GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.03.08 Nr20

Wielkiego

POZNANS

Nro.. 20w Sobotę

Xiestwa

K r E G O.

dnia

Marca

1 8 » 7 -

OBWIESCZENIE.

Kiedy z ustaniem- w Krolewstwie Polskiem migdzy bydłem rogatym chorób,- wszelkie tuteyszy<<n Prowincyom zagrażające ztąd- niebezpieczeństwo ustało, i kiedy wskutek powyższego niemasz potrzeby utrzymywania nadal obwiesczeniem z dnia 23. Grudnia r. z. zamknięcia granic nakazanego, Ministerium więc spraw wewnętrznych reskryptem swym z dnia 23. z. m. rozporządziło: aby wpro* wadzenie z Króiewstwa Połskiego do tuteyszego kraiu bydła pod zwykłemi warunkami odbywania* dwudziesto iedno dniowey karantenny, również i wprowadzanie towarów ulegaiących zarazie" d 0vwolone było. j (Y postanowieniu powyższym pospieszamy handlem trudniącą sig Publiczność zawiadomić" zalecaiąc Komorom Celnym, Przykom@rkom pogranicznym i Urzędom dozorczym karantan, abjc ściśle do tegGź stosowały sig. Poznań dnia 6. Marca 1817« Kr ó Lews k, o-P'ruska Eegencya I.

z lfars%awy dnia 1. Marca. Stosownie do programatu ogłoszonegow przeszłym numerze gazety naszey odbyła sie, dnia 26. b. m. installacya Senatu. Wyznaczeni od Prezyduiącego JW. S t a n i s ł a w a Hrabi Potockiego Wojewody, Senatorowie, przyięJU przed salą Senatoreką przybyłego Jego Cesarzowicowską Mość W. Xiecra Konstantego, i Namiestnika Królewskiego. Po zaięciu mieysc zagaił Namiestnik Królewski posiedzenie nastepuiacym głosem: "N. Cesarz i Król Pan nasz miłościwy raczył mi powierzyć zasczyt installowani» Senatu Konstytiicyinego. Tym celem, zwo» łanem zostało dzisieysze posiedzenie, "N owa postać Rządu, nadaie Senatowi oba« wiązki równie W3Zne s iak świetne. Jego pie» powierzona iest ustawa Kon»tytucpa»> W łonie Senatu składane odtąd będą prawa, przywileje i ustawy, słowem, wszystkie akta, które stanowią związki towarzyskie. Senat wymirrzać będzie ostatecznie sprawiedliwość Barodowi.

" I m ztiakomitsze są te prerogatywy, tem bardziey dowodzą ufność, iaką podobało się N. Panu położyć w grotiie Senatu.

"Nie wątpię bynaymaiey, zacni Mężowie, abyście się nie starali odpowiedzieć godnie tylu względom Monarchy. "Okażcie mu pierwszy dowód wdzięczności waszey w bezstronnym wyborze Kandydatów, do którego wkrótce przystąpicie. Osobiste niechęci, równie iak przyiazne związki, ustąpić powinny przed sprawą użyteczności i sprawiedliwości, która stanowi zasadę społeczeństwa. "Będzie riiemniey dowodem cnoty obywatelskiey i wierności dla tronu utrzymywać epokoyność umysłów pomiędzy mieszkańcami Królestwa. Uzywaymy wcałey pełności słodyczy pokoiu, który nam Nieba dały. Nic badaymy wyroków przeznaczenia; doświadczyjiśmy bowiem aź nadto, iak nitbezpiecznem a razem szkodliwetn iest, pragnąć więcey nad to, co nam z kolei losu dozwołonetn bydź może. "U siłowania Senatu dąiyć równie powinny do ugruntowania iedności, która ma łączyć dwa narody iednemu berłu poddane. - Skoro naród ieden przestaie obawiać się drugiego, natenczas wzaiemna nienawiść znika, pełzną uprzedzenia, zawziętość lub interes, źródła niechęci, giną wraz z przyczynami, które ie sprawiały. "Oby węzły przyjaźni i wzaiemnych stosunków zastąpiły mieysce dotkliwych uczuć, które umysłami naszerai tak długo i tak okrutnie miotały! "Dobro ogólne kraiu, spekoyność powszechna, wdzięczność nareszcie, iaką winniśmy

Monarsze za dobrodzieystwa na nas zlane, a które spłyną na potomność nasze, wszystko nam zapowiada, wszystko nakazuie potrzebę iednośu dwóch narodów. Konstytucya, którą wspaniałość Monarihy nam nadała, iest zaiste nieocenioiiem dobrem; lecz ufność, która w nas wzbudza osobisty N. Pana charakter, droższym iescze dla nas nazwać się moie skarbem; sczęście bowiem narodów mniey iest przywiązanem do form Konstytucyjnych, iak do jeniuszu Monarchów, którzy niemi władaią. " JNa ten głos odpowiedział Prezyduiący, poczem Senatorowie %vykona1i przysięgę, a po tey udali się do Izby konferencyonalney dla odbywai.ia prac swoich.

Z Krakowa dnia 23. Lutego.

Dnia 1 5.Towarzystwo naukowe Krakowskie obchodził* rocznicę założenia swoiego przez publiczne pesiedzenie, które Kommissarze trzech dworów, Prezes Senatu, Senatorowie, i oboiey płci znakomici goście, obecnością eweią udarowali. JW. Walenty Litwiński , Prezes Towarzystwa i Rektor Szkoły Główney Krakowskiey zdał sprawę z całorocznych działań Towarzystwa, maiącego iuź przeszło 100 członków, wymieniając, który z nich w ciągu roku iaką rozprawę napisał i czytał bądź na publicznych, bądź na prywatnych positdzeniack. Między innemi, wspomfiiał rozprawę Jułiiana Czermińskiego o charakterze narodów, a w niey wytknął oczywistą potwarz, którą niechętny Polakom Xiądz Pradt na nasz naród rzucił.

Z Wiednia dnia 29. Lutego.

Peeeł Portugalskie H.abia Marialvaj prosił wczoray uroczyście o rękę Arcy- Xię« źney L e o p o l d y n y dla Jego Krółewicowskiey Mości, Następcy tronu Portugalskiego i Brazyłiańskiego. Hrabia Marialva czyni który da w miesiącu Maiu w A u g a r t e n . Przeznaczona na opędzenie wydatków tego festynu summa, wynosić ma miłiicm Złotych. Od dnia i. Lipca zeszłego roku do d;na i;go m. b. spalono za sto millionow Złotych papierowych jpieniędzy. Przybył tu dnia 15. m. b. Xiąźę Antoni Saski z małżonka swoią.

Dotychczasowy Poseł przy dworze Hiszpańskim, Aloyzy Xiążę Kaunitz-Rittberg, mianowany iest Posłem w Rzymie, a na to mieysce Wielko - Rządca L o m b a r d y i , przesiadu;ący w Med y olanie, Franciszek Hrabia S a u r a u, Posłtra przy dworze Hiszpańskim.

Dnia i7go powrócił tu Xiążę Rayner z podróży do W ł o c h przedsięwziętey. Arcy-Xiążę Jan kazAł wszystkie swoie zapasy zboża w maiętności T r a v e n b u r g , rozdać pomiędzy swoich poddanych. Dnia 27. m. b. dany będzie koncert w wieliiey salirediuowey na wsparcie ubogich gminy Leopoldstadzkiey.

Twierdza powszechnie, iż w C i t t e e e w hrabstwie Dieselburgerskiem zapalono trzynaście szpichlerzow z zapasami zboża f ażeby przezto zniweczyć spekujacye na wyższe iescze cenyJak ze wszystkich okolic E u r o p y, tak i ze wszystkich części Monarchii lednozgodne nadchodzą doniesienia o ciągłey łagodney porze, i wszystko zwiastuie wczesne i żyzue lato.

Z Włoch dnia y. Lutego.

Na otwarcie nowego teatru Sgó Karola w N eapol u wieiu Sycyiiyvzyk6w wybrało się 2 P a l e r m o; lecz dla przeciwnych wiatrów musitli zatrzymać się f-rzy wysepce I schia. Silą teatralna była oświecona przepysznie, a ubi<ir Dam i mundury mężczyzn prześliczny widok sprawiały. Rozpoczęło sięwidowisko kantatą pod napisem: U Se gna di Partenope, do którey słowa Pana L a m p re - di, a muzyka Pana Mayera. Zdawała się bydź przydługą iak opera. Taglioni ubiegał się o pierwszeństwo z D u p o r t e m w ba« lecie Kopciuszek. Sławny śpiewak C re - scen tini przybył na ten dzień do Neapol u, którego głoa anielski liczne niegdyś tryumfy odnosił. Życzeniem iest, aby go rząd umieścił na czele szkoły śpiewania, żeby iył* w talencie uczniów swoich. - Teatr S. Karola wystawiono r. 1737 za panowania Karola I I I, a ukończono go w g. miesiącach i 20. dniach. SpaliłAsię dnia 1 2. Stycznia r. ijj i 'b, kiedy był %w naywiększey świetności. Miał bowiem 55. śpiewaków, 3. kompozytorów baletów, o i. tancerzów, 2. naczelników śpiewu, 368. artystów podwładnych, i wieiu malarzy, dekoratorów, maszynistów. Przedsiębierca widowisk P. Barbaja podiął się odbudować ten teatr w przeciągu roku, byleby mu przywiley"na gry azardowne do lat pięciu przedłużono. Rząd przystał na to, a przedsiAbierra Barbaja słowa dotr7ymaf. Budową tą Jderował kawaler Nic oli n i. Jest tam 142 loż, oprócz galeryi, stanewiącey rząd szóst?, i 8. 'oż między korynckiemi kolumnami proscenium. Loie ozdobione są wypukłą rzeźbą złotą i srebrną na Ue białem» a wr.ętrze iest szafirowe. Sufit malował J 0zefCiameratio, a wydał na nim Ap o 11ina przedstawuiącego Muzom i Minerwie naypitrsvszy- h Poetów dramatycznych starożytnych i nowoczesnych. W sali teatralney pomis.ścić się może 2,500 osób. Mówią, ii nie tak test d>godrią dla harmonii iak dawna, a to przypisuią t e m u, ie mieysce dla orkiestry iest zaniskie. Chrześciianie na wyspie C y p r z e doznaią wielkiey opieki. Ciź chrześciianie skłonili wielu mieszkańców tamteyszych dosczepienia Jcrowiey ospy, i iuż ią pięciu tysiącom zasczs płono. Wczorayszego wieczora przybyła tu J ey IKrólewicowska Mość, Xiężniczka Waliii.

Dziś z rana odwiedzała ta Pani NN. Królestwo i odprawiła z Nimi przeiaidżkę. Przy wriiyściu do hotelu, w którym ta dostoyna Podróżna stanęła, zaprowadzono niezwłocznie straż honorową. N a uczczenie J ey Królewicowskiey Mości oświecony dziś będzie teatr Królewski.

Z Bruxtlli dnia 23. Lutego.

Nowonarodzony Xiążę tytułować się będzie Xiążęciem Brabanckim. Słychać, iż Pan Ap p p e l i u s wy idzie z Ministerium, a Pan H o i v o e t będzie iego następcą. Ziiaie się takie, iż Pan Go gel zostanie .Ministrem skarbu.

. 'Od granic Francji dnia 14. Lutego.

Mianowanie Pana P a s q u i e r Kanclerzem mniey wrażenia w Paryżu sprawiło, aniżeli złożenie Pana d'Ambray z tey dostoyności, Popadnienie iego w niełaskę u dworu przypisuią powszechnie uczynionemu przezeń krokowi do Króla. On to, iak mówią, podiął się podać Królowi przełożenie Xiąźąt krwi Królewskiey względem prawa o wyborach departamentowych. "Dodaią nawet, ii przyiaciele, czyli raczey powiernicy Ministra Policyi, zachęcili go do tego kroku, który <o Minister nie omieszkał użyć tey okoliczności przeciw Kanclerzowi i Xiążętam. Tym wyraźnie zalecono, aby niebyli na sessyi Izby Parów w dniu roztrząsania prawa o wyborach. Za Ministrostwa Pana N e c ker a przy końcu panowania Ludwika XVI systemat pożyczki to tylko sprawił, iż zrobiło się ogromne deficit, które rewolucyą przyśpieszyło. Za czasów Rzeczypospolitey rząd Dyrektoryalny nie był sczęśliwezy w swokh przedsięwzięciach końcem opłacenia wierzycitlówpublicznych przez wypueczanle im dochodów, bo nie tylko nie wzmógł się kredyt, aie nawet zupełnie upadł. - Pod rządem Konsulowskim szybko i znacznie się wzmógł, a pod rządem Cesarskim również się dobrze utrzymywał. Rząd teraźnieyszy prjylmuiąc systemat pożyczki, którego szkodliwe skutki we F r a n c y i całego wieku doświadczenie wykazało, nie będzie .zaiste sczęśliwszy, iak za Lawa, Neckera i Dyrekioryatu; nie tyl- / ko kredyt publiczny nie nastauie, ale coraz zronieyszać się będzie zaufanie, i zupełna ruina skarbu może nastąpić. Z Londynu dnia 22. Lutego.

Dnia 17. odebrał X:ąię Regent z rąk Posłów listy Krch>w Francuskiego i Niderlandzkiego z powinszowaniem scześiiwego uniknienia niebezpieczeństwa w dniu 2 8- "Sty cznła. Ze wszystkich stron nadchodzą adressa powinszowania, które gazeta dw4;rska umiescza. Gazeta dworska zawiera odezwę Królewską z dnia 18. m. b w którey ponowione iest dawnieysze przyrzeczenie nagrody 500 funtów za uięcie i wydanie Chirurga DoktoTa JaK ó ba Wat so na młodszego, a oraz wyznaczona podobna nagroda za przystawienie Artura T h i s t l e w o r d, oskarżonego zaró wnie o występek zdrady. Uwięziono także iednego perHKaTra, iednego szewca i iednego sczotkarza z powodu ostatniego spisku. Widać ze wszystkiego, iak nędznym był cały ten spisek. Przekonywaia się iednak, iż Ministerium chwytać się musi takich środków dla założenia tamy złemu, któreby przecież nareszcie stać się mogło niebezpiecznym dla porządku i spokoyności publiczney, luboć plan w samey rzeczy nie był tak niebezpiecznym, iak go wiadomy TIlport Kommissyi (podługzdania iednego dziennika oppozycyinego) wystawił. - TakieCobb e t t, wydawca osławionego pisma tygodniowego, ma bydź aresztowapym. Izby obcych osób uczynił .Lord S id mo u th wniosek, ażeby Królowi nadana była moc kazania więzić ludzi podeyrzanyeh o spisek przeciw osobie Jego Król. Mci i przeciw rządowi, to iest wniosek o zawieszenie aktu Habea s-Corpu s, iak roku «794. Wniosek ten ma bydź dnia 24. powtórnie odczytanym, i zaraz potem pod rozwagę obydwóch Izb wziętym.

Słychać, iż urzędy nIeczynne maią bydź znIeSIone.

. Lord Castle re a gh zdał dnia 19. wNiższey Izbie sprawę tayney Kommissyi o zdradzieckich związkach w A ngli i. Rapport ten wchodzi bardziey wsczegóły i do raportu HTab ego A b e r d e n, zdanego w Wyższey Izbie, następuiące zawiera dodatki: "Pierwszego układu było zamiarem, powstać nagle w nocy, napaśdź na żołnierzy, a wśród zrządzoney przez to trwogi zapaliwszy w różnych stronach miasto, opanować szałase, więzienie T o w e r i bank. Wymyślono straszliwą machinę, która miała odpierać iazdę na ulicach. Tymczasem plan ten zamieniono za plan Spafieldski, aźtby się wprzód przekonać, na wielu ludzi liczyć można. Przygotować chciano umysły wydrukowaną odezwę takiey osnowy: "Brytanio weź się do broni! Cały kray oczekuie nadanie z Lo n d y n u hasła. Wyłamuycie sklepy broni, i uzbraiaycie się iak tylko można! Precz z podwyższaniem ceny chleba4 precz z Regentem; precz z Cas tlereaghi em; precz z ich głowami; precz z podatkami; precz z Biskupami! Wszystko to zbyteczne graty. · - 5,000 exemplarzy tey odezwy przylepiono w L o n d y n i e i okolicy." W przeciągu czasu od pierwszego do drugiego zgromadzenia w Sp a fi e 1 d s bywali wszędzie agenci spiskowych dla podsczHwania peślednieyszey J ludzi. Przyobiecywali oni maytkom powiększenie żołdu ipęasje, a żołnierzom stopnie oficerskie za nowego rządu. Opztrywano się w broń, a pewna osoba dostawiła 500 włóczni za zapłatą. Potem nastąpiły wypadki Spafieldskie dnia s. Grudnia. W pismach i mowach źle myślących zalecano sczególniey nisczenie tak zwanych klas przywileiowanych, rozróżniaiąc takowe od narodu, który się składa z samych tylko rolników, rzemieślników, kunsztowników i kramarzy. Zrzekaią się w swoim katechizmie wszelkiey religii i wszelkiey rzetelności przez następujące pytanie i odpowiedź: "Chcecież żyć bez Boga i bez Królów?" . Odpowiedź: "Wyprzysięgamy się wszelkiey tyranii." W -mowach -rozprawiaią częstokroć o tern: ". Któż iest naywiększym i naylepszym kraiu przyiacieiem. Ja K Ó b i n-czyli L o i a 1 i s t a?" W nocy z dnia jJ. Grudnia pełno było na gościńcach ludzi, wyglądających ciekawie wiadomości i szemraiących niezmiernie dowiedziawszy się, if zgiełk bez wszelkiey znaczney szkody poskremiony został, Zle myblący zapewniają, if kilka kroć sto tysięcy ludzi maią naswey stronie. Utrzymują księgę, w którey zapisani wszyscy silni ludzie, dla użycia onychie, i drugą tak nazwaną czarną księgę, w którey zapisane są nazwiska osób, na zemstę wydanych. Wiednem hrabstwie rozciągaią się kluby prawie do wszystkich wsiów. Każdy przystępuiąc iako członek dostaie kartkę hasłowa z napisem: "Bądź w pogotowiu!" Klubiśct mówią iuż o przyszłych swoich własnościach i o burzeniu kościołów. Pozamawiano hardzo wiele broni. Jednakże systema powstania rozszerzyło się tylko po rękodzielnyćh o-kręgach, i żadna wyższa, a nawet średnia klasa nie ma wtem udziału; także mała tylko liczba włościan należała do spisku; tr,waiące przecież prawa nie są dostatecznymi dla potłumienia złego. Mieli nadto spiskowi daleko gorszy zamiar, a to iak niegdyś Rewoiucyooiści Francuzcy. Chcieli wprowadzić wydziały bezpieczeństwa, kluby Jakobińskie, czcrwo BUkupów i t. d. zprlątnąć także rodzina Królewska i t. d. - Na wniosek Lorda Castle-. re a gh uchwalono, wziąść ten rapport w poniedziałek na rozwagę; co w Wyższe y Izbie w piątek nastąpi.

Z Stambułu dnia ij. Lutego.

Pan R o s e n f e l d, który doświadczeniami swoiemi sczepienia zarazy morowey, powszechną ściągał na siebie uwagę, przetrwawszy 38 dni sczęśliwie bez zarażenia się w szpitalu zapowietrzonym, trzydziestego dziewiątego dnia dotknięty został tym iadem, a czterdziestego padł niestety ofiarą heroizmu swego dla dobra cierpiącey ludzkościdm eryka Hiszpańska. o wypadkach na granicach B r a z y l i i i owey części A m e ryk i Hiszpańskiey, która na lewym brzegu rzeki la P l a t a leży, umieściły gazety Londyńskie rozmaite rozumowania' i uwagi. Z tego wszystkiego inttressuie raywięcey poniższy list pewnego, według własnego twierdzenia w L o n d y n i e osiadłego Brazyliyczyka, do wydawcy gazety Londyńskiey Times pisany: W Londynie dnia I J. Stycznia 1817.

"Mości Panie 1 Lubo ręko dzielne płody Angielskie w H i s z p a n i i ciągłym ograniczeniom i zakazom podlegaią, przecież zdaie aię, że WPan w Anglii liberalny użytek a płodów Hiszpańskich czynisz; artykuł bowiem, który oizywiście z Hiszpańskiego pióra pochodzi *), w (gazecie Londyńskiey) *) W rym, całkiem na qrorre Hiszpańską brzmiącym artykule, tak naydotkl.w ey ganiono postępek dworu Portugalskiego, a między innemi twierdzono: źe w Hi> l. pani i tylko ieden glos panuie, który woła: · "Woysko Portugalskie wkroczyło w M o n t e v i d e o III ziemie naszą; wt rgniymy doPortugalii, i «stąpmy zrani tąd wtedy, gdy ono z naszego kraiu ustąpi."

Kuryerze z dnia 1 3. t. m. umiesczonym, a dnia nastęnuiąccgo we wszyhtkich gazetach Londyńskich z przyiaźnemi uwagami powtórzonym został. "Rtdaktorowie gazet Angielskich powinni byli, iak się nam zdaie, wnioski swoie obwiniaiące zaańary Gabinetu Brazyliskis-go, przynaymniey tak długo zawiesić, dopokiby oświadczenia, które wkroczenie woyska Portugalskiego do kraiu Moutevideonskiego bez wątpienia za sobą pociągnie, do A n g l i i nie nadeszły. Król Portugalski, fetory wówczas, gdy cała E u r o p a zamilkła, odważył się oprzeć wpływowi B o n a p a r t e g o tak dalec e, że wystawił na utratę koronę, aby.sławę Bwoią i obowiązki z Angliią zawarte utrzymał, bezsprzecznie zasluguie, aby iakowekoiwiek bądź domysły o iego stale rzetelnych postępkach zachodzić mogące, raczey na iego stronę, aniżeli przeciwko niemu iłumaczonemi były. "Gabinet Rio-Janeirski żadną miarą nie może mieć zamiarów rozszerzenia granic swoich; lecz wcale niezawodnie ma prawo spokoyność onychźe zabezpieczyć, a to tern bardziey, źe o lmiię graniczną południowych ** Prowincyi Brazyliyskich ku rzece la P l a t a. , przez długi czas między obydwoma Państwami spory zachodziły. Jedyne rozszerzenie, którego Brązy lia potrzebuie, iest to, które iey rostropna i światła polityka Monarchy oneyźe nadarzyła, gdy tenże porty swoie handlowi wszystkich N arodów otworzył, Sąd Inkwizycyi zniósł, tolerancyą reiigiyną ogłosił, i liberalnym sposobem starał się przynęcić kunsztmistrzów i osadników, mogą* yeh. pomnażać pomyślność Państwa, które dalekiem będąc od potrzeby rozszerzenia granic swoich, nie cierpi na mczem, iak tylko na ludności. "Powinniśmy przeto (powtarzam) sądzić o zamiarach Króla Portugalskiego dopiero z oświadczeń, które on niezawodnie ogłosi, a nie z odezw, wydanych, bez wyraienia imeysca i daty. Bez wątpienia będą i wielkie Mocarstwa, które Hi sz p an i a za pośredników wezwała, tego oświadczenia czekać, nie wyiawiaiąc się przed czasem z przesadami, które się z charakterem Sędziów polubownych, iaki piastować uiaią, żadną miarą pogodzić nie dadzą. "Oto są tymczasem niektóre, facta: W roku i g , b, kiedy miasto i kraina M o n te video koronie Hiszpańskiej iescze podlegały, 1 od powstańców Buenos - Ayreskieh napastowane były, żądali Gubernator Montevideoński i Regencja Ksdyxska iak nayusilriiey wsparcia od woyska Portugalskiego; w skutku tego wysłano tam oddział tegoż woyska, który posunął się aź do M a I d o n a d o, i byłby podobno wszystkie Prowincye Buenos-Ayre<<kie berłu Króla Fliszpańskiego zt.owu zhołdował, gdyby nie Gubernator Montevideonski , który bez poprzedniejego uwiadomienia tegoż woyska i btz t przyczynienia się onegoż (chociaż wszystkie iego działania woienne wspólnie z nim umówione były), z Juntą Buenos - Ayreską spiesznie zawarł traktat, w którym się za zaniechanie kroków nieprzyiicielskich przeciwko M o n t e v i d e o, woysko Portugalskie do odwrotu skłonić obowiązał, przezco takowe na napady powstańców wystawił. Kroi Portugalski pomimo tey bezwzględności, z iaką sobie z nim postąpiono, odwołał natychmiast woysko swoie, i dał przez to oczywisty dowód (o którymby teraz bynaymniey zapominać nie należało), iż iego iedynym celem było dopómodz Królowi Hiszpańskiemu, nie zaś wpadać do kraiu onegoż. Skutek tego odwrotu woyska Portugalskiego był taki, że powstańcy w kilka miesięcy potem M o n t e v i d e o na nowo obiegli, w krótkim czasie zdobyli. Ten postępek Gubernatora w M o n t e v i d e o, przypomina nam ową epokę, gdzie Gabinet MadIYcki traktat pokoiu z Rzeczpospolitą Francuzką, bez włączania do niego P o r t u g a l i i ,która iedynie tylka dla pomocy Hiszpanom da waney woy oę z Francyą toczyła, w B azylei podpisałj a wkrótce nawet zawarł z Francyą przymierze, aby wpaśdź do P o r t u g a l i i i wydrzeć oneyże część iejr ziemi (O l i v e n c a ), którą H i s z p a n i a pomimo życzenia wszystkich Mocarstw, oświadczonego w Akcie Kengrtssu Wiedeńskiego, do dziś dnia posiada. "Lecz wróćmy się do rzeczy wzgfędeia M o n t e v i d e o . Wskuiku ustawicznych niepofcoiów i woien domowych, które ten niesczęśliwy kray szarpały, pokusił eię pewien człowiek, nazwiskiem Artigas oto, aby się miastu M o n t v i d e o i całey wschodniej krainie nad rzeką la P l a t a, za Pana narzucić; utworzył przeto rodaay woyska, za pomocą którego tym kraiem bez żadnego stałego kształtu rządowego, nie uznaiąc ani panowania Hiszpańskiego, ani też demokratycznego Rządu w B a e n o s - A y r e s, po woyskowemu włada. Wybiera kontrybucje, napada na Prowincye z Brazylią graniczące, i rozsiewa w nich odezwy, które lud i Murzynów do powstania i buntu podżegaią. Te facta są wiadome Łażolemu, a liczne wycbody ludzi z Mon te video, od połowy mieszkańców swoich opusczonego, świadczą o tyranii, z iaką Ai t ig a s sobie postępuie. "Wpośród takowych okoliczności, i podczas, gdy Król Portugalski te z Państwem iego graniczące Prowincye, częścią przez Demagogów rządzone, częścią na woynę domową wystawione widzi, i gdy panowanie Króla Hiszpańskiego w tych kraiach nigdzie uznanem nie iest, zarzucają pomienionemu Monarsze Portugalskiemu, że dla przywrócenia spokoyności i pokoiu w Prowiocyacb. Rad rzeką la P l a t a leżących, i dla ochronienia Państw swoich od zagraźaiącey im pożogi, swoich sił zbreynych używa» "Możeż Rząd Hiszpański, który w ostatnich sześciu latach niebył nawet w stanie ani pofcusić się o odzyskanie tych kralów pod wła- ezpańskie powrócić obawiaią? Jest to korzydzę swoią, moźeź on mówię żądać, ażeby ścią obydwóch Rządów, aby eię w tey mieRząd Brazylryski iedynie tylko dla względu rze wspólnie porozumiały; Rządowi zaś Brana imienną władzę, własnego bezpieczeństwa zyliyskiemu. bynaymniey nie przystoi, ażeby swoiego zaniedbywał? Czyliź Monarcha Hi- przez urzędowe oświadczenia eię względem azpański ma prawo domagać się, ażeby sza- losu. tymże Prowincyom przeznaczonego, nowano powstańców, nad którymi on ani cie- robił w nich nieprzyiaciół sobie i Rządowi. nia władzy fjiema, i których zatem do sza- Hiszpańskiemu.. nowania granic sąsiadów'swoich przymusie "Doczesne zaięcie krainy M o n t e v i d e » nie zdoła? Cóż więc pozostawało Rządowi nie powinno więc, ieieli w istocie zaszło, za* Brazyliyskiemu? Musiał on, albo się z Rzą- zdobycie, a tem mniey iescze za nieprzyiadem w M o n t e v i d e o (przypuściwszy, żeby cielski krok przeciwko Hiszpanom bydź pp z Artigasem podobna było) układać (coby czytywanem, gdyż do tey chwili powstańcy Hiszpanią iescze daleko bardziey obraziło), są nieprzyiaciołmi onychże. Możemy się' albo mocy oręża swoiego użyć, aby go od spodziewać rzetelnego sposobu postępowania granic swoich oddalić. ze strony Monarchy, który się obowiązkom "Z owych dwóch wiadomych odezw, któ- swoim nigdy nie sprzeniewierzył. Oświadczere w gazetach tuteyszych ogłoszono, została nia, które Rząd Brązyliyski, ieźeli się to ieedezwa Gener-ała L e c o r a w urzędowey ga- scze nie stało, Hiszpańskiemu Rządowi zecie Brazyliyskiey (Hrazils Official Gazette) uczyni, wkrótce pokażą, że interes dworu zaprzeczoeą, a drugiey wcale tam Ttie uruie- Madryckiego w tey mierze nie inaczey, iak sczono. Lecz dayiny na to, źe te odezwy tylko z iuteressem dworu Rio-Janeirskiego są autentyczne; iakźe więc można sobie ży- ściśle połączonym bydź może, i źe uchwały czyć, aby, gdy właściwym zamiarem iest tyl- Jego Katolicko - Królewskiey Mości w tey lo doczesne zaięcie kraiu dla zabezpieczenia mierze sąmądrzćyszemi, aniżeli (w teraźnieygrania Brazyliyskich, wymieniono w onychże szym stanie H i s z p a n i i nieostrożne i próimje Króla Hiszpańskiego z niebezpieczeń- żne) wołanie o woynę, które się ludowi stwem uderzenia przez to w oczy wielkiey Madryckiemu w usta kładzie."ezęści owych, którzy się pod panowanie Hio B W I E S C Z E N I E. Przy zbliźaiącey się ciepleyszey porze czasu" Zwierzchność mieyscowa przypomina wszystkim ogrody na okręgu miasta Poznania poiadaiacym, ażeby nievwłocznie do obierania wasionek przystąpili, a sczególniey narozwiianie sif w gniazdach pierścionlcewych pilna dali baczność, i te zaraz pod karą ustanowiona piaciu Talarów nisczyli. Poznań dnia a5- Lutego 1817- .",. .

Dyrektor miasta i Pohcyi, CzarnowsRi.

Uwiadomienie. Wincenty Oyrzandshi, który od dawna wyiechał z Departamentu Poznańskiego, a teraz mieszka wGubernii Podolskiey wPowiecje Mochylowskim nad Dniestrem w wsi Graboweach , która trzyma w possessyi od JW. Xiezney Lubamirskiey, prosi bardzo, aby miał wiadomość od swey familii, która wtenczas w Poznańskim w wsi Komorowie mieszkała. Listy go naypewniey pod adressa JPana Teppera, kupca; i obywatela, w Kamieńcu. PodoLkim;, doyd$.

Dodatek.

,

Z Paryża dnia 21, Lutego.

Dnia 10. odprawiła się r3da Ministrów pod przewodnictwem Krób Jmei. - Dnia 18» iadł obiad u Króla Xiąźę FryderYK Heski, brat Krółowey Duńskiey, naczelny wódz Duńskłtgo woyska we Francyr. Urzędy Inspektorów rewizyi i Koramissarzów woiennych połączone będą w iedeu urząd, dla osczędzenia skarbowi znacznych wydatków. Oficerowie Pruskiey osady w T h i o n v i l - le dali dnia 1 C t. m. Koncert na korzyść ubogich wtem mieście, z którego znaczny był dochód, W R e n n ee były przez kilka dni rozruchy. Dowódca woyska, Wiee- Hra. bia de C h effon taines, uyrzał się zniewolonym io wydania ostrego rozkazu dziennego. Z okoliczności zapowiedzianego nowego i podwóynego wydania dzieł W o l t e r s i R o u s s e a u, to iest pięknieyszego dla maiętnieyszych i poślednieyszego dla mniey zamożnych, uchwaliło Duchowieństwo Paryżiie, kazać po wszystkich kościołach wywiesić przez czas postu oświadczenie, ii się nieagadza z duchem Religii, czytać i rozszerzać pisrr* takowe. Wielu młodych Duchownych wychodzi zkraiu, udarrjc się do W s c h o d n i c h I ndy ów iako iMissyonarze. Pan R i g al, odbywane podróż w H iszpanii w interessach pewnego domu handlowego w L u g d u n i e, miał tamże sczególnieysA e zdarzenie, które opowiada v mstępuiącym sposobie: "Jadąc z S a r ag o s s Y do C a l a t aj u d zatrzymany zostałem od 4. u«broiony«h ludzi. Przywódca kb zapytał »ię mnie: Czy festem- Francuzem i czy słuiyłem pod B o n a p a r t e m? Odpowiedziawszy ie nie; kazał mi iechae za sobą. O iakie 700 kroków od drogi po za pag rrkiem uyrzałem pole, okryte kośćmi lutlzkiemi. J eft

(o 10 mieysxe, rzekł do mnie, na k. órer» .wo, współrodacy 4 o o Hiszpanów po o b ę"

» b r a i " 8 o W? z a m o r d o w a A Ł . .

.. . . Z II zaora ło ,m na mielcIelach; na tern " W m

bezstronnemu wędrownikowi opowiadać będę wykonaną w t e m mi «zemstę r Odprowad.ził SS'A?WIEymnIepotera .

Wyszło tu przed kilku dniami dziełko podspyS. Heleny.

Czytamy w niśm, ii F o [

J i e m X VXllpodczas bytności iego w. i a n .

daw.e, apoWwsz y Bona rr par ra <<1onyhst, odebrany niby od Hrabiego M e t .

t e r n r c h, «którym A ust ry, obiecywała uznać młodego N a p oł . o n \ za < £ £

Franeuzk. ego, pod warunkiem, ażeby p o ? wtorme B O o. . l ' k ł -+- - ? plr zrze - mi go do złoienia rządu. Oszukany i o n a. p a r t e rozgmewał «, m O M O n a j M.JW. go, fTallęyral}da n ygorszemi ł l ' l e TSSf ' ? '. WyraIataŁIe · . .. -pO-lOrzv Bon' 2 p o m i A Y sPbfcowych, którzy B o n a p a r t e m u powrót z wyspy E l b y o F L " J I ulamm, W . C d przyłożył a r e tj i<eto-wał- Ij c ? y rt gQ p.berm Umieseza nako"k s ojępuiąc A sczegoł zamordowania Pichegru, Kilku Te karzom i osobom sądowym kazano udać się do T e m p i e dla rozpoznania i stwierdzenia samoboystwa P i c h e g r u , Ci przybyli Z Aeysce, lecz n,e zastali trup*, i Z* zro!d ł pow do dOla" d . oz na «- O w n I e doznało zapewne meprzewidzianych trudno, UL' T r A * * * * * * * *» do skutku. Nazazutrz odebrali znowu taki sam ros* az, i wteufizas ,m trupa pokazano

A Rozmaite wiadomości.

Biegli meteorologowie twierdzą, ii na wiosnę i w lecie tego roku Spodziewaj się tr.zfcba e wulkanicznych wyrzutów i trzęsienia zitmi) zdaie sie. bowiem, iż powierzchnia ziemi bodąca ku biegunowi północnemu zostaie w ważnym elektrycznym stosunku. Publiczne pisma Angielskie wyrazaią, ii ziemia z młodemi drzewami owocoweini ruszyła się przy ieilnym pagórku w Bigox niedaleko Sussex, i przeszła przez rolę, a nawet przez strunaień, i dosyć daleko od dawnieyszego ewoiego iiiieysca osiadła. Uwe drzewka stoią tam tak mocno i prosto, iak gdyby ie od kjlku lat zasadzono. Na drodze, którą ten ogród odprawił, pozostało kilka drzewek, którym się dalsza wędrówka uprzykrzyła} te podobnież rosną tak, iak gdyby jęką ludzką były przesadzone. (?) Pewny Pleban w obwodzie Kaiserslautern, wNiem czech, słyszał w czasie ciem* ney nocy, iż ktoś dobywa się doiego piwnicy. Po cichu otwiera okno, i spostrzega 3ch lu«IZI, Z których ieden wchodzi do piwnicy, a dway inni stoią na straży. Wkrótce ten, co wlazł do piwnicy, woła do drugich: "Znalazłem; iest tu nawet mięso." - Odpowradaią tamci: "N ie potrzeba nam mięsa, tylko chleba! chleba!" -- Pkban otwiera potem Ostrożnie drzwi domu swoiego, pokazuie się, i dway ludzie na straży zostawieni, uciefcaią. Staie przy drzwiach piwnicy; biedny złodziey podaie niu kilka bochenków chleba, które on, »ie nie mówiąc przy sobie kładzie. Nakoniec zbliża się złodziey, i żąda podania sobie ręki" aby mógł wyleźć. Podaie mu U; Pleban, lecz razem chwyta go mocno za ramie. Przestraszony złodziey daie się spokoynie zaprowadzić do izby3 lecz zamiast wyrzutów, mówi do niego prawdziwie chrześciiański Pleban: "Zleście uczynili, żeście mi móy chleb wzięli; lecz nie chcę wam biednym dokuczyć« Weź sobie bochenek chleba; zanieś także po bochenku dla każdego z dwóch twoich, kolie*gów. Przyidźcie iutro, gdy się rozwidni, a każdy z was dostanie odemnie trochę mąki dla dzieci swoich. " Zagęściły się samobóystwa w okolicach R udolfstadt, w Niemczech. Przed kilku tygodniami powiesiły się dwie włościanki na iednem drzewie; wkrótce potem zastrzelił się. w ogrodzie pewny młodzieniec; nieco późniey powiesiła się młoda panienka, córka lekarza w K ó n i g s s e e, aw końcu Stycznia parobek ze wsi E l b e zastrzelił naprzód i6letnią panienkę ewoię narzeczoną, a potem siebie samego, za to, iż dziedzic nie chciał mu pozwolić, ażeby się z nią ożenił.

Doniesienie, Prześwietney Publiczności mam honor do- 51 nieść, że wszelkie gatunki świec woskowych i sto;zków, iako teź wielkich świec kościelni nych i pochodni woskowych i smolanych, za 51 słuszna cenę u mnie dostać można.

li Fryderyk Herbst t . «, 9 Na. Szerokiey ulicy N.<O nijffl

Doniesienie. W Ciąiyniu dostać można w tym czasIe karpików na zarybek.

D o n a i ę c i u.

Na Wildzie w Gephardta kamienicy od Wielkiey Nocy r. b. są staneye z stayniami i wozowniami do naięcia; bliższą wiadomość odebrać można w rynku pod liczbą 61. w kamienicy Szabdskiego na drugiśm piętrze.

Byty Komornik Powiatu Krobskiega.

Fędąc uwolniony na wyraźne moie żądanie od obowiązków Komornikowskich, wzywam tych wszystkich, z którymi się z urzędowych czynności obrachować należy, ażeby do mnie naydaley do 31. Marca r. b. tu do Rawicza zgłosili 1 albo prywatnie, albo teź sądownie ze mną porachowali się, Przytem uwiadomiam, iź wszystkie tytuły mnie powierzone w Sądzie Pokom Powiatu JŁrobskiego złożyłem. Rawicz dnia 21. Lutego 1817 roku.

Królikowski.