GAZETA Wielkiego Xiestwa POZNANSKIEGO Nro. 24. w Srodę dnia 20. Marca 18»8 - Z Warszaw«; ćma 17. Marca. Zjechał do tey btolicy Ctsarsko - Rossyiski Sekretarz Stanu do spraw- zagranicznych, Hrabia Łapo d'istria. Z Petersburga ,hńa 1$. Lutego. Wydzinł Minimów .ni etssyi iltiia 29. Grudnia odtl;r. ł uwiadomienie, ir N. Oaarz potwurn mi« >s u Wice-GubernatorAw, HWzydenforri ldatet,i a się aGuberoiiiiubt.rw z północney Ameryki, uchwalił Ko gres wybudowani« 10. liuiowych «krętów i 11. fregat. Henryk, Król Raityeki, wydał dnia 39. Listopada r. z. odezwę, w którey rocznicę wygnania Francuzów z w.yepy M. D o m i n g o uroczystem naboźtń=twem obchodzić, i nienawiść prztciwko ciemięzcom w ustawicznej pamięci chować nakazał. WdfUgiey odezwie zawii rą się między inntmi: "Urządzenie Połicyi iest jud ukończone, a Uząd zapewnia wezyetk'un klassom ludu opiekę nad ich własnością. Tey, opieki matą takie wszyscy cudzoziemcy z portów zagranicznych przybywający doznawać, tężeli się do Rządu udadzą. « Według wiadomości z Korfu B dnia 15. Stycznia, był dzień agty Grudnia r. z. dniem dawno pożądanym, w którym uroczyście ogłoszono koństytucyą, ułożoną według artykułu 4go umowy między dworami Wiedeńskim, Petereburgskiro, Londyńskim i Berlińskim, względem losu wysp Jońskich dnia 5go Listopada J8«a- w Paryżu podpieaney, a potwierdzoną przez Xiecia Rejenta połączon yc h Króle stw W. B r y t a n i i i I r l a n d y i , imieniem Jego Angielsko- Królewskiey Mci, iako jedynego i wyłącznego Protektora wysp pomienionych. W skutku tego ogłoszenia wydał Lord T o m a s z M a i t l a n d, iako naczelny Kommissarz, w dzitń nowego roku odezwę w ieayku Włoskim i Greckim, w którey, zmocy t>r3wa onernuż przez koi styturyą nadanego, Byrona E m a n u t I a T b e o t o - ki e g o, Prezesem Aenatu Zjednoczonych Stanów wysp Jońskich w pierwszym A Parlamencie mianował. Współczło kowie pomienionego Senatu zostali przi.z Zgromadzenie prawodawcze z grona onegoć wybrał,i, 1 przt z naczelnego Lord- Kommissarza potwierdzeni. Z Wenecji dnia 1$. Lutego. Podług koi'i-tyiuryt, którą wyspy 'ońskie % początkiem tego roku otrzymały, p r a we 5IYK Grecki prawnym. Rząd cywilny składa się ze zgromadzenia prawodawczego, z Senatu i władzy sądowey. Dowódzrwo weyskowe powierzone itst, stosownie do traktatu Paryskiego, dowódzcy korpusu woyeka Angielskiego, l Zgromadzenie prawodawcze obiera 6ię przez wyborców stanu szlacheckiego, Senatorowie ze zgromadzenia prawodawczego a władza sądowa przez Senat. Wybory te ważne-są na lat pięć. Nadzwyczayne zwoływanie lub rozpuaezanie zgromadzenia prawodawczego czyli parlamentu iest w mocy Lorda Naczelnego Ktmmisearza Króla Angielskiego, iako Protektora tych stanów. Władza wytonawrza porutzona iest Senatowi z 6. osób, to iest Prezesowi i 5. Radzcom. Wybór Prezes>, który ma tytuł: Jego Wys o koś ć, zależy od Króla i Protektora. Z Hadzców- mianuie Kotfa iednego, Cefalon al, Z a n t e 1, S a n t a M a u raI, i reszta wysp 1. Wybory te Lord Naczelny Kommissarz potwierdza lub odrzuca. Generalnego Sekretarza stanu obiera Lord Naczelny Kommissarz, a może nim bydż Jończyk l li b Anglik» Z Madrytu dnia 24. Lutego. Eskadra Roseyiska stanęła w K ad y xi € dnia si. ffi. b. Urządzaią tu teraz Conserva torium muzyki na wzór Paryskiego. Z Krakowa dnia 11. Marca. SEYM KRAKOWSKI. N a posiedzeniu Seymu dnia 6. Lutego JW. M o r b i t z e r Delegowany Senater uczynił wniosek: że lubo art. 1 2ty -konstytucyi nakazuie, iż Zgromadzenie Reprezentantów tylko zatrudoróó maią ego, bez naruszenia bóntiytucyj, '3K, że osobne przepisy w oddzieli,ern dziele zebrane dla eczegulnych tege lWdJSełft między kupcami odby waiących się czynności w« xlowych i handlwych, tak dla poparcia iih ważności i zabezpieczenia kredytu, iako t< ż przyczynienia się do większego ruchu handlu dl» każdego kraiu korzyści przynoszącego, ustanowić; do których to przepisów urządzenie wexlowe ' Rządu zeszłego Austryackiego pod dniem 10. Października 1797 r. dla G a 1 i c y i zachodniej w W i e d n i u wydane, a od dnia 1. Styczni» roku 1793 tu zaprowadzone, za wzór służy ćby mogło, ile materye handlowe w pytaniach pod różuemi tytułami rozrzucone, i dotąd do zamienienia w prawo Izbie prawodawczej przedstawione, stanowią ledwie iednę część tych praw, których porządek wexlowy wymaga, i dopiero wepomnione urządzenie obty mute, a hez zastosowania się do niego, prawo wexlowe nie byłoby dostateczne do roztrzygnienia sporu w różnych okolicznościach' handlowych zdarzać się mogących; nadto, ułożone osobne dzieło o porządku wexlowym przyśniwszy nie tylko postępowanie Sędziego przy wyrokowaniu, ale stanie się równie dla handluiącey publiczności dogodnością, i. łatwością do przekonania się u siebie samych o interessie sprzeciwiają« cym się prawu, łub- nie. Z których uwag żądał J W» Senator delegowany, ażeby Wyr fetowanego dzieła przy redakcyi było połeco-. ne, którego wniosku użycie przy redakcyi Izba Prawodawcza postanowiła: poczem postępnią*. tai Izba, w dałabym ciągu Tjtuiu o Appellacyi zamieniła iednomyśtuie w prawo: i.. W skardze o uciąiliwuści insze okoliczności czynu, i inne dowody nad t e, które w I. Instamyi przywodzone były, przywodzić nie wolno. a. W przypadku, gdy wyrok I. Inatancyi kilka kaiegoryi rozsądzonych w sobie zawiera, a co do niektórych założona została «jppelbcya, co do rcSŁty kategoryi ui-zaappf łlowanych, wyroki. Instancyi pudif-ga txekuryi. 5. Sędziemu I. In»tancyi wolno będzie sądzić z mocą tymesa· owey extkudyi, pomimo appellaeyi, rozumifciąc przez tymczasowa A exekucya środki zabezpicczaiąct prze-dmiot przysądzony.. Co do pytania« czyli na przypadek zaniesioney skargi z powodu nieważności wyroku, Sędzia wyższy po uznaniu takoweyie niewaino&ci W rozpoznawanie sprawy w przedmiocie pryn. cypalnym wchodzie moie} lub nie? «4. gło * sarni przeciwko 5. zamienita Izba w prawo: Na przypadek zaniesioney skargi z powoda nieważności wyroku, Sędzia wyiezy po uznaniu takoweyie nieważności w rozpoznanie sprawy w przedmiocie pryrrcypalnym wchodzić nie m o i e; lecz winien odesłać sprawę; do Sądu I. Instancyi - - N a posiedzeniu dnia g. X< u tego postanowiła Izba Prawodawcza iediiuinyślnte: >. Do zapowiedzenia rzeczy ruchomey do dłużnika naleiącey, w rękach trzecit-go znayduiącey się, prócz dokumentu potrz«ba iesczerezolucyiSędziego. .2. "GdzieV by dokumentu nie b>łtf, zapowitdzer ie tyl ko za kaucyą dozwolone bydź moie. 3. Dobra nieruihome niiey dwo 'h trztcich części Mfafeu ku z dt taxicyi wynikającego w drodze cxekticyi prz< dane bydź nie mogą. 4. S t - kweetracya dochodów i tradycya nie będą a ta »49newić stopni exekucyi. Wydzierżawienie saś przez publiczną licytacyą będzif-..sti,Pl)itra exekutyi. 4. Spory w drodze txtkucyi mię. dzy prawem przekonywaiącym, a przekonanym na pubiczney Sądu audyencyi, za wezwaniem Patrona przez Patrona, przez w)rok rozstrzygane bydź ruaią. 6. Czwarta tylko część penayi Urzędnika w drodze exekucyi wierzycielom onegoi może bydź przesądzona. - - bo do pytania, czyli extkucya d o o s oby dłużnika może mieć kiedy mieysce, lue nie? 19. głosami przeciwko 9. zamieniła Iz» ba w prawe: Escekucya do osoby dłużnika w linii cywilney mieyeca nie ma. - Co do p)tania: czyli w sprawat-h handlowych ma eiieysce exekucya do oeoby dłużnika, 16. głosami przeciwko 12.. zamieniła Izba wprawo: W sprawach handlowych, ma mieysce exekucya do osoby dłużnika. Rozmaite wiadomości. Król Niderlandzki mianował Generafa-Majora Hrabiego G r li n n e, Posłem ae strony W. Xieetwa LuxembUrgekiego przy Seymie związku Niemieckiego, w mieysce Barena . G a g e m, który na własny wniosek chlubne od tego urzędu otrzymał uwolnienie. Dnia l l. m. b. przestała żyć w N e u e t re - lic Xieina M ary a Ludwika Albe r ty U pity skarać i odmówiwszy. . . . ama voisinc. . . . .sziloney go zazdrości nabawić, ttuds je ne vatx pas tnarcher sur les tristes des autres. JI propos, on s 'est avisi de nous mettre en ridicule w Wiadomościach Brukowy * ii. Co też oni się lain do nas mieszaią? ImagineZ- VOUS, chtą konietziie, żt byśmy pi» irancuzku nie umiały. N apisali, słyszę, wyraźnie, że my mówierny, iak kukuriki; nio poymuię nawet, co oni prztz zrozumieją!* Stracili głowę widocznie! Niechże sobie krytykuią kogo im się podoba; ale co maią do nas? Cela m 't'tonne que les gens d'esprit, nic im nie odpiszą. Jak można ścierpieć podobne głupstwa, i iescze chcą, żt byśmy Polskie książki czytały; żadnego poczciwego romansu: bo Malwina grat es a Dieu, tuż na ięzyk Francuzki przetłumaczona, et ptiis t tous ces romansfranfais eą tak zaymuiice, une lecture si nourrissante, że prawdziwie nie poymuię, iak mogą żyć te, co ich nie czytają. Nowin żadnych; nudzą się jenerah ie; gdybym nie miała resursu książek, umarłabym z tęsknoty. Na wiosnę iadę do wodo A.iieu. (Podpis tak niewyraźny, że go żadnym sposobem W)decyfrowac nie można.) Wyiątek trzeci i ostatni Z opisu Strelny przez Pana Swintna. N3 kanale wyższym założone były przez P i o t r a i utrzymywały eic dwa młyny; ieden do mit lenia zboża był przeznaczony, a drugi tartak. Zsmyśldł iescze ten Monarcha założyć tu rękodziejnię broni, i machinę do ro» l p e t e r h o f o w i, i zaymuiący cztery wiorsty kwadrat@wei zamienionym zosuł-prztz I'iatra U id K i' go «'patk, czego dowodzą podsifdz tń iescze iszdłuż i wpoprzvk idące przecięcia proste, które wtenczas b ;ły izysumi i porządnewi drogami, f i o t r W i t I ki począł był także osuszać wielkie błoto o czttry uiorsty na trakcie Hy.kim od S t r e I i y; Itcz przeznaczono było, aby to pr8oi (.odobneż wyhodowano z drugity strofy, a w I-Hich następnych wystawiono ieeize pięcioro ko»zar. -- W roku 1805 w niewielkiey odległości od koszar wystawiono wielki szpital bardzo porządny dla 15 O woyekowych. Po zakończeniu łty budowy natychmiast eprowadzono z lazaretów gwardyi chorych, którzy prawie wszyscy z przyczyny zdrowego powb trza, iakicm się oddycha w S t r e I n i e, wyzdrowieli. Niepotrze1ri opisywać ochędóstwa i porządku, iaki tam pannie w całey obszerności tego. wyraża; te nieodstępne są wszędzie, gdzie tylko wysoki dozór Nayiaśnieyszego Xiccia zwraca iego uwagę. Przy lazarecie stoi piękny kościół, w ktoryrn iest wiele kosztownych obrazów, między inne mi i ten, który otrzymał Xiążę Ceearzewic w błogosławieństwie od N. Cesarzowey Ka tarzyny LI. przy za war iu związków ślub łych. Równie też bogate aparaty kośuelne kosztem N. Xiążęcia są sprawione. W roku 1807 całe próżne mkysce pO«,IJ; osadą Strełińską otoczono wałem ziemnym. Plac ten zawiera 60,000 sążni .kwadratowych. Na nim radowano wielki szpitil i sześcioro koszar dla sześciu szwadronów ułanów gwar« li witsdlaln.w.i-idów żonatych, w którey itst 30 domów. 1- Tu w roku 1 H* 7'K, Cesjczewu rozkazał Wydzielić dla każdtgo szwadto»u Bjzily gwat4yr pułku ułanów po poltorey dziesięciny gruntu n» ogrody, w których żołnierze zasiewają dla siebie ziemniaki, sadzą kapusta i inrj ej» r z y n y; a p r z e t o w «o b y m c z asi e o d z atrudnień powołania raaią przyjemne zatrudnienie gaspodarski-r. - W roku igiawyv budowano pOII3Cl brzegiem S t r z a ł k i osia domów dla kolonietów; w raku zaś 1 s 1 i wybudowano tt scze 20 takich domów, i ula każdtgo- wydzielono 3 A dzif się- in ziemi, zawitraiącey grunt zd-t:>y da uprawy .roli, łąki, i należytą ilość hsu. Osada akłjda się teraz z tfwórfe w«, z których h d n ę nazwał Wielki Xiążę N e y d o r f, a drugą N e y b a u· cno T aki e w roku «8' 2 wystawiono kościół dl» kulonietów, do którego- Wielki Xiąię sprawił naczynia srebrne, darował bogato oprawną etarą bibliią z ryrinarru, i h-duabre pokrycia na ołtarz i kat«drę,. Wydzielił dla 2! Pastors i «ług kościelnych 50 dziesięcin gmn> tu ornego, i potrzebną ilość łąk .wybornych. Kościół itst poświęcony świętym Apostołom Piotrowi i Pawłowi. Staw rAkodziełny ma długości Sążni 150 a eztrokoś i do 100. Zbiera się doniego woda 2 rzeczki Mrzałkt płynącey z Kopszy do niewitlkiego jeztGra, które, miało pitrwey głębokości 5. stup, lecz po przerwaniu grobli przy witlkiey drodze bivikity w miesiącu Kwietniu I79S [lIlII, 'itdy wszystkie tamy zniesione zortafy i śluzy iiopaute, zrobiono nową .grobie ninc»wnie iżsją, z wolnym spustem IIIHII sczciiiy in pod wielkim granitowym rao*fcin. - N as, zcgulną zasługuie uwagę młyn piiuiący mahort' .wt drzewo, do naychńszego fur liro ivotiia On, bii zdatne. Za pomocz, kuła z innego żeliza, opatrzonego w należytą ilość zAbaw umiesczonych, w przyzwoiteis niityscu, rozrjyna w krótkim czasie ogromne kawały maho .inwe na dtskr, nieprzechodzące w grubości I cala, a szerokie na 3j kropy« Po opisaniu Strtleńskicb zaprewadzeń należy itscze namier.ić o machinie sprowadza- j iącey wodę ćo dolnego piętra pałacu w pocłwóyne rury, a wyprowadzone z naybliższey sadzawki, napełniaią« ey się wo.lą za pomocą maihiny podooszącey wodę w górę, umie- I sczoney koło wif Ikiey Pomaranczsini w parterze nad strumieniem wy pływającym z A t r ż a ł - ; ki. Machina ta podnosi wodę do sadzawki zamków« y pięć sążni w górę, a składa się z koła i dwóch zakrzywionych konewek porusza» iącycb się za pomocą sprężyn. Naprzód konewka prawą podnosi wodę na 2-Ł sąż ii, wylewa do skrzyni, z_którey bierze się, i podnosi się za pomocą druAiey podobney konewki także na 2-*- sążni do skrzyni, z którey wpływa i ui za pośrednictwem rur drewAiatiyck do sadzawki. Dodatek,