2UK

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1924.11.30 R.2 Nr11

KRONIKA .MIASTA POZNANIA

były o:;ohy co do kturych zachodziły lwn'0 kwalifikowane ustawą, wal1l11ki. Dopiero w razif' idl zai:;;tnipllia, mie,;zkani('{ uzyskiwał prwwo obywatelskie., które W' S\vcj tre{;ci j-cst prawem IJolity!'znm mici:izkallc<cl, miasta (patrz S 3 i G pru"k. ord. miejsk.).

\Y h. dzicL <Lustr. ureg-ulo-\vał(JI ustawollawst wo nustrjaekic kwestję powyż<,zą w podobny :-Jpo:<Óh. TTstawa gminna z : lipcn 189G 'wprow:lclzająca ustaw!: gminną dla miast i znaczlli-c.izych gmin postanawia: ,,9 4. Stosunki IJl'j';-należno8ei ,to (jminr n!-I'ł'iilonl' :-;:, ustawą z Jni:1 3 g'nIlłl!ia lbliB Nr. 105 ,lz. Pl'. p." .. 5. Obywatdami "ą ci, którym r:lIlina pr:two obywatdstwa nadała. O!nwateli'two tylko :JI'7ynalł'żnym do Uminy n:ł.(I:nv:mf'T11 hyć może".

\\ b. Kong;resG'\\T!', \\ której 'la rząuów rosyj ,kidl samorz:tc.l ili(:jski nie i:;;tlliał; regulujl' kwestjt,: l'l.łonko"twa d,'krł'1 l\:1C'7f'lnik..l l'aii,-twa z .ł- lutego UH D uz. pr. Nr. L-t:

".\1'1. 5. Członk:uui gmin są osoby pl'.lj'należnl' do 1'ail>;twa Polskiego, zamieszkałe hilf' w gminie 0,1 !<7.f'!<cill mit'iI;cy".

I... puwyższego wYlI;k..t, iż za '\\'.vj;ltkinl l!pkrC'tll l\a.::zpluika lJall:st\\'a z' 4. . lD10 tak llstawollawtwo JJi:miedCl jak tu::otrjlekic (.dl'lIżlIir..ło l'ojęeie mie::,zkaiH'a ,wzgl. pnyndLżlJcg'(j) gminy od pojeia ()brwatela. przyczcm W('llłllg prul'k. mdyno miejski{'j tlzyskl'lv:\l mipszk:\nie prawu oby\';:\tel:-<tW:l .ipso iure' przeJ. balU fakt zai:;tnienu-\' krytf'rjów lI:-itawą ()kl"{lonycl1. zaś w ust:\wodawtwi allstrjackicm na podstawie :Iktn n:lllania uhyw:\tPlstwa przez Gmim> Projekt rządo'wy okl'pśla l'0jl:l'il' l',rłonkotwa uastl:pująco: "Art..1. C;o:łollkallli gminy lIliejldej są: obywatele R7.eczYIJOSpolitpi Polskil'j. ktÓrzy 'oV gr:mi.;:lI"h gminy mif'jskiej mają miej:-i('p zamil'zkania. .\iil'}-;C:lll zallli('sdania oJ1\'watda W rozIInlleniu niniejszej llstawy cst ta gmina miej:,;!;:.I, w l,tÓrej odnośny obywatel ma faktyewie w sWP.i 1I10C' mieszkallic wr(oll o].;:oiil'zno:śd, wkazllj;!I'ych !la zamiar zal'how:tnia tego mieszl,ania na siałe. Brak jedne:..:'o !. wymieniollych cZY!llJikó\\-, poci:g!;a 7a ohą utrat" cdollkOi\twa gminy micjsl-iej:' Art. HI: " . . . . . C.llonkowie gmillY miejskiej posiauający prawo \\ ybierania, są obywatelami miejskimi, a przY!:iługująee im prawa !:itanowią' mipjskie prawo obywateh;kic".

P}"ojPI<t zat,'Hl rz:-r1owy staj!' nt "tanowi,.,ku ordywlcji niemieckit'j, uzalpżnia jc'dn:d ezłonlwtwo od pojp;ei:\ miejsea Z:\\l1if'8Zkania (art. 4 Iltf]t 2 projpktll), które okrcśla w ,.;pm<ób odmienny. Wzorów, na kt6ryeh proj('kt oparł tui okrcślp)\i', nalf"iy :;zuka{o, \... l1ta wollawst wi-c ('Y'wilnpm.

('(\. :m,tl". lIormy jnr,\'sdrJ,eyjnpj przepiuje: ..Dpl" aJlgpnll'inp neriehtt;nl{l dner Pm'son wird Ilnreh liNon Wohn"iłz he::,tiIllll1t. DeI" \" ohn"itz ciner Ppl"sun ist an ,lem Orte l)('gr1incll.t, aIl wekhem si{' "ieh in (leI' el'\wisJiehen odl'l" aus lll"u Umst:illlll'n hervorgehendÓl Absieht nio(lergelasSl'll h:.,t, dasrJhst ihren hJeillPnden .\nfenthalt zu I1l'hmen". or:lZ, R niel1li('ck. ustawy cywil.

.. W el" skh :lI1 pinem Ol"tp st:indig' niedf'I"Hicist, hegl"umlf't au diesem Orte scinf'n Wohnsitz..... Der \Vohn"itz winI aufgehoben, w('lIn di =-'I'ie.-Irrl:1"sung' mit d(,lIl ,,,men .wfgehohpn win1. "ie aufzugehen."

Xif' ulega h'dy wątpliwości. ii projekt. okre:ślająe "miejscp za.mipszl,;:ani:\" zapO'iyt'za si<.: w u,.,t:\wod:t\\ ;,;t'wi" cywilllem (czę :;eią w prawi€ materjalnem ('zęśe:! pro('.{'sO\wm). Czy taki( [10tano,delljp, kwestji, je,;t celowe? Pra'w:l ohywat'da. !2'mIllY IV stosnnkal'h 110 tl'jif" można Z:\lll knąć w i1 punktae,h: L miejskie prawo polityczne ohywateb tj. hierne i czynne prawo wyhorcz-o oraż prawo p'astow:\ui:l urzIlIIV;, . prawo do opicki f:)Jołe'cznej ze Htrony g'miny, :1. pravo 1]0 korzystania z z.aklaL1{m- i urZądZC'll ,gminy.

mjskie prawu [JnJ:tyane (wc(Hug' projC"ktLL: ..prawo obpvatcl.,kie") nabywa obywatel nie z ('hwil: Ilzysk:ll1ia członkostwa gminy, ICl\z po 1 ro('znym ()kr('ie zamic:;zk:\nia w g'minie (art. 1Fi projcldu). Pra'Wo (lo ż:1dania! opieki spolcczncj- z-c strony {.!:l\1iny powsta,j'0 r{lwni€ż nic z chwilą nahyeia członkostwa, lłcz .-i' r z c z e o 11 a, j - mniej roe.zny PO)yt w g-m\llip" (art. 8 ntawr l) ov;C'ce spoI. z 1 fi. 8. t m:). .\ wi(e tylko prawo dl) korzy-tania z z:\kład{m- i urZąUZ('11 gminnych pozost.a},) cz10nkowi '1"- prz,criwimi"twie do nierzlonka. W praktyee jPdnak nil' ma i tC'j rÓiuicy 1';11. dlat.eg'o, gdyż jej przeprowHlzenic np. w zakładach światła i wody .i('t llil'moż]iwof;e::[. powt{I1"I.: poni,pważ istni'03j.e szereg Ul'ządz,en gminnych, co d" ktÓrych intens miasta, wymaga, by z nkh 'W p(erwszym rzęclzip niC'czlonkowir korzptali (np. dowóZ! produktów rolnyeh na ta,rgL)wiska m'ejski-p). 'Vrezcic o ile się rozchodzi o korzystanie z urządzeń p:minnyf"ll wchoclząeyeh w zakre:; opieki S]10kf"ZHPj (szpit.al

KRONIKA l\I1ARTA PONANIA

nirt\\"o) - to u -t:\w:\ Z Hi. 8. HJ2:1 za'IVi{ra tak ryg-orystyczne postanowienia, iż \\" l"Z'l'czywi"tośei i tutaj z:\cif'ra iQ r{.'i.nica między ('7.łonkiem gminy:\ olwym? (porównaj nrt. 11 i 12 nst. Hi. 8. H)2n.

Ni(' wi(la{' tpdy ra('ji pmwnej dla ktÓrej projf'kt wpro'w::\llza }lojęcip członkÓw gminy w przedwsbnvicnin (lo niPI'złonkÓw, :-:koro w rZ4'ezy'\Yistod, w jJraktyczl1nm ży('in. rÓżni('y h.i nit' hQdzj.e. Za postanowieniom kat..gorji l;złonków gminy. przemawiałLy tylko wzgląd na podnie;:ienie miejskicJh wpływów podatkowych. ponieważ art. 10 nstęp a) proj-ektu nakłada na wszystkich człollków g-miny, a "Iyh;c ni:e' tylko na. obywateli obowiązek ponoszenia \\ myśl nstaw puhlic7.l1yrh rif:żarÓw i wiadcz.cii na rzecz gmin:-' miejskiej. Kwestję j.edJl;tk czy wzrost wpływów podatkowych, IIzysk:my przez ohciążpnie podatkami wszystkil'll członków gminy.

hQ(lzic ekwiwalentem za wyżej wytkniętą nil'l'-ealnol projekt n, - J lozostmviam otwartą.

Na tomia.st z góry zastrzec ię lullrży pl'zE'ei'IV art. 5- H projp.ktu jako znprłnip zhytrcznym. Prz,episy te ["l'gulnjące mi{)j';I't' zmnil'szkania, osÓb nicpelnoletnich i. uipwłasnowolnych. woj,skowych oraz ion w stosunIm do micj:5l'a zamip,;;kania męża, \\"kraezają w nstawodawt'\\.o cywiln'e w sposóh niespotykany w żadnej 7. usta'\"\" ?:JninnY'eh ohowiązujących oJJecnie na ziemiach polskich.

Przykładowo poc1ajl;, iż przepi!;y te t:\ngują art. 107-----110 ko.(l.

napoleon. (b. ((ongrpsówka): S 70-n i 'lo austrjack. normy jlLrYf'dykeyjnej; 8, fJ, 10. 11 niemieekiC'j ustawy cywilnej i t. . Zapomniano jpdYllh w proj-ekcie o -okr.ef;lalliu Hi.edzihy towarzystw handlowych przpz co unikni(to dalszy.ch kolizji z usta\\;1mi cywilnPllIi i hnnlllowemi trzech dzidnie (p,atrz 182 niem. U:5t. !land!. co dO' spó.lf>k akc,), Pamięta o tern jednak Związl'k mia'Ht, ktÓry domaga- się lłJllicHzc7C'ni:\ t',>-g"O 1'Oflzaj.n post:łllowienia w projekcie. Streszczam się: art. G-8 projektu wkraczają nkpotrzcbnif' w uregulowaną dziollzilH: ul.,;tawO'da\VHtwa., eywil\lego. Pozat.pm nie ni'e' uzasadnia kw€stji, dlaczego miejce zamieszkania jako irÓd'lo praWa publicznegO', ma. hyc' ustawo'wo okrpślone inaczej. niż miejsce zami€szkallia pnjęt€ w ustawaeh cywilnych jako ptlt1sta \\'a, regulująca stosunki cywilne. Pozatcm w praktyce może hyć źl'Ódl'l'm nieporozumicii. w HzezegÓlnośei 'w b. dziplnicy pruskiej w wykonywaniu .sądawnictwa nc\ministracyjnego. I (iiatego pustfiłlOwienia t€ nalpźy z projektu m:unąclI. \r l a -; Ił Y i P o r LI c z o II Z a l, r e' d z i a l a Ił i a. i\rt. l:\. projpktu lJrzel'iujc: "Zmlania gminy mil-'jkiej \'i la kresie ,Illrnini"tradi jlubliezllej tart. 1) >;ą: 1. "amorządowe tj. te samodzielne i we wła!'uem imiei1iu :>pclnian.

z<tllania. które niniejsza lub inne u;;t.a w' cz;ni.! przedmiotcm ohowi;!zkowej tlziałalnUl<ei gminy lIliej"kiPj. luh które g-mina miPjska w hmku prawnego zastrzeżenia ich innym Z\\ iązkolll pra\Hl()' [JnlJlieznym uezyni dohrowolnie I'rZetlllliotelll swojl-'j działalności, jako nadające ię do po(lniesienia gospod.llezego i kulturalnego roz\\ ojtl swoieh ezłonków i )gólnego dobrobytu miasta,) zlecone tj. te gminir ustawami przekazane zadania pań,<twmn', ldórl' on" "pełnia j,lko OJ'gan "-ykon:nvczy l'ailstw:l--.

K lIlłcqJt" ja [ira wna. 1Il"zeprowaLlzająl'a pOllzial adm! nistrae yjl'ych l'i'ynlłoci mia!ita na 'lVla...;n tj. saJlIlH'z;!dow{) i zle,eone tj. l':Il-łstwowe wywodzi s'VI"j J'{)(l')wIHI " prostej linji z u"ta wOlla \\::'twa austrjackiego.

Ualieyjsk:\ L1stt\\a gmiuna (krajowa) z I sie1'l'lłia l(iii '1.<1 wipra na -t l'lLjąCC postanowienia: .,s (j. Zakre::; .lziałani;:, gmin)' jest: a) wła:;ny, i b) ]Joruczon) . S z7. Wbsny zakles f1ziahU1ia. tj. zakre::;, w ldórym Gmina, z laehowanielll ustaw. ,amodzielnie zarz;!dz:u' i rozporz!c1zać może, ohl'jlllllje w ogóle wzystko, co bezpośrednio dotyezy intereu Gminy, i w jej graukach własuemi j!' j iłami załatwiolll'lII i prZI'!Il'OW,Ic1zom'lII być może. S iR Utaw okruilają poruczony zakre llziałania Gmiu)'. tj.

jl'j ohowiązf'l; do wspóhb:i:I];\IIia w I6prawaeh publiczucj arlmiuit.racji" . I(LcutYCZIlt' \lo"ta llowiPllia z:! WII'I'a galii' y j"ka LI"i;t wa TlI i{j,;k:t z :: I i pc:! 1 tiUli. ,,1. 7,akre" Ilzialallia (huillY jł,,,t: ;ł) wła::;ny i 11) poruczony.

S :? \Vła:>ny zakte" dziahnia, tj. 7akreb, , ktorym Gmina l zaehowauielll IIsta\\ alllo,lzieInic zarz.!tłzać i !"Ozporządzać może, obejmllj!' w ogille \nzy:;tko. co bczpo:=<rednio dotyczy intoreSll Gmin i w jej grauieach wła:;nemi jpj :;iłami załatwionem i przcprowadzonem hyć może. * 2:3. lT::;tawy określają porucwn:r Łakre llŁiałani;L Uminy tj.. jfj ohowiązek II!> w:;pół,lziałania w :;prawach publieznej ac1milli::;tracji". W prawodaw::'twio polskieHl PO'IVYż::;zy [Jouział przejmuje d',,kret Na,czelnika Palistwa z 4 11lt€e:O 1919 o samorządzie mi,ejskim

KRONIKA MIASTA P07,NANIA

stanowiący wart, 9 iż zakres działania Gm'uy miejsl.;:iej je"t własny i poruczony, zaś w art.. 10 iż poruc70ny zakres dzia.Ial1ia określają u,,,tawy. rozpol'ządz,enia w.auz pail t'Wowych oraz umowy r7ądu z Gminą.. Ponhnvaż projoekt ustawy (j gminie m'ejskicj jest jedynie wykonani,em zlpowiedzi zaw:lrt,ej w Konstytucji marcowej, rzeczą jest konieczną zbauać czy odpowiada on zasadom przez Kon t)tucję przyjętym. Art. 3 u t. 4 Kon;.;tytucji postanawia: Rzeczypospo]ita Poh5ka, opier:1j!e, swój ustrój na zasadzie szerokiego smnorządu terytorja]neg-o, p r z e każ e przp,.1stawicie]stwom teg'o sa.morz:J.cIu właśeiwJ zakres ustawodawstwa, zwłaf'zcza 7. (1zie:lziny aLiministraeji, kultury i gospodarstwa, który zostanie bliżPj okreH]ony ustawami pmistwo. wemi.

Ponieważ a.rt. 3 umieszczony jest w Rozdziałe H Kom;tytucji, noszącym ty tul ,;Wladza Ustmvoclawcza". zatem z treści teg..ż artykułu jak również z umieszczenia go w KonstyllH'ji wyn kaT iż pruJkazanie o którem mówi ustp 4 art.. 3 Kon tytllcji może siQ odnosić joedynie, do tL,'iV. autonomji, tj. w d'l1ym wypa.lku do 11strwoda,vstwa m' ej-skiego, które według KOHstytlll'ji spełniać może miasto istotn'e w poruczonym zakrf:' je dzia:ania. O ile się rozchodzi o czynności :\clmini3tracyjnc mi:lstt podpadając<J pod pojęcie czynności w y k D n a w C: y c h, kwestjf tr: reg111ujB rozdział lU K0l1StytL1Cji opatrzony nagiÓwkiem ., 'Yiadza 'Wykonawcza", z kt(ll'ego to rozdziału inh"l';esują.cp nas nO"'ital1ow;enia hrzm:ą: "Art. 65. D]a celÓw adminitracyjllYl'h l':dlstwO polskie podzie]one bQdzie w drodre llstawollawczej na w0jewództwa, powiaty i gminy miejskie i wiejskie, które b£:llą rÓIVnol'zpi\llic jellnotkan1i samorZ'll1l1 terytorja]nego. ,Jeflnost]d samol"7.ą(lowl' lllOg'ą sil) hlCZY{ w zwi:IZki dla ])rzeprowadzenia wllail. wchodzących w zakres samorządu. Zwiąrki takie mogą otr7.'ma{' charakter public7.no-pr:nvny tylko na podstawie o;:olmej ustawy. Art. 66. W organizacji administracji pajlst.wowej prowadzona bę(hie zasada ,lekoncentracji, przy możliwem zpspo]aniu organów administracji pail,twowej w ])()Szczególnych jellnostkaeh terytorjalnych - w je(lnym llrZl)fhie p')<1 je<1nym 7\viprz hnikiem oraz zasada udziału ob)'wateIi, powohm'ch drogą wyborów w wykonaniu zad:ui tych Ul7Qdów w granicach. okreHlonych ustawami.. }\rt. (;7. Prawo stanowienia w sprawach, l1:l1eż;!cyeh (lo zakresu llriałanj'l samorządu, przysługuje r:ulom obieralnym. Czynności wyJ,onawl;rp samOl'z:}dll \\{)jewódzkiego i powiatowego na]eżą' do org;]'nów, IItwOl'z()n ('h Ha z;ladzie zespolrniit kole!1;i6w, obiera.nych przez d:lla reprer,enf;lI'yjllf\ z przedsta.wicielami pail>,twowTch wl:ulz ad. mini'\tracyjnydi i poll ich przewollnictwcm". Z powyższyeh LI(Itallowie{1 wynika. ż'> KOJJstytU('j,l Vr;tpwiduje przck:\zany zakrx\..; (lziałalli:l. mia..;t jcdyni..") w I1zicdzinic lIFt.a\Voda,wf'z.pj. Zapowiedź kOllf'tytlwyjna :ll'1. '} 11:;1. 4 przl'proW:Hha "IY projf'kcie art. 14: .,\V rama.ch zakrclonych lIstaw;imi, gminy mi!'jskie mają prawo wydawania, llliejcO\vych przcpisó,,- prawnych na obsza-r miasta, zwanych statutami miejskiemi", J('t charakt('ryst:-'cZIlf'ITI. il. autor projektu )):'. zdolał tntaj wyzwolić' iE: z p(Hl wpłpvu nKt:nvolla,\,,"'twa ;1Htrj<>I'kicg':) j nowc:.{O n4awOfla-w:-twa nicmi,pcki('f!o. skutkiem czco koncppcj" po(!ziału f n u k c j i a d ID i n i io: t l' a l' y j n r t h mia,;b na, wła-,;ur i zh:'.conc. wtł:lcza w projekt przemocą. nil' bacząc na powstałą f'tąd dysharmonj z zas:tdami l{()ntytucji. .Jcli howipJll koutytncja wart. ! n"L ,'" zapowiada prz('\\::1.zan!(' Kilml}rz:d()m funkcji u!';t.;\woda.wezyeh. - mĆld śmiało. konstruując art. 14 projektu. n<lZW:1(' ust,modawc-zy zakYe dział:wia m:a::;t. z<1kJ'(,f'('m zleconym, I'rojekt jclIna.kowoż teg'o nip. czyni wart. l-t (\, wilc:ej: "'yli('zając w art. Rl samorządowy- tj. '\Vł:\sJlv zakres dzialania Ra!1 mif'j3kich zalina (lo ni('go i ustawodawt"'i) g-min]}c (punk: 7). Katomia:-t () ile -;iE: rozchodzi o władz': w:vk()Jw.wezf' (hl kil'l',j naki:!, rÓwnież ('zllnoci adrninistraj< }1uh!icznej miast. _:..... rnOŻ'd ona h'{' jedynie i '''-yłąoznie paJ'lst V .'()w:!, gdyż :t 1'1. fi?) lWIItytucji traktuj;!l'- właśnie o wladz, wykIlJl:nv;'ll'j Za]l<l\".'b:ia j(,ll'JJjl' pOIlział 1'a11:-;1\\o":1 dla. celÓw administr:\c-yjnych na wojt'\'"(.dzhva_ powiaty i gminT. ki{II'C' bc:dą j'('mno('zc{;niC' jNlno"tkami -'it'Horzą fiu terytorjalnego.

Stl'e,;zezam t'e<ly krytylu: 1'roblcnn: ]};btl.'phjąCO: 1. Projekt. w ,.;po{)h błędny zalicza ustawolławezy zakrt" Ilzialallia mia,;, do funkcji .;amorq,lowydł. ;;ko,]"() konst-t1lt'ja. określa go jako prz{'ka'7"my.J \V sposÓb lliczgotlny 7 kOnf'tTtUl"ją (17.icli zakres admini::.tral'ji publicZ\1<,j miast na ezym)()śei s;mÓrządow{' i z18('one: - ponieważ konstytucja h'go rodz:lju podziału wladzy wykona'\\"czcj samorządu nic, przyjmuje. 3. Pouział tpgo rodzaju j{st ,\y ;;wcj konstrukcji lIielogiczny.

g-dyż !1opU:,izcz:\ przy Ile'llukow:lnin a contrar;o t.ezę, ii miast.a wykonnją rÓW1Iil'Ż CZ'1Il10Ci. ktÓre ]I;', są pall:"twow;vmi,h.R.O:\IKA IlASTA POZ1\Al.\.

III. K a cI z' ó r p a 11 -; t '\' I) W y.

W;!lpi, CL.y, autor projektu, kroląc lak dalch0 idąe' prł...Cpi'r II nadzorze ]1:\llstwowym Hatl gminą miejską, zdawał .sohie J1rawl;:. iż poza przepisami, zawartymi w k;,Żllcj \i"5wwil' o miaf,' ::ch. r'l'g"I1!lIjącemi k\ve3tj zasadllkzego l)ali;;bVlI'IH'go mHlz,I1"łl. - - mOle p;llistwo kOlltrolow:1t: g'oslJtJd:\rxI: :-.amorz;u1cj'w;! przf'z :\aj" yżsZ;! hb<: Kontroli PallstW;t (art. 11 dl'!net;l 7. 7 lutegol \!IW 111". 14 1[,1;, pr. i !3 i in:.::trukeji z J;- f-ierpli.1 UlW ,j zakl"p-iI' lwutruli tej lzhy), }ImaŁem .Ministe]""5bvo lobÓt pahlic:wyl'il nad70ruje gospOtla rkl: \1 odm!, drog-ową i bll(lo'\daną saIlHIl'z;I]ów (;!J't. r. i 1\' u:-.taw:- z 2D kwietnia HJlIJ m. :II dz. pr.'), WI''';;zei,.

m;l;nn.J o naprawip skarbu z 31Jipca H):2-ł. Dz. ut. ',1 poddaj!' gosl,udarlu: });lI'lb':o\rą Il:lkko wjcej kou.troli p:\Ji"t.'WIJwej (1l'1. 1 j):? i E \).

}f i 1110 dotyeheza:-,owl'j lUIdor oży WiOIlI'j lhiał.llllu.;ei U:itawuf!awcH'j \y dz:{'t!zin;(' lIatlzuru pali,,;l.w(l'\':e'J U:lI} ,:'amorządU1. l'l'zewiduje projPld przepisy tak dakko id:Jc,e. iż \\ lI"\';wi ,;",-ej ", OlI!' 11 'e go a l' j 't "a 111 o r z ą d u.

A; W. II z i e li z i ]] i p LI:,; t a IV u li l w , t "a lU i j' j k i t' g () (a li t () Ił U m j i), ".- IIslawoilawl'ZI'Hl zakrcsie (!ziajania mia::,t p,)'.;t:ul<lwia proj(.kt: .,.\rt. Ii-L r drodze ,.tatutów miejskich 1Il0::! hyc U1'elllm\";Ull' t'lko takiP spr:!wy g'l1li!lY oraz tylko takie \HII)!'c nil'j prawa i ohowi:jz]d jpj członków, j:łkie U:;ł;IWY lwkaznją lIII> n,zwalaj,! regulowal' w ten HpOHÓh". ,..\rt. 07. ::'tatut mil'jHki, jl'g'o zmiana IlIu uZlljJl'!nil'uic. WYIl1<1g-iI zal wienlzl'nia przpz ,,-I:ulzr, nadzorczą".

,r zcta Wil'lliu z II ,t.;n\ oda w!-<twem niemi,'ekim. ugr:\ 1111';1,;\ )JJ'IIiekt prawo allhllumji miast w :-;P0:iÓlt llinltyw:l1y: S ] l. J1l'lIskil'j liSt. mil'j"kiej opil'\\'a: .-,h'llc Htadt it hefu!t, statuarh-chl' _\nordllllugPIL £u tr"Ucu: __1. iiber Holchc .\ngelcgcnheiten dcl' :1tac1tgemeillc1en, sowie iily!r soldw Rechtr UlII] Pflichten ihrer 1\1itglieder, hinsicllt.Jieh f1erell Ila g-egenw:irtige Ue"etz Vl'fHehiedenhl'itell g'f"Htattrt ocj,'r J,dnr allHdriicklichen BCHtimJllnngell cllth:iJt: :!. ii!Jpr HOllHtige eigclltiimlich{' \' prhHHuiHHe lilII! Eiuriehtnagpu.

inHIof'HOnd/'I"C hill:;icht:[l'h der den gewerblichen Uello,;sellschaften hri Eilltl'iJUllg der Htimmfiihigeu Biirger um] hei BiJdullg der \VahlvcrHammlungen und der sUidti8chrn Y rrtretullg zu gewaJm:nrłen :mg"J\wssruell Brriicksichtig'\lllg".

Z:t I::: tj. lI::,ta wy lwmpeteuryjnej z- 18t.m \. .

,,\)er Bezirksauf,sdms:; hesrhliesst Ober tlie BesUtig'lUJ;:- VlIll Ortstatutel1. " \\' pltLiil1l'1Il zesb'IViellill tYl'h przepi-lJ\\ wlerzają 1I.<l"tt;PlIjące prz-eciwiel'\::;twa: a) l!st:\w,ylawstwo niemieekie tlozwalalo g-m 1 l1iH micj:okicj na u"tawodawc,z:. dzi:\łalllOŚć \\ każdej dziedzinie, nielm:gulG'wanej usta wą, lub () ilt' sama llta wa p:\ ilR!w owa. dO[JI,lsz,'zała odmielHlI' \I1"tgulowaail' z:lgallnitmia. Projekt uatomiast (lozw::lla gnil1if' miejski'tJj 1Ia 'lVynallic statutu tylko wÓwczas, o ilr' I.u:stawa p:ui"t WOW:ł wyraźnie lIakazuj,' luh zezw:\la n:\ tf'g'Oż wydanit'.

Działalnof;ć u,tawodawcM mia:;t:\ z naka,zn ustawy Pall"two'\Vej lIie jest. dzhl.łalnoilcią ustawoua,wczą.. lecz. wykonawczą i o Tylu k011strukcja projektu je"t wadłiwą. Zaś wyc1a w ani:c a1\:tłJ\V ustawodnwezyeh lIa zas;]lzie u!':bw paihL'\vovych ze'zwa[ających na te'o rudzaju czynuof;ć autonomiczną, jest wprawuzie Illialal\lljcią u-iawotla'Wez:h jeduak nader ograniczoną. i co najw:lżniejsza: pozha'wiollą Iw.jcenlliej"z'Cgo pierwiastka ,;zkolellia si<: sallLlIl"zącln tj. i 11 i c.i a t TW y U s ta Wo (la w c z-e j. h) l;iihnvoda \Vstwo lIimie('kie uzależniało wal"to{' iitatlltu lIlieHdeg-o oll zatwim'dzclIia go !wzc,z 'lVł:rf,ciwy! Są (1 :I d III i n i - st l' a (' y j 1L y, ktÓry h:II!a1 t.g-oi legalnof,ć. ProJekt przewidu.i( z:\ twicnlzallio lita tu t G'\v - prz,ez \V l a l1: z' e n a, tl z o l' l' Z -e. Przepii 1I::"tawodawiit\\ a nicmicddego hył ee1owy_ wobec ,,;z'l'l"okicgo '1.:\krciin :llłtol1olllji, nadanej mia,.;tom w ) 1 pru'ik. ustawy miejsJdt'j. N;itomia.;i l'roj,pkt, nadając mia"tol1l zllldwo dei) lIstawud:t\VctYl"h fnnk('ji. lJrzP]{:\znj-e z:\t'IVierdzlnil' Ht:\tllt6w ,vladzy nadzorczej, prz:yezclII ni-c' po(bjp. żalluych [Joiitll1owi','ł-l, któreby wi:!znJy wlaclzł: n:\flzorezą 'rz:v zatwierdzaniu statutów, - inncmi :-:1(,,\,)': pllzo,::;ta\\"ia im możnof,ć decydowania wnll11g' :,;wubmlneg:\I uznania. Tą. drogą. :lIItoDomicZ\lT zakres dzialania, miast sprowadza siQ do zera. ..-. Z (l rugi ej z:\f; .;trony, przy takicm (lg:r:\uiczniu uiit...nvocla\\n;yeh eZYllnof,ei miast, również i nadzÓr l'alliitwowy pod "WzgllIIf'nl prawnym jest fikl'jb a w l'mktyc(' zbęulIym. .\lbowicm 1Je wZl!,'lędu na to, czy wladza lI:trlznrcz:t' z...lihv:crdzi sta!tut miejiski lub nf', jc,.;t 011 pozbawiony mocy pra,vnej. .kf,li "toi w ,"prz4'Iznllf,ci z uiitawą. p<liliitWOWą. ('hc<lC zachować bodaj pozór a ut onomj i miejskiej, najeży prz(>pi!': projC'ktn o zatwierdzaniu statutów miejskich przez wladz-l'

KRONIKA MIASTA POZNANI!\

nadzorcze uzupl'ł!}i !JI.",t;tnm\1Pllicrn. iż ko.nąwtt'ncjf: wladz n;ulzorczych ogranicza i!? '\\" t.ym wypadku j,edynil" do. badania: a) ('zy :::tatut. został w :po,;Óh wh1;;e:wy uchwalony; b) czy o. part y jest na u)l(l\Yażllienu lIstawy pallstwowpj; c) czy lIie j{'st "'przeczny z ut:t-wodawstwcrn p:ulstwa. In!, wyższych związków samorządu.

B) W d z i f' d z i II i € a d m i Ił i s t l' a, {' j j' li u 11 l i c z n ej.

1. Xajważnh'j,:;zym, bo i!5totllą. trc{;(' samorządu :::tanowi:lcym atrybutpm miast, jf'st prawo ';:J!norządzc'lli:\. si!? przejawiającf' :",il: w corocznem u:,:talanin budżetu. Prawo to, - jdli istotnie samorzą.d ma być ;->arnorzdem. musi by'ć niezah'źIIC- od ezynników poza morzą(l..'m "'toj:!cych, a, ogralliczeni(', gu można przeprowadzil' j-Lxlynie 'IV jak najÓ:u:;nieji-;zych granicach i tylko z uwa,d n;l, interCR p:ui:,;twa. Ingerf'llcja PaIlstwowa w tej dziedzinip, admini:'<tracji samorządowcj istniała. i"tlli'eje, i istn i '0ć musi. .\nstrjackie ustawodawstwo przeprow:\dziło' ją 'IV tezie. iż t;kol"O rada, gminna Z;lnicclbujce lub wzbr:\nia sit,: wypdnil\ obowiązki cią.ż:!C€ na gminie na podstawie ustaw, wÓWCzas wł:\dza, polityczna JII:\. prawo i obov-rią.zek na k03zt i stratę g-miJIY z:1rz!ozić śrorlki zaradczt'. Udyby zaś Rada, gin:nna (miejsk:l) nil" wf'tawib w swój budŻiet n:lleżyto ci, którą. Gmba nielć jest zohowiąz:lI1:! bądź na mocy Ilf'tawy, 'wyroku luh dokumentu mająecgo tytllł egzekucyjny, może właoła nadzon'w wsta'\vić te na]cżytości w bu(H't. gminy i nałożyć na i-eh pok)'yeie ilorlatki do podatkÓw (patTZ B 70 i 107 galir. ustawy "minn('j z 12 si'erpnia 1866 i 71 i 10(-) g-aJie. -u"'tawy dla mia:-;t z 1 [pc:v 180(-)). . \V h. Ko))gre"lJwcc dekret Naezf'!Jlika P:U'l,.;tW:t z -ł lut.ego 1 D19 o f;amorz:plz!c miejskim llf't:1h: S 64.: .,Jżeli Had:l miej;;l<;t liiI' w"t:\wi;t 110 1)\((Hct.u luh nic uchw:\la 'po z:;, nim w:nlatku, kt{Il'' mia;;to zohowi;p:lIlP jPst pokry(o ". myśl istnil'j;!cYl'h ust:I\V i umÓw, I'z ni to wł;\llz:t llmlorr'za".

oraz w 9 (j!j: ...Jt'Żeli miasto lIie wykonywa hwych ohowi:!7,k(nv w g-ranicach lmdżetll lub wykonywa je nienalcżycie. wł:l(l7.a 1l:l/lz01','za e7.) lIi na kOH7.t miasta ('cIem . ,all'żyteg'o ich wykonania, nipzbę' lInc 7.arząd7.('\]ia, przyc7.cm Ir'a ona prawo "ytlania przepis,,\\' co do iródel pohryci:t odnośn'cll potrzeb finansowych". \V ustawtHl:1'wstwil.' llil'mieckiem lnyc,stjl: tz,'.: "Zwang--Etatisj'crullg''' okref;la 19 ustawy kompetencyjnej z 188: .,1illterHisst. odpr vCIweigert. cine Sladłgemcinllp, liI' ihr g-C5 P tzli_ch ohlirgcnllen, von lip)' n, hiinle innerhalb ,ler Gn'wl'JJ ihrt'r Zu-. I3tii.mlig'kl'it festgest.ellten Ll'ibhl'tll'en auf lI;;ush;\;'ts-Etat ZII iJriug'enodcr aussel'Ol'llpntJith zu genehmigen, so verfi:igt c'er I:tegicrung s - l'riisident, unt!'r .\nHihrung- der Hliindc die EintragunA' n den Etat, hezw. die Ji'eststellung' ,ler :wsserordcntlichen .'\n,;gahl'. !>egen diIJ Verfiigung- UP;; H.egierungs-Pritsidl'nten Rt!'ht ,kr (l'lIll'ilJ(l, dip Klagc hei dem Oher-Verwaltllng'Rg-ericht. zn-'. PlOjekt proponuje 0IlTanicz{'Tli:l. prawa hudżrtowaJlia miast \I;lst(lpują.eo: "Art. 9!). .Jeżeli gmina miejska zaniedba lu]. wzbrania się (J!'bwalić wyd.\.tpk (kredyt), potrzebny do prawidłowpgo spełnienia eiążąeeg'o mt nim obowi:!zku, albo też, jeżeli z P9wodll zani!'dbania lub w7bnUlitnia się pełnieni:t imlCgo rodztjn zarządzenia, zarząd gminy nip mit prawi{Uoweg-o bi!'gll, wł:H1za I);ulzore7a obowiązana je.,t zwrócić uwagę g-m:ny na dostrzeżone braki. ,Jeśli zaś gmina mimo to odmówi lub zaniellba usunięcia braku, na.tenCZHS włacha nadzorcza uHtali obowiązek gminy do wydtnia potrz,'hnych ;i:lrz:Ll ze!). Alt. 100. Jeżeli gmina miejska wzbrania się lub zaniedha wypełnić obowiązek prawomocnie ustalony (art. 9!)), :1%0 wykonywa uchwały, uznane prawomocnie Zt nierlopuszczałne łub takie, kt:'>rych czasowo wykonywac nie wołno (alt,. lO:!), JJ.łtenczas wł:ulza nac1wrcz:!. ma prawo wycbć z:t gminę i na jej ko;;zt potrzehne z:lrządzenia. Władza nadzorcza mOLI' równif>ż .przynnu;owo obcią"YI I.:lIlinę miej;;ką przpz wstawieni!' potrzf'bnego wydat.ku do budżetu miejskiego łub prz!'z naka7. pokrycia go poza budżetem. W obu t.ych 1'1'7.)"padliach l1:.łeży jednoczefmil' wskaz:J.c posób pokrycia wydatków. \rt.. 102. Oprócz "praw, w których według postunJ)\vień niniejzej ust:.wy (art. ut,) lub innych "pedaln)"ch ustaw uchwały rady miej;;kicj wymagają zatwierdzenia władzy n:ulzorczeJ, podleW.tj: jeszeze zatwierdzeniu uchwa.ły w przedmiocie' 1. 7.atwierclzani:t budżetó\\, oraz budżetów dod:ltkowych w: mi ast.ir-h niewyelziclouych 7. powiatu. Prebminar7. ma być }loraz pierwszy pL"l.esłan) wladzy wH!7.orczej równor'zrśuj" 7. ]1ł'zl'f!łożeniem go radzie miejskiej, po ra z d rugi bezzlVłol'Zuil' 1'0 UChw:l]c'niu go p17.!'Z ralll: miejsl-ą. Zatwiel'llzrmic' budżetu winiło nast:wi( w ciągu dui 311, lic7.:c l d dni:1 ch'z)mani:t prz!'z władzę nadzorczą, gdy do tego \37.<18'1 atwicrdZl'uic nie nastąpi, budżet. wclwchi w za;;tosowanie. Inne miasta obowiązane są pr7.csyłać do wladomof;i wladzy nadZOH:7.Cj W tych samych termil1aeh prdimin::n7. i budżet. \V miastach tych może wł:ulz:t n:ulzoreza w l'iągn 30 dni od dui.i otrzymania b!ldżet'L zakwe;;tjonować prawnol; łub celowość 1Judżetu, względnie' jego częśei. żądać bliższych wyjanieil łuIJ dokonania zmian w p c1ług umot) wow:tnego złecenia. Niezakwestjonow1me działy i plwycj'J budżl'tu wchodzą bezzwłoC7.nie wza!' o"owanip, zakweRtjonowmllJ za:;; dopiero po ich umanem wyjaśnieniu lub po dok011:Ul!U wymaganych zmiqn".