GAZETA Wielkiego POZNANS Nro.. 20w Sobotę Xiestwa K r E G O. dnia Marca 1 8 » 7 - OBWIESCZENIE. Kiedy z ustaniem- w Krolewstwie Polskiem migdzy bydłem rogatym chorób,- wszelkie tuteyszy< W łonie Senatu składane odtąd będą prawa, przywileje i ustawy, słowem, wszystkie akta, które stanowią związki towarzyskie. Senat wymirrzać będzie ostatecznie sprawiedliwość Barodowi. " I m ztiakomitsze są te prerogatywy, tem bardziey dowodzą ufność, iaką podobało się N. Panu położyć w grotiie Senatu. "Nie wątpię bynaymaiey, zacni Mężowie, abyście się nie starali odpowiedzieć godnie tylu względom Monarchy. "Okażcie mu pierwszy dowód wdzięczności waszey w bezstronnym wyborze Kandydatów, do którego wkrótce przystąpicie. Osobiste niechęci, równie iak przyiazne związki, ustąpić powinny przed sprawą użyteczności i sprawiedliwości, która stanowi zasadę społeczeństwa. "Będzie riiemniey dowodem cnoty obywatelskiey i wierności dla tronu utrzymywać epokoyność umysłów pomiędzy mieszkańcami Królestwa. Uzywaymy wcałey pełności słodyczy pokoiu, który nam Nieba dały. Nic badaymy wyroków przeznaczenia; doświadczyjiśmy bowiem aź nadto, iak nitbezpiecznem a razem szkodliwetn iest, pragnąć więcey nad to, co nam z kolei losu dozwołonetn bydź może. "U siłowania Senatu dąiyć równie powinny do ugruntowania iedności, która ma łączyć dwa narody iednemu berłu poddane. - Skoro naród ieden przestaie obawiać się drugiego, natenczas wzaiemna nienawiść znika, pełzną uprzedzenia, zawziętość lub interes, źródła niechęci, giną wraz z przyczynami, które ie sprawiały. "Oby węzły przyjaźni i wzaiemnych stosunków zastąpiły mieysce dotkliwych uczuć, które umysłami naszerai tak długo i tak okrutnie miotały! "Dobro ogólne kraiu, spekoyność powszechna, wdzięczność nareszcie, iaką winniśmy Monarsze za dobrodzieystwa na nas zlane, a które spłyną na potomność nasze, wszystko nam zapowiada, wszystko nakazuie potrzebę iednośu dwóch narodów. Konstytucya, którą wspaniałość Monarihy nam nadała, iest zaiste nieocenioiiem dobrem; lecz ufność, która w nas wzbudza osobisty N. Pana charakter, droższym iescze dla nas nazwać się moie skarbem; sczęście bowiem narodów mniey iest przywiązanem do form Konstytucyjnych, iak do jeniuszu Monarchów, którzy niemi władaią. " JNa ten głos odpowiedział Prezyduiący, poczem Senatorowie %vykona1i przysięgę, a po tey udali się do Izby konferencyonalney dla odbywai.ia prac swoich. Z Krakowa dnia 23. Lutego. Dnia 1 5.Towarzystwo naukowe Krakowskie obchodził* rocznicę założenia swoiego przez publiczne pesiedzenie, które Kommissarze trzech dworów, Prezes Senatu, Senatorowie, i oboiey płci znakomici goście, obecnością eweią udarowali. JW. Walenty Litwiński , Prezes Towarzystwa i Rektor Szkoły Główney Krakowskiey zdał sprawę z całorocznych działań Towarzystwa, maiącego iuź przeszło 100 członków, wymieniając, który z nich w ciągu roku iaką rozprawę napisał i czytał bądź na publicznych, bądź na prywatnych positdzeniack. Między innemi, wspomfiiał rozprawę Jułiiana Czermińskiego o charakterze narodów, a w niey wytknął oczywistą potwarz, którą niechętny Polakom Xiądz Pradt na nasz naród rzucił. Z Wiednia dnia 29. Lutego. Peeeł Portugalskie H.abia Marialvaj prosił wczoray uroczyście o rękę Arcy- Xię« źney L e o p o l d y n y dla Jego Krółewicowskiey Mości, Następcy tronu Portugalskiego i Brazyłiańskiego. Hrabia Marialva czyni który da w miesiącu Maiu w A u g a r t e n . Przeznaczona na opędzenie wydatków tego festynu summa, wynosić ma miłiicm Złotych. Od dnia i. Lipca zeszłego roku do d;na i;go m. b. spalono za sto millionow Złotych papierowych jpieniędzy. Przybył tu dnia 15. m. b. Xiąźę Antoni Saski z małżonka swoią. Dotychczasowy Poseł przy dworze Hiszpańskim, Aloyzy Xiążę Kaunitz-Rittberg, mianowany iest Posłem w Rzymie, a na to mieysce Wielko - Rządca L o m b a r d y i , przesiadu;ący w Med y olanie, Franciszek Hrabia S a u r a u, Posłtra przy dworze Hiszpańskim. Dnia i7go powrócił tu Xiążę Rayner z podróży do W ł o c h przedsięwziętey. Arcy-Xiążę Jan kazAł wszystkie swoie zapasy zboża w maiętności T r a v e n b u r g , rozdać pomiędzy swoich poddanych. Dnia 27. m. b. dany będzie koncert w wieliiey salirediuowey na wsparcie ubogich gminy Leopoldstadzkiey. Twierdza powszechnie, iż w C i t t e e e w hrabstwie Dieselburgerskiem zapalono trzynaście szpichlerzow z zapasami zboża f ażeby przezto zniweczyć spekujacye na wyższe iescze cenyJak ze wszystkich okolic E u r o p y, tak i ze wszystkich części Monarchii lednozgodne nadchodzą doniesienia o ciągłey łagodney porze, i wszystko zwiastuie wczesne i żyzue lato. Z Włoch dnia y. Lutego. Na otwarcie nowego teatru Sgó Karola w N eapol u wieiu Sycyiiyvzyk6w wybrało się 2 P a l e r m o; lecz dla przeciwnych wiatrów musitli zatrzymać się f-rzy wysepce I schia. Silą teatralna była oświecona przepysznie, a ubigodrią dla harmonii iak dawna, a to przypisuią t e m u, ie mieysce dla orkiestry iest zaniskie. Chrześciianie na wyspie C y p r z e doznaią wielkiey opieki. Ciź chrześciianie skłonili wielu mieszkańców tamteyszych dosczepienia Jcrowiey ospy, i iuż ią pięciu tysiącom zasczs płono. Wczorayszego wieczora przybyła tu J ey IKrólewicowska Mość, Xiężniczka Waliii. Dziś z rana odwiedzała ta Pani NN. Królestwo i odprawiła z Nimi przeiaidżkę. Przy wriiyściu do hotelu, w którym ta dostoyna Podróżna stanęła, zaprowadzono niezwłocznie straż honorową. N a uczczenie J ey Królewicowskiey Mości oświecony dziś będzie teatr Królewski. Z Bruxtlli dnia 23. Lutego. Nowonarodzony Xiążę tytułować się będzie Xiążęciem Brabanckim. Słychać, iż Pan Ap p p e l i u s wy idzie z Ministerium, a Pan H o i v o e t będzie iego następcą. Ziiaie się takie, iż Pan Go gel zostanie .Ministrem skarbu. . 'Od granic Francji dnia 14. Lutego. Mianowanie Pana P a s q u i e r Kanclerzem mniey wrażenia w Paryżu sprawiło, aniżeli złożenie Pana d'Ambray z tey dostoyności, Popadnienie iego w niełaskę u dworu przypisuią powszechnie uczynionemu przezeń krokowi do Króla. On to, iak mówią, podiął się podać Królowi przełożenie Xiąźąt krwi Królewskiey względem prawa o wyborach departamentowych. "Dodaią nawet, ii przyiaciele, czyli raczey powiernicy Ministra Policyi, zachęcili go do tego kroku, który w Francuskiego i Niderlandzkiego z powinszowaniem scześiiwego uniknienia niebezpieczeństwa w dniu 2 8- "Sty cznła. Ze wszystkich stron nadchodzą adressa powinszowania, które gazeta dw4;rska umiescza. Gazeta dworska zawiera odezwę Królewską z dnia 18. m. b w którey ponowione iest dawnieysze przyrzeczenie nagrody 500 funtów za uięcie i wydanie Chirurga DoktoTa JaK ó ba Wat so na młodszego, a oraz wyznaczona podobna nagroda za przystawienie Artura T h i s t l e w o r d, oskarżonego zaró wnie o występek zdrady. Uwięziono także iednego perHKaTra, iednego szewca i iednego sczotkarza z powodu ostatniego spisku. Widać ze wszystkiego, iak nędznym był cały ten spisek. Przekonywaia się iednak, iż Ministerium chwytać się musi takich środków dla założenia tamy złemu, któreby przecież nareszcie stać się mogło niebezpiecznym dla porządku i spokoyności publiczney, luboć plan w samey rzeczy nie był tak niebezpiecznym, iak go wiadomy TIlport Kommissyi (podługzdania iednego dziennika oppozycyinego) wystawił. - TakieCobb e t t, wydawca osławionego pisma tygodniowego, ma bydź aresztowapym. Izby obcych osób uczynił .Lord S id mo u th wniosek, ażeby Królowi nadana była moc kazania więzić ludzi podeyrzanyeh o spisek przeciw osobie Jego Król. Mci i przeciw rządowi, to iest wniosek o zawieszenie aktu Habea s-Corpu s, iak roku «794. Wniosek ten ma bydź dnia 24. powtórnie odczytanym, i zaraz potem pod rozwagę obydwóch Izb wziętym. Słychać, iż urzędy nIeczynne maią bydź znIeSIone. . Lord Castle re a gh zdał dnia 19. wNiższey Izbie sprawę tayney Kommissyi o zdradzieckich związkach w A ngli i. Rapport ten wchodzi bardziey wsczegóły i do raportu HTab ego A b e r d e n, zdanego w Wyższey Izbie, następuiące zawiera dodatki: "Pierwszego układu było zamiarem, powstać nagle w nocy, napaśdź na żołnierzy, a wśród zrządzoney przez to trwogi zapaliwszy w różnych stronach miasto, opanować szałase, więzienie T o w e r i bank. Wymyślono straszliwą machinę, która miała odpierać iazdę na ulicach. Tymczasem plan ten zamieniono za plan Spafieldski, aźtby się wprzód przekonać, na wielu ludzi liczyć można. Przygotować chciano umysły wydrukowaną odezwę takiey osnowy: "Brytanio weź się do broni! Cały kray oczekuie nadanie z Lo n d y n u hasła. Wyłamuycie sklepy broni, i uzbraiaycie się iak tylko można! Precz z podwyższaniem ceny chleba4 precz z Regentem; precz z Cas tlereaghi em; precz z ich głowami; precz z podatkami; precz z Biskupami! Wszystko to zbyteczne graty. · - 5,000 exemplarzy tey odezwy przylepiono w L o n d y n i e i okolicy." W przeciągu czasu od pierwszego do drugiego zgromadzenia w Sp a fi e 1 d s bywali wszędzie agenci spiskowych dla podsczHwania peślednieyszey J ludzi. Przyobiecywali oni maytkom powiększenie żołdu ipęasje, a żołnierzom stopnie oficerskie za nowego rządu. Opztrywano się w broń, a pewna osoba dostawiła 500 włóczni za zapłatą. Potem nastąpiły wypadki Spafieldskie dnia s. Grudnia. W pismach i mowach źle myślących zalecano sczególniey nisczenie tak zwanych klas przywileiowanych, rozróżniaiąc takowe od narodu, który się składa z samych tylko rolników, rzemieślników, kunsztowników i kramarzy. Zrzekaią się w swoim katechizmie wszelkiey religii i wszelkiey rzetelności przez następujące pytanie i odpowiedź: "Chcecież żyć bez Boga i bez Królów?" . Odpowiedź: "Wyprzysięgamy się wszelkiey tyranii." W -mowach -rozprawiaią częstokroć o tern: ". Któż iest naywiększym i naylepszym kraiu przyiacieiem. Ja K Ó b i n-czyli L o i a 1 i s t a?" W nocy z dnia jJ. Grudnia pełno było na gościńcach ludzi, wyglądających ciekawie wiadomości i szemraiących niezmiernie dowiedziawszy się, if zgiełk bez wszelkiey znaczney szkody poskremiony został, Zle myblący zapewniają, if kilka kroć sto tysięcy ludzi maią naswey stronie. Utrzymują księgę, w którey zapisani wszyscy silni ludzie, dla użycia onychie, i drugą tak nazwaną czarną księgę, w którey zapisane są nazwiska osób, na zemstę wydanych. Wiednem hrabstwie rozciągaią się kluby prawie do wszystkich wsiów. Każdy przystępuiąc iako członek dostaie kartkę hasłowa z napisem: "Bądź w pogotowiu!" Klubiśct mówią iuż o przyszłych swoich własnościach i o burzeniu kościołów. Pozamawiano hardzo wiele broni. Jednakże systema powstania rozszerzyło się tylko po rękodzielnyćh o-kręgach, i żadna wyższa, a nawet średnia klasa nie ma wtem udziału; także mała tylko liczba włościan należała do spisku; tr,waiące przecież prawa nie są dostatecznymi dla potłumienia złego. Mieli nadto spiskowi daleko gorszy zamiar, a to iak niegdyś Rewoiucyooiści Francuzcy. Chcieli wprowadzić wydziały bezpieczeństwa, kluby Jakobińskie, czcrwo BUkupów i t. d. zprlątnąć także rodzina Królewska i t. d. - Na wniosek Lorda Castle-. re a gh uchwalono, wziąść ten rapport w poniedziałek na rozwagę; co w Wyższe y Izbie w piątek nastąpi. Z Stambułu dnia ij. Lutego. Pan R o s e n f e l d, który doświadczeniami swoiemi sczepienia zarazy morowey, powszechną ściągał na siebie uwagę, przetrwawszy 38 dni sczęśliwie bez zarażenia się w szpitalu zapowietrzonym, trzydziestego dziewiątego dnia dotknięty został tym iadem, a czterdziestego padł niestety ofiarą heroizmu swego dla dobra cierpiącey ludzkościdm eryka Hiszpańska. o wypadkach na granicach B r a z y l i i i owey części A m e ryk i Hiszpańskiey, która na lewym brzegu rzeki la P l a t a leży, umieściły gazety Londyńskie rozmaite rozumowania' i uwagi. Z tego wszystkiego inttressuie raywięcey poniższy list pewnego, według własnego twierdzenia w L o n d y n i e osiadłego Brazyliyczyka, do wydawcy gazety Londyńskiey Times pisany: W Londynie dnia I J. Stycznia 1817. "Mości Panie 1 Lubo ręko dzielne płody Angielskie w H i s z p a n i i ciągłym ograniczeniom i zakazom podlegaią, przecież zdaie aię, że WPan w Anglii liberalny użytek a płodów Hiszpańskich czynisz; artykuł bowiem, który oizywiście z Hiszpańskiego pióra pochodzi *), w (gazecie Londyńskiey) *) W rym, całkiem na qrorre Hiszpańską brzmiącym artykule, tak naydotkl.w ey ganiono postępek dworu Portugalskiego, a między innemi twierdzono: źe w Hi> l. pani i tylko ieden glos panuie, który woła: · "Woysko Portugalskie wkroczyło w M o n t e v i d e o III ziemie naszą; wt rgniymy doPortugalii, i «stąpmy zrani tąd wtedy, gdy ono z naszego kraiu ustąpi." Kuryerze z dnia 1 3. t. m. umiesczonym, a dnia nastęnuiąccgo we wszyhtkich gazetach Londyńskich z przyiaźnemi uwagami powtórzonym został. "Rtdaktorowie gazet Angielskich powinni byli, iak się nam zdaie, wnioski swoie obwiniaiące zaańary Gabinetu Brazyliskis-go, przynaymniey tak długo zawiesić, dopokiby oświadczenia, które wkroczenie woyska Portugalskiego do kraiu Moutevideonskiego bez wątpienia za sobą pociągnie, do A n g l i i nie nadeszły. Król Portugalski, fetory wówczas, gdy cała E u r o p a zamilkła, odważył się oprzeć wpływowi B o n a p a r t e g o tak dalec e, że wystawił na utratę koronę, aby.sławę Bwoią i obowiązki z Angliią zawarte utrzymał, bezsprzecznie zasluguie, aby iakowekoiwiek bądź domysły o iego stale rzetelnych postępkach zachodzić mogące, raczey na iego stronę, aniżeli przeciwko niemu iłumaczonemi były. "Gabinet Rio-Janeirski żadną miarą nie może mieć zamiarów rozszerzenia granic swoich; lecz wcale niezawodnie ma prawo spokoyność onychźe zabezpieczyć, a to tern bardziey, źe o lmiię graniczną południowych ** Prowincyi Brazyliyskich ku rzece la P l a t a. , przez długi czas między obydwoma Państwami spory zachodziły. Jedyne rozszerzenie, którego Brązy lia potrzebuie, iest to, które iey rostropna i światła polityka Monarchy oneyźe nadarzyła, gdy tenże porty swoie handlowi wszystkich N arodów otworzył, Sąd Inkwizycyi zniósł, tolerancyą reiigiyną ogłosił, i liberalnym sposobem starał się przynęcić kunsztmistrzów i osadników, mogą* yeh. pomnażać pomyślność Państwa, które dalekiem będąc od potrzeby rozszerzenia granic swoich, nie cierpi na mczem, iak tylko na ludności. "Powinniśmy przeto (powtarzam) sądzić o zamiarach Króla Portugalskiego dopiero z oświadczeń, które on niezawodnie ogłosi, a nie z odezw, wydanych, bez wyraienia imeysca i daty. Bez wątpienia będą i wielkie Mocarstwa, które Hi sz p an i a za pośredników wezwała, tego oświadczenia czekać, nie wyiawiaiąc się przed czasem z przesadami, które się z charakterem Sędziów polubownych, iaki piastować uiaią, żadną miarą pogodzić nie dadzą. "Oto są tymczasem niektóre, facta: W roku i g , b, kiedy miasto i kraina M o n te video koronie Hiszpańskiej iescze podlegały, 1 od powstańców Buenos - Ayreskieh napastowane były, żądali Gubernator Montevideoński i Regencja Ksdyxska iak nayusilriiey wsparcia od woyska Portugalskiego; w skutku tego wysłano tam oddział tegoż woyska, który posunął się aź do M a I d o n a d o, i byłby podobno wszystkie Prowincye Buenos-Ayre<