GAZ

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1837.08.09 Nr184

Wielkiego

( '?%..

ETA

Xięsiwa HANSKI

EGO

N akładem Drukarni N adwornej W Dehera i Spółki. - Redaktor: A, Wannomh'.

JW 184. - W S ro dę dnia 9. Sierpnia 1837.

Wiadolllości zagraniczne.

R o $ s y a.

Znadgranicyrossyjskiej, dn. 29. Lipca.

ZSwencian, w gubernii wileńskiej, donoszą o następującym nieszczęśliwym przypadku, który się w przeszły tydzień wydarzył. W kości,ele, nie oardzo od miasta odległym, do ktOTego wiele ludsi na nabożeństwo z różnych okolic się zbiera, obchodzono uroczystość jednego świętego, z którą wielki odpust był połączony. Według istniejącego zwyczaju znosili mieszkańcy gromadami z bliska i z daleka swoje dary dla kościoła i to po większej części w naturaliach. Wieśniaczka jedna, która tylko kilka kitek lnu na stole ofiarnym położyć była w etanie, zbliżyła się za nadto do świecy i tym sposobem zajął się nagle jej len, a razem 2 tym i kościół drewniany. Zebrane w nim tłumy ludu nie mogły się tak łatwo jedcemi tylko drzwiami ratować, gdy ludzie będący za kościołem na krzyk, ie e'U{ pali, do kościoła wpaśdź usiłowali. Tym sposobem przeszło 100 osób eatretowano lub poduszono, a daleko większa liczba jeszcze mniej więcej ranioną została. F 2 a n c y a.

Z P ary da, dnia 30. Lipca, Donoszą z Veidiin pod dn. 34. b. m.: Odkilku dni upowszechniono w mIeSCIe nasz era pogłoskę, na którą wprawdzie początkowo mało co zważa po, ale która dziś znacznie uwagę na siebie zwraca. Podług tejże miał Xiąię Ludwik Buonaparte w tutejszą okolicę przybyć i ukrywać się w pobliskiem Fresnesen- Voevre. Tyle jest pewnego, że wszystkie, wozy i pojazdy zmierzające do Verdun, Nancy i Monimedy ściśle przetrząsają i przy bramach w Verdun iandarmy stoją. £taoby dobrze zawiadomiane zapewniają, że policya ma a oku nie Xiecia Ludwika Buonapartego, ale Inną daleko ważniejszą osobę. - Pa ix sądzi, że Pan Mole przesiał notę rządowi szwajcarskiemu i instrukcje poselstwu francuskiemu w Szwajcaryi pod względem przybycia Xiecia Ludwika Buonapartego. Proca tego polecono Posłom przy kilku innych dworach, aby siej przedsięwzięcia podobnych domagali środków. Młodzi lekarze, którzy się z tąd do Neapolu i Paiermy udać chcieli w celu niesienia porno* cy mieszkańcom tamecznym w czasie cholery, nie otrzymali paszportów od tutejszego Posła neapolitańskiego, który im zarazem oświadczył, że rząd jego nie chce, aby lekarze francuzcy przez rozsiewanie swoich zdań propagandystycznych nową niezgodę w Neapolu i Sycylii wzniecali. Najnowsze wiadomości z Afryki nie potwierdzają pogłoski o śmierci Abdel- Kadera , do tej pogłoski. Czytamy w jednym tutejszym dzienniku: Odkąd pomyślniejsze z Hiszpanii nadchodzą wiadomości o sprawie Królowej, rzadko kto wspomni o angielsko - hiszpańskim traktacie handlowym. Przecież układów w tej mierze bynajmniej nie zerwano. Lord Palmerston dla tego je tylko zawiesił, żeby pierw charakter nowego parlamentu poznał. Mimo to je dnak twierdzą niektórzy, źe są obeznani z po jedyńczemi artykułami tego traktatu. N a wszystkie, do Hiszpanii wprowadzane towary angielskie ma być nałożona oplata, wynosząca 23 procentu. Lecz opłata ta zaraz w portach angielskich i prze,z urzędników angielskich pobierana będzie, a tak towary za przybyciem swojem do Hiszpanii już żadnemu cłu podlegać nie będą. burmna z tąd powstała ma być użyta wyłącznie na opłacanie prowizyow j umarzanie nowej pożyczki, za którą Anglia ręczy, a dopiero po zaspokojeniu długu tego Hiszpania znowu na swój rachunek cło wybierać będzie. Natomiast zobowięzuje się rząd angielski strzedz dokładnie brzegów hiszpańskich i zapobiegać wszelkiemu przemycaniu, Zastrzega także sobie H szpania arlykułern jednym wolność przyznauia i innym narodom praw podobnych. ud trzech miesięcy pisały rozne dzienniki O podróży po Afryce Panów Combes i Tami6i'er de Castelnaudary. Obadwaj ci młodzi ludzie nie mają je.szcze lat 3 O; lecz są bardzo silni i sposobni, a wiadomości, jakie posiadają, nabyli w awaniurniczetn życiu, które przez lat 4 prowadzili. Ostatni rok przepędzili w Abitsynii, za granicami wiary rnacbometańskiej, międzyAgpkoleniarni bałwochwalczemi, w okolicy, w której jeszcze dotąd noga europejska nie stanęła, - znaleźli tam oni kilka narodów nawróconych na wiarę chrześciańską przez Sgo Tomasza Apostoła. Ci chrześcianie czczą kizyź, i mają kilka Ewanielij. P P. Taniisier i Combes wynieśli z tarntąd kilka ich kopii, lecz te w powrocie ich zabrane im zostały przez dzikie pokolenia, przed których łupiestwem uratowali tylko zbiór muszli, ziół zasuszonych, i znaczną część swoich manuskryptów,

A n g l i a, Z Londynu, dnia 28. Lipca.

Bząd miał odebrać urzędowe depesze z Lizbony z d. 17. b, m., podług których załatwiono sprzeczki dotyczące się handlu, i okręty angielskie, jako też i towary przez nie wprowadzane, nie mają wyższej ulegać opłacie jak portugalskie, lub wprowadzane przez nie towary. Okrętparowy "Calpe,« który wedługlistów z Falmouthu stanął tamże d. 26., a ig. Lizbonę opuścił, przywozi wiadomość o wybuchnięciu w północnych prowineyach powstania wojskowego na korzyść konstytucyi Don Pedra. W skutek tego dozwolili Kortezowie d. 19, znieść ustawę Habeas corpus i niezwłocznie pożyczyć 200 Contos, (około 50,000 funt. ezterl.) Podług listu przywiezionego przez jednego podróżnego do redaktora Kuryera, już powstanie to było przytłumione: w Lizbonie uwięziono po zniesien.u powyższej ustawy około 25 osób, aMinieteryum, które przy tej sposobności wielkiej sprężystości dowiodło i przez Stany skutecznie wsparte było, znacznie się wzmocniło. Podług drugiego wydania gazety T i m e s zwołali zaraz Ministrowie po nadejściu wiadomości telegraficznej o powstaniu jednego batalionu 4go pułku strzelców w bliskości Bragi i o podburzeniu żołnierzy pierwszego pułku, który niedawno temu do stolicy przybył, Kortezów, którzy też niezwłocznie uchwalili, aby Minietrowe prawo dotyczące się osobistej wolności na miesiąc jeden zawiesili, 2 miliony reis zaciągnęli i samowładnie wszelkich użyli środków do przytłumienia powstania. Uchwały takowe Królowa w nocy jeszcze potwierdziła, a okręt parowy "T erc eira" wypłynął natychmiast z 500 żołnierzami pod dowodztwtm dawniejszego Ministra Wojny, Generała Bandeiry i z Panem Jose da Silva Passor, Gubernatorem cywilnym, z Pono w tamie strony, ale na nieszczęście z przyczyny burzy w Peniche kotwicę zatzucić musiał. Baron Leiria (Generał Vasconlloe, członek Kortc zów) połą.

czył się z powstańcami i wydal proklamacyą d<» wojska. W Chavesie i całej piowincyi Tras os Montes obwołano konstylucyą Don Pedra. Porto było spokojne i oczekiwało wy.

padku tej sprawy,- zależącego szczególniej od wierności 18 pułku piechoty i 3. pułku jazdy w Chaves, które do dług pogłoski ni stronę rokoszan przejść miały. W Lizbonie usiawio. no angielski okręt woj enny "P e ar l," pod kapitanem Lordem Pageiem, na rozkaz Admirała ang eiskiego pod Cachiasem, któryby w razie potrzeby Xiężnę Braganzy obronił. Margrabina Saldanha schroniła się na pokład tego okrętu z rodziną swoją. Anglicy mieszkający w Porto wysłali z prośbą do Posła i Admirała angielskiego, aby dla ich bezpieczeństwa wyprawiono tamże okręt wojenny. Kapitan Roxton, Anglik zostający w służbie morskiej portugalskiej, zoetał w Lizbonie uwięziony, ale w kilka minut zaraz na wolność wypuszczony. Ulice były puste a Lizbona podobna do opuszczonego miasta. Trzy buletyny rządowe z d. 15., i&. i 17. nie wy i obwieszczały tylko, że pojedyncze oddziały wojska .przeciw rokoszanom wyprawiono. Policya wyśledziła u Dr. Suxo spis wszystkich członków dążących do przywrócenia Karty Don Pedra, i tam były nazwiska: Marezałek Saldanha, Panowie R. da Fonseca Magalhaes, Mowssinbo da Silveira, Ferreira Borgo i Arcybiekup lacedemoński (Pater Marcos), lecz ci zernknęli. Margrabia Anglesa przybył z synem swoim, Lordem Alfredem Pagetem, ewuiir statkiem do Lizbony. N a giełdzie londyńskiej głoszono już dzisiaj, że -1200 żołnierzy rząiłowych wyruszyło z Porto l pobiło rewolucyonistów w liczbie 300. Tak nazwany Xiąźę N ormandyi umieścił w tutejszych pismach publicznych list do Scdziego instrukcyjnego Zangiacomiego w Paryźu, w którym w m stycznym tonie prawi o różnych proroctwach i twierdzi, że Ludwik Filip, najdumniejszy z pomiędzy dumnych, który jest powołany do pognębienia wszystkich obłudników i lotrow, nie pierw upadnie, dopóki się przepowiednia pewnej panienki z Pentbievie nie ziści. Fo zaś nastąpi z czasem tak pewno, jak pewno Ludwik Filip zawinął prjeciw zmarłemu za granicą wnukowi Xiecia Pei thievre. Wspomina takie jeszcze, źe Xieina Angoulerne zajmuje R<ę wynalezieniem dowodów, jako ). et oszustem, łecz że na to odpowiedzieć potrafi Podług donieeie,ń z Malty aż do 15, b. m.

wybuchła tamie d, 9. z. m. cholera w szpitalu dla ubogich i ułomnych. Aż do dn. 3. b. m. liczono tamże 2882 chorych a 1775 umarłych. Klassa uboga najwięcej ucierpiała, z wojskowych jeden tylko oficer umarł. Wiele rodzin maltańskich schroniło się do swych duroów wiejskich l lud nie chciał początkowo umarłych grzebać, lecz Gubernator, mający nsd. zwyczajne ptłnomocnictwo, chwycił się zaraz skutecznycb środków, Lskadra pod Adinira lem Rottlejem odpłynęła zaraz po wybuchnięciu cholery, ale krążyła w bliskości wyspy. Ciało prawodawcze kraju Missisipi postanowiło, ieten, kto zabita w pojedynku swego przeciwnika, jest obowiązany płacić wszystkie długi jego.

H i s z p a n i o, Z Madrytu, dnia 22. Lipca.

Ministcryum zawiadomiło Kortezów, ie lolltgia obiorcze zwołano na d. 5. Października l że nowi Koriezowie zbiorą się dnia 2y. Listopada; W. stolicy i Toledzie odkryto spisek karolistoweki. Uwięziono 40 osób, a między temi kilka kobiet, jak np. Hrabinę Alvartal. Głoszą tu, ze Baron das Antas zostanie z legionem portugalskim odwołany z powodu wybuchnięcia groźnych rozruchów w kilku miasiach portugalskich, Z Saragossy, dnia 24. Lipca, Wczoraj domagali się gwardya narodowa wydania 25 karoliefowskich jeńców, aby ich rozstrzelać. Władze nie zeawolily jednak na to i spokojność nie była naruszona, Don Carlos był dn. ją. w Caraarillasiea teraz jest w Cantaviei o 10 godzin z tąd. Ulega wątpliwości, czy zamiaru swego dopnie i do Taragony przybędzie. Generał Oraa jest bardzo bliski jego tylnej straży a Espartero i Buerens, mający przy sobie 14,000 wojska, stoją w Daroce o 14 godzin z tąd. Sądzą tu, że położenie Don Carlosa nigdy jeszcze tak przy kre nie było jak obecnie, bo kraj, w którym przebywa, jeet ubogi i nie eprzyja sposobowi, w jaki on wojnę prowadzi, W l o c h y.

Z Neapolu, dnia 20. Lipca, (Gaz. Puwsz,) Ostatnie wiadomości o cholerze w Palermie są niestety bardzo prawdziwe. W ciągu miesiąca umarło blisko ao.OOO ludzi. Podług zapewnienia przybywających z tamtąd podróżnych urveralo w ostamich dniach po 4 - 500 osób na dzień. Trwoga musi tam być bardzo wielka, bo po pojedynczych przypadkach śmierci, których eię w ciAgIl pierwejego tygodnia 4 O - 5 O wydarzyło, naraz po kilka stt ludzi dziennie 11mierać zaczęło: w trzecim nawet tygodniu umierało codziennie po i co osób. Wszyscy się w domach pozamykali i nikt z sąsiadem przestawać nie ch< raj. A Ok trupy przez kilka dni niepodiowane leżały. Ofiarowano znaczną ilość pieniędzy za pochowanie ciaf, lecz nikt się tego podjąć nie ihciał. N areszcie i wieśniacy odsunęli się od miasta, które tym sposobem żywności pozbawionem zostało» Choroba ta rozszerzyła się obecnie i w Kamparni, tylko Messina jest wolna, ale natomiast okropne zrządza spustoszenia w Kalabryi, gdzie prdcz (ego niemal codziennie gwałtowne trzęsienie ziemi panuje. Podczas, gdy tu jedno nieszczęście po drugiem następuje, ciągle wyprawiają wojsko do Sycylii; wszystkie okręty będące bez zatrudnienia zabrano, a 6 okrętów parowych oczekuje wyższych roz.

kazow. Wyjąwszy nader niepewne pogłoski o gwałtach popełnianych w różnych stronach wyspy, nie wiemy nic stałego o prawdziwćm położeniu tamże rzeczy. J eden pyta r zadumieniem drugiego, co to wszystko znaczy. N awet oficerowie zdają się nic pewnego nie wiedzieć, albo też rzeczywiście nie wiedzą. Podług jednych ma w.Messynie powiewać bandera angielska l to wielu chce połączyć Inni znowu mają w podejrzeniu Xiecia Kapu y, Karola, który tu miał przybyć, ale o którym później nic więcej nie słyszano. Rada ministeryalna zgromadza się codziennie, a młody i niezmordowany Król sam wszystkiemu przewodniczy. Król postanowił udać się osobiście do Sycylii. E g i p t.

Podług wiadomości z d. 10. Lipca, Mehroed Ali znajduje się w wielkim niedostatku pieniędzy i stara się z usilnością uzy kać pożyczkę, w cztro mało ma nadziei. Zołd dla floty znacznie zalega, to dało powód do wielkiego nieukontentowania, które nie łatwo usunąć, ponieważ niskie ceny bawełny nie dozwalają skąpstwu Mehmeda Alego, iżby przez jej sprzedanie otworzył sobie prawie jedyne źródło swoich kass wyczerpanych. Krytyczne to położenie Namiestnika Egiptu pogorszą się nader niekorzystnemi stosunkami z Anglią, której konsul z powodu ciągłego wahania się Rządu Egiptu względem zezwolenia na firman Sułtana, korzystny dla angielskiego handlu, zażądać miał ostatecznej kategorycznej deklaracyi, po zem, w razie gdyby ta nieprzychylną się okazała, nastąpić mogą surowsze kroki. Słychać, iż dawny Redaktor Monitora Egipskiego, P. Kamil Turlee, miał zamiar udać się do Francyi za zleceniem Namiestnika, ażeby bronił sprawy Mehmeda Alego. Ibrahim Basza mocno się teraz zajmuje sprawami kraju, i widocznie przyspasabia się do godności dziedzicznej rejenta.

MYVbbWUAVbUb

ROZlllaite wiadolllOŚci.

Z Wrocławia, dnia 30. Lipca. - Cholera, pokazawszy się na prowincyi i przemijająco, zabrawszy tylko kilka ofiar w mieście naBzem, zaczęła od dni 15 strasznie się wzmagać i z okropnemi symptomatami; wszelako liczba cholerycznych mniejszą jest niż kilka lat (emu, i śmiertelność nie tak wielka. Pan EIsner , jeden z naszych pisarzy, tak wnioskuje o przyczynach sprawiających tę chorobę: Mówi on o biegu massy gorąca wewnętrznego ziemi, od linii równika du bieguna północnego; że ten bieg odbywa się w kierunku, od strony południowozachodniej , ku północnowschodniej; że sprawia nadzwyczajne wyziewy, które psują równowagę między elektrycznością a magnetyzmem, w atmosferze temiż wyziewami nasyconej. Mówiąc autor o tej hypotezie, ogłaszał także co kwartał swoje domniemania o etanie atmosfery jaka będzie, a jego przepowiednie wszystkie prawie sprawdziły się w sposób zastanawiający. Pan Elaner zawiadamia, iź wyda pisemko w tej materyi, i już niektóre szczegóły naszym dziennikom udzielił. Niecierpliwie oczekują pokazania się tego dzieła. Godne jest bowiem zastanowienia, że mnóstwo zjawisk bardzo rzadkich zgadza się z hypotezą Pana EIsnera, jako to: częste zorza północne, liczne aerolity, blask nadzwyczajny przy świtaniu, ciężkie wyziewy dające się spostrzegać, a które zowią H6henrauch, Te wszystkie fenomena mają związek z wyziewami i płynami ziemi,

o używaniu na pokarm mięsa końskiego. - W dzieje Dta Parent Duchatel o policyi lekarskiej znajduje się następna wzmianka o używaniu mięsa końskiego, psiego i kociego na pokarm w Paryżu: Do 1825 roku mięso końskie było od oprawców zwierząt tajemnie na potrarm zakupywane, wtedy także Komitet zdrowia spostizegł, że już oprawcy w Montfaucon chętnie bardzo powyższego pokarmu używają; w skutek tego polecił domy rzezi (Szlachtuzy) ustanowić, w którychby tylko konie zdrowe mogły być zabijane. Jednak to wszystko nie przyszło do skutku. Od r. i8?2. do 1830. istniało pozwolenie dostarczania mięsa końskiego do menażeryi, w ogrodzie Botanicznym będącej. W skutku jednak drożyzny, po rewolucyi w r. 1830. nastałej, pozwolono wszystkim kupować mięeo końskie, bez uwagi czyli koń zdechł, lub został zabity, byleby mięso dobrze wyglądało. Dzisiaj u wielu restauratorów przedmieścia Sgo Marcelia można za 4 sous dostać funt mięsa końskiego. Dr. Duchatel, odwiedzając oprawców, zawsze zastawał na różnie pieczącego się kota, albo psa; jest więc tego zdania, ażeby (akie dozwolić wolnego handlu mięsem tych zwierząt, a przezio znieść szkodliwe tajemne ich sprzedawanie. (G. Por.)

Zbieg pomyślnych okoliczności dozwala, że wystawa obrazów i Ld. w sali hotelu de Dresde jeszcze aż do niedzieli, dn. fi. ta. b., otwartą być może. Poznań, dnia 7. Sierpnia 1837.

Zawiadujący komitet Poznańskiego TowarzYstwa sztuk pięknych.

JI U K C Y A.

W dniu 16. Sierpnia r. biei. będzie w Kostrzynie Powóz publicznie najwięcej dającemu za gotową zaraz zapłatą sprzedany. Szroda, dnia 25. Lipca 1837.

Kommissarz aukcyjny, F r a I s s e.