegały na ogół pomyślnie. Oddano do eksploatacji wschodni wiadukt na węźle górczyńskim, kontynuowane są roboty konstrukcyjne przy budowie mostu na Trasie Hetmańskiej. Planowo przebiegają prace przy budowie Ronda Kopernika. Opóźnienia zanotowano jedynie na budowie Trasy Chwaliszewskiej . Podjęto kroki zmierzające do budowy bezkolizyjnych przejść dla pieszych, zwłaszcza przy budowanych obecnie trasach wlotowych do miasta. W coraz większym stopniu oddziela się ruch pieszy od jezdni barierkami i kieruje go w bezpieczne miejsca. W wyniku prac modernizacyjno-rekonstrukcyjnych lokali handlowych i gastronomicznych nastąpił wzrost ogólnej powierzchni tych lokali. Modernizacja obejmuje w pierwszym rzędzie centrum miasta oraz główne ciągi uliczne. Dalszej rozbudowie uległa baza materiałowo- techniczna. Przygotowano do oddania do użytku w Kombinacie Ogrodniczym N aramowice szklarnię o powierzchni 6,6 ha oraz przechowalnię owoców w Rosnowie o pojemności 1(0) ton. Wielkopolska Spółdzielnia Ogrodnicza oddała w czerwcu 1972 r. do eksploatacji magazyn warzywno-owocowy o powierzchni składowej 5265 m! na Podolanach. W sposób planowy przebiega budowa piekarni przy ul. Żeromskiego oraz modernizacja piekarni na Dębcu. Pomyślnie realizowany jest program sieci i stołówek pracowniczych, bufetów i kiosków przyzakładowych oraz zaopatrzenia tych placówek w tanie artykuły spożywcze i przemysłowe. Dla ułatwienia kobietom pracującym zakupów rozszerzono w placówkach spożywczych sprzedaż towarów na zamówienie z dostawą do domu. W każdym sklepie, posiadającym od

Sprawozdaniapowiędnie warunki, wprowadzono sprzedaż mrożonek, półfabrykatów i wyrobów garmażeryjnych. Podjęto prace zapewniające realizację przedsięwzięć inwestycyjnych; budowę kosztem ok. 120 milionów złotych pralni przemysłowej oraz dwóch stacji obsługi samochodów. Poczyniono dalsze starania w celu organizacyjnego powiązania działalności lecznictwa zamkniętego z otwartym i pomocą doraźną. Właściwe zintegrowanie lecznictwa otwartego z zamkniętym nastąpi z chwilą wejścia w życie rozporządzenia ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie organizacji zespołów opieki zdrowotnej. W zespoły przemianowane zostaną dzielnicowe zarządy służby zdrowia i opieki społecznej. W 1972 r. wprowadzono trzyzmianową pracę w laboratoriach szpitalnych oraz dwuzmianową pracę w pracowniach diagnostycznych lecznictwa otwartego. W celu zwiększenia dostępności podstawowej opieki zdrowotnej powołano na obszarze miasta dzielnicowe zespoły lekarsko-pielęgniarskie świadczące usługi w godzinach wieczornych i w dniach ustawowo wolnych od pracy. Powołano trzydzieści cztery rejony bliźniacze, których organizacja pozwoliła przedłużyć godziny pracy lekarzy rejonowych z czterech do ośmiu godzin dziennie. W celu usprawnienia organizacji leczenia ludzi w podeszłym wieku opracowano program obejmujący zagadnienia opieki zdrowotnej i pomocy społecznej. Przy Szpitalu Miejskim im. Franciszka Raszeji utworzono poradnię geriatryczną o charakterze konsultacyjnym. W celu dostosowania struktury kształcenia zawodowego do bieżących i perspektywicznych potrzeb gospodarki narodowej uruchomiono siedem szkół typu liceum zawodowego, m. in. o kierunku elektronicznym, policealne studium zawodowe hotelarsko-turystyczne i technikum przemysłu spożywczego. W dziedzinie poszerzenia opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym przygotowano do oddania do użytku dwa przedszkola w no

wych osiedlach mieszkaniowych "Winogrady" i "Rataje" oraz 60 miejsc w zaadaptowanych mieszkaniach. Opracowano program rozwoju placówek wychowania pozaszkolnego, który zakłada budowę bursy na czterysta miejsc, dwudziestu półinternatów oraz pięciu dzielnicowych młodzieżowych domów kultury. ' Opracowano kompleksowy program rozwoju bazy materialnej kultury do końca 1980 r. Uwzględnia on m. in. budowę nowego teatru muzycznego oraz nowoczesnego ośrodka radiowo-telewizyjnego, modernizację opery i teatrów dramatycznych, rozbudowę sieci bibliotek. W oparciu o amfiteatry w parkach na Cytadeli, Tysiąclecia, im. Marcina Kasprzaka i na Łęgach Dębińskich prowadzono akcję dużych koncertów plenerowych dla ludzi pracy i młodzieży. Usprawniono także organizację widowni poprzez stworzenie szeregu nowych punktów informacyjnych w mieście, rozszerzono system abonamentowy dla dużych zakładów pracy. Nastąpiło ożywienie kontaktów ludzi sceny z załogami zakładów pracy w ramach cyklu "Więcej niż premiera". Opracowano plan rozwoju bazy turystyczno-wypoczynkowej na lata 1972 - 1975, akcją ankietyzowania, która podejmuje temat organizacji ćwiczeń rekreacyjnych objęto duże zakłady pracy. Wyznaczono nowe tereny pod pracownicze ogrody działkowe przy ul. Sypniewo i Pustej. Są one w stadium zagospodarowywania. W następnym punkcie porządku dziennego uchwalono plany pracy Rady Narodowej i stałych komisji na rok 1973. Zabrał w tej sprawie głos przewodniczący Komisji Mandatowej radny Stanisław Nowak. Po wyczerpaniu porządku obrad Sesji przewodniczący obrad radny Marian Paluchowski podziękował radnym za aktywny udział w sesji, a zamykając posiedzenie złożył życzenia z okazji zbliżającego się N owego Roku.

Marian Gen o wefiak