KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1924.04.30 R.2 Nr4

MIEsnCZNIK POŚ\\TIlCONY RPRA \VOM KPLTlTHALNYM STOt--<. M. POZNANL'\ (OłWAN TOWARZYSTWA l\IIŁOŚN[KÓW MIASTA POZNANIA.) RJijDAKUJA: %) UMUNT Z.\LEW::;K[ - KAZlMIERZ RUCiŃr\:I - DR. KAZJ:\lIER% KAC%MARCZYK

Rok II.

Poznań, dnia 30. kwietnia 1924.

Nr. 4.

Ul';IAL HIHTORYCZNY.

ilDBt'lH IWAKlE l Ol>NOWIEKIE KOŚt 'lULA BOZEUO CIAŁ!\. ,"" ei"zy i hez rozgłou (lokouauo W lIiJiegłych (lwÓeh latarh W IlIieHeie naSZl'1Il dziela, kUJre warto może dla pamięei opiS:ll' kilku :,;Iowy w ..Kroniee miastl Poznania". :-5taroży'tny kośeiół T;oże'o Ciała. }pLleu z naj{,pnniejszyeh za hytkÓw stylu gotyckiego w Polse{' Za:'lludniej i jPLlpu znajwspanialszych g'maehÓw stoł('('znego mia,st.a Poznania. - otrzymal nową szat zewnętrzną i nowy wyst rÓj wrwll(:trzny. Zoh:\ł'zmy, jaki p są (1zieje tego kościoh! ? r;r;b;pt I:)t min(:lo 1:3. marC:l l!)I)G 1'. od linia pamiętnego. w kll)rym hl.'; \Vła(lyslaw .Jadpl'o podpisał 1111 Zamku Kl'akf\wf,kim tlokl!11Il'nt fUll!Jlu'yjny dla kOŚI'io!a Bożego (iala i Llla klasztol"n on. KarT1lelitlnv w Poznanin. Dostojne gTono najwyższych dyglIitarzy dnl'llOwnyeh i wipckich otaczalo w tej chwili l\l'oezy",tt'j monarl'h<:. B'I tam Ówczesny Pryma,s Poh;ki, 1\1 i koł a j Kur o w s k i, al'eybi,;knp g'[]ipźnie{lKi, był [' i o t r \V y Z lJiskap kl'ai'l,wki i W li j e i c c h J a;-i t r z ł: h i e c bisknp pO"ZlIalbki, byłl) taIlI trZl':'-l wojl'wo,łÓw: kr:1koWHki .J a n z T a r n o wa, łęczycki .J a II L i !!; ę % a i :-;andoll1ierski P i (I t r K m i t a; byli ka,Hztplanowip Kry,;t.yn H:I1Hlomicrski, Miehał luhPlski i KlpHl(Ja;o; z l\1o:-\korzowa l<asztl'l:m wiHlieki. Przywilej wygotowany zost.al ręką .M i k o łaj a T r:! 1) y I)(HlkalH'h-'l'wg'o krlJlev, ,;Id!'g'o i proboszcza koś('iola .;\\. flpl'jalla \V K j'akowip, kh'l1'y p,')źnip,j 1Ia oh()I'Zp. l'0wszP('hnym w Kom.tanl'ji 1414 r. poWa1.II'1Il !I<:dzJI' ka.ł,lyda'tc'łII do tjal'Y pal'ipkipj (11:\ swPj 1l!'zolloI'i. UII:hoka jeg-o wiedza tpo]og'il'zlla i lIip. \Vyk]y polot (hwha. lH'zphija się najwi,lol'zniej z tego dokumentu, Ilal'llOwaneg-o w orygiwll(' :lŻ do dni naszyeh.

KHONTKA MIASTA POZNAN[A

N:lllanip, .1agiełły z 140G l'. jest szcz,eglJlowem i ohszemem zatwiertlzp.niem wł3:;;r;wcj tloH:lcji dokon:HlPj jnż 11:1 kilka ht poprz,ednio', Wynika to z 'tn':;;ci jeg'o. kądinąd wiemy zr£'ztą, że w 1404- już (lO. Karnwlici koeiM i klasztor wylmdowali l . Dokument krakow"ki wygotowa,ny zm,tał na pr()ohę hi"kupa Wo}eiceh,t .Ja.strz<;Lca i (10. Karmelitlnv. w nim tclż podane i wymienione 'są pohudki rp,Jigijlw tejże fumIac ji oraz okrc-ślone, miejsce, na kr(wPl1l kOś(.iÓł Boż,ego Ciał:l się bmlował, wre,sz,(',jp l1ltoaż'(l1ip je.!,\) w gruntach i WOc1lICh. () zhożnej myśli krMa tak mÓwi dokument: ClIpiellt€S aetcrnanun rerum inWitu aliqnid in hor lIJortali telll!l'e Lle I,onis ah al1 o aolJi,..; cl'editi's<;eminare qnod cmll Illllltiplicato frn e tJ'1 in a,et€rna hea titndin reeolligerp valf>arnns, r:eelpsiam nll,1 ('\Im mOllastrLH) pr:wdinti onLnis in landem oJ1ll1ipoteJ1ti;; Dei et in Iwnorem san,)fja.Hc1i corpori:-; domini nO'itri .J c,;u ('hri,sti in sulnrhi{} civitati,.: nos1 ra,e POlIalliae ;n llwo nhi i p,; 11111 corpns uominieU1ll miracnlo-l' olim inVCl1tmIl cssc dinO'scitnr, oh rpmiss:onem pl ecatorum notr()1"11111 :( ptiam irH'Iitarmn He\lyiis defl1lwtae et Allllar moikrnae r£'g'iili!1'lIm ('on1hor:diłl111 110tr:Ullm fl1ilI1:n-inm,.; l'l'PX;mn" elp liea\ : iii \I "i IIn.liI l'1 1!1IPf' flllldam\ls (,1'ig'ilJl\ls. dpdil'amus .et dotamns.

\\' do;J(.\nH'1II tlomaC7.l'lliu <owa tp ZII,H'Zą: .,ł'1':!/l'IIąr . w"I..dr,:du IW wic;czllośf z dt';n' nam od Boga powi''rzonycil. nll, tl'j ziemi IIl'z.('mij:lj:j!'''j. eo ilipco{;. zasiae, rl' w plon i!' pomnni.onym lh:l':l'.ll' IIIUŻelll} W szez(:;'cin wickuistt'l11. ko::'riól wraz z kla"ztorpm w.}1o Ił!ni:\lu'go zakonu n: ' chwalI: Boga 'Yszechmog'ąeeg-o i na ezeHe K:ljŚyv H:tS7('g:o (';ala l'ana na:-;zeo .JeZll-;a ('hrystnsa na, przedmipfi(. in m ia,,,Ła Wh7P't!,1) l 'ozua uia, Iii! mi,r:j:-;('Il gtlzip jak wi:ulol11o. to;i; ('ialo l'al't"Jde cndownip llieglly:< zn:llp,.:ioup 2Ost<110. - na lHI:pn:-zez{'lIie grzel'll{n\, naszyeh. jako tei. llostojnY'eh krlJlowych.

.f:Hlwigi 7Tuarłej i obe('uPj \nny {;luhllyeh TlIa:żOll2k na"zyrh, (kuleiÓł tPII) wZllie;:li:<my, lItworzyliHmy i ofiarowaliHmy. jak i tl'ru.. pOllowllic '''znoiI1lY, tworzymy. ofiarujemy i lIpo,.;a,żamy". .JagicHo pragm!(' więc ziożyr dzit::kezynu<j, Bogu ofiar!;: za w,.:zy:-;tkie !:liski i dary odphralH' w żyriu SWPIn na zirmi, za.:"karlli{' soLie (lalszc błogo;;ł:nvieł-Istwo Boż'- i n:lgTollt: \" Ilj('hic. a 11a(1to upn'sić sohie uraz zmar!Pj ŻOllip .JaLlwidze i żyją{',f'.i WOlll'Zl'-:' żonie Anni,p o:lpuszczenie gTZerhl»v. po'''tanowit wyhudowa!' lIa chwah: 1'. B()a i iW Ul'zez(>nie !'\ajHw. S:!kramelltil Bo,żpg'o t 'ia.ja ;'w'iątynil: i to na jJrzel1mie;rin l'oznat'lskipm w lJIit'j,eu, gllzif' ,.toż ('iało 1':11'1tskie e11l1ownip znalezionp zostało",

Dla ez,pgo .Jagiełło lmdl1jp nowy kośei{)l wotPVllY, kUn'y ma b'(' widomym pomnikiem jrgo wlhięrzności względem Boga maz zadatki('IIJ dabzy('h łal( Bożych - lIa przerlJl1ieśeiu, na l)<l,gnaeh t:lI'cg) koryt.aWarty'? Kajpro..;t!';za lI'(l)lolwie(lź j'PI..;t ta, ŻP t8re11 wybrany pOl1 kociM i klasztor leżał poza olJrębem Ówczoc<incg'u J.lIia:-;ta Po.mania i był krÓlewszczyzllą, krÓl mÓgł hyl więc dowoli.

niezależnip od nikogl1. zipmią tą rozrządZ:lI\ Alp to nie lIy1 i niL' m(ll bYl'. j'erl li}' POWI)(1. BOt iadf'll rozsąl1ny ezłowiek nie stawia ()lhrzymipg'o hudynkn na trz(:a\Vj,;ka,ch. w pohliżu rzeki. gdzie IJ1Hlowa n:ezlllipruie jeo;t mozoluą i ko'sztowną i gdzie lmdynpk mm wy"tawiony jest na powo(lz:e i na uiszcząeą wilgoć! Wi<.:r musia.ły jc,SZCZf' innp hyć zewl1<:trzne powody tej ni'ezwykłcj fU1Hhlcji. Wyjaśnienie znajc1u}emy po(1 O',..;loną tajPllIniczych słÓw (111kumelltu ".in loro. ubi ip!';um rorpul'; c.1ominicum miraculo.se olim inYf'l'tlfm {':"e dir.no:::ritnr". J(ośrilJl ma powstalI na miej::\cu. lIa ktln'pm jak w 140(j pow..;z,('C'lmie wiadonlPm hyło nieg'dyś cli!1owllym ::,posohem znal,ezimlO Cia io l'aliskie. Dokument :-;twicrdza więe na p:mic fakt wÓ\VIcza,., ogMnie zilany. ż,p na ł:lkaeh poJOŻOlly('h w pohliżu 'Varty znaleziono pe,\y,nf;2.'O raZll Ho--tj(: św. .Jak ..Ciało Bożp" IW łąki ię tlostalo.

whr{"i ja1:;il'll ()kolicz.)Joei. albo jakim ..cudownym" "'po:so!j('ln je (l;ililll'7. OUO. - o 't,em dokumen1 nie nil' mÓwi. \V ytlarzeuie znakzieuia Ho-;tji HW. na ląkach l'ozl1:1I1skif'h zapis,tł J1<ljpiel \V hi,.;tor'k .Jan Dl1łgoz - ktÓry JIIIl?'l jp hYl jL:-;,zrz'e IzaezC'rpuąć od wialll,."w 1\:1 o('znyeh. zuaj(tuj,emy n'nl Bież o niem wZllJiauk w rękop;"ip kaz:\ll z mn'go cza,.,1l }J(who(\zą!'yeh ,l zn:ljt!ują.eyeiJ ,..;:t: w hihljo1t., jbl'f.yu,.;ldl'11 w l'ozn:mil1. rara tal,li,'a c..al'u('go Illarndlfll. U1uies%ezOll:1 \\ jednym 1/.. filaro\'v kociola, B().ino ('i'rI" opi:-;n}e nam, jakim sposoh('m ..Boill" (':alo'" 11: łąki podllli(:j."l,i(' Sil: llolshlło. JIiauowieil'. iln, l;). ;,i('l')illil I :m!> l"P\\ ua kohiPta z lLamowy życl('IW jJof.';1allskieh wykradla z koeiola 00. f}omi'uikanÓw hostjc w.. zau!osl:t je do Zlł:Ljt!lłją,'\'j i(: tui 01111:' tlzil'luil'Y żydowskiej (ł-n.v('zp.;uP g'l1Ptto) i 0111\;.1:\ jp ż t!OIU. t 'i zaui('li hostjp do .;klepu i nożami .II' kluli . kI '(ty "IH),.;1\7,('gli, że krn" z nieh !';ąrzyła, zatrwoil'lli za will<:li IJl)s1jP '\L 'v t'l1\Y:il':tt (ehnstkl'l i wYllip{;li jP. za miasto. ,,' ,.;tronę l 11l(,1l11I7" ży(lowskicg'O. ktbry jJołożony uył wÓwrza:-; przy \V ar(.je B:I przl',.;1I'ZI ni mil:(1zy l1zisie.Iszym Illo:::tem w. Rocha, :1. ulicą ",l rzelceką. Tnwj w drodze 1Ia l'IHl'ntarz h(J"tjP HW. na l)agnio p0I"ZlleRJą. Dowie(hiat siu o tem l\lagistl'at oraz his'kup Wojeiprll

KIWNIKA MIASTA PONANIA

Jastrz<:bic'l'. Tpn przyszP(H z (!rH'howiMlstwpm wziął hostj<: i du koi<ciola HW. Ma.rji Magdaleny l. DW(,z(h'nej Fa.ry) ul'()ezYHei{' j,e przplłiÓsl. Na mirjs('l1 z,nllez;ellia hostyj wybudowano naj'pj.prw kaplicę i hu;tjP z powrotem ud Fary pizcni.psiono, llastlilHlil', przez .pobożnego króla Włallysław:t Jagi,el1ona ta króll'\V.:-:kt HwiątYllia (hor. r-eg'ale 11'111]1h\ln) zottlł:U z lHuloW:W:I. Vv ktt'rf'j hostje HW. zachowano i ou(lano zakonowi ()( l. KarmelitÓw z Nielll il'l' (ex Tl'utonia) :'prO\vaLlZ!lnclIlll. - Tyle plyta marmurowa. Fa'Kt zna}eziellia, hostyj HW. \\ Powanin 1'. 1 X!J!) n:l łąka,eh pOllwiejski{'.h i wystawienia tam'i.e' kośrioła znajduJ£" s:ę ponaLlto w aktaeh khl'8ztonl TrzemeszeJ'lskieg"o, w aktaeh kOllRystor1:\kich, magi,trackich i grodzkilh III. Po'zlwnia. - W owyrh l'za,adl 1'08nąci:'g'o potężnie kultu eucharyi:itye,zlleg'o trzeba było dać ,ek'spiarj{: za 7.1licvv'agę Eurharydji. Wi{:e właśc:wym powoIlem fUlldaeji Jagielloil;;kiej była pohożna ll1y?<l, zrodzo:ua w duszy krMowl'j .IadwiÓ be.zporec1nio po znieważeniu NajHw. akramelltll \V Poznanitl prz,ez żydÓw - liY za to więtokradztwo uczynić ekspiaejQ Bogu i postawi( koś(.iół Bożego ('ihla na miejs('n, gdzie toż .,Boże ł. 'iało" zu-;taJo sponi-ewioran.c. Ze swej strony Król 'Vlad. Jagit'lło ślullował, Ispw!zipwająl" się wbwezls pil'rwszpgo potomka z .Ja(lwig<!, dziękezynllą ofial' Bogu złOżYĆ. Aezkolwipk dziecko podzi{'wa.ne. eórer,zka - klÓrej dano imi<: Bonifa,eja. ponieważ ówczesny IJa'1'eż Bonifal'y LX, trzymał ją prwz za,;tępt'Ł: do ehrztu :='w. - niezadług"o zmuło. a wkróte,e po Hiej także krÓlowa umarła, \VłaLlysław ",pełnił wÓj Flub i małżonki żyez,enie i ufuudował ko:='eiÓł, c1ah\ mu nazw<: kuśriola Bożego Ciała. l'.naleźli sili tacy, ktÓrzy fakt sprofanowania hostyj św. przez li;ydir,.- pl)'zlw.I'rfikirh podawali w "\\ątpli,vO'ść a. Jagielle przypisywali rae7cj motywy pf'lityczne. aniieli religijne przy tworzeniu tej hojnej fundacji, mianowiei,e jakoby rheiał 'sohie nią zjedwlć Wiclko]Jola,n z ohawy, hy go 1'0' ;;mier('1 .Ja(lwig"i ni,( pozbawili berła i korony. (jdyby tak było, to król miał do:::yc' mi,ejsea Ha wzgÓrzach }Joznallskirh IW hudow kOH.eioła. a nip byłhy .go .stawiaJ w uizinie Warty. Z dokumentu fl1li<1acyjnego, wydanego na' Wa,wrln w 140G r.. dowi<llinjemy sit: z.arazPlIl o hojJlem. prawdziwi!' krblcwskirm uposażpuiu koś(';oła i kla,sz;t.oru Hożego Ciała, \Vyz'll}i('za i zatwi<"i'-<17.£1 VI' nim Ja,giełło Ha \yicrzne poł"i:H1:mie ..koei()ł()wi, kl:l'srtoJ"lJwi, jego przdożonemu i l\.(lnwpntowi jego sip'llmnaeip łan 1)\\' 'Zic'mi wzLlłnż i {'zt,eruaeie Wfizcrz tak, jak ziemia ta przez ljiskupa

\Yojci('eha, przez starostt; i )lrzP7 lawn,ikl)\v miata na rozk<lz j,rÓ" lcwski jllż poprzE'lh1io w;V t'ez,fJ\1a i w.1tJierzoną zUlitaLl", I'rI)!,z ieJl1i otrzYJlla,l k()ciM ml'n wodny przy rzecp Warcie naprzeci" - Iw kn')lc,p,kip j "....j lta taj/'- w:ilni(,t: ()lOrtllIH vini ,:en vinemn) w Nuwej wi oraz 11\, I)l'h rhakl)\v'" UhlO:" )lilieatn\'l";) z prawem lo\, ienia ryh w ';zaż(!elll miejs!'ll przy \Yan'; oraz w "',lH'ie :",lIllej tudziei w drng-ir'j rzecZ!'(' tlopiywa.ją/',ej 110 Warty. \\' 14:-; r JagieHo l'o'vit;ks7ył jeszc7c 1I"PI'\Votl1P u!l0saipuie.

dolą!'zająe dOli folwark Ol.rzyer. położony w )J'ohJ i 'i. li taroh:ki. \y- !l:',lanin z 14łHi r. wh'rza l'l'Zedpwszystkicltl nafizwY'zljna ;'ei,....10.::.1, i prZl'70J'l10ŚĆ. 'l jaką okr(":<lona jPst o':<oba pmwna (suhj::d1LlIl pos:<e,,:.;,s;onis).lla l"Z1'CZ khll";>j w'dane jest prawo Wh1S!loki, Tym pl'tllIliotem je'-'t 11< piPJ',,':;ypm micjsclI kObej(,ł sam. nastl:IJllie :da-;z!or. potem przf'1ożony a w km'Jf'n f'lIy konwent duchowny. KrÓ:lpwskir to lIposażl'ui{> ko;::('iM Bożego Cial:1. posiadał a,ż do t fi2:3 ro!m. \\T tym roku rOl.por7:pJzellif'J1l g'a binptowHIll krÓla pruskieg'o kOl'ioi zOlital og-rahiouy zm' cuia SWl'g'o, l'ozo,;t:nviono IUU jPllyn:.p kijka llloq!,'o\V zipmi połoźol]:'j IIPz)JoRrel!lio wkolo khuo\ztOl"ll. Ale i te. z małym wyjąt:,if'm do:;tały ::;p. za rządÓw prukidi hpzprawIlil w I'lHlze n;re.

Zaopatrzeni w zasoby prz,cz krÓla .Jagiełłę no. Karmelici raz ł"zerz li j,uż w latach 1-HirJ-1470 k()ciÓI Boiego ('iala, 110]1r ll \\":1.1z:1 jąc go 11(, I'oraz w:kszej okaralof,-ej i w:>pania,loHd. l\nnagali im 'Y t,cm dziele wiemi, kt\n"zy tlunmit' iiwiąt.yniQ tę t;l.:;kami ,.;ly n!('ą zewsząd nawiedzali, poma,I.!::tl nawet H:lJll papież. \Y ruku :Hi Hf1zielił l"fWiplll ykstns IV odpustu tym wszy:-;t:<.im, kt;Órzy v pipl'\v,:izą niedzil>lę w:f'lki.eg-o postu ko;;eir.J wlwip.łzili i .)fi;l,rt: na jeo h1Ulo-v, <: złożyli. l',tpipż okr;nHlił nawet ,\'ysok'):'-l' ofiary. !;:tÓra mial:r wYilo,;il' tll:r ;.:zlal'heie;[, i 110gatego OhY""ltei:ł tyte. ile, prZ1"Z 10 (lni na sipbie li na rOllzinę wydaje; dla l'zlowieka ,;t:ll111 l'edll>;!,'o, ile- prz(>. 7 IIIli, a dla ezło\\cipka st:lIl1l ni"kicg'o.ile przez :3 dni wydaje.

t,) Jat hlisko trudzili sil: (\( l. Kar\llpli/'i 11<111 iHHl )\\':1 i Upil:k:i7.ani"ł\l ko;;('iola ]Jożeg-o (jała. To tei doprowatlzili g'O w kOI[(u lG wieku !lo takiej okazaJ,,':;ci. ŻP g'I,';ował ar(.llitc';ztun! swą i "'ytr()jt'm ponad \VzY8tkiemi Ówcz£,-;llemi :'<wiątyuiami m. Poznania. ITydl t()ą'io!Ów nie hyło wtrl1cza,.; j,pszez0 yll>. (',t! clzisilj, ho 1wt>ei'Jly f:w. Woje;PI'ha i \\. ;\Ial'l'i\l;1 hyly k'I.;!'iołk:l-ln wiejsKimi, eżąeemi [Joza mi:itcm; kościół pojeZllil'ki :Fai"a) jeo;z('zc wtedy nie i!'>tJliał, tak ,,:llIlO nie hyło jeszrze. ko::icioła Fl'aneiszkanÓw, ani

!{RONIKA MIASTA POZNANIA

Icrl1ai"(lyu("v. ,: ,vi:kzyeil LJ:::l'io!Ów hyla tyjk " tara l':na w.

,;\1:1 rji .Magdakn}' Ja nowym ryui,u. kOHl'l,')l 00. ])IJmiuikan,'lw 'j 1"ltf'rll':t, a z tych żaden niE' mC'g'ł Sil rl"V11:1' z łr61p'\,sk[[ .<wiątyuią .h'gipllo!'I"J"1. W tym n:a,sie wHzystkic wiel1(ic )J0!'zYJl,1l1ia. czy jCllno,.;tkowe. czy zllioroWI w,.;zczYI1:1lJ.1 1IIodli1 wą w ko('iple Bożef;'. ('jała. TIl ka7.rly bi:-:kup 1'0 ZH:ub ki pl'zy ohj,:cin Rtoli('y hi,.;k 1 ł]"iPj .,i"a:1:I I l:ng'u dzi\,ki i ujm' -;raI ..,('h.' ))łn,!l'o..;la wi.,:!"t\\',) Boże, '1'11 .:vrag- i :-:tr:lt I'nyehfl(hił na wstf:!m: Wt!i07..rł-l..;twfI. '1'11 ol,if' kapilnły f'o, zn;1Jh:ldl' katpl1r:'llla i fan W ]ll'zychorlziły co rok w :prol'p,.;jnl'h do ],azyJiki Boż!';!'o Ciala.

(} )Ji('r\\'otnej j.kazałw<l'i jcj wiadeą /In dzieł-l 117i;'l'jsz Will: hi olbrz'lIli"'l llieg'dy; o'kipll l'zyJi 'witraży (' '\ZC7.,\'tll kilku okil'], 7:H'hował' ,.;il, rzeźhiollC z l'ia:,kO'\YI!'a r{)żYl'1 I>rzf')Jit;klll' a 11I1['(:hn., w rY:'lIllkn ,.;woiT1l. \V t!w{.ch zamurow:luyeh oknach od ,.;tl'lh}Y \'cil'hor!l1iPj zal'l1tl w:tJy siE,' także kawaly la.skowa!', l'zyli ,.;łnpy "itrażowr" hl alllfl rzdbionp z p:l."kowca. PomYHle( żp t ol1ll'zymi!' ma,,}' i hryly ]I:a:-:kowc;' trzeba 1)yło wÓwczas. w wieku pił:tnastym. Hprowadza(.....1:[;'mym z'lprz£:gicm i wł:r:'1l,V7ni wozami z kamieniołomÓw 1,!I'Lieh. sa.skirh czy malopolsl,irh. ażeby jp potem w Pnzllaniu. na wipjseu IHlllnjąceg:o :;ię kO'l'ioł:t cio"a(-. i rzeźbi!'! Ileż na to potrzeba hyło pienit;dzy. ikż "ily pl)('ią.'o\Ynj. ilp "iły ln(lzkiej, :1 I'rzyt,pm ileJ zapału r('lig'ijJ!.e:o! ł) }osa,ch kOHcioła Boż<,g'o (,iaJa w \\'ieku :-:zhlla,;tym n;e mamy 7:1rlny\'h Hwi:ult'I,t\\'. P,)\yodz.ip i wylpwy \y rt ni.zl'zyly z }Jl'WIl()('i! i wÓwezas llmry koc:ol:1. Z: to wiek ;mJnlll'" f' , oJIlllasty zapisał się w dziejarh jego smnt.JlPmi wsponmiplliami.

J'ołl,żony Ha :-;kr:łjn g:rO'(ll1. ueierpial wiele przy ohlężeniu przez woj;o;ka szwedzko-bra11l1!'nbur"kie za krÓl:' .Jalla Kazimierza 'Vterly to kościM prz.ez o(lrhodzącp wojskl homharLlowallY, nlcgł pożarowi wraz z najpięklliejszymi zabytkami z C7:''1ÓW g'()tycki"h. Pc, trzprh latach kościM hył ollllowiollY. ale jui. n:" w poprzedniej F.wietności. () spalf'niu i orlhUllowie kOl'io:a wiallczy napis ua ciana('h jego na.stpnjąccj zw'<.złej treHri: Inimi( IS hOłll.) con;].n;:-:sit a. D. 1 U54. Amicl'us homo l"cstanravit a, D. 1GG7. .Je,st także 11:1 fidieip g;{nVllPj Hawy obraz _,l)lorowT na ktl)rYJ,} krÓl Jan Kazimi{'rz w o))E'I'ności bi",.;lml'a pozaalhk:pg'o ol!l bif'ra od bnrmistrza, miasta Poznania 1wpmvrót klncz.f' mi;'l'sta, oraz homagin:L KrÓl uhl:allY w p:<:kllC! tLpljl: g','ollo.,.;tajow:!. hisku')! w 7J;.aplpTZ karll1dieki. a burmistrz w delję 50holową! \V ty:n <-:tlllYlll wieku 17-tym a mianowicie w lIi!)1-j r. traf\Zl1,plI\Y{J(li n:lwic(lzila, ko?<eiól i wznin-.;Ia sit; - jak świadczy tablica, do cztprpeh lokl'i ponad pOf\adzkt::, \V llastpnYlll WiRku jeszcze g'onmt PUWIIl[Ź zn"szezył:l kośe,i!Jł. U tej powOllzi taki opi's \vyryt'> na mal'JIIlHowPj plye;,: .\n11o n. 17:3(i tIie 8 .JnEi iIlOpin<1tl im!H(lat io aqnannn al'l,("""it a(l h:mc basilicam llO:itram ot ipjojam ma.\.inlP in l1tarihils lahefactayit. (na1ll pristinae indenmitati et intrgritati pffnsa muniE('entia sua anno Hrqncnti l'estitnit lU-mus r'i EXI:r-\I-mn" D-'HlI" ('a1'Oll1:<. zc10 et . piet<lte in Dram magnnsiiI (Ipalolliea (lpal"t'1:<ki rn.n{ tlI' Dnin. l'apitanen'\ :::;rcmensis ptr, ('t!', ('ratp pro - \y t1ullI;u'zpnin: 1'01'H T'at'lskieg o 17:3(j. dnia '-: lipl'a Ilic;..;podril''', ana IHIWIHH Ilo.,7ła do tej .w.szej hazyliki i wihanlz \ 1l'j ołtarze KtÓ:'ą to hazyl;l do picnvotlwj I'.);:a.,\i I\.i i c:tło \\ 1l\",,1(łł11:rH) rol;.u przy" rt)('"l hojl11 SZt'i'odrohli,\\ '1:! ",VoIj,j, rWlIl) z gor!i,,'o,;ei i jlOh01.nOHl'i .1. \r. Pau Karol I.: ('l'alrnil') np;delli, hrahia, IW Bninie, star ),.;1:1 81"'1I1"ki itd.

:"d1ciol' "iI: 7:l n;cgo.

\\' 171; r. rorlJlItlo\\ :'HO z;!!';'l'Y'stjl:. j!o!o:i.o:U! od strony '\',,1'11(\ .In;o- pc'J!nlH'] ('.i i zamirlliollo ją ,)Ja ka}lEl't;. Z wm:trza ko('iola "rlH!tlzi sil: (lo tej kaplic 1'0 (łOHl wy.sokich ('hofla('h. .Kaj\' i(:k.fil.<t plm IHlź ni" z,flolala nig,tly 'lalat' II.j IC1Pli{'y. HÓWI11WZ4!Hnip jotlwi0I10 oli 1'\tro w-<ehoLln: )-po!r 1 1111iowcj nOWe! 11:1['[1/0 J:ulną z;lkl'ystjt: w stylu han ;;:0<\ y111. .Ieflna, je'zez'r przylH1dÓwka pow ta!a \\ tym cZ<1:-;i.e: mała kapliea 011 "trOtlT !1'0hulniowcj a, drug'a vrl).lmdbwk:1 \III "tro.lI.v pMnoem';. dzwol1l1ira, ktÓra jc-.;t tak okaza!:!. ż( prawit' WYg'ląll:! Ha w i r.;i. l: Pod kOlliee 1 H wieku ZilOWU gT(lŹllY Vo1.ar sPllstoszył Iw,;eil)ł ,; 1,1aszt o r. (kalo11 '\\ tedy tylkonajccnniejszp sprzęty i szaty kocielnr ofianl ogllia padł hic:;!'i w:"p,llli:rłej hihljotf'ki klasztor-, lwj oraz rl ' )klllłlpn1.. z wyjąlkf'm aktu fnmlacyjllego krll1'] Wiol dy..'awa .J::gi.plły z 14f)(i r. DokUIll'''nt ten pÓźniej, regencja pruska 0(le hra1 aOO. Kal'mel!tom przez radeę regencyjnego :::;ol'nllskiq.!:o i k,';:(:llza kanollika PrzY'I1:,k' p!:o i umieHciła pl>źniej. w <u(';liwI1IH l'oZll:ui:<!,;rIH. g'(lzi!' je,z('zc obrcn', Sil: znajdujp.

(Ito kriltki zary (lziPjllW kOI'il)la Bożeg'o ('ia 1 a 0<1 jq!,'o 1'0\,...;1 :lIli;t a;i, (lo ostatnieg'o rfllltioru l'olsk i. Haze;u z lIpal1kipm tljrzywy podli ['::tl i i l['(')lewHki Kf)eil)ł Jag'ielloilski. bo l)ożar go Zlli !'zył a 'I.al)ore. zahra.ł jego mienie i rozpędził jego strÓżÓw i ol'ir'kun{nv. - 00. Karmelitlm' (C. d. n.) r.... ". L (' o II H a łl k o W 5 k i.

I \V_\GA HInAI'\.(;.II: li kro lziez,r hostyj w. pball Lukazewicz oraz PrUmers (Hist. Zeit"'(,rlft X, !1IO)). h)r". 'ojq na illlJem niż 7.rtn. Autor <>tanowisku, ks. Kowa]ski za lO kn IPIł"' HOZ:f':O Cwła w Poznaniu. Poznań 1840) na r6wnem.

KW.)NIKA llAHTA POZNANIA

\\'\,jI01,- ::>J.\ K:\lWL.\ l\L\H('U\KO\r::-;K1EUO Z.\ 11DZL\L W PuW8'L\KJi[' U;:-\TUl':\DUWF:.\I.

'V rozjir;nvie zatytułowanej ..Kowe przyt'7.'nki do ży('iory.;a Karola l\farcinkowskicg'o", umicszrzoncJ IV num. 6 '(i ..KroIliki 1\1 i ;;;1a Poznania" (lol( 1), Ivyraziłern uho.)ewani:' z tpg'o IJow(Jllu. :i:. t' H'P zal'iwwajy się {lo na,zyrh ('zas('m' akb proce-n. wyto('zallt';!'" lan'illl,o"'ski(,;Hu Z:I I I'rl7.iaI ". )low:.:talliu li"to)l'HIOlv(,IIl, fbls7.f' JI'.'''zukivmn;a IV ,\rchiIVl1Jn I'ar'lstwOI"pm IV Po:mailiu lIlialy t(,H "klll('k. :i:.(' (ldnalazJPlH (hipis wyroku. w'daIH'g-o Ha l\[an'inkow:.;kif'go przoz ..:'ą<1 z!P11l:;ki i mirj:;ki" (,.Land- nnt! t:u1tg'''r'('ht'') w Poznaniu llI,ia :2:2 CZE'rwea H:ł3 r.') 'Vyro'!( ten w tlo.;bw lym przekł:1Clz i r hrzmi jak ił:l:.:tt:PUjp': ..\V Llo('hor!zPllin krymillaJIif'IlI. )l1'I'wa 1 dzOIK'1Il prz.pz krolf'lV:.:ki inkwlzytorjat W' Poznaniu przeehv 1:11)(lwel'zyeif' (bklorowi IlH'fl). ryllY Karolowi l\Tareinkow.;C>,i(',nu pH.;tilll:nvia. krl,lpwski są:l zielllf;ki i miejski w Pozllalliu 11;\ po(l"ta:wip' aktln\'. że HaJp.ży IIkara(' ohwinj'Jllpg., K,irola l\l:ueinkow,.:kiego z pow()(lu zanif'dla-J1Pgo powrotu z ]( rÓl.e::;twa Polskiego przed. tprmil 1 (''II1. 1w.kazanYIIl IV u:.:ta wie z (j lutrg.. 1 Hil1. konfi:.:katą ea lego jPg'o ohel('llcg'o i przyszł-ego 1l1;!jątku. <lzimv\:eiomip,'iit;l'zllym arp..;ztem fort,p'l'zJlynJ. utratą kok;ll'dy Jlaro<lowej i krzyża landwery ezyliJlawdowpj odZllaki wojkowej i prz,cJlie;-;i,enicll1! go do drug'icj. khsy "tanu :i:.()ł1lipr:-;ki(go. ewa'l !-5kazać gl' na zaphH'el1i.e kOI'zt{.wt

.,U zał !lnic1l k'.

J)oltor IIwdy-eYIlY Karol 1\Ia.rc'Jlkowski. jJlwiągllil:ty d" oJpow:-edziaIJlo?wi z powollu przejśeia do KrÓlr.;twa. Polskipg'o w l'. H:3(1, ma. 25 lat. .iet. reIigji katolickiej. urodził sili w Poznaniu i tamŻC pohieraJ ::;W8' wykHztaklli{'_ tlH1j'Owal 'tv latadl 1 R17 Llo 1 Ft:\ na 1UJiwc'!''iyteeie herli[J:o;kim. \tV cza::;!p, :-;tudjÓw I)(wiąg'nil:to go (lo o-LIpowicdz i alnośei z powollu przynabżeuia ,lo za;(azancu zrzesz(> ui:t t1ll1'enekiego i or!ll:UHI na :-;Z!'H{' min'si(:ey arnsztu ka!'llPgo- ,lo fortpcy w Gdmlsku. ..\V r. 182:3. po zll:tniu cg'7:lIl1inu p;u'r,.;twow::go, wyhrał sohip j:lko lekarz pl'aktycwy, miasto Pozlla{1 jako mirj,,('p. z;\llli,"szkania. l'r:teował tlkże, rhoeiaż Le'l wJaśei,,>,ej l'oP!inaeji lCiez tyEw na mocy pozwolenia. miniRt,el'jalnego illtcI'Y1llistY{'.Zl1ip, jako l::karzl) .\n'hiv. 1':II'HII. I'mm, ,,"aez. Prez. IX, J:, d, iiii", ,..\l'Ia hl'łl'. dit' naeh <lem Kt)nigTei('h Pulp)! .lII:;gptreteut'1I 1'IItf'l'thnm'II all (\Pm Poell('r Krei:;e", rr .

7:1

W szpitalu ił-)tr lVlilosif'l'dzia. lVlarcinkowski je-.;t landwerzyst<! i ll:llrży da pIerw;;wgn powołania (..ZUl1l 1. Aufg.ebnt'.). Tuż po wylmehu rewalucji w 'Varszawie dnia 2H listopada 1830 postanawił udać Sil: tamże, by działa(' t;>n1 jakO' lekarz. ..'potanow:enie to wykona!. 'Vetll11g' zeznania swego, z10iOlWgO wo}wc nał,eżycie ahsadzonego sądu kryminalnegO'. wybrał siQ \" drogI. bez paszportu L1n:a 8 grudnia wymi,enimlcgo roku, prze.szO'dl bez prz8-;zkł-)d granicę pod 8trzałkowem i przybył 13 tegaż mies;ą.c.a L1n Warsza;wy. Ltrzymuje, że w annji 1'0'\\'olucyjn-ej llie s!llżył nigdy jako żnłnierz, lecz tylko jaka lekarz i chirurg', że jaka taki kier(J'w:ł "\zpitalem w Warszawie od 2r> ln!eg n 1830 (sldi da :H marca 18:-31. 1'Otl8111 mia] wstąpić jako 18karz (b sztabu gClwralnego generala :-5krzyneckiego. pocz,em mial się wylm1ć z g'l''lleralem Chłapowskim na. Litwę, z ktć'.'ego korpusem w Eprll 1831 przeszedł na t.crytarjum tutej-sz.e. Zgadnie z życzeniem magistratu w Klajppdzip. gdzie wÓwczas pannwała dlOlrra. udał się do t{go miaJ<t.a, dzi;lłal tam jako. lekarz. do. paździprnika teg'oż roku. wyjechał patcm do AllgljL gdzie prz.ebywał da 8''8'rpnia 18:32; stąd poJechal do. Francji i wrócił w pierwszych mil"R:ąea.ch tego roku dv kraju tutejszego. ..Ohwiniony utrzymujc, że a ustawie z 6 lutego. 1831 nic nie wiedzial; przyznaje atoli. że cho.ciażby nawet był s:ę a niej' dowj.puz;ał. nie mÓglb się jednak wyrwa.ć z ówezesnych stosunkÓw i wrÓrie (le, kraju. Na swoje uni.ewinnien.ie przytaeza tylko. że odsłużył wojsk(Jwo( jako achotnik, że jako landwerzysta nie byl w s'użbie aktywnej i że nigdy n:e otrzymał ad pli1stwa ,v:sparcia. ,.Przyto.c.zona ustawa. zagraża każdemu I}oddanemu. który prz,e.szedł do Króletwa l'olskiego w cza,sie wybuchłej tamże rewlIJllcji. gdy nIe skorzysta z ustanowionego czt.erotygodniowega terminu (la powratu. konfiskatą .całegO' abecnega ! przyszłego. majątku r.ależnie aL1 okolicznoRci więzieniem lub fortecą ad. sześciu miesięcy do dwóch lat. ..W przpkl'OCZ'811iu obwinianego niema, wprawdzie żadnych :)bciążających akolic.znaści, atoli st.osunek j-ego. jaka landwerzy.sta . i jako łe'iarz praktyczny zabow:ązywał go bardziej do poslU8zeil"lwa ustawom aniżeli kaidegO' innegO' poddanego., który w t.akim stomllku nie jest.\, Z tego punktu widzenia nie dał ,s:ę usprawiedliwić naj;niiszy wymia.r ustawowoj kary więziennej. lecz llale'ża.ło "..ym'erzyc dzi.ewięć ml-e:3ięcy atesztu forteeznega, z .cz'em musiano ]1(11ączyć konfiRkatę majątkl1. a z powOflu okazanego hraku URpO

KRONIKA 1IIAS'rA POZNA[A

,ohipnil patrj()tyC'znego trz,eba by!o zp:ndn;e z rozkazem g-abinehm ym z 13 września. 181:3 i 27 grudnia 1824 dołąezy( takż,e utratr: kokardy naradowej o.raz krzyża landwery (',zyli narodowej odznaki wojfij{o.w.ej. z eego wynika prz€niesienie oLwinioneg'o do drugiej klasy stanu żo.lniersk'ego zgodnic z reskryptem miu;l:'iterjalnym z 2 ;;irpnia 1824. Postanawi.enie w sprayie kosztÓw zgadza się z fi i 7 rozkazu gabinetowego.. PaznalI dnia 22 czm'wca 1835.

Król€wski Sąd ZiemsKi i Miejski, Podpisano: Hpllmllth, Kaulfus".

Rihhentrop, Bornstiidt. l\flmvski." Infonnacj.c zawart( w pOwyższym wYl1O:m zgadzają s:ę z prawdą z wyjltkiem tej. ktÓra utrzymllje. że Marcinkow"ki nie, sluży"ł w powstaniu z bronią ,'" rt;:ku. Że Marcinkowski nie powiedzial \V tej prawj.e prawdy, zapewne w eelu uniknięeia dotkliw::;zej kary, wykazałem w wym'enionej na wstQp:e l"ozprilwie. Natomiast wyrok powyższy potwie'rrlza obliezenie. wpdlllg kt{n'-ego. l\iareinkow..,ki wyrllszył z Poznania L10 \Varszmvy dnia 8 grudnia 1830 r. Genne je,.;t także określenie do:dadl1f' rZaf:l1. w ktÓrym lVIareinkow:'iki stał na czele szpitala w domu Jasill"kiq!") w 'Var...,zawie. \V protn kMe. spisanym przez policję paznall,;ką. j:owiedz.:ał .Marrinkow"ki. ż,e kipl"OwnJ 1ym szpitalem od bitwy pod (;rorhowem do 81. marca, \V sądzie,. j!k wynika z wYToku, podal ezas od, 25 lutlego do 1 marca, z ezego wynika, Ż'E' kierownictwo szpitala, objął w dniu hitwy I!Torh()wi;:if'j.

Zanim w marCll r. 1835 pozwolonO' l\lareinkowskielllu wrÓri(' do po.zna,nia, zapytywano z ll1inisterjum lJedilu;kiego. czy powrót ten nie zak;óei spokoju w Poznaniu. Na zapytanie, to odpowiedziaJ Flottwell dhia 10 marca 1836 r. wlasnoręcznie. Z pisma jego waTto w tłumaezeniu przytoezyć ustęp. 'który dowodzi, żc Flottwell zL1;Lwal sabi.e t.rafnie spra.wę z eharakteru i uf\poohif)nia Maflcinkow"ki'ego: .,Ile ja się o eharakberz€' i zapatrywaniach po.litycznyeh doktora Marcinkcrwski.ego l10wiedria ''€m. ni,e można po nim oczekiwać, że pójdzie razem z prz.ebywającymi w tutejs:znj prowinc.ji rewolucj'onistall1i, którzy zresztą już dawno ut.racili ]J'uwagę ja:{o nim ozsą.dni fant a ści ("aIs llllsinnige S.clnvarmer"). jakkohviek nie zaprzeez:!. on swyeh z:!patrywań. uarodowydl jako Polak; sąrrzę nawet. że im mni€j mu .się da powodu da uskarżania się nil pogwałf'..enie j,ego pra,w, tem bardz:ej hędzie s:ę czuł zahowiązanym (la uspr:nvie!lliwienia z:mfania pokladan€go w nim, przez zachowanie

,...IDsi zgodne z ustawa.mi:'2) Istotnie też .Marcinkowski po powroeie do Poznania, trzymaJ 'si zdah od wszell{:ch poczynai1 powstailczych. n:,e dając się wciągnąć clo pra,e, ktÓremi kierował LihelT w 1V. K.siętwie z ramienia Centralizacji demokratycznej w 'V ersaln. Flottwell szybko więr urobil sobif' trafny :::ąd o Iarcinkowsk;m, .Jcż,eli jednak 'ka.zal nad nim roztoczyć nadzór policyj n)' . urzynił to na rozkaz. komi.sji ministerjalnej z dnia 17 marca 1F'3G f. zlożouBj z trzech ministrÓw: Kamptz'a, l\Iiihler'a i Rochow'a: ' ). NadzÓr ten powic'rzył Flottwell dnia 29 marca 1835 von Hohbergowi. landratowi powiatu poznailskiqro a za.razem dyrektorowi policji poznail'skiej :\lar('in;:owskiemu n'e było wolno hez zgod) "lothvena wyjeżdżać z Poznania. Tak śdśle jednak rozkaz Flottwella n:,e lIy1 wykonywany. Marcinkowski wyjeżdżał swobodnie. donosząc c,:t;f'to C}.poSt o :,wych wyjazdach nie Flottwellowi. leaz Hohbergowi. Stąd, poehodzi ta wi.elka liczba Illitów l\1arc:nkowskiego (bIiskll 200) do dyrektor:1 policji poznai15kiej. .\ 11 d r z e j ,V o j t k o w ski.

D Z [ A L D I E Ż .\ C Y.

PREZYDENT RZECZYPOSPOUTEJ W POZKANlU.

N a za-pro5zenie :vr:asta przybył Prezydent Rz'eczYPOipolitpj Rtanisłmv Vvojcierhowski wraz z. rodziną do pozna.n:a i hawił tutaj od (j. kwi,p1.nia 110 t. maja. przyjmowany z naj.wyż;szym entuzjazmom przez IndnoHć pmnaiiską. Przyjechał do Poznania dni.1 2fi. kwietnia, n godz:' 18. przyjmowany na dworcu prz.ez L1o:;tojników cywilnye.h i woj:,;!wwyeh.przcd3ta.wicieli ks. Kardynała-Prymasa. reprezentantÓw Targu Pozn<tilskicg'o i i. \Ia łltwanip Tarf!U przybyli oprÓez Prezydent3, Rz.eczypospolitej, pr,ezes miniistrÓw Grabski. minist,er kolei inż. Tyszka, (minister przBmysłu i haniłlu Jla chorohy przybyć nie mógl), p. Calonder ze Sląska, komisarz gcneralny Polski w Gdań.'1ku, posłowie i konsulowie JJal1tw oleyeh, repr,ezf)ntanei w,z.t:'lkich milli"terstw l hardm lie7l1B dplegac}p. Przez wielki szpaler przybył Prezydent Rz,eczypoopolitpj do Wieży OIH"llOśląskiej, clokąd stawili się prÓcz przedstawiceli miasta i wystawc()\v m. i. pp. poseł japoilski SW'5aki, prezes górnośląskiej

2) Areh. Paiislw. P07.n. "Acta betr. die nach dem Konigreich Polen aUI!Igetret.ellen Unterthanen aus dem Posener Kreise", vol. l. :1) Tl'\mże.

KRorKA HASTA POZNANIAkomi,;ji mie;-\zanej Calondpr z rodziną, konsul francu,;ki Dnfort, czeskosloWI1'cki Glos. hlolenderski ,Dr. PeniaCZyll/5ki, wicekoIl<3.ul nienliecki hr. Behr, mln. Pluchiski, komisarz g'ene:ralny Strasbu}"ger, ctdmirał Borowski, senatorowie ks. Adamski, dr. SzuldrzYllski. ArJ.elnau, poslowie dr. Kosicki, Marweg, Petry,('ki, RzepeckI, Pio.

trowski. ki'. Kuhik., ks. Bratkowski, konsul IJol-;ki z Bytomia, dr. Szczcpailski, marszalek sejmu ślą:skiego Wolny. starostowie krajowi BegaIp i dr. Wyb:cki. dyrektorowie WH"(1ej.a, Samubki, dr Hąc'a, BajOlIski, starostowie Klos, Ziołe,cki, starosta grodzki l\Iizgalski. wojewoda hr. Bniilski, wic,ewojewoda NEmdemow:rz, gem'rałow:H Raszle.wki. DowbÓr-l\1unicki, Norwid-Neugobauer, Litwinowicz, dowódct obozu wa,rownego pułk. Kl1lpowicz, re,ktm uniwersytetu pmf. dr. Lisowski, prezes prokuratorji gelH'ralnej PrądZYIlski, dyr. Izby ska,rbuwej Schmidt, prezes dYl'Ok'cji kolei Dobrzyeki, prof. Diveley, pmzydent mI. Bydgosz,czy ŚliwiilS'ki, preze'3 Kasprowicz, prezes Mazurkiewi('. Przybywają wrr,szÓP min. Tyszka, Prymas ks. Dalbor z ks. pralat p m Zakrzew):>kim, promjel' Grahki, mtczeln:k kancelarji cywilnej J "H-(, i - Prezydent Rze!'zypospolitpj.

Pwczy,stość otwa,rci:ł rozpoczyna dll:a :!.7. kwiotnia o g"O(lz. 1 t Prt:,zyden-.. Miasta Ratajski. Powita'\o1szy gości, wykazuje, że W)siłek polskIego przomyslowc:ł, kupca, rzemieślnika i robotnika stworzył ten Targ. Iktóry stanowi dla nas zwycię<o:1wo pra,(')". A czwarty Targ przypada na cza,,> przem'any i uzdrowienia waluty.

przqll'Owadzonego o wlasnych silach wspaniah} ofiarą spoleczlenstwa i wielką energj prez€l'3a ministrÓw Grab.kiego. Przy wszy:-.tkich wielkich zagadnieniach go.spodarstwa w,::;półdzi.ałać pragnie Targ Pozn:Ulski, pmgn1e służyć spoleczel1stwu i IJaIlstwu. Zakol'czył morwę swą p. prezydent Ratajski slowy: "Zyjemy tu wszyscy szczęściem odzyskanej Ojczyzny i pragniemy, aby ta Polska., wymarzona przez pokolenia, cie.sn,c się w dlugie lata. hłogim pokojre:m, rozwijająe wszy;;tkie siły drzemiącp. w narodzi-e, do nap0cia najwyższeg-u. kroeząc po droclz£' pOS1!pll g"OI3podarczego i cywilizacyjnego. nnrosła się w najbliższy('h latach do po1t:gi lT1oca,rstwowej. N iech żyj'£' N a.jjaśniejsza Rz.ecz'jlospolita! Ni,cch żyje Pan Prezydcnt Wojciechow:ski!" Okrzyk powtarzają zd))"ani. Pr.ezydent Rzeczypopolitej rOl'eina taślllę, orkiestn\ gra hymn narodmvy, świszczą syreny wszystkich maszyn. ezwarty Targ PoznailsKi otwarty.

1'0 il\'il'(17l'lIiu '''ptaw I'rpz'dC'llt BH'ezyposl'olitpj nt!ajl' "II' (lo rahlS7,1 11il HlIiat1all'f' przez .:\lia:-:to !la jPg'o e z (';".-' Wytl:łlIP, groIII:HI7<](' \y'plkip grono' g'o'l'i. ]'rz kOIIl'1l Klliadania z:rln'ał 1!ł,," J!1'l'zydt"11 L{ataj"ki.

Iih,dw Pauip! t zeigodna P.llli! Votojni (;ofwip! :\Ii,lto I'OZI"lIi IJł71'pl'luiołlf' .if't rado('i,! i 1111111;1. Ż!' UW?P lIg-o(,lr w pl;l"':tr'1!I \\-oilll Itatnzu Pana Pn'z-dlc'uta, [{ze!'Z-POI}(}litp.i wraz z ,h'l!(I Pot".iu:! Hodziu:ł, \Vital1l- ('ipl,ip, Panir ['rpzydpnrip, i l'iehic, ('z('i!!,'odna Paui, !'n'pm w.'zhr,!IlFlU IH'l.uriplIl wl! Zi(,(,zlloHri, Ż!' dziip.iza, IIro('z'to.' otwareia T,lIg'l l'{)I.II,u'l],i!,!!"(J u;.wictniow! z('tała \Va',i!, ;\Iiło('iwj l':t{ltWO. ohe!')]('Hrią. KOrIJ{'1Il 1':)rh-I!'lli ('zolem prz!'!1 ł'iatuut'm lI.faje..,tatu Rzcezy1'0p(>litPj Pd:-;kiPj, HadallJY ('i, [';wi!' PrezydBlh'ip, hołd, zapewniając ('iI;, o ł':lloki!'j ('z,d i miloHri, jak:! 1Il'. ohywatt'\!' pozlla{H;ry, otaez:uny l'iQ jako pipl\vzl'g'o l 'h W:lt('\;l l'at'l"twa. " POWill'l, 1oliea ougi Pia"tow:-;ka, to kolt'llka uarol[U, ką([ myśl p:uitwO\n:,t wÓrna rozp,",zl:I il: po zi!'lIliaeh lu:bkieh, Udy po .Uug'ieh latach ni!'woli, rz:,..,1! \\'iplkil'.i Wojn, 7.<!Kwit;lla jutrzenka woho(ly, halo zjmlnoczolIt'j }'obki hyll> najh:mlzipj p)\vzedllle w Pozmmiu, \V or1ro<lzonej Ojezyźnie l'(JI u a1'1 , pr7ptwar7aj,!(' o(iwipeZIH' pierwiatki raowp z zalptami przy h) zów .polkieh Zł' w..,zy..,tkieh kra{l('Ów l'olki, taje i!i mbRtem na prim Ile: wzpchl'nlkil'm i )Il'ag-Jiif' h'(: wykładl1ikipm woli og-Ólll naro([u l'0Ii"I,jpg-o. Zal,cwllialll ('iI" Panie 1'lPzydpueil', imipuip\Il l'ałp/!,'o ohywat.eh\twa poznaUHkipgo, ż(' prag'uil'll1Y wzysey 8zl'zęścia Ojczyzuy jako zl'z!i;;da wlanego, że uważamy pańtwo nil' za iridło, a za ('Pl 8z('zęśliwośei powszpchnej, ŻP usiłujemy praeą twÓrcz:, przymnożyć dol1rohytu naro<lowpgo, aby w wyścig'1I placT wz(,l'hh\llzki0.i poeze8ue zaj;j(' rniej:-;ce 1'0mię!lzy hulami Europy.

Ofial'lle, patrjotyczne, rdzennie pol:-;kip mieHzczaństwo winuie i ochotnie si,u': L(:rlzj" w E7CI1'!"(!i f}dł mężÓw, ktĆJl'zy pod Twoim, Panie 1'1"":-'.;'rleucip, lJł'Zpwo!lplll poprow:ulzą narÓ!1 pols],;j na wyżyny potęgi państwowej Zygmunt.Ów i Batorych.

Kieph żyjp Najjaśuit'.iz:t Hzepzl'o:-;polita Polka! Nipeh żyje Pan Prpzydt'ut Wojdel'how:-;ki!l\ astlilJllie za:-;tt;pea prz,cwDdnicząec-go HaL1y lVliejsbej p. dyr. 1Iu::;z('1. wygłosił toa,st na ('z,e{;ć r7loukÓw rządu a glówni.p prezesa miui1"tn',;w I' Urahski:og'o. 'Vsknał na rado€;{\ obywat,e-V3tWa. mia:-:ta l'ozn:1Jlia 7 powodu przyh,\!c'l In"PZl'Sa rz:pl1ł!: .J Ihywat'clstwo lIasz,(} olkzlijwa gnrą,eą wllz,il:czność _ P:mil' l'rl'7,("i(' Rady l\lillitr{;w za przyjazll TwÓj i Palla l\li":;--tl'a" ho upatl uj!' ,\ nilll ([,1.\'("1(1 SZl'zcH'g'o zainterci50wania sa; ltIia"t";ll łl:1Bz(Hn. jeg'o lo:'clll i j'Cg'd' dział<llnością", po(1'Kl'dlił. Żl' dZ:Cll 27. kwiptnia je1f;t, wilją. otwarcia Banlm Polskie

KHOIKA MIASTA POZNANrA

!2: n , POI'ZCIlI w H:'rdeeznyeh :o!owarh po,lu.i{)sł ogTOT!1!1I' za,..;lngi p, (ir:lłJ'3kio/w W dzie(17in] sanarji fnall"<'rw. kOl-łr7ąe: ..1 TwÓj i f'ałła liuiHt\'a przyja7lł do n'l,.;zeg-o (rf)(lil wll'wa w IW" whn:, :i.e w r()7;l'oczynając'm -"iI: zl1u:cm .1 11 - n-Zf',js7ym okrc..;ie odrod7"I'i-a oko Two 11', 'I'ZII\Va<' ,d Z:I hliźuif'nipfil rau z:lI'<''lVl!O I)hywatf'łHt\ :L jak miaHta 11' 7k;.!:(I. ahy l'Jz11aił. t:11\: \p'ż.ua plae('lwka kI''' m . ,dui" rlJZwijał "!t' ua ehwal!' i pO:i.ytp'A kr::,jm\ i...."

I J<!I'()\\'il'(lział lH13:lml'rzÓ(1 Im:lJi...tr{nv Ol lh,ki.

\lieo('zC'l,i\\auip zwrócone ..;łow:! "YWOłaIH' jl1trzl'i'il. III f',I,.tf'11l kła ui;1 i:! \IIuil' ilo 7atanowi('nia i nail h'lu jak:! \"I)ł tlJielui.'a I lit." t.:I 0<11' g"!';;!a " t'\'h I!'iiłowalli:t('h, l'f'wlt:ttplIl kt{)r'I'h kt .i1lt.'7PjZ\ tlzidl 11-1 I',,/'iki.

l\il'r;łz już zdaw:.ło 'i i t,:. ż.. "':"'it:łł'I'Z:, 1)('\\ liP I',)r \. ddJl'('\\ ohl(' ('h wa teli 1J:!li'ib\:1 Jlol'ikil''"'). ah zrZIIl,j< I. iphil trapią.,:. ua zmUlI: hl ,illI fin;ll:sl'WPj. która 11b'dl:1 ]Wi', "jJl'Ow:ulz:lł:. po('znl'ip n;l£('j 111'1 'iln I'i qg-("_ l'l'j i l'il']l U;I r:"to';.' ]];1"';1 IH w"tlu olh :mi:! ni. podlpg'h'j Iljl'7 1.11,\. DI.;plni(':1 tllt('jz;ł da\\';.1a \\ i:ul"dw0 widkil'j il' i [who.,". ,. zak!!';' ofi.,,'. ni!'ion'eh .11:! \\ ytwol"i"!'nia J!ot(:gi Pal'], 1\\ " t"t Jlnr'w tl'j tlZi(']Jłil'', któn' ,i IIja\Hlił' hądź I"'Z\ zhi6n'p n:t I,:..h Ha;'o I,w 11;1'17 I"'z' "uhkl'ypeji pcż"tJpJ, p;ulsh,<:"owy, h, jak IH7f l Ii)kll l fi 'Z('I) i otlj'{)(lzpllia. 7aW'iJf' (o";;'l' 'i].,utl'k nil'wy..;t "1'7 Ij;l''' dl, Polki i, h lI/warzY8zyło im J)(;(ll'i:,g'nit;eip wzAkil'h iłlll eh dl.ipllli., 110 te,.'.'p :tlilI''' PO';(\mll, I rodziło ;.. W Ila zw:,tpi,'.:i.., ktÓn hyło tu ilni..j pm niż 1--.Il.ipilltlziej Cl. zdolui j('t(dIlJ do h'g'o. :th.\ hn))z Ć pl t..;1Iw\ II;' ll tu Hlot.vlkc. 11.i 1r'1":li"'1H'fo(j l:t' 1\'.1 \\'t' HI" i l'iludl:-'t,.nvt .\11' II' ofiar, kt.órp pJYII(:ły I. tpj dzjplnky nip ";7ł lIa ]"'lI]1/' -- howipm Ż'tdl!;] ofiara nig(I.\ lIIł' ilb-:ie ]1" nlal'lH', nl!p pollł]tlził sumipI.i;1 w inuy' IlziPlnicaeh, one w'kazały uiezbt:.lno8{' poddąg'lIięci:] .'alt.go naszpgo ;tV" ł'atn n"ąd7.!P(-g'o .'0 teg-o 1"'7] 'UI\I, :,li Iii. (r7pba było la..hować !l;L Ilohl'o wołllOŚć światle)';I'!] wszysthieh ol)'wateli ];:1';lj1l oraz ',yk:7ały hunipe71HŚ{ podei:urni(:eia oh'\Vateli wS7Y'itkich (lziPlnil' tlI' 8wi:dezpń w r6wnej miprze, Ta cała ewolueja w l'all'j PO/'iPł' i(: odhyła i PI'7Y'izła pltwi::t. 2p można hyło si" zUl'jentowal: i trzeha hyło uwiprzyć. żo ..ała p(Jlka zdoIlla i got.owa jPs.t do Ilat<;żenia wszystkieh sił. WipJ).,op0], ka hyła pipnVSJ;l z ,hidni!' ('O :10 oli:lruOl'i S\\ ..j. Ihis ]IHł" i Si'i t,) St:LĆ wła€",iwoś('ią całpg!> og-6łll pobł,iego, i oto ię stało, D1i"ki Ipl1Iu llIożpmy hyć świa<lkami tego ('lJ i!) dzif:jp: w ei:!g-u kilku I.alpilwip mipsit,:(.y op.\ł1owali8my ZIlDI' trapi;teej nas bczilno8l'i lIa'izej. \V'izystł.i.., llziellii{'p Pols],i st:męły na jpłlnym POZiOl)lie 7dohyw:Ijąe i(: na cfiary. J('kteśIIlY zaWm 8wi:HJł,:lłni j:Ik wielką 1'0]<; ta tlzi"'lIi.,:\ otll'grala. --, Ona. nlph dnila ..abl PilI",)":' p) :Ign:!łhym :Ih i nadal ta tl7i..]nit'a hyia piprwsz:J. :Ilły hz.vmała pi('ł\',1(' krz'I)('P. 11"-z IIi.. jako pi"I'\\'za dJi..lni(':l. Lton'jh innI' nip spl'Ostah 11"'1. jako pier\\'I.:I \\131'(,,1 ró\\'nl'h. na kIw:! i" ol!lądaj:ł irmc i na któ'ą pat.rz:!{' inne by i:\}JLOstal' mo!!:!y.

l\a akon('zenip Vi'wuu'l\vił ]'I'I:Jzy(lcnt nzeezYl'otipolitf'j w 11;[stępl:jąCP slowa: :-'yn h'j zil'łl1i, Li"f'lt. powip.łział przed laty, że ł'a(It\1 o jPst lInjitotniL:.jz III zywott'lIl ł 'jl'z:, ZjJ). l 'plem HaJlpp"z ('h synów l'obki IJI'zP,z dlu/!:i" lab Hipwoh hvlo zllohy,'i.. włalI('j pailstwowośei. ])ohrze siQ staro, ż n tlzii<. kietly stoimy 11 szezytu wysiłków 1I:szYI'h oje6w, Tyś Pani.. 1'r('zydeu<'ie \l!i:lsta. 1'ozlIauia l'rz l'plIluinł. ż", pm-łstwo uw:ż:H'ie lIiI' za źródło, ale ::I cd sZl'zl,'f,liwośd powsz(,l'hnej. l tak hyt powiullo zaWS7e, Niptylko tpraz, kied,\' zllaj:lujl'lIlY si!,: w trudllym o],r if' hudow,\' H7,eczypo8polit p ,i WP \1 '1stl,i"h kipl"llllk:\I'iJ. alf' i w przyszlości, kip,l:\ (lzi!;ki wy>-iłkołll ohe.' !II';:'!) I'0koleuia poto 11111 i 7l1ajt!ą si Ił SZl'7ytu rOl.kwitu HZf'I'7,\ Jl'osl'"W i f,llil'ei(' oua hl;dzie w Europie już nic ja'o od r",lzilj:jl'l' k HO\vpl flailstw :.1c j:d,,} "iełkie l:iOl'art\Vo, ,JpSI.l'f.(' jl'dl,;' prawd,; US]YŁ:II(,1Il IV Twoim flrz.'mówipuiu, PauiI' Prl' I.yd, lwie miast:l, mialiO\I i('ie. że ],,"]stawą i l1ip7!1(:t!nYIll wal'llllki('m istuie HL, U..S;.I'/! l. j:lko Fil ,hl 'I, j,'st 7jl'IhHH'Zl'uil' zil'lłI l'0]skil'\l. 1\n rlawlly,'h '1.1ald:lin..Jl II:I I'h i \\ hnslal'll II: 'I.,n'h I'rzwlków h l" w pial1t': .,\\"01Jl(r(', ( nlo(" :\'il'pod]eg-łość".

T<i olll;o\la I'ałn(' jest je,hl,\ n \lajuit'otl70\\uil'js7,\Th \lanmkÓ\\, ist ui{'u!" Polski, ja],{ wiP("i,"o 1!"'{.ut\la. ho P(']],a 1Il0ł;ł' istuit'l' t]ko i.d,,, "\1 i 1'11" " 1II()("!rst\\'o. ,!I' "'ogia istui"" jako wielki.. IUDl'arstwo, milsi Hli"I' pol:, :PHi" \\'sz\'stk't,! 'i(,Hl I,olsJ..il'h.

I1l.il;!;i wujllil' f'ow:--z!'I'I:\!(',' i w s:]J..om nasz,..h n,j.-ów i naszym wlasn,\:n. ł-f,;., \\' ral.iły clę t.d..żl' i w p'Iwst:miH wip]kopn]ski{,IIl, osi:!g"Il(,li:<Bl)' wip]!, 1. teg'o, eo i(; n,un H:<]I'Z:llo .-\lp trl.e\}a powiellzict" Żł' je"z('zp liiI' \\z.tkip lIif'otl7own" ,11:1 l cłUI na 7'''''' Ż) da o;'l(J(lki "ą zespolom-' 1. llIa('if'l'z:!.

Z It-f'O {'Oli, pOI\ip'lf,;a l . ni.. ".lIiuskujl'it'. jakohym wzywał \Va::, lIa ,''1UIU )\0;1'11111', \\' iPll.l: \'! '\ iejl, ]J 'tl'g"ę [)]"'c,\ polskipj i kultur' polAi,'j.

kt. Jra. ]l07.woli llan d"I"II'!'" 1'7'l{'1Il to. l'ZI'g'oHmy tlotYl'hl'zaF nip .'i.!gn'i] i. '1'0 sil; tar,it', ot <Uwip i!' .1 7il,'k i pral'Y, której owoce og'lą,]ałem 11:1 W:ln,\'ch T:ug-al'h, llofy:-\Iąl' o J "7.wojn (h 17 HI teJ prac:, 'Vaszej, mus7.!,: przypomnieć, Ze 7.:t I'Invilę lIlaUl \łt'Zestnie7yt IV poświęeeIliu fahryki samolotów. Musimy myślr' 1ównipż I) tenr. aby stat siQ bardzo silnymi p011 wzglc;llem wojskowym, WiplJ..ie zn:H'/t'nil' :-an:tl'ji Sk:Hhowej w'raża sil, też w tell]. Żł' ona pol.woli n:1I11 7ahral' silllit'j g-łns Wt' wszytkil'h zatargal'h \la terenip mic;'Jz\', narn.lowym. J)o]Jóki?;łny hyli IIwai:lIli za org'allizll1 l'lwry, glos Polski \IiI' mógł Ilżwi!,:{'7.I'(' b,].. t,'arclo i IlUłllllip, jak tego w'lI1aga nasza gOlhllt;'{' paLtlI owa, nopiero ,1zi ll:ukhn,1z:! tf' "'Iwile, kiel]' dzięki sallacji skarhowej L.:djpmy lIIog!i IJoht:mić 1l:ID! d'mllł. lJab7{' \loj,];" 11:1 takjpj st(,pic. ah)' nikt I,ic i;miaJ i{:gn,!ć nictylk{, po liclIlie "olsl,je alp i lIzczIIJlla': I,raw lIal.y{'h wewn:ltrz, ahy nH,t nie :;miaI h t c:,lzią pomil:t1zy rządem a oby" atplallli p.nl"twa po]"t..i(-'g'o, nl:ltf'glo l r7('I.,daj:!(' \1\\(1('1' \laszf'j pł':\(' n:1 pollL f"(łS JlIII lal CZCIli. pn, l (Jlllinam. że 1"Z1,;;:'j,! nn,.; nie lJIui..jsz", wyi1ki na poIli \Vzllloenienia nasze;

KRONIKA 1IIASTA POZNANIA

O!H'OIl. ,leLcw wir.hl 11';IlIl' HI!Hia,ló\\ w Enropi.., ktbrzy liiI' oHwni]j fię z h'liI, żt' }'o]Hka jPHt i ht;thip zaWHZP. '" idz{, ponn wtór', o;>cnją(' z Wallli, jak tC:g"a i dzi..llli,' ta zit'lIlia I,raeujp lila ]'1 zYHp!>rz"tlia 1.(,t<;:.6 HzP('z I'0spolitt'j, I>Jatr'g"n pralIę zakot'u'ZYl; d1.isiejz [ón.eldąd w iłkó\\' Wazyl''' tnaHh'l!I: "I\i"l'I; lozwi,a H; lIaHza 1(;ljl"1 zadlOllnia - l'ozuail i lIipl'h r;tz"1!I 7 IIi;! I, wiil.iP I Ioari H: \\1' \' 7.;<tkieh ],ierullkadl Ziemia \Vi('lko(lnlk'l

I\"HO:-\IKA :\JlE:-;rr'CZK.\.

(Kwil'l'idl HI-l).

-5. \Vielka pO\\,ó(lź w POzn:Will. Warta zalala l;lki ,1t:IMlHkit, wraz ;; Doluą \Vil(lą, uiektórl' ten'uy Itrawobnl'ŻIll', ]l1'zt'szla pru'z hl' ze;!: i przy Tamil' Garharldej i w.}T7.ąłlzila f'zko:Jy olhrzymi... Lu .łlloc. neierl'iala /.d{l\V1li.. pl zy 1)ohf('j WiI:łzil' (raz Urodz.. ])ł:bill,.;kiPj. Powodzian "l'hrOlliollo do ,,,aJ i 'illlna"tY(,ZlI..j In zy Ziduny('.h Ogr{)(lkal'h i ntrzymywano ze kla,lek ohywat!'!Hkil'h, Szko(ly matl.rjahlP jlclIioslo przedl'\\'Hzytki('m 'lIiasto: w hlHlynkaeh (ltliiiIskieh, przy I!:azcwlli. I!:(bjp w()(la podmyla h(wZlIi('r, kolejO\\ą. ua mocie tlllllhim, ktÓry ]lc.:lnis%f'zvla w('zhralla wo,la. tak, Źf> J:1l1ial zostać zamknięty dla I uehu ko1ejowPI!:0 i w najbliżH7.Ylil czaó\jp zaHtąpiony hy(;, nllli lOwym. i w inll.yeh mi('jsl'aeh. Przeli Wil:kszą klę..;k:l (zalaniem stan'g"o mia..;bl. Chwa']izewa. or:'Z ::<rótlki) oehronily prace wykonan!' w l'Htatnieh ezaRaeh l/rzez zarząd miej;;ki ora,z przytollma. i r)1'rg-itzna llzialalllo"-ć' wladz miaHta" glÓwnie pp. Prezydenta Rat.ajskiego. ra(ky ))rozdowil'za. urzl.lll hudowli podzien11lydl, sta!'ji kanalowej, Claz wytężona pom'Jc i ]Jraea pułku "aperów w Poznaniu. straży pożanl!'j, rohotnik!)'.\' miej"ldeh. w ezęHei takżl' wpólpnH'a ohywatl'li, ktÓrzy n.a w('zwanie Rtowarzyszenia. Porządku Puhlil'Z)('l!:o zas:ąrili przy 11":lI'Y sypania tam saperów, (Szczegóły, faehowy opi" I)rzehiegu PO\\ odzi podamy w IlajhJiżzYIII IlUn!!:'1 ze). Fotograf I'. Plat.)w,:ki "JH)]'zą(Jził pir,kn.f' album wirlokÓw z ezau powodzi. ktbn' ofiar(;wał mi [..tu SWPIIIIl ro,lzinnł'nlll. Zlljęć z lotu ptaka dokonaly \\'oj"l;:t JOtnil'Zt'. Strat. w żyeiu lwlzkiem ]Ii., llyło z wyjątkipBJ trag'il'zlll'go ZOlm H]J. kal1itana }\aperów PruHinnw:;kiq!,"), który w trakde ,Iziałall ;;,1)("1'Ó\Y zginął w faladi wpz);raiwj na łąka('h Dr,hilbkieh Warty.

. ZI!:OIl. Jana 11oitego, prpze,,:1 Hądn apelaeyjnpg'o w Pozllaniu. Zaslnicny h'lI i pOWz,f'('hllie RZanOWa!IY i km'hany l1Pstor prawniI;Ów naszyeh lłI'(J(1zil Hię \\ n,ku 18:)0 w POZllanil1 jako HYIl sla" \nl.l'go profe'sora i literata l\larl'Plll'!!'o l\Iot.teg"o ("Prwdudzki ]10 miel'il''') i \Valerji z Hukowiel'kieh. £'0 ukoill'Zpniu f'tudjÓw pra\\'IlYl'h f'ZYll.11Y hyl jako ędzia. \\ Byezyni,', Kll1ezllol'ku i Zi(g'I'JIha b, lJah:]Jlli(' oi"tl1il ic: jako :ldwokat \\ (h'otlziHku, g'llzil' zykal jJow:>ze{.hny mir w8rOll ()hywatel twa. \\ y(Jl"l' rÓwIIOl'z('n.it: e{'BioIlY przez kolc'gbw adwokatÓw 'VipJkolol"ki. Praktykę 12"1'0dziką porzlH'i1 w roku 1\11\1. aby zorgallizowa{' I:;ądownietwo \\iPlkol'oh;kie, dla ktbl'!"g'o Ha s:mowh.;ku prezpsaądu applac)'jnq.?;o nil'l'ospolil!' p(,lożyl zasług'i. r odz,dł z por<)(l nas jpde n z t y <'I I niplil"7.Ilyeh, kt{)J'yeJi nazwh;l.o jpst szta!Hlarł'm, mąż czcigodny, twÓrezy, dzielny. IL i. ]J. ;\ i 4. ::Jzef szta hu nllnlll'i,.;kił'gu w Poznaniu.

li. "yhÓr proh()%eza pwangl.liklrw Ih)lsl;ieh w ['oznaniu, ks. )'lanie'usa z Z(!tllbkipj Wcli. 1:-t l'owi!.'l'pnip l'prkipwki prawosławnej w Pozn:miu.

20. Ri(' okrężny G puhar "Kurjera. P07,n:uJkipgo". Zwyeil:żył Dajew,.;ki z UniPz:na. Ii. IV. do l. \'. l'rezy,h'nt Rzpł'zYV(,:-opolitej :::\t:wbław VvTojeieeh(mski w l'nzn:wiu. 27. IV. 110 ,l. \" Czwarty Targ l:'ozTlailki.

2H. Utwareil' o(ldzialu Banku l'olkipgo w POZ\laniu. \Vprowailze1l1e %łotego polskH'g'o, 2D. Og'Ólhy zjazll kupipdwa polskiego w Poznaniu.

\Y po('z:!tku kwi!'1nia zał0żono Towarzy,.;two PrzyjaeiÓł ClI.iwersytptu Poznmbkiq!:o. .\keyj Banku Polskiego podrisali (;bywatele i ill,.;tytucje z miaf'ta POZllania 132000, czyli około 12 Jlr(J('. l'ałPj subskrYPl'ji. (Fakt ten wypa(la.1(;.by po(lkn';lat zawsze' i ws?dzi(', gdzie pewne i wawa , ulgi i przywilpje (lziPli ię wl(llP liezby... ludności). l'rezp:; Rady .Miejskiej. Dr. Właclyshw }lipezkowki, mianow:wy zota.l mu'zplnym dYl'ekton'lIl Banku Po],;kiego i opuśeił mia"tu naszp, przenosząc ,ię do Warzawy. Okrę Wil'lknpolski .,Sokda" obdl011ził 13. kwietnia ,lU-lr-rle '-'''lH'ow:L(lwuia okolstwa w W'iplkopobce zjazdmn delegatów.

n(,llowaejl. ko::<!'ioła, p'odc'llIi1nikallskieg-o została llokonan.a,. We wnętrzu uta\\ iono nowc dwa aniołki dłuta \Vła(lyława Marcinkow;;kiego. \V Parku Moniu:-ozki stawiono pomnik MmJiu,,ki, rZeŻhiarza l\[ardua Hoika, Ulliksza.iąc \V (lalze.i tell ogród. Zwi:jzck Towarzy.;tw Kupił-'l'kidi rozpis: 1 ł w pOl'ozlllnieuiu z, }fiejE'kim Urzędem Targu I'nznall:-okil'g'O konkurs IW (lpkorację okic11 "y:stawowych, w którym wzi<;ło udÓał kilkal1zicsiąt picrwszorzę(lnyeh firm. \Vyt:1\\ y byty niekiedy tak gusto,wnp i piękne, ż.e wi('lką przyniC',.;ły chlubę kupieetwu poznańskiemu, które w tej rlrollze dowi,rlło prawdziwej kultury poważnpgo kUPl"a, i przyczynilo się ,lo upięk,;zenia z('wl\.:trzupg") mia,.:ta n:tf'zego. Przyklarl Ioiorąeych u(Ldał w kOlIkursie pG'lzialał nawet na postron:nych tak, ż" wipl!' okipll wytaw()wYl'h pCJ11ar!to wlp!wrowano hardziej ::tl'ty:-otyezui!' niż zwy1.1!'.

L wag a, : 8eiI!'j:;zy opis Targn POZ1latJs1.ieg'o omz impr"z z oh azji pohytn Prezydenta nl.eezypopolih'j prwlJaullie nam porla( w przYf:>złE'j Kronice.

dłuta arty:itymierz!' piękny '-'

KROXIKA l\HAS'J'A P07,N.-\IA

Z HL(,HI T \\'1'1).1\ \VNICZIGO.

Dr. Worwan-Nawrowski. L l' g' n i li o ,d e:-; e t l a n g p r P 11Z II a)I. POZllall 1!12--1. IV. T a r!!: P o z n a 11 ski. Książka infG]'[lia!'yj1la wYIlana dla go:śei zagnmitzlly('h rrZl'7.. "Mip,Hd UrząlL Tarl!'u Pl)zlł:u\:-kiego. Pozlłall 1!)2"!. II II ,; t r () w a 11 y P r z e w o d II i 1. P o IV. T a r g' n P o z II dl,;]Z i Hl i In i e::' (' i p P o Z n a n i n. NaH. '1'0\\. Ake. Rd..lallta PoI--l..a.

Poznał', W21.

A r l' h i w n III H i 1< t n r j i i F i l o z o f j i M l' et Y e Y]l y. Hl'llaktn!': prof. dr. V¥l'lc:-;l'l... Ukazał ,;ię z8,;zy1 jli/l'\\ ,zy, zawieraj:!i'" m. i1J.. nid..ti,l't. li:-;ty Kar()la. .\fan'itl kowkił'i!(). Dr. Jan Rakowicz, K l' o Ił i k a P a )1 h t w o \\' P j /., k .) l Y D ndowni(,twa i zI..oły l\lipr1lipzpj w Poznaniu. 1!)1!)-1f)-l. PGZ1Ian I !)24. S\I, ::<tr. 4:1 (\HlllY I'rzy<'zynl'k do dzipjów t\ O!'zl'ILia :-;7.koluietwa pol:-;Idqo, H n r t. o w n i a ::.\" ó ł d z i P III i Z I ł Ił i (' r s k i l' h. L ::.\ p r :Iw (I z d a 11 i t' Z a r o l" 1!J23. 8", ll'. 41. Olln:llllY dział gl,ółllziellli wytv.-orzył "i \y tza,..il' najllow,",zym WP flTmip kOOl'Praty\ żołnier:-;kich. a fI n-nie n. O. K. \ LJ, :-;pMdzil'lllil' tp w hanLzo krótkim na:-;ip rm: woju \vy1.azały poważną Hiłl' .!kHI.aIlHji i Ulllclllli:wia :-;il;. l'llli!'j(:t llin 1..il'lOwalla Hurtownia fJółdzipl\1.i Ż.oll1i('rki('h w P"zlIaniu w znaeziH'j 1I1!!'/')W 1'oz1'os' tl'lI \\'l,iprała. Pi!'r\\'sz.' :-;pl'awoz,lanip, ..ajątP )Joglą(1 lIa /,O\\'HtaHi,' i J:()('z:!lki "'/,I',ld7.i,'1ni wojsLI,wyeh talH \' i hanlzo '111ł mal!'rja! dl.l hitor.ii t .,..:0 rudlU t r a ż 11 i l' a Z a 1'1/ ° ,l]l i a, w m. lO -1 r. ł!)2;, zm iI'nl m, in.: dk PrZl'lIlysław:\ l\I:!I'ZI'W,..kil'g'o .\\ Oi"TlJ(; Ilzidni('o\\ a". A"tor "Hkrzl':-za. ,;\\ ipln(" ch1'az) roz\, oju kultU' alllq!,'o " l'uZl1alliu z piąteg') IIzipif'l'io}Peia. ubiegłq!,'o ,,-id.. u, WSI'Omill:t, Żl' ,.tęl iellie pewnYl'h odH:hIIOb('i pr o \\ incjl'IJaln)"eh, \\yro:-;łYl"h na gnl11ci!. 11 atlYl'ji w imiQ jakil'j;, cl1illil'1'Yl'LIH'j, 1'zp!wt!lo P:l:'I':;t\\ owej ral'ji Slall1l, h" lohy tylko Hho71'uil III sa,:I(Jl'lH]m'j kultury aarodowi'j". pl'a!:'llip pU!lOWIłP!!O ml\)iązania trady('ji llo o\\Yl'h pi£:kIlYl'h llni. prawiedlih'il' i :-;łusZllil-'! T y o (In i k T Ol' U 1'1 ,)... i. W HI'. tJ, za.lIlip;<zcZ[t 1.rÓlhi żyl'i:JI'Y .:\Iarjalł:\ Jaro('z)]'j:-;kil'g'o, arty"t. mabrza i rzpźbiarz;1 (18tH I!JOl,. 1'0Ilu\\jtq.!J' To1'ł\l',,..z('zaHil1.,1 a I'ZYl1l11'g'(' I'ł'/.P 11M wi '1.u w Pozlłalłill; artykn! piÓra )...,... A. l\laÓkowf'kil'g'o. lrzllowio]1o wytla\Hlidwo ..::.\ah,!lu Lit"r Id.. i q.!'() '. rc,lag'o\\;UH'r l']wl'lIie lIlZI'Z Elh':\1'da Ligockipgo. 'Hel';,!,iI'ZJlq!,'o wojowllika poll..o';I'i w litrratU1'zP. ..Kurjpr Pozna,llki" zawiPla relacjI: o odllowiplłiu portalu w kobeidp l'odcllliuika1'l"Jd11l (ur. SiJ), EIlwanla LigtH'kipg'o "ą/l o piQklll'1H l'ołalłllietwip PoznaHia w pracy kulnrahH'.i (nr. R!)). T. P. \Vh'J!0nl1lipnia wjPlkanol'np z r. 1\117 (nr. !).f); I\.. \yo,lzi('ki m'tyl..uł ]I. t. ..Pol.llaJif-\kit' ugTO!ly hot:llłi('ZHP" lnr. n7). \V ..D z i l' n H i k n l' o z 11 a 11 k i 111" m. !J8' IY"Ujł' prof. Fra'ndzek Łllk:1i!:'wi('z sylwetkę kl'IIl)H)zytOr:t Fdik"'l :!'\owowipjlkił';.!.'o w oddnkn: ..Feliks Nowowif'j:",ki (.iPg'o ży('i" i. t\\bl'l'ZO;;{»"t:; 8

"Po::.onor Tageblatt" Ilr. bO) 7amioeił nipzn.mego autora, ,.Po('!lOl' HOI' hwas(Jl'- ErilllIPrung'l'l1".

Cała prasa eoilzielJl1a w POZllanill ol,i"ywała w piol'W:-;zyeh (bi,L'h k\1 it:h.ia przebieg powodzi i ;:;zkody przez nią wyrząt1zuuo, w kOl'ttU kwil'1nia referowała o pcbytie i Vrzyjętiach l>rezytlpllta Rzeczypo::iiJOlitpj, a przez cały mie:-;i'l!' czę:-;w pisywała o ]\'. Targu Pozm1ilkim.

TOW.\.RZYSTWO l\IlLl,śNIKóW J\I1A8TA POZAKIA.

1. \" (lnin 11. bm. odbyło 'ł\nvarzyiotwo liłośników .Mia.ta. Pl/mania "ebranie rnieięezn w Ra.tu:-;zu. VV za!!ajPlliu uezeił p. ratka Hal'iilki pamię<' zmarłego ('złvnka p. radcy Fra.nkiewicza. Po l;1'z('o["La\\ it'uiu kil ku komuuikatfJW z:u ZWhl przez p. (lyr. Zaltw:-;hiq;o, \"y1!'!o"il li. prof. 1>r. \"rzo,;:;pk wyklad 1\, t. ..Zahiegi okolo zalożenia uni\, orj'tptn W Poznaniu ezyniol1c w 1(;., 17.. 18. i lO. tulpeiu". R!'forl'nt przodtawił w t1'l'eiwYIll zary"ip dzioje ak:Hlemji Lubr.ttl"ki('to i w'.zy,tkil' starani:L ok0ło zalvżollia uuiwer:iytew, czynione na'amI'rzÓt1 I rzez Jpzuitów, później przez l...,;, Rogaliil"kit'g'(), a wru,;zl'ip pn:l'z n'J!l'pzl'II:wjl' uhywatl'lstw.l. Ctly w 'r. 15H) hi;;kup LuhraiL4i zak1ad:rl akademję jq!:o imienil'l1l 1.otom zwauą - w POZ1lauiu illliały tylko ,;zI...uły fama (niżza) i tumka (śrellllia), a w Pobee i;..,tniilla tylko jClllla akadpmja Krak(", :-;ka, wÓw('za:-; jlotlupallaj;ll'il. l'UlJ(lator wYI)II,:ai.yJ ak;J,demję liOgato. (:dy jPilnak w trntlzip I'I,H'Y zlIIarl. hilwp TOlllicki nil' tJl)::'7,f',r;yl się (r tlzidu l'0przt:tlnika. Dopil'ro 11:1"t£:l e.L TomiekiPf!o bi"kup Lahabki ototzył aklIh'mj(: w:-;1'311iala opif'l, i pozYf'kal dla niej lJajznakolllit,;zych l'roJ'c..;orów lBe!lprm:ułlI. \\'rbb!'!, Coroniu:-;, l\latpuz i Urzl'gorz z Szamotuł, Hp\ mlori'or itd.

'1.\\ la",z('l.a IfPg'l'llIlol'fl'l', zdolny hU!llaui"ta, rozhwlził "ielki Tudl UlllY,..ki\Y. Udy j\.tluakżp Jlt'gI'JHlol'fer. podejrzany o luteranizm pÓźl1il-j zo,..k'll nuni(:ty. g'lly rÓwnież humanizm 8tar:mo si wykorzeui(\ ak20dl'Ulja olahł:1. Dopipl'o llikllp CZal'l1kOW8ki poduió"ł szkol£,: llo naj1\ yj,,( g'o pozilinlll, i to tak dalpl'f, ż(' Jlip JHiała kOJlkurl'll('ji aui w Pol';1'('. :111 i np. \\ Nil'lłI('ZPe]I. l'oi.niej zmi,'un.ó' akallunja prz('!']lo'!ził.c !-(,(jl', już W 17. w,..zaldp wieku l'0uupadł::r tk ban1zo. żP KO!l1ija Edl.J,aeyjna znio"la ją I Tf.Y koill'll 18. "ieku bpz wahauia.

\V r7ail' ist1uenia ak:ulemji LuhraiJ,;ldego kilkakrotuip starali "II: .h'"uiej pIJZIl:l"I('Y II praw'L nuili prsytPekip (lIa swPgo Kolegjum. L:zy..,bIi uawpt w latal'h Hi12, 1(i30 i lfi7K pl'zywileje Królc\\:-;kie. Za\' 'ZI .it'(llIak oparły it: Z:llllil'l'7('lIio1tl jP'mil'killl kut!'\'zJlit, akatl'mja K l':lkl;\\ ka (tli1. 1 H7H). uJlatrnj:1l' tutaj u:nll"zcnip ,.;wyeh przY\i'ilc)j(m, allto akallt-mja }lozlIaJ'lslm ([()!)O). Nie llIIJgli wrp"zeip Jpzuil'i uuiwl'r"ytl't1l fprmalnie 7.ałożyć, mieli go uatOlłJil"t przez dwa wieki faktyeznip, liiI' IIIog-:!l' jpdynie 1Hlzi"':t( stopni uniwl'rsytpnkieh. Szkc!:l j!'zlI;eka za::.łyn<:ła jesz('zp wielkim filył-iPIll i atroIlOIll!Hn k:-;. .JtJzcf"1ll 1{('"aliJ'I"l...illl, ktł-Il'Y wywarł wielki wpływ 1Ia .J:ma Hnia{(pckiego. g"dy \\ roku IH'7i3 l'oz\\iązano 'zg'l'oHlat!zpni(, .Jr.zuitł-m. t:;zkoły urządza KolIIi.ia Eduk:ll'yjll:l. która lIliml1ljp ks. I{ogaliJbkil'l!0 wizytatorPHI.