GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.03.25 Nr24

Wielkiego

Xiestwa

POZNANSKIEGO

Nro. 24.

w Srodę dnia 20. Marca

18»8 -

Z Warszaw«; ćma 17. Marca.

Zjechał do tey btolicy Ctsarsko - Rossyiski Sekretarz Stanu do spraw- zagranicznych, Hrabia Łapo d'istria.

Z Petersburga ,hńa 1$. Lutego.

Wydzinł Minimów .ni etssyi iltiia 29.

Grudnia odtl;r. ł uwiadomienie, ir N. Oaarz potwur<jziJ zdani«- Ministrów o poruczetiiu rzAdJvv Giiberoiy, >n mi« >s u Wice-GubernatorAw, HWzydenforri <Aj w głównych w cznuit o>ldatet,i a się aGuberoiiiiubt.r<!aic.row cywilnych. Sławny Anglik H o war d , zrr.iomy lest »'prac poświęconych dla poeifcsztui» cierpiąccey ludzkości. Nikt bez czułości nie mole czytać iego dzieła o więzień łach Europ e y s k i c h, które zwiedzał. - Ter» prawdziwy przyiaciel ludzi życic swe zakończył w Chersonie roku 1790. ROSEya dla licz« czenia iego panięci postanowiła wyitawić pomnik w O d e s s i e .

Z Kassel dnia 23. Lutego.

Hrabia Ma Uburg iyie ciąg;e na wygnaniu we-«si swoiey G l i m m e r n d e, zakazany Sobie uaysurowiev maiąc powrót do stolicy; Hr biiiit Mais bu rg pvzwolou» udać się da w fcoićitit Uitierehołmskt U) cz.yt.ia uiclkie prrygotowania do pogrzebu zeszłego króla, a w kuścki« S. Mikołaia do koronacji Króla N aitępcy.

ZHamburga dnia /7. Marca.

Dziś mieliśmy tu burzę z didźem, snlegiem, gradem, piorunami i grzmotem, a niekiedy i z poświata, słońca.

Z B2blxellI dnia u. Marca.

Dnia 7. t. m. mieliśmy tu znowu (iak i w Paryżu) straszliwy wicher. Ulice okryte były dachówką, a za miastem naygrubsze drzewa powyrywane i z mieysca swe-go pounoszone. W wielu roieyscach pioruny trzaskały.

Z Leodium dnia u. Marca.

Dnia 7go m. b. wieczór porwał wiatr na drodze pod N a i n u r karyolkę i wrzucił ią w M o o z ę . Znaydowała się w niey pewna niewiasta brzemienna, iedno z iey dzieci i woźnica. Przyśpieszono w pomuc, lecz koń nieccyuił już żadnego poruszenia. Wiatr, noc i straszliwa ulewa, niedozwoliły dalszego ratunku. Wszystkie te osoby zatonęły.

Z Turynu dnia zje Lutego.

Onegday mieliśmy tu trzęsienie z i e m i . - Dwa razy tak mocno runęła ziemia, iż sprzęty domowe poruszały się i dzwony odzywały. Tafcie w G e n u i dało się uczuć trzęsienie ziemi. W P o r t o - M a u r i t i o mieszkańcy z duiouw z przslęknienia pouchodzili.

Z Paryka dnia j3. Marca.

Pr jybył tu przedwczora Hrabia E s s e n , wy «tany z S t o k h o U n u z doniesieniem o zryściu. Króla Kar o I a X I I I. i wstąpieniu aa tron Króla Karola Jana.

IJrzedwc?ora mieliśmy ieecse większy wicher, niż do h 4go m. b. .Do spustoszeń i szkód, które zrządził, należy i to, tź zrzucony z ieducgo domu komin sit-dżącego na koźle Stangreta r3bIr. Takie Lord Castiereagh i Xiążę Ric h e I i e u udadź się maią w tym. roku na kongres Monarchów. Wydrukowano tu list Generała A m e i I wygnańra, kióry pisał do wydawcy iednego z dzienników z prośbą, aby go umieścił. Oto iest ten list: "Jestem Jednym z Generałów wypędzonych ustawą z dnia 24. Lipca 18 15 r. Z wielką trudnością przebyłem rzekę L i g erę (Loire). Gdym się na drugi brzeg dustał, obcy żołnierze, zabrali mi,dosyć znaczną ilość pieniędzy, ktoremi mógłbym się przez lat kilka utrzymywać. Pozostało tylko przy mnie ig scus... W takim stanie tułałem się przez 2 miesiące pieszo, i żebrząc iałmużny, po Departamencie Jura, wSzwaycaryi i Ni emezećb. Wsiadłem na okręt wAłtonie, I przybyłem do An g I i i. TamspDtkał<mfr2rtcuzkiego huzara, który etę dostał w niewolą i tamże osiadł; ten przyrzekł dzielić uą ze mną mizernym zarobkiem swoim pod warunkiem, abym uczył czytać syna iego. Oioz taki to ust przytułek obywatela, który przez 93 tata b ro ni ł s w e y o y c zy z ny ! . .".. W i e I u przybciół moich są o mnie niespokojni, Jiśli to więc WPanu nie zaszkodzi, donieś im w dzienniku twoim, że Gtrurał A m e i I ie s t w A n g I i i o kilka mil o d L o n d y n u, i że żyie tam u huzara niegdyś ffnicuzkitgo, który służył woyskowo pod if gu dowództwem 4 , i w JI n g I i i osijtH. Te-- jedyny mam sposób uwiadomienia o m:ie t'eh, do których gdybym t - i -j 31 prywatnie", mógłbym im z.szkodzić. Jeśli dla możności umiefcz« nia tego listu potrzeba, żeb\ś W Pan przeciw mnie coś dołączył do niego, nie wahty się w ley pod w*glfd*m ocsti' ienia. Ofurule oyczy· l. JIb moiey, co rai tyiko do zniesienia dla uiey pozestaić. podpisano) A. /Imcil. "

Z Włoch dnia 2$. Lutego.

Kongr<ijtrya tak zwana P r o p a g a n d a w Rzymie odebrała z I..I, i 0- Ja» e i ro wiadomość od Missyonnrja Lu do vi c o o iego pier»szych działaniach w Bi J ?) lii. W skutek polecenia, kt<" re odebrał od dworu w R i o · J a n e i r o, odważył się zapuścić w okropne pusiynie Ka liii. Po dlugiey podróży, napadł na dziki naród, Utory zostawiony sam scnie, podobeie-yisaa do zwiersąt, nii do ludzi prowadzi życie. Missyonarz ten moczony 53 osubami tego narodu, iak mężczyzn iak kobiet, zupcłnU* nagich, i a. łukami w ręku, · tarał się przez dnry wzniecić W nich zaufaDie, i dnkazał, it ich znie-wolił póyść zanim J o.niir-szlanja. Za zgod4 rodziców ochrzcił 8 icii dzieci. - Inny Xiądz połączył się teraz x Luriovico w tym zawodzie, i przedsięwzięcie to będzie tak dla nauk, iak i religii korzystne.

Z Mahoń dnia 4. Lutego.

Zawintła tu wczora korweta Tutietańska, dowiaduiąc eię o eskadrę Tunetańską. N a ity korwecie znaytiuwać eię ma Poseł do L o n d y n u przt znaczony.

Z ftndynu dnia 12. Marca.

Lord Wellington uyiohać ma z Paryża doi» s6 m. h. z rztgo wnoszą, iż układy około tego czasu ukończone będą. P e i S z w a, naczelnik Miratów, musiał Ii ani znowu od;ijjj,ić znaczny kawał ziemi, czyniący 08.000 funtów sttrl. dochodu. Podług lisi >w z północney Ameryki, uchwalił Ko gres wybudowani« 10. liuiowych «krętów i 11. fregat.

Henryk, Król Raityeki, wydał dnia 39.

Listopada r. z. odezwę, w którey rocznicę wygnania Francuzów z w.yepy M. D o m i n g o uroczystem naboźtń=twem obchodzić, i nienawiść prztciwko ciemięzcom w ustawicznej pamięci chować nakazał. WdfUgiey odezwie zawii rą się między inntmi: "Urządzenie Połicyi iest jud ukończone, a Uząd zapewnia wezyetk'un klassom ludu opiekę nad ich własnością. Tey, opieki matą takie wszyscy cudzoziemcy z portów zagranicznych przybywający doznawać, tężeli się do Rządu udadzą. « Według wiadomości z Korfu B dnia 15.

Stycznia, był dzień agty Grudnia r. z. dniem dawno pożądanym, w którym uroczyście ogłoszono koństytucyą, ułożoną według artykułu 4go umowy między dworami Wiedeńskim, Petereburgskiro, Londyńskim i Berlińskim, względem losu wysp Jońskich dnia 5go Listopada J8«a- w Paryżu podpieaney, a potwierdzoną przez Xiecia Rejenta połączon yc h Króle stw W. B r y t a n i i i I r l a n d y i , imieniem Jego Angielsko- Królewskiey Mci, iako jedynego i wyłącznego Protektora wysp pomienionych. W skutku tego ogłoszenia wydał Lord T o m a s z M a i t l a n d, iako naczelny Kommissarz, w dzitń nowego roku odezwę w ieayku Włoskim i Greckim, w którey, zmocy t>r3wa onernuż przez koi styturyą nadanego, Byrona E m a n u t I a T b e o t o - ki e g o, Prezesem Aenatu Zjednoczonych Stanów wysp Jońskich w pierwszym A Parlamencie mianował. Współczło kowie pomienionego Senatu zostali przi.z Zgromadzenie prawodawcze z grona onegoć wybrał,i, 1 przt z naczelnego Lord- Kommissarza potwierdzeni.

Z Wenecji dnia 1$. Lutego.

Podług koi'i-tyiuryt, którą wyspy 'ońskie % początkiem tego roku otrzymały, p r a we 5IYK Grecki prawnym. Rząd cywilny składa się ze zgromadzenia prawodawczego, z Senatu i władzy sądowey. Dowódzrwo weyskowe powierzone itst, stosownie do traktatu Paryskiego, dowódzcy korpusu woyeka Angielskiego, l Zgromadzenie prawodawcze obiera 6ię przez wyborców stanu szlacheckiego, Senatorowie ze zgromadzenia prawodawczego a władza sądowa przez Senat. Wybory te ważne-są na lat pięć. Nadzwyczayne zwoływanie lub rozpuaezanie zgromadzenia prawodawczego czyli parlamentu iest w mocy Lorda Naczelnego Ktmmisearza Króla Angielskiego, iako Protektora tych stanów. Władza wytonawrza porutzona iest Senatowi z 6. osób, to iest Prezesowi i 5. Radzcom. Wybór Prezes>, który ma tytuł: Jego Wys o koś ć, zależy od Króla i Protektora. Z Hadzców- mianuie Kotfa iednego, Cefalon al, Z a n t e 1, S a n t a M a u raI, i reszta wysp 1. Wybory te Lord Naczelny Kommissarz potwierdza lub odrzuca. Generalnego Sekretarza stanu obiera Lord Naczelny Kommissarz, a może nim bydż Jończyk l li b Anglik»

Z Madrytu dnia 24. Lutego.

Eskadra Roseyiska stanęła w K ad y xi € dnia si. ffi. b. Urządzaią tu teraz Conserva torium muzyki na wzór Paryskiego.

Z Krakowa dnia 11. Marca.

SEYM KRAKOWSKI.

N a posiedzeniu Seymu dnia 6. Lutego JW.

M o r b i t z e r Delegowany Senater uczynił wniosek: że lubo art. 1 2ty -konstytucyi nakazuie, iż Zgromadzenie Reprezentantów tylko zatrudo<ać się ma ułożeniem kodexu cywilnego, kryminalnego i procedury, a Sądy iszey Instancji i Appeliacyiny stosownie do .5 art.

teyze konstytucyi wyrokować będą w wszelkich sprawach b: z różnicy ich HJIHry lub stanu osób, skąd wnosić naltiy, ii chociażN ayiaśnieysi Protektorowie u go wolnego kraiu, nadoiąc konstytucją, nit chcieli mieć osobnego Sądu handlowego, zezwolili wszelako co do kupców lont zatIósow.-jć prawa; zuracaiąc wiec uwagę na to, fest zdania iżby p 0mimo kodexu cywilu«go, prawa i »bowązki W.spół- t«by.wai« ii, itdto względem drugiego do -dopełnienia w sAbit; z3wi>róó maią ego, bez naruszenia bóntiytucyj, '3K, że osobne przepisy w oddzieli,ern dziele zebrane dla eczegulnych tege lWdJSełft między kupcami odby waiących się czynności w« xlowych i handlwych, tak dla poparcia iih ważności i zabezpieczenia kredytu, iako t< ż przyczynienia się do większego ruchu handlu dl» każdego kraiu korzyści przynoszącego, ustanowić; do których to przepisów urządzenie wexlowe ' Rządu zeszłego Austryackiego pod dniem 10.

Października 1797 r. dla G a 1 i c y i zachodniej w W i e d n i u wydane, a od dnia 1. Styczni» roku 1793 tu zaprowadzone, za wzór służy ćby mogło, ile materye handlowe w pytaniach pod różuemi tytułami rozrzucone, i dotąd do zamienienia w prawo Izbie prawodawczej przedstawione, stanowią ledwie iednę część tych praw, których porządek wexlowy wymaga, i dopiero wepomnione urządzenie obty mute, a hez zastosowania się do niego, prawo wexlowe nie byłoby dostateczne do roztrzygnienia sporu w różnych okolicznościach' handlowych zdarzać się mogących; nadto, ułożone osobne dzieło o porządku wexlowym przyśniwszy nie tylko postępowanie Sędziego przy wyrokowaniu, ale stanie się równie dla handluiącey publiczności dogodnością, i. łatwością do przekonania się u siebie samych o interessie sprzeciwiają« cym się prawu, łub- nie. Z których uwag żądał J W» Senator delegowany, ażeby Wyr fetowanego dzieła przy redakcyi było połeco-. ne, którego wniosku użycie przy redakcyi Izba Prawodawcza postanowiła: poczem postępnią*. tai Izba, w dałabym ciągu Tjtuiu o Appellacyi zamieniła iednomyśtuie w prawo: i.. W skardze o uciąiliwuści insze okoliczności czynu, i inne dowody nad t e, które w I. Instamyi przywodzone były, przywodzić nie wolno. a. W przypadku, gdy wyrok I. Inatancyi kilka kaiegoryi rozsądzonych w sobie zawiera, a co do niektórych założona została «jppelbcya, co do rcSŁty kategoryi ui-zaappf łlowanych, wyroki. Instancyi pudif-ga txekuryi. 5. Sędziemu I. In»tancyi wolno będzie sądzić z mocą tymesa· owey extkudyi, pomimo appellaeyi, rozumifciąc przez tymczasowa A exekucya środki zabezpicczaiąct prze-dmiot przysądzony.. Co do pytania« czyli na przypadek zaniesioney skargi z powodu nieważności wyroku, Sędzia wyższy po uznaniu takoweyie niewaino&ci W rozpoznawanie sprawy w przedmiocie pryn.

cypalnym wchodzie moie} lub nie? «4. gło * sarni przeciwko 5. zamienita Izba w prawo: Na przypadek zaniesioney skargi z powoda nieważności wyroku, Sędzia wyiezy po uznaniu takoweyie nieważności w rozpoznanie sprawy w przedmiocie pryrrcypalnym wchodzić nie m o i e; lecz winien odesłać sprawę; do Sądu I. Instancyi - - N a posiedzeniu dnia g. X< u tego postanowiła Izba Prawodawcza iediiuinyślnte: >. Do zapowiedzenia rzeczy ruchomey do dłużnika naleiącey, w rękach trzecit-go znayduiącey się, prócz dokumentu potrz«ba iesczerezolucyiSędziego. .2. "GdzieV by dokumentu nie b>łtf, zapowitdzer ie tyl ko za kaucyą dozwolone bydź moie. 3. Dobra nieruihome niiey dwo 'h trztcich części Mfafeu ku z dt taxicyi wynikającego w drodze cxekticyi prz< dane bydź nie mogą. 4. S t - kweetracya dochodów i tradycya nie będą a ta

»49newić stopni exekucyi. Wydzierżawienie saś przez publiczną licytacyą będzif-..sti,Pl)itra exekutyi. 4. Spory w drodze txtkucyi mię. dzy prawem przekonywaiącym, a przekonanym na pubiczney Sądu audyencyi, za wezwaniem Patrona przez Patrona, przez w)rok rozstrzygane bydź ruaią. 6. Czwarta tylko część penayi Urzędnika w drodze exekucyi wierzycielom onegoi może bydź przesądzona. - - bo do pytania, czyli extkucya d o o s oby dłużnika może mieć kiedy mieysce, lue nie? 19. głosami przeciwko 9. zamieniła Iz» ba w prawe: Escekucya do osoby dłużnika w linii cywilney mieyeca nie ma. - Co do p)tania: czyli w sprawat-h handlowych ma eiieysce exekucya do oeoby dłużnika, 16. głosami przeciwko 12.. zamieniła Izba wprawo: W sprawach handlowych, ma mieysce exekucya do osoby dłużnika.

Rozmaite wiadomości.

Król Niderlandzki mianował Generafa-Majora Hrabiego G r li n n e, Posłem ae strony W. Xieetwa LuxembUrgekiego przy Seymie związku Niemieckiego, w mieysce Barena . G a g e m, który na własny wniosek chlubne od tego urzędu otrzymał uwolnienie. Dnia l l. m. b. przestała żyć w N e u e t re - lic Xieina M ary a Ludwika Albe r ty <dat owdowiała La nd grafów a Kcsko - Ddrrmstadzka, zdomu Hrabina Ltij ii g en - D a c hs A b urg rBroi eh, w blisko ukończonym fcgtyni roku wieku, swoiego. Jego Królewicowska Mość Xiąię Wił» h e ł m Pruski otrzymał oJI N. (..esarza A I e - x a n d raKaługski pułk piechoty. Okręty Angielskie tamują związki miedzy Chinami a K.oTea, prztzco ha ud I morski tego półwyspu z Chi u am i prawie całkiem usuł. przysłano lisi z napisem: ,; Wolność drukuwolność batogów", w którym -mit zapowiedziano, iż za zdanie swoie o szlachcie w <<izitnniku Nemesis umiesczone, zasłużyłsobie na batogi, i że wkrótce ie in n a t u r a odbitrze. Sadząc po myłkacb ortograficznych, zdaie a 'ui że autor listu bardziey iest oznany z batogiem, aniżeli z piórem. Podług Korrespondenta Hamburgskiego , polieya w Pradze w Czechach, oddaliła z państw Austryatkkh lekarza, Pana G. za to, że iest Wolnym Mularzem. Pod K o Ima r powiesił Sle; żydziak dla miłości. Szanowne zgromadzenie XX. Pijarów w Królestwie Polskiem poniosło znowu dotkliwą stratę w osobie pełnego zasług w zawo« dzie duthownyin i nauczycielskim, Prowincyała swoiego, JX. Stefana Sawickiego, który dnia i». tn. b. w 50. roku życia z tym aię rozstał świstem w Warszawie«

Z Wiadomości Brukowych Wileńskich.

List znaleziony pod Ostia Bramą bez , daty, zapewne przez roztargnienie.

Ma chere Arnie! Gniewałam się st zerze na ciebie, iakerri przeczytała liet twóy ostatni. J ak też można tak się na wsi zakopać. Co mi tam piszesz {je vos devoirs d'ipouse et de me2e; przeciei i ia marn męża, mam rijb-ci; mon mari ma swoi« czynności, a mon fi/S iest przy guwernerze; ia zgoła ith zatrudnień nie mieszam, i spodziewam się, -żt mi nikt niw zarzuci, że iefftem złą żoną, albo złą matką. Pokłóciłam się wrzoray z moim.... zarżał m: ie rnalUetować,' uroił sobie, że może bydż Da Kasynie, kiedy ia tam itieitstem;ale zrobiłam mu scenę, mon medecin m'A trouvee Mulle lendemmn, i itśli MC-nie poprawi, to mu dam odprawę. O I jene ms lause pas tnarchn- sur les pieds. Mogłabym" g:> U pity skarać i odmówiwszy. . . . ama voisinc. . . . .sziloney go zazdrości nabawić, ttuds je ne vatx pas tnarcher sur les tristes des autres. JI propos, on s 'est avisi de nous mettre en ridicule w Wiadomościach Brukowy * ii. Co też oni się lain do nas mieszaią? ImagineZ- VOUS, chtą konietziie, żt byśmy pi» irancuzku nie umiały. N apisali, słyszę, wyraźnie, że my mówierny, iak kukuriki; nio poymuię nawet, co oni prztz zrozumieją!* Stracili głowę widocznie! Niechże sobie krytykuią kogo im się podoba; ale co maią do nas? Cela m 't'tonne que les gens d'esprit, nic im nie odpiszą. Jak można ścierpieć podobne głupstwa, i iescze chcą, żt byśmy Polskie książki czytały; żadnego poczciwego romansu: bo Malwina grat es a Dieu, tuż na ięzyk Francuzki przetłumaczona, et ptiis t tous ces romansfranfais eą tak zaymuiice, une lecture si nourrissante, że prawdziwie nie poymuię, iak mogą żyć te, co ich nie czytają. Nowin żadnych; nudzą się jenerah ie; gdybym nie miała resursu książek, umarłabym z tęsknoty. Na wiosnę iadę do wodo A.iieu. (Podpis tak niewyraźny, że go żadnym sposobem W)decyfrowac nie można.)

Wyiątek trzeci i ostatni Z opisu Strelny przez Pana Swintna. N3 kanale wyższym założone były przez P i o t r a i utrzymywały eic dwa młyny; ieden do mit lenia zboża był przeznaczony, a drugi tartak. Zsmyśldł iescze ten Monarcha założyć tu rękodziejnię broni, i machinę do ro» l p e t e r h o f o w i, i zaymuiący cztery wiorsty kwadrat@wei zamienionym zosuł-prztz I'iatra U id K i' go «'patk, czego dowodzą podsifdz tń iescze iszdłuż i wpoprzvk idące przecięcia proste, które wtenczas b ;ły izysumi i porządnewi drogami, f i o t r W i t I ki począł był także osuszać wielkie błoto o czttry uiorsty na trakcie Hy.kim od S t r e I i y; Itcz przeznaczono było, aby to pr<q dsięwzięcie wielkiey wagi ai dopiero przez Jego C. M. Wielkiego Xiążęcia K o n s t a n t e g o dokonanem zostało. Oeuszo.ie takowe błoto firzydłło wiele grurtu nrodzayotgo, i łąk wybornych. - VV dół X..Il opisanym półokrągłym placem na końcu wału założone były za rządów p i o t r a W i el ki e go obszerne inspekta, a cokolwiek daiey trebhauzy dla brzoskwiń, moreli, wiśni, śliwek i innych drztw owocowych, niemogących wy trzymać ostrości strefy tuttyezey zimową porą. Poza trebhauzy rozciągał się obszerny ogród owocowy założony w smaku Hollendtrskim, do którego od rzeczki Strzałki wprowadzony był kanał. W bok za trebhanzami ciągnęły się zabudowania dla robotników i rzemieślników pracujących nad upiękrztniein S t r e I n y; takowe zabudowania dcnhodzily do starcy drogi Pettrhobkiey, a kończyły się dornern dla doeorcy robotników aż za Strzałką położonym. Za zabudowaniami rzeczonfcmi P i o t r W i e I k i wprewadził S t r z a ł k ę d o od.jogi Aiołandskity pr/.f z kanał z śluzą, szeroki sążni 14, a głęboki stop ośm. Potem zrobiono w mieysc-ich zatoki naymnity maia' .ycb. głębokości groblę na 300 sążni długą, a 6 szeroką, do brzegu którey przybinły iachty Cesarskie, a częsiokroć i statki przewozowe fcryły się przed burzą. Teraz j schty V\ . Xiążęcia stoią o 6 O O sążni ud grobli, a do kanału niogą tylko wchodzić statki pomnieycze, i to Przy zuaczucm wezbraniu.

Do ogrodu dolnego prowadzą ogroinft* wm U murowane, wystawione według piana Hrabiego Raetrełli.

Obt'-rzawszy taki ni sposobem w S t re lnie wszystkie siady pamiętnych zatrudcitń Pio» tra W i e I k i e g o, i to wszystko, co w sku, tek planów t»-go wielkiego Monarchy następcy iego dokonali, zwr )ćmy uwagę na te zaprowadzenia i piace pożyteczne, które właściwie należą do leraźnieyszego a t r ej n y właściciela. - W roqeu i K«' z prawey strony ogromney sadzawki wybudowana koszary dla gwardyi z Laleźącenii do nich st.iyniamL W roku' >8oi (.odobneż wyhodowano z drugity strofy, a w I-Hich następnych wystawiono ieeize pięcioro ko»zar. -- W roku 1805 w niewielkiey odległości od koszar wystawiono wielki szpital bardzo porządny dla 15 O woyekowych. Po zakończeniu łty budowy natychmiast eprowadzono z lazaretów gwardyi chorych, którzy prawie wszyscy z przyczyny zdrowego powb trza, iakicm się oddycha w S t r e I n i e, wyzdrowieli. Niepotrze1ri opisywać ochędóstwa i porządku, iaki tam pannie w całey obszerności tego. wyraża; te nieodstępne są wszędzie, gdzie tylko wysoki dozór Nayiaśnieyszego Xiccia zwraca iego uwagę. Przy lazarecie stoi piękny kościół, w ktoryrn iest wiele kosztownych obrazów, między inne mi i ten, który otrzymał Xiążę Ceearzewic w błogosławieństwie od N. Cesarzowey Ka tarzyny LI. przy za war iu związków ślub łych. Równie też bogate aparaty kośuelne kosztem N. Xiążęcia są sprawione. W roku 1807 całe próżne mkysce pO«,IJ; osadą Strełińską otoczono wałem ziemnym. Plac ten zawiera 60,000 sążni .kwadratowych.

Na nim radowano wielki szpitil i sześcioro koszar dla sześciu szwadronów ułanów gwar« <Iyi z potrzpbnemi stayni.-imi, »wzdłuż 4 gościńca Pet< rhofeHego zbudowano domy dla ogrodników Slrelińskich, tudzież kilka mię «odziennycb życia. W rządzie zabudowań około drogi Peterhofskifey itstAvy; ;odny dc m zaiezdny, gdzie podróżny nietytko za mierną cenę znaydzie stół wyborny, a sczegól»iey kawę, ale nadto może wypocząć naywygodoiey w pokoiach porządnie utrzymywan yc h, i w« wszystko obfituiącycli. Miedzy budowlami Streleńskiemi iest kilka pięknych domków należących do osób prywatnych, z nidłemi ale wyborny eeyuiąoemi widok 0A ró dkami, oraz dom Doktora dozie raiącego ezj.itelów; d«'ie wit Ikie raybZ' .le, dwa dumy dla Inwalidów utrzymywanych na koszcie Wielkiego Xiążęcia Cesarze wica. W domach jlych, pomiesczeni są tylko ci «oiowni. y, kio xzy pod" osobisteur dowództwem Jtgi Cceazzewicowskiey Muśct potykali się vv luźnych kampanirach. --i Niceo aaley z prawcy struny kanału są zabudowania, iz>li witsdlaln.w.i-idów żonatych, w którey itst 30 domów.

1- Tu w roku 1 H* 7'K, Cesjczewu rozkazał Wydzielić dla każdtgo szwadto»u Bjzily gwat4yr pułku ułanów po poltorey dziesięciny gruntu n» ogrody, w których żołnierze zasiewają dla siebie ziemniaki, sadzą kapusta i inrj ej» r z y n y; a p r z e t o w «o b y m c z asi e o d z atrudnień powołania raaią przyjemne zatrudnienie gaspodarski-r. - W roku igiawyv budowano pOII3Cl brzegiem S t r z a ł k i osia domów dla kolonietów; w raku zaś 1 s 1 i wybudowano tt scze 20 takich domów, i ula każdtgo- wydzielono 3 A dzif się- in ziemi, zawitraiącey grunt zd-t:>y da uprawy .roli, łąki, i należytą ilość hsu. Osada akłjda się teraz z tfwórfe w«, z których h d n ę nazwał Wielki Xiążę N e y d o r f, a drugą N e y b a u· cno T aki e w roku «8' 2 wystawiono kościół dl» kulonietów, do którego- Wielki Xiąię sprawił naczynia srebrne, darował bogato oprawną etarą bibliią z ryrinarru, i h-duabre pokrycia na ołtarz i kat«drę,. Wydzielił dla

2!

Pastors i «ług kościelnych 50 dziesięcin gmn> tu ornego, i potrzebną ilość łąk .wybornych. Kościół itst poświęcony świętym Apostołom Piotrowi i Pawłowi.

Staw rAkodziełny ma długości Sążni 150 a eztrokoś i do 100. Zbiera się doniego woda 2 rzeczki Mrzałkt płynącey z Kopszy do niewitlkiego jeztGra, które, miało pitrwey głębokości 5. stup, lecz po przerwaniu grobli przy witlkiey drodze bivikity w miesiącu Kwietniu I79S [lIlII, 'itdy wszystkie tamy zniesione zortafy i śluzy iiopaute, zrobiono nową .grobie ninc»wnie iżsją, z wolnym spustem IIIHII sczciiiy in pod wielkim granitowym rao*fcin. - N as, zcgulną zasługuie uwagę młyn piiuiący mahort' .wt drzewo, do naychńszego fur liro ivotiia On, bii zdatne. Za pomocz, kuła z innego żeliza, opatrzonego w należytą ilość zAbaw umiesczonych, w przyzwoiteis niityscu, rozrjyna w krótkim czasie ogromne kawały maho .inwe na dtskr, nieprzechodzące w grubości I cala, a szerokie na 3j kropy« Po opisaniu Strtleńskicb zaprewadzeń należy itscze namier.ić o machinie sprowadza- j iącey wodę ćo dolnego piętra pałacu w pocłwóyne rury, a wyprowadzone z naybliższey sadzawki, napełniaią« ey się wo.lą za pomocą maihiny podooszącey wodę w górę, umie- I sczoney koło wif Ikiey Pomaranczsini w parterze nad strumieniem wy pływającym z A t r ż a ł - ; ki. Machina ta podnosi wodę do sadzawki zamków« y pięć sążni w górę, a składa się z koła i dwóch zakrzywionych konewek porusza» iącycb się za pomocą sprężyn. Naprzód konewka prawą podnosi wodę na 2-Ł sąż ii, wylewa do skrzyni, z_którey bierze się, i podnosi się za pomocą druAiey podobney konewki także na 2-*- sążni do skrzyni, z którey wpływa i ui za pośrednictwem rur drewAiatiyck do sadzawki.

Dodatek,