Ix

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1837.10.10 Nr237

JI

'h

Wielkiego IiXię s twa ZNAN

S'

KIEGO

N akładem Drukarni Nadwornej W. Dekera l ifpĘu - Redaktor: A. Wannowshi.

JW 237.- We Wtorek dnia 10. Października 1837.

Wiadolllości krajowe.

z B e r l i n a, dnia 7. Października. Przybył tur JVV. Królewsko Saski Minister Stanu, pełnomocny Minister i Poseł nadzwyczajny przy dworze tutejszym Generał-Major i Generał. Adjutant, vonMinkwitz, z Hanoweru,nnuwmAHW

Wiadolllości zagranICZne.

Wolne miasto Krakaw.

Z Krakowa, dnia 29. Września* N akazane przez trzy mocarstwa opiekuńcze poprawy w statucie organicznym politycznych zgromadzeń Wolnego miasta Krakowa są na stępujące: Na kontu gsgo artykułu ma być dodane: Obwieszczenie tego dziennika przez druk wtedy tylko nastąpić może, gdy Prezes Senatu, któremu artykuł 26ty statutu organicznego nad Senatem cenzurę tegoż powierzył, uzna to być dobrem i zezwoli na to, Artykuł 94ty ma być w następujący sposób ułożony i Wszystkie piśmienne 1 drukowane sprawozdania o kaźdodziennych uchwałach sejmu winny być podpisywane przez Sekretarza zgromadzenia. Jeżeli Sekretars przy umieszczaniu tego, co w protokole zapisanem zostało, w dzienniku jakiego fałszu się dopuści, albojeżeli w dziennik Szaciągnie później napisana, mowę z poprawkami Izbie nieznanemi, albo nareszcie, jeżeli ogłosi miejsce jakie z dziennika, przekreślone przez Prezesa Senatu, lub temuż według osnowy artykułu 92go do potwierdzenia nie przełożone; natenczas Senat po wypośrodkowaniu takowego czynu obowiązany jest wykluczyć niezwłocznie winnego z Izby Reprezentantów i pozbawić go zarazem na lat sześć prawa głosowania na zgromadzeniach obiorczych i bycia obranym na deputowanego. Prócz tego może tenże, jeżeli to przyzwoitein być osądzi, sprostować błąd popełniony w dzienniku. Na końcu IOggo artykułu umieszczony będzie następujący dodatek: Listy kandydatów do miejsc senatorskich muszą przecież, zanim do Prezesa sejmu odesłane zostaną, być wręczone przez Senat Rezydentom trzech mocarstw opiekuńczych, którzy, zebrawszy się na obradę, mogą wyłączyć tych członków, przeciw którym wiele do nadmienienia mają. Po i33cim artykule statutu ma być następujący artykuł I30ty wytrącony: Gdyby Izba odrzucenie jakiego przedmiotu w nowym etacie budżetowym uchwalić miała, i gdyby odrzucenie to regularny tok administracyi przerwać mogło, ustawy starego budżetu, ściągające się do tej części służby publicznej, w mocy pozostają; Senat zaś- i Reprezentanci powinni si% »tedy końcowo wzglę wydatku porozumieć. Jeżeli Senat nie może siej w tym przedmiocie z Reprezentantami zgromadzenia porozumieć, natenczas, skoro to Senat za dogodne poczyta, rzecz ta przełożona ma być na mocy artykułu 27go pod rozwagę i do rozetrzygnienia Rezydentów, Pierwsze zdanie i37go artykułu tak brzmieć będzfes Senat jest upoważniony rozrządzać pieniędzmi publicznemi aż do eurnrny 60,000Zfp. w razie gwałtownych, budżetem nie objętych potrzeb krajowych, jednakże na następriem zgromadzeniu prawodawczem powinien zdać rachunek z użycia tychże i zarazem winien się zastosować do osnowy dodatku do artykułu !7go Statutu organicznego o Senacie. Na końcu statutu będzie zamieszczony następujący nowy artykuł, jako artykuł i66ty : Jeżeli się znaczny nieład do zgromadzenia Reprezentantów wkradnie, któryby wewnętrzną spokojność Krakowa i stosunki tegoż z mocarstwami opiekuńczerni mógł nadwerężyć, Senat upoważniony zostaje do odroczenia obrad sejmowych na 6 miesięcy, a gdyby się po upływie tego czasu nieład ten odnowił, może Senat zgromadzenie rozwiązać i do nowych przystąpić wyborów, skoro Rezydentów trzech opiekuńczych dworów o tern zawiadomi i przychylenie się ich w tej mierze pozyska. W takim razie, Jub gdyby nieprzewidziane okoliczności odroczenie Sejmu koniecznem czyniły, co jednak podobnież tylko za wied*ą irzcch dworów, lub na żądanie tychże nastąpić moie, pozostaną urzędnicy sądowi i administracyjni, wybrani przez Sejm ostatni aż do następnego zebrania się Reprezentantów na swo.ich urzędach; a je żeli miejsca, mające by'ć przez Sejm obsadzone, w tym czasie przez śmierć, uwolnienie od służby lub z innych przyczyn zawakują, Senat tymczasowo zastępców mianuje. Stary budżet zatrzymuje moc obowięzującą. F2ancye.

Z P a ryż a, dnia 30. Września.

Rząd ogłasza dzisiaj następujące telegraficzne depesze: "Bordeaux, dnia 29. Września o 7J zrana. Don Carlos opuściwszy w nocy na dzień 20. Brilrneją, udawał się ku Trillo, Espartero w tropy go ścigając, stał dnia 21.

w Fuentes, W potyczce z dn. ig, nieprzyjaciel oprócz mnóstwa zabitych i ranionych, stracił też 230 jeńców (pomiędzy temi 11 oficerów) i wiele zbiegów. Cabrera odłączywszy się z 6000 wojska od D o n Carlosa spiesznie ku Cuency ciągnie, ścigany przez Oraę, który mu już 200 jeńców odebrał," - "Bajonne, d. 26. Września o 5 wiecz, Z powodu niewypłacenia żołdu, dn. 22! w Pampelonie 4ty lekki pułk, oraz Tiradoresy powtórnie się

zbuntowali. Mimo len nieład, położenie załogi nie zmieniło eię. Dowódzca legionu zagranicznego, będąc w wielkim kłopocie a nie mogąc s»czątków korpusu swego w Pampelonie zostawić opasanych, uda się do Roncevallee, niedaleko od naszej granicy." - »Bajonne, dnia 29. Września o gtej godzinie (ź Madrytu, dn. 26. Września). Poseł francuzki do Ministra spraw zagranicznych. Dnia 22. Oraa w pobliżu Cuency korpus karolistowski dogonił, poraził t goo nieprzyjaciół w niewolą wziął. Dnia 24. Generał Carondelet po krwawej potyczce, Zariategujego z Valladolidu wyparł i zamek ocalił,' który oblegano. . . (Depesza z przyczyny zmroku przerwana- ) Z dnia 1. Października, W M e e e a g e r czytamy: "Donosiliśmy przed kilku dniami, że Generał Damremont. d, 17. albo 18. m. z, otrzymał rozkaz wyruszenia do Konstantyny. Wiadomość ta była zupełnie prawdziwa, zdaje się wszelako, że niepogoda do odłożenia wykonania instrukcyi rninisteryalnych go spowodowała. Dzisiaj zapewniają, nas, że minister wojny, rozkaz swój ponowił, że więc stosownie do tego nasza armia expedycyjna wczoraj zapewne w pochód się udałd. Wojsko nasze mogłoby więc w tym razie d. 1. Października stanąć pod murami miaeta, W wielu listach donoszą, że w koło Konstantyny dzieła fortyfikacyjne zakładają. Prace te mogłyby działania nasze nieco tamować, jeżeli oficerowie europejscy, którzy wedle pogłoski Achrneta Beja znajomością swoją Wspierają, tej użyli przezorności, że przed murami stoki z ziemi usypali. Stoki te albowiem zniewoliłyby nas, w bliskości bić z armat na wyłom i formalne przedsięwziąć oblężenie. W śród takowych okoliczności mogliby nasi kilka tygodni pod murami miasta tego przepędzić . Jeżeli zaś, (o czerń listy z Bony głoszą) całe te prace fortyfikacyjne na jednym moście i zamurowanej bramie się ograniczają, wojsko nasze w ciągu niespełna jednego tygodnia Konstantynę zdobędzie," N adeszły tu wiadomości z Madrytu z d. 13, m. z.; treść ich pomyślna, bo nie tylko wojsko konstytucyjne istotnie korzyści nad Karolistami dopięło, lecz też wybory deputowanych, które dn. 22. się rozpoczęły, w duchu stronnictwa umiarkowanego wypadają. Niebo przez cały dzień wczorajszy tak było zachmurzone i widokrąg tak zaćmiony, że koniec ostatniej depeszy telegraficznej z Bajonny nadejść nie mógł, Z dnia 2. Października.

Twierdzą, że rząd wczoraj bardzo niepomyślne depesze z Tulon u otrzymał, atoso rozliczne przeszkody zawadzają. Słychać, ie nieułtontentowanie sprzymierzonych pokoleń się upowszechniło i że jeden z naczelników naj znakomitszego pokolenia na stronę Achme« ta Beja przeszedł. Odstrychnięcie się takowe sprawiło przewłokę w projektach wyprawy. Oprócz tego doniósł podobno Generał Damremont o zatrważających postępach, które cholera czyni, wynurzając oraz obazę, żeby chłodne i dżdżyste noce liczby chorych nie zwiększyły. "Zlecono więc (powiada jedna gazeta) w skutek tych depesz Jussufowi Bejowi, ażeby niezwłocznie na miejsce swoje wrócił, aby Arabów, co wiernymi do tych czas pozostali, nową ożywić otuchą,- równocześnie wydano rozkaz zaambarkowania wojsk nowych do Bony, aby ilość armii naszej uzupełnić. A ngli a.

Z L o n d y n 4, dnia s6. Września. * Morni ng · Chro nicie donosi: Dnia 15.

wieczorem wydarzył się w Lizbonie przypadek, któryby bardzo łatwo mógł był za sobą pociągnąć skutki. Pan Croft młodszy, poddany angielski, szedł z swym przyjacielem uli-* cą arsenałową do Caes de Soi de. Przy arse nale był jak zwykle wielki natłok żołnierzy i robotników tak, źe ledwo przejść można było. Gdy zaś prócz tego jeszcze wielki pies na.

drodze leiał, dotknął go się Pan Croft z wolna swym kijem, aby go z drogi ruszyć. Jeden % żołnierzy zaczął zara Pana Crofia lżyć i zapytał go się, dla czegoby psa jego bił. Gdy Pan Croft chciał odpowiedzieć, przystąpił sierżant i uderzył go w twarz. Croeft oddał mu wet za wet i w dalszą puścił się drogę. Sierżant zgromadził tymczasem wraz z owym żołnierzem mnóstwo osób uzbrojonych w noże i sztylety, które wśród okrzyków; Zabijcie go! Zabijcie Anglika! do arsenału sprowadzić go chciały. Tam byliby go z pewnością zamordowali, ale szczęściem nadeszła straż gwardyi narodowej i obie strony na odwach zaprowadziła. Sierżant przystawił trzech świadków, którzy przysięgą stwierdzić chcieli, że Pan Croft pierwszy się na niego z sztyletem porwał.

Odprowadzono go zatem pod mocną zasłoną na główny odwach a mnóstwo zebranych w koło niego ludzi, w głos śmierci jego żądał o, Gwardya narodowa postąpiła sobie bardzo rozstropnie przy tej sposobności i Pan Croft stanął szczęśliwie na odwachu mając tylko surdut rozdarty. Następnego dnia puszczono go. Wypadek ten bardzo rozjątrzył lud, nieświadomy całego biegu rzeczy i Pan Croft byłby niezawadnie życie utracił, gdyby go gwardya narodowa pod swoje opiekę nie wzięła. Listy s San Sebastyanu donoszą, że w skutek brania się Hiszpanów w bitwie pod An* doainem legion zagraniczny całkiem rozprzęiony. Anglicy weśii do oddzielnego obozu i nie chcą już w szeregach hiszpańskich walc zyć. Podług umieszczonego w M om in g - H erai d listu prywatnego z Bajonny z dnia 20. Września kazai Wice król Nawarry z rozkazu rządu srebrne naczynia kościelne z Pampelony do Francyi przewieść, aby je tamże spieniężyć. Przybywający z morza Śródziemnego okręt parowy przywozi wiadomość z Kadyxu z dnia 19, b. m. gdzie dziwna obiegała pogłoska, jakoby Don Carlos zobowiązał się ustąpić Roesyi portu Mahoń, skoro w Madrycie stanie, Lecz że Ciało dyplomatyczne w Madrycie dowiedziało się o tych układach i dla lego eskadrę angielską i francuzką na morzu wzmocnIono,

Z dnia 27. Września.

W ostatnich, nadeszlych tu z Kadyxu wiadomościach, sięgających do d. 14. b. m. dono* s?ą, że Pan Istunz mianowany został Kandydatem w reprezentacji prcwincyi Kadyxkiej na następujące wybory, i źe go mnóstwo znaczny wpływ mających osób z stronnictwa umiarkowanego popierać zamyśla. Pan Isturiz zemknął, jak wiadomo, przebrany jako goniec poselstwa angielskiego i dotąd przebywa w Paryżu nie śmiejąc się jeszcze w swojej ojczyźnie ukazać. Urodził się w Kadyxie i należy do jednej z najznakomitszych rodzin kupieckich miasta tego. Jedna część dzienników miasta tego czynnie się obroną jego zajmuje; wątpią przecież, czy'po nastąpionym wyborze do kraju powróci. Generał Kapitan Andaluzyi zażądał w Madrycie swojej dymissyi, ale się znowu skłonić musiał do zatrzymania nadal urzędu swego. Rząd chciał, aby zebrat no 10,000 nowozaciężnych żołnierzy na obronę prowincyi tej od napaści Karolistów , o zbliżeniu się których nader niepokojące obiegały pogłoski. Do Sewilli miała nadejść depesza od dowódzcy oddziału w Bailenie, w której na mocy powieści pędzicieli mułów donosi, źe dywizya 6000 lodzi pod Cabrerą i Forcadellem noc w San demente przepędziła, i źe nie wiedzieć, czy się do Ocany lub Andaluzyi uda, chociaż pierwsze podobniejszera do prawdy być się zdaje. Wyprawiono z tego powodu oddział wojska do Viso. Gazety te wspominają także o przybyciu dwóch nowych Omnibus z Anglii, zamówionych na rachunek wydziału pomocniczego kompanii północnej w celu utrzymania żeglugi parowej między Puerto de Santa Maria i Xerez. Trzech innych wyglądano co chwila dla użycia ich na lud objął wodze rząd u, rozpisywał podatki i takowemi rozrządzał. Za opłatą znacznej summy pieniędzy, której władze rządowi madryckiemu nie przesłały, ale jej zaraz na wzmocnienie miasta użyły, dozwolono wewieść 100,000 fenegasów pszenicy. MfIIM%II llIJI 1 «lIII

ROZlllaite wiadolllości.

Z Poznania.

Od dnia 8» na 9. m. b. zachorowało na cho.

lere, osób 39, umarło 15, pozostaje chorych 112.

W czasopiśmie Hronka, wydawanćm przez Karola Kuzmaniego w Bani-Bystrzycy w Węgrzech, w zeszycie im z b. r. znajduje sią po polsku: Pieśń narodowa za J ego Ces. Mość Ferdynanda I., i dwa sonety (dźwięczki) do Wacława Hanki.

W Peszcie wyjść ma noworocznik nar. 1838 pod napisem: "Sveslavjanski Slugonosac," w którym mają być zawarte pisma w różnych narzeczach eławiańskicb.

OBWIESZCZENIE.

Z polecenia tutejszego Królewskiego Sądu Ziemsko-miejskiego na dniu 2a Października r. b. zrana o godzinie iotej przed ratuszem tute jazy m : 5 jałowic dwuletnich, g jednorocznich wołków, stadnika jednego, 7 krów od 5 do JO lat starych i wałacha jednego, najwięcej dającemu za gotową zaraz zapłatą sprzedam. Szroda, dnia 22. Września 1837.

Kornmissarz aukcyjny, F r a I B S e.

A u K C Y a mebli Kontynuowaną będzie w hotelu de Varsovie przy" Wrocławskiej ulicy dnia 10., II., 12. i 23. m. b. Sprzedawanem takie będzie szkło I porcelana.

Poznań, dnia 7. Października 1837.

Doniesienie zęb o lekarskie.

Od przydluźszego czasu z wielu stron wzywany do P o z n a n i a, abym szanownym mieszkańcom jego i okolicy, z których wielu zaszczycało mnie w Berlinie swem zaufaniem, oszczędził trudy podróży, postanowiłem to uczynić, i zamyślam przybyć tamże dnia 8QO Października i zamieszkać w hotelu Wiedeńskini; jednakże tutejsze moje zalrudnienia'pozwalają mi tam tylko dni osra zabawić. Unikając wszelkich przechwałek, donoszę tylko uniżenie, iż od lat ią. ćwiczyłem się w praktyce mojego zawodu, w ostatnim czasie byłem aasystentera zmarłego przybocznego dentygty N, Króla, Pana Radzcy nadwornego B alii f; byłem także przez niego zalecony ś. p. Jej Królewiczowskiej Wysokości, Xięiniezce Ludwice Pruskiej', Xięźnie Radziwiłłowej, w t. 1829., poczerń towarzyszyłem ś\ p. JO. Xiąźęciu Radziwiłłowi z Berlina do Poznania i odtąd byłem dentystą tej najdostojniejszej rodziny. Ocenienie przez Jej Krolewiczowską Mość moich posług lekarskich okazuje się z następującego dyplomu: »Tutejszy, przez Kroi. Ministerstwo approbpwany praktyczny dentysta, Pan Dr. B l u m e, udzielał mi od lat kilku pomoc zębolekarską w zdarzonych przypadkach. Uznając jego okazaną w tej usłudze zręczność i niestrudzoną troskliwość mianuję Pana B l u m e moim nadwornym dentystą i ku większej wierze dyplom ten własną ręką podpisałam. Berlin, dnia 15. Lutego 1834.

Ludwika Pruska Xiężna Radziwi-łłowa." Oświadczam nareszcie, iż roboty zębowe każdego gatunku zawsze są w pogotowiu do widzenia. Ceny są takie, że i biedniejsi mają sposobność kazać sobie robić kunsztowne rzędy, Przy tern polecam moją tynkturę na zęby, flaszkę z inatrukcyą względem używania po 10 sgr" i proszek, pudełko po 7 sgr. 6 fen.

Berlin, dnia 28- Września 1837Nadworny dentysta pp. E. Blume, zamieszkały pod Lipami Nr. 54.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiej.

Unia 7. Października 1837 -

N apI. kurant StoprC. papię- gQtoramI WIzn

Obligi długu państwa PI. ang, obligacye 1830. .

Obligi premiow handlu rnorsk.

Obligi Kurmarchii z bież. kup.

Obligi tymcz. Nowej Marchii dl.

Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T.

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr, listy zastawne Pomorskie dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Szlaskie dito, ObI. zaległ, kap, l prC. Kur- i No*wćj - Marchii - , « o Złoto al marco . .. » Nowe dukat Prydrychsdory Inne monety złote po 5 talarów Discoato * , r 1 < * t · 1011 621 102i 1021 1021 «

4 102? 4 10Q 631 4 103' 4 4 1Ę 4 4 104 \ 4 1041 4 4 1051 4 3j 4 1044 105 l }- - 107 żżSŻ l8f - f l łI 3 gĘ 13 { r 12 4