r

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1830.08.25 Nr68

GAZETA

Wielkiego

-X*9%:

Xiestwa POZNANSKIEGO

>-ri n rt rn ! r - - -

Nakładem Drukarni Nadwomey W Dekera i Spółki. - Redaktor: Assessor Raabski, JV 68. - W Srodę dnia 25. Sierpnia 1830.

Wiadolllości zagraniczne.

F 2 a n c y u.

Z Paryża, dnia 10. Sierpnia.

Oto iest zastrzeżona w'przesztym numerze gazety deklaracya Izby Deputowanych: Izba Deputowanych: zważaiąc na nieodzowną potrzebę, wynikającą z wypadków dd. 36., 27., 28- i 29. Lipca, równie iak z ogólnego położenia, w którem zgwałcenie Ustawy konstytucyiney Francyą pogrążyło; zważaiąc daley, iż w skutku tego zgwałcenia i bohatyrskiey obrony obywateli Paryzkich N. Karol X., Jego Królewicz.

Mość Ludwik Antoni Delfin i wszystkie członki dawnieyszey gałęzi dornu Król. w tey chwili kray francuzki opuszczaią; ogłasza tron za wakuiący de facto i de j ure , i obsadzenie go nanowo za nieodzownie potrzebne. Izba Deputowanych oświadcza powtórn i e, iż podług życzenia i w interesie ludu francuskiego wstęp do Ustawy konstytucyiney *) iako gwałcący dostojność narodową, zdaiąc się nadawać Francuzom prawa, które im z istoty rzeczy służą, zostaie zniesionym, i że następuiące artykuły teyże U stawy maią być uchylone lub w przywiedzionym lu sposobie zmienione: Artykuł 6, Zniesiony. 2) Art. 7. Słudzy rzymsko- katolickiey apo» stolskiey religii, którą większość Francuzów wyznaie, równie iak słudzy innych obrzędów cbrześciańekich, pobieraią swą płacę z publicznego skarbu. 3) Art. 8« Francuzi maią prawo ogłaszać t drukować kazać swoie zdania, stósuiąc się do ustaw istnieiących. Censura niemoże być nadal zaprowadzoną. *) Art. 14. Król iest głową państwa; ma naczelne dowództwo woyska lądowego i morskiego; wypowiada woynę; zawiera traktaty pokoiu, przymierza i handlu, obsadza wszystkie publiczne urzędy; wydaie rozporządzę tŁo RŁCAedniMiże nigdy zawieszać ustaw lub fcuwfclnlAiiŁILcPL wykonania. Wsj.akże obce woysk5 A iierr?0lfą b>yć przyięte do sluźby kraju iak tylko na mocy ustawy. 5) Art. 15. Władza prawodawcza wykonywaną będzie pospołu przez Króla, Izbę Parów i Izbę, Deputowanych. 6 A Art. 16. i 17. Wnoszenie proiektów prawa należy do Króla, do Izby Parów i Deputowanych; każde iednak prawo względem podatków musi być wprzód przez Izb ę D eputowanych uchwaionem. 7) Art. 19., 30. i 21. Zostaią zniesione a w ich mieysce wstępują następuiące postanowienia: "Proiekt prawa zostawszy przez iednę z trzech władz odrzuconym, niemoźe byc w ciągu tegoż posiedzenia powtórnie wniesionym. II 6) Art. 26, Każde zgromadzenie się Izby Parów w czasie, w którym Izba Deputowanych nieiest zgromadzoną, iest zakazane i prawnie nieważne , wyiąwszy iedyny przypadek, gdzie Izba Parów zebraną iest iako władza sądowa, i gdzie wówczaeiedynie tylko czynnościami sądowemi zaymować iey się wolno. 9) Art. 3D, Xiążęta krwi są Parami z prawa urodzenia swego; - krzesła ich idą zaraz pp prezesowskiem. l li) Art. 31. Zniesiony. li) Art. 32. Posiedzenia Izby Parów są publiczne, równie iak Izby Deputowanych. 12) Art. 36. Zniesiony. la) Art. 37. Deputowani obierani są. na lat

Art, 38. .Żaden Deputowany niemoźe zasiadać w Izbie, niemaiąc lat 30 skończonych i nitiącrąc w sobie innych prawnych warunków. l» Art. 39. Gdyby w którym Departamencie niebyło 50 osób przepisanego wieku, 0płacaiących podatek przywiązany do prawa obieralności, liczba ich ma być uzupełnioną z osób, opłacaiących naywyższy pp tym podatek, i ci mogą być pospołu ztam 'ymi obierani. ie) Art. 40. Nikt nieiest obiorcą, kto niema naymniey lat 25, i niełączy w sobie innych prawnych warunków, 17)

9C2

Art. 41. Obiorcy mianuią Prezydentów zgromadzeń obiorczych. 18) Art. 43. Prezydenta Izby Deputowanych I taż Izba przy otwarciu każdego posiedzenia obiera. 1B) Ar t. 46, i 47. Zniesione, iako skutek ini- I cyatywy Królewskiey przy prawodawstwie. 211) I Art. 56. Podobnież zniesiony. *1) Art. 62- i 63. Nikt niemoźe być pozbawionym swoich właściwych sędziów. Stóso- 1 wnie do tego niernogą Żadne nadzwyczayne I Kornmissye i Trybunały, pod iakimbądź ty- I tulem i nazwaniem, być ustanawiane. ") Art. 73. Osady rządzone będą osobnemi . 23 ) prawamI. Art, 74, Król i następcy iego, wstępuiąc na tron, zaprzysięgać będą w obec zgromadzonych Izb wierne zachowanie Ustawy KOIIetytucyiney. 24) Art. 75. i 76, Zniesione. *3) Zamiait 1 tego Art. 75. Karta ninieysza i wszystkie uświęcone przez nię prawa powierzone są patryo-l tyzmowi i męstwu gwardyy narodowych i wszystkich obywateli francuzkich, Art. 76. Francya przyimuie znowuswoiel kolory. Odtąd żadna inna kokarda, iak tróykolorowa, niema być II o B II II A . I Szczególne postanowienia.

Wszystkie nominacye Parów za Karola X, I oglaszaią się za nieważne i żadne, Art. 27my Karty 26) ma być na posiedzę- [' niu r. 183r. nanowo roztrząsanym. Izba Deputowanych oświadcza p o t r z e - r c i e, iż potrzeba wymaga uporządkowania oddzitlncmi ustawami, i to w naykrótszym ile można czasie, następujących przedmiotów: i) Zastosowanie sądu przysięgłych do przekroczeń druku i politycznych; 2) odpowiedzialność Ministrów i innych urzędników państwa; 3) powtórne obieranie Deputowanych na 1 płatne urzędy publiczne posuniętych; 4) roczne uchwalanie koniyngensu woyska; [ 5) organizacya gwardyi narodowcy, z za-I pewnieniem gwardystom udziału w obie- l raniu ich oficerów; 6) postanowienia, ustalaiące w prawnymisposobie stan oficerów siły lądowey 1 morskiey każdego stopnia; 7) iostytucye departamentowe i municypalne, oparte na systemacie obiorczym; 8) publiczne oświecenie i wolność instrukcyij 9) zniesienie podwóynego glosowania i oznaczenie warunków zdolności głosowania i obieralności; 10) oświadczenie, iż wszystkie istnące ustawy i urządzenia, o ile przeciwne są ninieyszym, w celu poprawienia Karty przyiętym postanowieniom, niezwłocznie za uchylone, za nieważne i żadne uważane mi być maią, Z zastrzeżeniem przyjęcia tych postano« wieri i propozycyy oświadcza Izba Deputowauych n a k o n i e c, iż iednomyślny i naglący interes Judu francuzkiego powołuie na tron: Jego Królewicz. Mość Ludwika Filipa Orleans, Xiąźe.cia Orleańskiego, Generalnego Namiestnika Królestwa, i iego potomków na wieczne czasy, w m<;skiey linii, podług prawa pierworadnośei, z wyłączeniem na zawsze płci źeńskiey. Stosownie do tego ma być J. Królewicz.

MoŚĆ Xiaie, Orleanu, Generalny Namiestnik Królestwa proszonym, ażeby powyższe zaiirzeźenia i warunki, tudzież zachowanie Karty i wyszczególnionych odmian teyże, raczył przyiąć i za przysiąilz, i uczyniwszy to w obec Izb zgromadzonych, przybrać tytuł Króla Francuzów.

Uchwalono w pałacu Izby Deputowanych, dnia 7. Sierpnia 1830. Prezydenci i Sekretarze, (podp.) JLaffitte, Wice-Prezydent.

Jacqueminot. Pavee de Vendeuvre. Cunin-Gridaine. Jars.

') Wstęp ten tak opiewał: Ludwik z Bożey Jaski Król Francyi i Nawarry. Wszystkim, którzy pismo to czytać będą pozdrowienie nasze« Opatrzność Boska przywoławszy nas po długiem oddaleniu na tton Francuzki, ciężkie na nas wkłada obowiązki. Pokóy był naypierwszą potrzebą poddanych naszych. ZaymOwaliśmy się więc nim beż przerwy', iuź iest podpisany ten pukóy, którego równie Francya iak l cała Europa potrzebo" wała. Terainieysze położenie Królestwa wymaga nowej Konstytucyi. Przyrzekliśmy ią ułożyć» łteraz iaWnie ogłoszona; będzie. Zważywszy ie gdy wszelka publiczna władza we Francyi iest w oso* bie Króla, i ze przodkowie nasi Me Wahali si nigdy ograniczać ią stosownie do potrzeb czasu I że tym sposobem gminy p id Łtid Wikiem O tyły m uwolnienie od,,Poddaństwa otrzymały, i ze pod Ludwikiem Swiętym i Filipem Pięknym prawo to potwierdzone zostało} że Ludwik Xl, Henryk II. i Karol IX. ustawy lądowe ustalili i rozwinęli; i ie nakoniec L u d w i k X I V. przez kilka urządzeń Królewskich, których mądrość niczćm dotąd przewyższona nie zOsuła, urządził wszystkie prawie wydziały"publicznego zawiadowama mniemamy przeto, że za przykładem Królów przodków naszych, Winniśmy zwrócić uwagę naszą: na skutki coraz bardzićy pomnażaiącćy się oświaty; na nowe stosunki wynikaiące z postępów w Społeczeństwie towarzyśkiem, Jia kierunek duchowi współczesnych, od pół wieku przez to nadany, i na szybko rozszerzające się zmiany iakle ztąd wynikły. VV życzeniu naszych poddanych nowćy Konstytucyi, spostrzegliśmy istotną potrzebę £ lecz czyniąc zadosyć- temu życzeniu, użyliśmy zarazem środków, ażeby Konstytucya ta równie godną była nas, iak haki naszego, nad którym panować za chlubę sobie mamy. Z Kcmmissarzami naszey Rady połączyli sig mądrzy mężowie z pierwszych władz kraiowych, dla wspólnego pracowania nad tern dziełemU znawszy zasadę i że wolna i monaichiczna KanStytueya must odpowiedzieć oczekiwaniu OŚwiecó* nćy Europy, nie możemy zapomnieć przy tern, o pierwszćy njszćy powinności, dążącćy do prawdziwego dobra ludów naszych, ażeby prawa i zaszczyty korony naszey, w całćy swoićy czystości zachowanemi były. Mamy nadzieię, że ludy nasze nauczone doświadczeniem, przekonaią się: iż tylko iedynie Iiaywyższa władza w państwie, wszystkim przedsiębranym od nićy urządzeniom, może nadać ową siłę i powagę, która iey iest udziałem; a zatem: że gdy mądrość Króla z życzeniami narodu zostaią w nieznaiacćy przymusu harmonii, Konstytucya możs być "długo trwałą; kiedy przeciwnie tam, gdzie zuchwalstwo i gwałtowność Rząd <<łaby do uległości zniewalają, publiczna wolność w równie wielkicm iest, iak sam tron, niebezpieczeństwie. Szukaliśmy nakoniec zasad nowćy Konstystcyi nasżćy w charakterze irancuzkim, i w szanownych pamiątkach zeszyłch wieków. Dostrzegliśmy w pizywróceniu Parów / państwa prawdziwą narodową instytucyą, przez; która każde przypomnienie przeszłości, z wszystkiemu nadzieiami połączone, a czas dawny z nowym , iedny m węzłem obięty, zostaną. Przez zaprowadzenie Izby Deputowanych, Staraliśmy się zastąpić mieysce Owych dawnych Z g r 0madzeń w Mateu i Maiu, niemnie'y Izbę trzeciego Stanu, które wszystkie <IIIy tyle dowodów swoićy gorliwości dla dobra ludu, a wiary i poszanowani» dla Króla» U siłuiąc tym sposobem przez smutne wypadki» staraliśmy się zarazem zatrzeć w pamięci naszey wszystkie klęski, które oyczyzna w czasie oddalenia naszego wycierpiała., i życzylibyśmy, aby to w księdze dzieiów świata, równic łatwo stać się mogło. Uszczęśliwieni powrotem na łono wielkiey naszey rodziny; mniemalibyśmy, iź wie lo licznym miłości iey ku nam dowodom, odpowiemy naywłaściwiey głosząc iey pokóy i pociechę, Naydroższem życzeniem serca naszego icst, ażeby wszyscy Francuzi kochali się iak bracia, ażeby żadne krwawe przypomnienie, nie nadwerężało owcy spokoyności i bezpieczeń - »tw», które im zaręczamy przez ten uroczysty akt w dniu dzisieyszym. Pewni naszych dobrych zami1row i czystości naszego sumienia, obowięzuiemy się w obliczu zgromadzenia tego, temu nowem u aktowi Konstytucyi ( C h a r t r e c o n s t i t u - t i o n e! le) być wiernymi, i zastrzegamy sobie zaprzysiądz dochowywanie iey przy nastąpić maiącey uroczystości, przed ołtarzem tego, który Królów i ludy na iednćy waży szali, Z tych powodów dobrowolnie i w wolnem dokonaniu naszey Królewikićy wałdzy, za nas i naszych następców, na wieczne czasy, zezwoliliśmy i zezwalamy na ninieyszy akt Konstytucyi, który podaiemy dla naszych poddanych. -) Artykułu 6tego w Ka.cie takie było brzmienie: "Religia Rzymsko-katolicka iest religią Sianu." 3) Artykuł 7my Karty tak opiewał: "Plebani Rzymsko- katoiickićy religii i innych rhrześciańskich wyznań pobierać będą iedynie ze skarbu królewskiego swe płace, " *) Karta 8. "Francuzi maią prawo wyiawiać publicznie i drukować kazać swe «dania, stósuiąc się do mtaw, zapobiegających nadużyciom tey wolności. " *) Karta 14. "Król iest głową państwa; ma naczelne dowództwo woyska lądowego i morskiego, wypowiada woynę, zawiera traktaty pokoiu, przymierza i handlu, mianuie na wszystkie urzędy publicznej administracyi; wydaie rozporządzenia potrzebne ku wykonaniu ustaw i bezpieczeństwu kraiu, " *) Karta ij. "Władza prawodawcza wykonywaną będzie pospołu przez Króla, Izbę Parów i Izbę Deputowanych departamentowych." ') Karta 16. "Król proponuie prawa," 11'" "Proiekt do prawa wniesiony będzie, stosownie do woli Króla, albo w Izbie Parów lub Deputowanych, wyiąwszy prawo tyczące się podatków, któ,re naprzód w Izbie Deputowanych wniesionem być muii." *) Karta 19. "Obiedwie Izby maią wolność proszę» nia Króla, ażeby proponował prawo w każdymkolwiek przedmiocie, i wynurzenia mu swey myśli względem treśti onęgoż." so. "Każdćy Izbie wolno udawać się do Króla z podobną prośbą, atoli w sku uk naradzenia się nad nią poprzednio przez fcriemna, Kommissyą, Prośba takowa, dopiero podziesięciu dniach przesłaną będzie do drugićy od I ićy, któbi ią proponowała." 31. "Jeżeli drugi I Izba przyimie propozycyą, ta naówczas podaiu I będzie Królowi; ieżeli ią odrzuci, tedy na tćmże I posiedzeniu nie może być powtórnie wniesioną." 4 S) Kart a 26, Każde posiedzenie Izby Parów, któreby się odbyło w każdym innym czasie, iak I w czasie posiedzeń Izby niższćy, iest przeciwna I p ra wu, nieważne , i nic nie stanowiące." 10) Karta 30. Członki rodziny Królewskiey i Xiąlę- I ta krwi, są z urodzenia Parami; zasiadaią zaraz po , Prezesie, lecz dopiero ukończywszy lat 30, maią prawo głosowania." ł I ) Kar t a 31. Xiaatta nie mogą zasieść w Izbie , iak tylko za rozkazem Króla, wzywaiącym ich na kal- I de posiedzenie przez poselstwo, inaczey wszystko, - co się w ich obecności stanie, iest nieważnćm." 12) Karta 32, "Wszystkie obrady Izby Parów dzieią j' się sekretnie," 13) Kar t a 36. "Każdy Departament tyle na przyszłość, iak dotąd, będzie obierał Deputowanych, II 14) Karta 37, "Deputowani obierani są na lat ;, tak, że Izba w piątćy części co rok zmieniać lis będzie " 15) Kart a 38. "Deputowany nie może mieć mieysca l w Izbie, ieżeli me ukończył 40 lat, i ieżeli DU opłaca stałego podatku 1000 franków." II) Karta 39. "Gdyby zaś nie znaydowało siew Departamencie %0 osób przepisanego wieku, które opłacaią naymmey 1000 fr. stałego podatku, mów czas liczba ich uzupełnioną będzie przez osoby" opłacaiące naywięcćy podatku niżey 1000 franków, i razem z pierwszemu mogą być obierane." 17) Karta 40. "Osoby obieraiące Deputowanych,? nie mogą mieć prawa głosowania, ieżeli nie opta! caią stałego podatku 300 fr" i ieżeli nie liczą nay I mnićy lat trzydziestu." i 8 ) Karta 41. "Król obiera Prezydentów Zgromi' dzeń obiórczych, którzy z mocy prawa są człon' karni Zgromadzenia," IS) Karta 43. r "Prezydenta Izby Deputowanych mianuie Król z podanćy mu przez Izbę listy fcul członków, " iD) Karta 46. "Żadna ustawa nie może być popra'l wioną, ieżeli Król nieprzełoży wprzód Komitetowi propozycyi, i ieżeli ta nie będzie odesłaną do bkl l od nich roztrząśniętą." 47, "Izbie Deputowanych czynione będą wszelkie propozycye do p» datków; skoro ie ta przyimie, odesłane będą do I Izby Parów." 51) Kart a 56. "Ministrowie mogą być tylko zajX)-1 zywani O kryminał lub uciemiężania. Oddzielni] ustawy oznaczą rodzay takowych zbrodni Stanu] i tryb postępowania sądowego." M) Kar t a 62, N ikt nie może być pozbawiony* swego właściwego Sędziego." 6 3. Z tego wij powodu nie maia mieysca żadne nadzwyczaynl Kommissye i Trybunały. N ie należą iednak dl tego Kommissye prewotalne, ieżeli przywróceuil ich uznanćm będzie za potrzebne," wami i ustawami." i 4) Kar t a 74. "Król i Następcy iego w dniu koronatyi zaprzysięgać będą wierne zachowanie teraziueyszćy ustawy konstytucyiney." , 5 5) Kar t a 75. "Deputowani Departamentowi, którzy zasiadali w Kadzie prawodawczey podczas ostatniego odroczenia, pozostaną w Izbie Deputowanych, dopóki inni na ich mieysce nie zostaną o brani. " 76. "Odnowienie pierwszey trzeciey części Izby Deputowanych nastąpi naydaley w roku 1816, stosownie do przyiętego porządku następstwa, " ,6) Kar t a 57. "Król mianuie Parów Francyi. Liczba ich iest nieoznaczona. Król podiug woli swoiey, może zmieniać godność P arów, czynić ią dziedziczną, lub tez tylko dożywotnią."

U mieszczamy tu naywaźnieysze wyiąlki Z mowy, którą miał P. Chateaubriand, broniąc praw Xcia Burdegalskiego, w Izbie Parów d. 7. m. b. "Gdybyśmy się znaydowali" - rzekł między innetni" mówca - "w stanie spokoynosci i porządku, roztrząsałbym zaiste odmiany, iakie w Karcie przedsiębrać zamyślaią. Wiele z tych odmian sam proponowałem, ale zadzitvia mię, że w Izbie tl y śmią mówić o krokach przeciw owym Parom, których Karol X. mianował. N aymnil y można mię o słabość ku owym podsuniętym Parom obwiniać; wiadomo bowiem WPanom, iak samemu proiektowi ich mianowania opierałem się; ale przywłaszczać sobie prawo sądzenia kolegów, i wymazywać ich podług upodobania z listy Parów tych, którzy nam się niepodobaią, dla tego, ie się na silach czuiemy; to trąci zbyt proskrypcyą. Chcąż parostwa znieść zupełnie? A więc dobrze, niechżeź tak będzie! Lepiey życie utracić, iak źebrzeć o nie, A przecież wyrzucam sobie, iż te kilka słów wyrzekłem o rzeczy, która, pomimo całey ważności swoiey, niczem iest w niezmiernem mnóstwie swoich wypadków. Francya płynie bez kierunku po burzliwem morzu, a ia bym o długości lub krótkości iey masztów miał rozprawiać w chwili, gdy ster iey iest zgruchotanym? Precz ze wszystkiem, co w tern oświadczeniu Izby Deputowanych poślednim iest interessem. Trzymać się tylko będę główney rzeczy, którą stanowczo rozstrzygnięto, trzymać się będękweStyi o prawdziwem lub mniemanem zawakowaniu tronu i przystępuię niezwłocznie do mego przedmiotu.. - Trzeba wprzód roztrząsnąći rozstrzygnąć pytanie: Gdy tron za wakował, wolno nam iest obrać kształt naszego rządu. Zanim berło w czyiekolwiek ręce złożymy, wiedzieć wprzód winniśmy, iaki chcemy u nas nas nadać kształt prawnemu porządkowi rzeczy. Chcemyź rzeczpospolitą albo nową monarchią założyć? Czy takowa rzeczpospolita albo monarchia da Francyi dostateczną rękoymią trwałości, siły i spokoynosci? Rzeczpospolita miałaby nasamprzód naywiększego przeciwnika w wspomnieniu o rzeczypospolitey; pamięć o rzeczpospolitey niezgasla bynayrnniey. Naywiększą atoli trudnością byłoby zawsze nakłonienie Francuzów do iednozgodnego wyboru. Jakiem prawem np. ludność Paryża mogłaby ludność Marsylii, albo jakiegokolwiek bądź" miasta, przymuszać do republikanckićy organizacyi? Mielibyśmyź iednę, czy trzydzieści rzeczpospolitych? Byłyźby te niezawisłe zupełnie od siebie, czy iednym węzłem braterstwa spoione? Ale pozwólmy na to, że wszystkie te trudności zostaną uprzątnione i przypuśćmy istnienie iedney, nierozdzielney rzeczypospolitey. Czyż mniemacie Panowie, że przy wrodzonym nam sposobie postępowania, mąż naygodnieyszy, nayzdatnieyszy, rok ieden u steru rządu wytrwałby, nieoczekuiąc z utęschnieniem chwili, w któreyby godność swoię mógł złożyć? Prawa niebyłyby dlań dostateczną podporą, ścigałyby nienawistne go wspomnienia; taiernni współubiegacze wzniecaiąc rozruchy nabawialiby go niespokoyności od rana do nocy, poniżaliby go, obrażali. Niezdołałby on wlać mi zaufania tak potrzebnego do utrzymania handlu i własności, ni też zachować powagi konieczney do negocyacyy z zagranicznemi mocarstwy i do zapewnienia wewnętrzney spokoynosci. Gdyby zaś rewolucyinych środków się chwycił, wnet system republikanckt znienawidzonym zostanie; zagrożona w swey spokoynosci Europa /\ korzystać będzie z wewnętrznych rozdwoień naszych, nieomieszka ich podsycać, mieszać eię w nie, a tak nanowo uwikłani zostaniemy w krwawe, nieskończone walki. - Król, bądź od Izb, bądź od narodu obrany, iakikolwietr obrót ley rzeczy nadamy, wydawać się będzie zawsze szkodliwą nowością. - Przypuszczam, ie chcą wolności druku, przez którą i dla którey lud odniósł niedawno podziwienia godne Marchiczny późniey czy prędzey znaglonym będzie ograniczyć tę wolność. Sam N apoleon, mógłźeż dozwolić iey wolnego działania? Wolność druku, ta córka naszych cierpień, ta niewolnica naszćy sławy, może istnieć bezpiecznie tylko pod rządem ustalonym i mocno utwierdzonym. Ale rząd monarchiczny, który iest tylko bękartem iedney nocy Łrwawey, niepowinienźe obawiać się głosu publiczney opinii? Gdy iedni żądaią głośno rzeczypospolitey, drudzy inny systemat wspieraią; czy niebylibyśmy przymuszeni uciec się do praw wyiątkowych pomimo przytłumienia peryodu, złożonego z ośmiu wyrazów w ósmym artykule Karty? Powiedzcież tedy, przyiaciele porządney wolności, cóż zyskamy z proponowanych odmian? Porywani będziecie gwałtownie ku rzeczypospolitey, albo popadniecie w prawną niewolę. Strumień praw demokratycznych zrywa monarchią i niszczy ią, albo monarcha ulega fakcyom. W pierwszey chwili otrzymanego zwycięztwa, wydaie sie wszystko łatwem; mniema się, że każde życzenie, każde widzi mi się, każdy interes, może być zaspokoionym ; pochlebia się sobie, że każdy osobiste widoki swoie i korzyści chętnie poświęci. Spodziewaią się, że mądrość i przezorność Rządu pokona niezliczone trudności; ale zaledwie kilka miesięcy upłynie, doświadczenie niszczy teoryą. Panowie! nadmieniłem o niektórych tylko szkodliwych skutkach, nierozdzielnych od zaprowadzenia rzeczypospolitey, albo nowey monarchii. Jeżeli zaś to oboie niebezpiecztństwy grozi, pozostałe ieszcze ieden środek do obrania, o którym warto zaiste nieco pomówić. Karol X. i" syn iego oddaleni zostali od tronu, albo też sami go się zrzekli, iak się to Panom naylepiey zdawać będzie; przecież tron niezostał dla tey przyczyny osieroconym: po nich zostaie ieszcze dziecię - mamyź i tę niewinność potępiać? Jakaż krew woła o pomstę przeciw niemu? Odważycież się powiedzieć: "Krew iego oyca?" Gdyby tey sierocie w oyczystych szkołach miłość ku rządowi konstytucyinemu wpoiono i stosownie do ducha czasu wychowano, ukształciłby się z niego kiedyś monarcha, któryby wszelkie życzenia na przyszłość zaspokoił, Ta tak prosta kombinacya wydaie mi sięcuonaydzielnieyszym Irottkiem do uprzątnienia wszelkich nieporozumień; zasłoniłaby Francyą przeciw wszelkim gwałtownym wstrzą. śnieniom, których łupem państwa, przy szybkiey zmianie rządów, niezawodnie się starą. Wiem, iż przez wyłączenie od tronu tey dzieciny, chcą naywyźsze władztwo narodu ustanowić. Głupstwo dawney szkoły, które okazuie tylko, że w politycznym względzie nasi starzy demokraci nie daley postąpili od weteranów królestwa. Nigdzie niemasz naywyźszego absolutnego władztwa. Wolność nieiest skutkiem prawa politycznego, iak w 18. wieku twierdzono, ale wypływa ona z prawa przyrodzonego, i ztąd też znayduie się w rządach wszelkiego kształtu, i ztąd monarchia może być wolną, a nawet wolmeyszą od rzeczypospolitey. Lecz nie tu mieysce i czas do politycznych rozpraw. Przestaię na uczynieniu uwagi: że gdzie lud rozdawał trony, częstokroć pozbawiał się zarazem swoićy wolności, - Obieracie sobie dziś Króla, któż wam zabroni obrać iutro innego? - Prawo, powiecie. - Prawo? - A wszakże to wy przecie prawa stanowicie! - Prostszy macie sposób, aby rozwiązać to zapytanie; to iest powiedzieć bez ogródki: Niechcemy mieć dłużey starszey linii Burbonów. Ale dla czegóż iey mieć niechcecie? - Bo iesteśmy zwycięzcami. Bośmy odnieśli zwycięztwo wsprawiedliwey, świętey sprawie. Wykonywamy zatem podwóyne prawo nasze zdobyczy. Bardzo dobrze! Uznaieeie zatem tylko prawo mocnieyszego.

Zachowuycieź starannie tę moc, bo gdy po kilku miesiącach iako słabsi ulegniecie, natenczas utracicie nawet prawo uskarżania się. Ale zbyt długo, i iak niegdyś Kassandra napróźno nudziłem tron i Parów państwa napominaniem, którem oni gardzą. Niepozostaie mi nic więcey, iak usadowić się na rozbitkach okrętu, którego zatonienie dawno przepowiedziałem. Przyznaię nieszczęściu wszelką moc, wyiąwszy moc uwolnienia mię od moich przysiąg i inoiey wierności. Gdybym koroną mógł rozporządzić, chętnie i z radością złożyłbym ją; u stóp Xcia Orleańskiego, ale - ia niewidzę żadnego tronu, tylko grób próżny w posępnych przysionkach St. Denis." Gazeta Francyi powiada: "Filip Orłe« ański ogłoszony iest Królem. Niewstąpił O)];