GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.04.29 Nr34

Wielkiego

Xiestwa

POZNANSKIEGO

Nro. 34.

w Srodę dnja 29. Kwietnia i8»8

Z Berlina dnia :J. Kwietnia.

Dnia \%. tuieysze wyższe cywilne i woyskowc władze złożyły uszanowanie swe Jego Ceearzewicowskity Mci, W. Xicciu Michał o w i ; nazaiutrz grono dyplomatycane. - Dnia so. oglądał Cesarzewic Jmc, w towarzystwie N. Króla, woysko osady tuteyszey i Poczd2tnskiey, które stało w paradzie na obu stronach pod U parni. Dnia 21. wykonało toż woysko rc ż'ie cbroty na Wzgórzach Tempelhofakhh w ob ecnościJ«go, a dnia 33.

popisywało się p.rzed N im w okolicy kplooii G r u n e wal d. Tfgoi dnia o wieczorney porze odiechał r:o;Cesarzewic J m ć d o L i p s k a. Dnia 50.Bi.b. powrócił Ja. Xiążę Kanclerz <<1auu Z prowincyi Heńekich, do Glienike przy p o c z d a m i u . Podpułkownik B r a u c h i t s c h , Adjutant Królewski, powrócił z Warszawy.

Z Warszawy dnia 21. Kwietnia.

N. Pan bywa codziennie w kaplicy zarnkowey na nabożeństwie wietkotygodniowem, które poprzedza zwykle wielką, uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego, przypadaiąc) według kalendarza kościoła Greckiego w przy-. szła niedzielę. Przeszłey niedzieli obiadowali u stołu N.

Pana Namiestnik Królewski, Naczelnicy obu Izb Sejmowych i Generałowie.

JP. JózefRichter rysownik, i iego brat Kar o l R i c h t e r sztycharz, przedsiębiorą wydać ig widoków P u ł a w, pomieszkania wieyekiego Ja. Xiążęcia C z a r t o r y s k i e g o . Widoki te będaAaitf seppia robione. Każdy z nich będzie miał 19 calów długości, a 13 calów szerokości.

Wyszło tu W tych dniach dziełko wierszem

napisane, pod tytułem: Jonfajg, nadzgon e m s. p. X. c c uj o. e fa A P o i ua t owe ki e g o. S FYM KRO r F S T W A p r l r " r l r r JI SEYM KRÓLESTWA POLSKIEGO.

Izba Poselska.* I W *", ĄttrAK'Ma.

hl fhTff-T, omowychw obu Izbach do dnia is.b.m., zebrał, s,ę dnu tegoż Poełowie , Deputowani na posiedzenie, któro, po odczytaney przez JVV. Sekretarz, bici« obecnych, z ,g»ł IW, Marszałek etósowną mową. - D a ł potem gło, JW. Radcy Stanu nadzwyczaynemuXaweremu Potoc ki e m u, który wprowadzaj projekt kodęxu karnego, potrzi-bę_przyiccia tegoż w mocnych powodach wykazał, a razem ośw.adAył żądanie powtórnego dozwolenia od laski głosu, gdyby w skutku roz.rząsania dalsze wy.aśmenie okazało sie. bydź potrzebne. - Po mowi.iego z.brał glos JW. Gabriel B A r n a c k «, zastępu. ący członek KomraisWfi urawodawczey w na. tę,p«ych wyrazach, "Prześwietna Izbo Poselska! N aywyf»zy scztbel udoskonalenia społeczności iest, zaprowadzenie w niey panowania prawa. Tege sczęścia zorza w tey chwili się nad P o l s k ą wznosi. Brawa upoważniaiące i urządzaiące nasze mIenIe, «ą materyalne tak, iak ich przedmiot; ale prawa, których władza iest nad namiętnością i nad wolą, ich berło iest z nieba, ich rozkazy eą do duszy-Tey wagI iest proiekt, który wam czytany będzie Szanowni Reprezentanci narodu. Wznieście <<ię do godności waszey, aby go wysłuchać i rozważyć. - Rzecz ieet tey świętości, że byłby występnym każdy z nas, ktobyznaydoakonalszego rozbiorą przeświadczenia dla · iebie nie czerpał, a tylko uprzedzeniem, " j r T II-. T ' albo oboiętooscią powodowany niósł opinią, - Czekaią po wae ci, co was wysłali, poprawy swoiego mienia, czekaią tern więcey poprawy obyczaiów. Jeżeli Kodex, który j wam przesycany będąc, zamiarom mo uL

362"ności nieodpowie, tedy * ie ie« godzeń tey, którą mam o nim opinii. Poświadczenia! «" «irgo wzywam, nie uprzedzenia; dlatego sobie żadney pochyły projekt« niepozwa, a fi , N aypiękniey.za ofiara, która waswm u powołaniu, wj.zemn« 51 żęcie, iest uwaga, horą tern, prawu poświęcicie. Stan naygodnieyszy 0« w tey ch Ji i e S t stan wolności od wszelkiego uprzedzeniaw.nasze ręce schodzi "sczyt z daru Wielkoi myślneg,> Monarchy nadać P o l s c e oanowanie prawa, . a naszym n a s s e m L e w i * przykład i pole postępowań w dalsze« udoskonałeniu społeczeńskim.« Następnie AV\ Marszałek wezwał JW Sekretarza do odczytania projektu karneeo", w c z I fi oiu-dopomogli JW W Ob nicki Poseł* Łosicki, i Stanisław G r a b o weki Poseł Stanistawowaki. _ Po odczytaniu dwóch k.iae

A , . któjeyth S Z a , w' p ., do « · kryminalnych, tudzież o zbrodniach i karach na nie: druga zaś o występkach i ia.to.owa-" n i li kar do nich, obeymuią, Jw. Marszałek oświadczył, ii odczytanie trzeciey księgi i rozfrząsanie całego projektu dłużmy rozwagi wymagające do dnia so. b. m. odkłada_ W Izb-e zaś Senatorekiey, dla nieukońćzonych działań Kommissyi z Radą Stanu, posiedzenie tey Izby na dz.eń 1S t Y odroczone do dnia także ao odłożone zostało,

Dalszy ciąg Rapportu o czynnościach dwuletnich Rządu, czytanego na drugiem posiidzeniu Seymu Królestwa Polskiego d uia ag. Marca. Wydział Szkolny.

,Iłal< ws stkii€l \<O;i\ \ h! W?liaVlowł vA.ca:, ti\łt saególnieyaauki i publiczne sjkoły smutnemu wpływowi zaburzeń woiennych uległy. Już w Xieztwie Waruawskietn ro wszystkich DeparTM f 1 cjJlae /01 y J '" b : e" d hl . prowa zone, sczyciły się główna szkoła Kra'co.vika, doitatecznm licjba. s*ół Departamentowych » PowUtoAcb* świecenia dla nayużyucznieyszey i w grubey e*e2 £ £ ' p o J\ i o n e y W l ud, i. uł hczbę tysiąca p i - - h. : Z ł Królstwo Polskie, po odpaL e i i u do P«tf Departamentów WKkopohk.ch . . " . ' l utworzenIU Obwodu Kokowsklego, znalazło sie K a .: o w H urach. i edukacyiney szkoły, aw ele marnych o połowę prawe poniosło usczerbek. WóWwódikie i Powiatów* wsrod saK Ł e ó , gorliwości* isprzy.anu-m raukoui RK tyinc*soVey od zupełnego rozprzężenia 0chrY-Holle w wicu m.eyscach nachyliły si{ do S ba«ooY por«adU ustabc i straty pcnie)Ke nagrodzić, & u i e ««*.» bjło przy wspai.al',Y W C. K. Mości dla nauk op:ece i hoynoSCI - na mreyscu Akademii Krakowscy powstał liKa W CK. Mości wzniecony, i tytułem Królewskiego za-.czycony bmwerbtet Warszawski. D J\ . o l U Z rzez czynu, y-aran.a Kommissyi urządzo"y w ozdobnym gmachu przyzwoicie umiesczony, w nauczycieli zdolnych" częścią własnego p L y b c l m US-o,ob UnU, części» x»granicy «cel PH"cellH '.lentami sprowadzonych opatrzony, w roku zeszłym otworzył naukowe sale do których pierwszym iui były po«.ckicm wydziały akad'" .i;czne prawa i administracyi, oraz lekarski, przody założone. - Liczy on na teraz 44 P .ofesNQ « , prabzto 300 ucm.ow których M p e J\ e c?r z ':Ie Le g(OOOo zwabiać będą talent i nauczycIelI, l oCHcau;ea sie do oświecenia ochota. - Nim minowanie Rektora nastąpi, lest on pod za«"damiem Rady ogo'.ney Uniwersytetu z 5ciu członków zbźoney, którey przewodniczy znany 1- fa owi z niezmordewaney w posługach publicznyeh gorliwości Radca Stanu Staszic. Początki naukowych zakładów, ieżeli w tak krótkimI czasie nie mogą wystawić zupełnego i stosownego zbior - ieżeli niektóre z gabinetów Iiescze n.e odpowIadała potrzebie 1 godności tego naczelnego szkół Instytutu, niektóre iednak mż za to chlubna a 1 - > uniiesczen» i r wewnętrznego dostu-tu, ekazuli; postać. - Muzeum fizyczne, laboratorium chemiczne, 'gabinet historyi naturalney, zbiór mineralogiczny iescze nie są tyle opatrzone, aby ich słabe pierwiastki na wsporcnkn.e zasłużyły. Zbiór zoologiczny i botaniczny dopiero.iest celem starań i nosKliwości - Przecież gabinet sj.tuk pięknych wystawia nie tylko bogaty zakład posągowych wzo rów, ktśre niegdyśmalarnie Stanisława Augusta napełniały, lecz powiększonym został zakupionym po tymże Królu szacownym zbiorem kopersztychów i rysunków, których liczbę około

?63 80,000 wynoszącą, szfachenym dh nsnfc i rzadkim darem Minister U orządków Rehg'iynych i Oświecenia publicznego do 100,000. powięKsrzaią«, dodał nową do tylu innych pamiątkę ć które gorliwość iego w światłem naczelnictwie rpoświfcać naukom nie przestaie. - biblioteka publiczna pizy Uniwersytecie sczyci sia zbiorem 50,000 ksiąg. - Każde Województwo opatrzone icst dostateczną sz ół liczbą; Wojewódzkich lest w kraiu'10. WydZIałowych 17, Podwydzi.łowych 16. - Przy każdey szkole Wojewódzkiey, wylawszy Podlaskie i Krakowskie, są według przemoźności biblioteki i gabinety'fizyczne. - War sza w a sama posiada Liceum, Szkoły 1 Konwikt XX. Piiarów, szkołę mierniczą i budownictwa, do szkoły pięknych sztuk i nauk w Uniwersytecie przyłączona. - instytut głucho-niea.ych i ślepych w roku przeszłym z bczuczyna przeniesiony, niaiący dwóch nauczycieli, nauczycielkę, i liczący 14 uczniów, z których 4 na koszcie publicznym się miescza; Szkołę biograficzną, szkolę według sposobu Lankasua u Dzieciątka Jezus, t a o i pr/y kościele Ewanjelickuu; - Szkołę niedzielną dla rzemieślników, w którey początków elementarnych młodzież rzemieślnicza nabywa» 1 która zaledwo otwartą, do {,oo uczniów liczy. - Kalisz, prócz szkoły Woje« t.'dz.-;icy, liczy szkołę kadetowi - Ł o w i c z Instytut nauczycieli Elementarnych z któiego iui znaczna lic/ba uczniów z pożytkie u ytą została. - Ki et ce otrzymały szkołę górnIczą, «.sadzoną bitgłemi nauczycielami sprowadzonemi z zagranicy, pod któremi młódź nabywa wiadomości Jeognczyi, Mneralogi, Hutnictwa, Budownictwa 1 Leśnictwa. - W tyra porządku zaprowadzony Uniwersytet, pomnożona liczba szkół Wojewódzkich, obeyrzećsię kazały na przysposobienie Nauczycieli zdatnych, Ifórzyby z chluba dla nauk, z pożytkiem dla krain, ten trudny zawód odbywać mogli. Z tey słu«zney pobudki, do wysłanych dawniey do zagranicmych Akadem:y siedmiu kandydatów, w zeszłym roku wyłał:0' ośmiu, z których trzey w P e t e r s b u r g u, InnI w Paryżu, drudzy w Ni emczech wHoITwy 1 przykładała się do Agronomii, dolnźynieryt, Snycharstwa, umiejętności matematycznych i fizycznych' nauki weterynaryi, nakoniec do pięknych sztok i literatury; między niemi dwóch D chownych sczegolnie nabywa agronomii, aby pOląwszy naukę rolniczą, i przypatrzywszy się za gr nicą. dobrze urządzonym szkołom elementarnym wleysklm, zebranych wiadomości na pożytek ludu rolniczego użyć mogli. -. U siłowania ku u p * . wieyskich, w pomiar -posobności «royna Z' .isczonych posad, nie były niepomyślne; liczba tych Sikółefc od pierwiasrkowego stanu znacznie się podniosła. - W r< ku (815 -pozostało ich 734, w roku 1816 liczono 720, «r roku i8vfilc*y sig SiiS -Bęśziechlubium świadectwem dla Duchowieństwa, iż zamiary i uśiiność Korami -syi gorliwością swoią"c .igle wspiera; wielu t.sobbtą pracą, wielu utrzymywaniem własnym kcszten< nau czycieli, przykiaJ aią się do oświecenia przez cieniriotę upodlonego ludu; wiem właścicielom oddać należy tę same sprawiedliwie. Skuteczna są ku temu celowi pomocą ust nowione dozory, które co do szkół eleiiunrarnych, składaią się Zmieyscowego Plebana, VWasaciea, Wóyta lub burmistrza, i kilku oyców familii, a w wyższym dozorze, równie iak. opieka wyższych s'/kó', powierzone są Uisi-upom 1 Prezesom 4 ojewódzk m. - Bezpłatnie roztsłane w dostatec/.ney lic.bie na parafii? ksi.jźki elementarne ułat*iaią ubogiey młodzieży nabycie nauki; i.łatwiać ią lesc/e wiecey będzie godna upowszechniania szkoła na sposób L a n k a s t r a; wyznać atoli n grosem Kommissyi należy, iż w całym składzie izkof, iey zarządzeniu podległych; zaprowadzenie s/kołek elementarnych naypotrzebnieysze i od wszystkich żądane, z wielu mieyscowych okoliczności opiera sie usiłowaniom Kómniissyj, i pomyślność ludu · wieyskiego poty w odległym tylko widoku wzrok łudzić będzie, póki go właściciele nie p.zybliźą. - Liczba uczniów lest miarą nadziei, którą u wzroście oświecenia powz ąć można. - W roku 1816 uczęsczało na naukę w szkołach wyższych uczniów 5811, w roku 1817 uczęsczało tychże 7381, w roku 1816 w 346 szkołach elementarnych mieyskich ,uczyło się I2J39» w 374 szkołach elementarnych wieyskich uczyło się lo j b i, w roku 1817 w miey skich elementarn, eh 12366, w wieyskich elementarnych 15619, tak, w roku 1816 nabywało w s/kołach elementarnych oświecenia osób 23101, w roku 18/\7 27985- - Życzeniem było Władzy nad edukacyą cauwaiącey widzieć w elementarnych kiassach dzieci Izraelittw Polskich; lecz wszelka w tym względzie usilność i zachęcanie daremnenii były; przymuszona więc była założyć w stolicy szkołę elementarną żydowską, bez tamowania rzeczoney młodzieży wolnos'ci czerpania nauk w Chrześciianskich szkołach. Pensse. żeńskie i me2h/e.

Na cóż byłaby przydatną troskliwość o wy<-: >wanle i oświecenie Ldney połowy rodzaiu ludzkieutiatianebao" o b i wne dom rod/\cow

> :i'/'!I!Iedbane Iub źIe "one YP e"sk,ey"p e _

>ko matki naziZ£L

/\. Y oliIr? szko*" b Ttowarzystwa, czy» l 2 £ r f c t * ' 1

"* WSkfad<ieludzkości powinny z2 rr , "ID e 8 ° d o b f a przedmiocie zawsze beią notLebne / /\" /\ źeńs.iey 0" "a, ta.h. b I Z /\ b I n T " /\ /\ wi,nny h domach, czuyne /\ - h '- o ? ia ectuk.cy.ney zwraca ę O K r " "/\. " męzkie równą troskliwość b o b d 2 'u 7 » y * d.en.a ich nie n.ogąniebydż wzwi,1 *, T? sy, tematen, na ukowym / dyź LZX * UY, m M y prz gorowawjym S S f i /\ f t B ? / wstępu do szkół »ulicznych. """. * ich liczba ,est sczęśi.wa ' U"""" A « "f* »9 publicznego w y c h o S u r b o li - U S * * > d ° Dyrekcyą Edukacymą za X, e /\ a W li 'r ' " urządzenia; baczność n a »X 7, rsi_ ">k/\go cych t,a seb.e tf L /\ /\ A h /\ Ś pensy, powinność, wewnę.rzne/\ prawidu 7. JI wania s,ę przepisuje, p 12 rP r rl%fa°k w scisłem trwaią H ykonarm \ JI" '»"zay naulcmożeobC,a

Połgaćm ID C h

Wolność Druhu.

Owocem, którego ociekniesz W. C. K Mo« 1 Oyczyzna po staraniach KotamisWr .estosVi cenie powszechne, a pierwszym 51 li E ? 2 * oświecenia 1 razem do eo o w / ID "" "" ces ° pisma narodowe. Ko/\uLY/\"? V. ' s* ł ' 100 o ' f . K . · cz onow, rzy wzorem;: ; ;n" 1 g J Sie przysłagui, , do usilncści w ułatwieniu W s L kich spos?bow dowcipom, wzaiemnego ulZ r pożytecznych społeczeństwu orać '" i "" szlachetny z własnych przykładów b" 3" e JI ? z ra w e y r ę ku acz dot ą i P . O /\ /\ " " " ewnych Il:e za.resow, weaług przyięt ch powideł szkód wym flko inirzeniom stawia p r K« f c o d y ? S £ tecznym }?łodom urny. łu wsze ki · rlrn, j. y .wlatJc ub, egiychn/ evyy/\.td; ie'Q lt rS l-eoy przyjętym zasadom ub!xza)o pożyt« B 3 A w ważnych naukowych przedmiotach; Ln )K przecie cz s. n,e: ,ał, liczb, się zas:zyrił /\ Jyc dozwala, ,ź ta dobroaziey twmi, W C K Mości i gorliwością Kommisyi prz/\ .sn o . *obioi a Z da, w medalefacy przyszłość/odjow. b o g" y i a ciła. Pocicszaiacem będzie dla oycowskiego i rca W C. M słyszeć, uk iest pocieszałem du Władzy, któr.;s nad oświeceniem krai wt'm przeożył , położeniem, nitznaleśc żadnych powodów do ścieśnienia wolności aruku, ziblcść w-zystkir pobudki do iego rozszerzenia, i nie w umysiach, ktor.m na cnęci pisania nie brakuie, iecz w niedostatku środków rozkrzewiaiących pisma, to iest, w niedostatku diukami i papierni, widzieć fcdynie do tego celu przeszkody. - -Orukarm w całym kraiu iest 24, księgarni 10, sztychami 2, żydowskich drukarni 4; stąd nagląca okazuie się p trzeba zatoźenia papierni, za Ktorem 1 powody ekonomii polityczny, 1 pobudki < światy powszechney przemawiał ; dotąd lepszy papier z niemałym wychodem pień ędzy z zagranicy .prowadzany bywa - U 1 tach ubiegłych sprowadzono książek * a s>:mme r3&.3+0, wyprowadzono 70 7by, sprowadzono wiecey za sumii.ę 150,500, w roku I S 1 7 spr. wadzono więcey niż w roku 1316, za sur.mię 47,066, wyprowadzono *ięcey o sumrnę 30.»50, - To, <o 2 raJ\portow Komtnissyi względem dzuł w roznyc'.i ięzykach pisanych Rada btanu m ała honor W C K. Mości pued.tawic, nie może z tychże raportów o ks.ążkach jydowskLh powiedikć; w li.ztiytn napływie ksiJ\g żydowskich do dol ski dostiztiono nauki spr.ecwiaiące się powszcchney moralności, tchnące szkodlwym społeeznoici naród; .w*\ zabobonem; dla przeszkodzenia rozJ\zeizeniu się takowey zarazie, k-,iążki żyd >wskie z zagrani, y -.prowadzone teraz, nie wprzód w obieg pusczone bydź mogą. aź po edbytey w mi yscu rewizyi; a drukarnie żydowskie uspoJ\obiaią się, aby mogły upowszechniać w kraiu książki za pouzebne 1 użyteczne d!a tego wyznania uznane. Wdział Funduszów.

Atoli te usiłowania Kommissyi Wyznań Religiynyeb i Oświeceń»* Publicznego nie mogłyby sobjf wróżyć talowego, iakie wystawiała postępu, bez.doitatecznycb funduszów, którtmi wspan ała hoyność U'. C. K - Mości i świąryn e religiyne 1 sW"tyr.i e "auk uposażyć uczyła. - W. yna wpvawdz.e ja-amowała ich wp ywy, chwile pokc;u do pierw;aitkowcgo wraraią stanu. - Raczyłeś W. C K. NSoJ\. w2niejć Wydział Religii i Oświecenia do Ministerium; raczyłeś mu dać udział w Rządzie kratowym; skutJ\em iest tego dobroczynnego daru, iż maiąc sposobność" działa; tna-ąc władzę 1 środki, wykonywa. - Nayznacznieysze summy z lat woiennych, co zawodem

365 **»wyprat srabiły postęp urządzeń duchownych i szkolnych, ja'egaly w skarbie, i na posiadacz?cl\ dó br poiezuickicii; zaległości te co do Skarbu" iuz w roku bieżnym uspo OlOrre, co do dóbr poiezuickich, za uczynionym dobicwdnym zpossesioraaii na raty do roku 1S2« rotkiaJ em, częściami, lecz bez zawodu, wpływa ą; wyrozumienie na klęski woyny, które posiadłości ziem .kie dotknęły, 1 oba <a długiego 1 niekor y.rnego.sporu, doradziły ten środek, który obwarowany rygorem dawnych kon tytucyi Polskich, pomyśl ,e ma skutki - Etat przychodów 1 wydatków na role l tfló nieróźniąc się od etatu na rok l$lj, lak tylko powiek.zeniem o kilka Qa30e tys ęcy dochodu z właściwych funduszów eduka yinych, w tabelli tu załączony, wyiaśma, tak Kommissya była w stanie etaty zigkgłe 1 biegnące urządzić 1 zaspokoić; gmachy kość eine 1 szkolne dźwigać, instytuta potrz bne zakt.idać nauczycieli z zagranicy sprowadzać, kandydatów swoich w .obce kraie wysył.ć. - Z tych funduszów wzniósł*sif ozdobmey gmach, Kazimierzowski 2wany; otoczyły go dwie znaczne dla zakładów naukowych t um 1 sizenu Liceum budowy, a trzecia rozpoczęta z n i c h; w Łuk o w i e, w K i e l c a c h . w P i ń - c z e w i e wydzwignione z gruzów szkolne gmachy; z nich nabyto wyźey wspon n onych naukowych zbiorów. - Wyczerpane na te przedsięwzięcia fundusze n'edozwoliły iescze w wielu miejscach przedsięwziąć potrzebney naprawy szkolnych budowli, gdy tymczasem atoli przed nią konieczna na ten rok potrztba założenia, 1 obserwatorium astronomicznego, 2- powięks.enia iednym iescze pawilonem gmachu Kazimierzowskiego, 3. wystawienia gmachu na instyiut weterynaryi, 4« szkoły agronomiczney, a mianowicie potrzebnych budowli ekonomicznych i technologicznych, 5. na urządzenie kościoła Dominikańskiego, 6. mieysce na klinikę, i akuszernią, 7. na dokończenie pawilonu akademickiego, 8- na rożne budowy, reparacye i założenie takowych szkół po Wo i ewodztwach. Co wsj.ystko tazem wzięte, gdy wymaga K niccznic summy 5 0,000, z funduszów biegnących zawi dzioneby być musiało, gdyby postanowienie z dn a 16- Gru'n a 1817 niedozwoiiło użyć reman.ntuedukacyin-jgo, zktóiegoKommissya czerpać będzie wykłady. Im koSztownieysze wznoszą się budowle, tern ich zabezpieczenie z natury swoiey koniecznieyszćm się staie; a więc iuż go one' . otrzymały przez podanie wszystkich edukacyinych gmachów do składki 1 K rzyśc; towarzystwa ogniowego. - Wiele funduszów edu wiele zbiegiem okoliczności na niebezpiecztńitwo nsraźonych, teraz w ustanowieniu Prokurutoryi znAyduią silne zabezpieczenie i cbronę; i.x spraw rozpoczętych bydż romiało, ?by fandusZi z zamętu sporów prawnych wydobyć, i pewneai umiesczeniem obdatować. - N. B i a ł y, u brach XX. Radziwiłłów, sa-nych funduszów edukaeyinych zalega przeszło miilion - N a Kod ni u, massie rozbiorowey Kazimierza Sapiehy, 500,00, na Tyko c inie summa 3 c ,o ,cooo, na posiadłościach Xiecia Augusta S uł kow ski ego 102,000. Gdy wyrokiem W. C. K. Mości prawidła rozsądzenia zapisów miedzy włościami granicą przecietemi przepisane zostały, wyznaczona od Rządu Rossyiskiego i Polskiego Kommissya iuź co doKodniai Tykocina ukończyła swe dzieło, na zatwierdzenie tylko głównych Koramissarzów oczekuie. - Summy na Kanałach żydowskich zapisane, iak do rozwikłania, tak do zabezpieczenia są naytrudnieysze. - Dobra Po-iezujckie nieprawnie podłużone wznieciły, ieźeli nie obawę o fundusze, przynaymniey groziły zamieszaniem i sporem między władzą edukacyjna a wierzycielami: posiadaczdw ostrożność wymagała, aby ciź posiadacze prawo swe, inwentarz, ewikcye, a dłużnicy świadectwa hipoteczne przed Kommissya do roztrząśnienia złożyli; przeyrzenie się w nich będzie kierować dahzemi krokami. - Ma iescze Duchowieństwo i edukacya fundusze w pretensy;ch, które uznaniu Kommissyi likwidacyiney trzech Dworów z opisu trwaktatów podlegaią; icscze takowe pretensye iako z drobnych .sczegółów składające się, i mozolnie po Woiewództwach zbierane, pewney ilości wykazać na ten moment nie mogą. (Dalszy ciąg następnie.)

Od granicy Rossyitkiey dnia 10. Kwietnia.

Słychać, iż Generał, Hrabia Cze m isze w, odebrał zlecenie, ażeby teraźnieyłzćinu Królowi Szwedzkiemu powinszował w imieniu dwór« Cesarsko - Rossyiskiego X okazji na tron wstąpienia.

Z Królewca dnia if. Kwietnia.

Podług doniesień urzędowych, szkody, w dniu 17. Stycznia r. b. przez wicher w Departameocie Królewieckim w publicznych iprywatnych, f kładowych, rmeszkainych i g.SjHidarsVich b-udyokarh, w bydle, w zbo« żu i t..d. zrządzoie, obrachowano na 2 milliony 7ijjij&j talarów. U szkodzeriia w lasach szacuią 4 milliot.y 2 10592 tal., atoli bez odciągóienia wartości powalonego drzewa.

W Departamencie Gumbińskim pocbią szkody ad i., na 1706739 lal. ad a, u 1470153 talarów.

Z Hamburga dnia 20. Kwietnia.

W tych dniach nadeszły tu z L o n d y n u pieniądze pierwszego terminu zawartey przez Prussy w Anglii pożyczki, i na wielu wazach wyruszyły ziąd do Berlina.

Z Drezna dnia 16. Kwietnia.

Dwie rzadkie i szanowne uroczystości kray nasz zayrmuą. Jest to solttni jubileusz panowania Krula naszego, w d..iu \l. Wrztśnia r. b. i Aoletni jubileusz małżeństwa dnia ag. btycznia r. 1 % 1 ej przypadający. Do pierwszey uroczystości wybiiaią już teraz medale i różne inne czynią przygotowania. Słychsć, iż się wszystkie członki rodziny Saskiey w D r ez n i e zgromadza.

Z Lipska dnia 17. Kwietnia.

Już od kilku miesięcy iezdzili Anglicy po S a x o n i i za wełną przyszłey strzyży; od niektórych posiadaczów stad znacznych chcieli nawet na łat kilka zakupić wełnę, aleć, ile wiadomo, niedopieało im to przedsięwzięcie.

Od Menu dnia tj. Kwietnia.

Ubóstwo, mianowicie wsi E n g e r s i okolicy, zasilane nieraz wsparciem z kassy Kanclerza stanu, Xiazecia H a r d e n b e r g s, błogosławi pamiątce swego dobroczyńcy.

N ieiakiś Kry s t y a n M li 11 er, wkrótce żyuopis Xiecia E u g e n i u s z a , ięcia L e u c l i t e n b e r g awyda Xią « chody i'rus» na 48 millionów, a wydatki na 4! V mi.łio.-iow talarów, z których etat woySkowy aa miliiony potrzebuie.

Król Saeki, chcąc dać dowód szacunku i życzliwości swey Bawarskiemu Ministrowi sta.u. i sprawiedliwości, Hrabiemu R> 1gersb e r g, z-ieczycił go ordertm fiuiiliyuym ruciatity korony. Wielki XiąięJiadeński potwierdził Barona W e s s e n b e r g na urzędzie zawiadowcy Biskupstwa Konetancytńekiego, z oświadczeniem, iż w potrzebie ma doznawać pomocy od władz rządowych. Z Stokholmu dnia u. Kwietnia, Kr<d kazał etanom państwa d-onirść przedWczora przez Kanclerza dworu, iż początek miesiąca Maja przeznaczył tta fcororucyą ima cadzieię, iż srany etarać sięj, będą, ukończyć do owego czasu intere-ssa etymowe. Medal TaI..I,ey uwieczi-ić parma-kę keronacyi, obeymować bA .lzie to piękne godło: MiiośćLitdUy Zapłata mina! które sobie kroi o brał, a które dawnymzwyizaicm składać będzie okólny napis na herbie państwa. Za K a roi a X l i i . czytano: >«"omyglLość Ludu, naywyższeme prawo"; 3 za poprzedzającego rjądu: »Bug i Lud"; dawiuey itsczc; "Obczyzna."

Liczba dwerzan gnarenie zosaała zmniey· «oną. Wiele osób odo dl i się ze dworu c dożywotnią peusyą, iatą dotąd miały.

Z Paryka d/ii >< 14. Kwietnia.

Izbie Parów prz« łożor o proiekt królewski 'do prawa wzglądem banku. Francuzkiego.

Pan D u n o y er, itden z wydawców djien.

Ilika U CtttSeur Europśen, zob Uł wczoray aresztowanym i do »ięzltma la F o r c e raPrtWadsouym.

Xiąże Wellington naradza się codziennie z innymi Ministrami w interessack likwidacyinych. Po zawarciu traktatu w tey mierze odiedzie Xiążę do Anglii. Generał B o y e r otrzymał od Króla przebaczenie.

Dnia 7. m.b. umarła tu Pani Demidoff, z domu Baronessa Strogonoff, siostra teraźnieyszego Posła Rossyiskiego w S t a mbule.

XiężnsBroglio, córka Pani Stael, odiechała do C o p p e t, gdzie połóg odprawi. Mąż iey, i Pan Wilhelm Schlegel, pozostali iescze w P a ryż u, zaymuiąc się wydaniem pozostałego po Pani S t a e l dzieła o rewolucyi Francuzkiey.

Z Londynu dnia 10. Kwietnia.

Gazety nasze każą B o n a p a r t e m u na wyspie S. Heleny często powtarzać: /'Europę 11 ? est ethappieJ

Minister stanu, Hrabia L i m o n a d e, ty H a y ti, pisał do Prezesa towarzystwa tutejszego btbliynego list następujący: "Król, móy dostoyny Monarcha, mocno iest wdzięczen za troskliwość towarzystwa w przedsięwziętemu wydaniu nowego testamentu dla ludu Haytyckitgo, i zalecił mi bydź tłomaczem tey rzetclney Jego wdzięczności. Exeraplarze biblii, o których liczbie zasczyciłeś mnie doniesieniem, nie nadeszły iescze; skoro nad< ydą każe ie Król niezwłocznie rozdać między młodzież w szkół ii h narodowych i mię. dzy mieszkańców, ażeby się moralność między podd II. ymi Jego roz*czepiała. Król )m6 pr gnie wiedzieć, w iakimby sposobie zdołał u ) wdzięczyć się za wspaniałomyślność towarzystwa, bez obr lżenia Jego delikatności. Nader pochlebi,em Muiest mt>iemanie, które o Jego k. Mci zdaie się, mieć towarzystwo. święcać się sczęśliwości ludu swoiego , i zarabiać sobie na szacuoek i hołd mężów, co iak WPan, oytzyzny swey są ozdobą.

Gazeta The Times zawiera następuiący wypis listu Kapitana okręgu Hiszpańskiego El P e r i n o n o 17. działach, maiącego krążyć w ciaśninie G u e r i a, z daty w T r i n id a d doia 11. Lutego 1 g 1 S< Generał naczelnie dowodzący D o n P a l b 10M o r i 11 o potrzykroćskuikitm swoich rostropnych przedsięwzięć zgromił rokoszan, którzy się od O r o n o c o naprzód pomykali. Takie neaz Generał brygady D. Mignel la Torre poraził dnia 3. Grudnia pod Sarasa na równinie Barcellońskiey przt-dnią 6traż B o li war *, przyprawiwszy nieprzyjaciela o stratę 1400 ludzi, 2 dział, 1000 karabinów, 4. chorągwi, całey amunicyi i wszystkich taborów. Dnia 34. Stycznia pobito w C u m u n a c o rokoszan B e r m u d e z i M o n t e z, którzy utracili 400 ludzi, wszystkę amunicyą i broń. W San Fernandode Appure przegrał Boli va r dnia 10. Stycznia inną bitwę, zostawiwszy w odwrocie wiele ludzi, broni i amunicyi, 5, dział i I. d. - J t d n ą z przyczyn, podsycających sczególnicy żagiew rokoszu, ieet zbyt wielka liczba korearzow rokoszańskich obsadzonych Anglikami, Francuzami i Amerykanami. W Listopadzie zawinęło do SI. Themas z A n g l i i na okrę- ie Angielskim 36. Oficerów różnych narodów, Anguków, Niemców i t. d. w Grudniu przybyło do teyże wyspy 42, potem 55,3 teraz do Grenady 25 O ; naywięcey rnięuzy lymi Oficerami Anglików, których agenci roki)S?ańscy, mianowicie Mendez, rodem z Car raca s, pozaciągali. U ielu · ho roby spizątaią, inni zapatrzywszy się na rabu' .ki i nikczemny rząd rokoszan, porzucili ich sprawę, wielu zaś, bądź Co ie przyciśnięta uiedosutkiejo. lub łu

dzeni nadzieiaml rewolueyinemi, prZYWIązali się do chorągwi B o l i war a. - Dnia 16. Października kazał B o l i v a r rozstrzelać byłego swego Generała Piara. Mułat ten, rodem z C u r a c a o , szewc z profeasyi, chciał B o l i war a zrzucić Z naczelnictwa. Rokoszanin, który eię sam mieni Admirałem Ó ri o n, urządza eskadrę z 10. brików i galerów. Z naezey strony dowodzi Kapitan fregatewy D. Józef Cha eon korwetą o 28 i drugą o 32. działach. 5. goelet o 5. do 18 dział uzbraiaią w G u e r r o G a b e 11 o. - Woysko nasze złożone z iakich 10,000 ludzi, rozciąga się od Variuas i brzegów Oronoc o d o równin C a r a c c a s i' M a r a c a i b o . Znaczna część woyska naszego składa się z Europeyczyków, przyzwyczajonych do klimatu. Także- Krtolowie dobrze są urzą* dzeni. "

T U R C Y A.

Odprawione w ostatnich dniach Lutego narady Ministrów Tureckich, «wróciły bardZO ua siebie uwagę Publiczności w S t a m b u l e ; cel ich iednak i ekuttk niewiadomy . - P 0seł Perski M u h i b Al i K h a n, otrzymawszy doia »2. Lutego uroczyste posłuchanie u W. Wezyra, i złożywszy dnia i 7. tegoż miesiąca hołd uszanowania W. Sułtanowi, dosUł futro sobolowe wraz z 3<<ia osobami do oiseaku iego nalcżącemi, to iest, synowcem swoim, Sekret3rzemi RezydenttmPerskim przy Porcie Ottomańakiey. Innym zaś osobom dano siwe futra podlcyszego gatunku, a 60'służącym, czerwone lub błękitne suknie. - W nocy z iggo na 20sty Lutego był witlki pożar w Stambule; trwał 5 godzin, i wiele domów i sklepów w perzynę obrócił. - Panuiące w S t a m b u l e morowe powietrze znacznie USUle.

Dodatek *