GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1837.10.18 Nr244

Wielkiego

ZNANSKIEGO

TA

6?

Xięsiwa

Nakładem Drukarni Nadwornej W, Dekera i Spółki. -- Redaktor: A. Wannowski.

JW 244.- W Srodę dnia

Wiadolllości zagraniczne, . p o i s h a.

Z Warszawy, dnia 13. Października.

W dniach 7. i 8. b. m. Jego Xiazeca Mość N amiesinik Królestwa zarządził wielkie łowy w zwierzyńcu i na polach Skierniewickich. Pomimo zachmurzonego Nieba, ciągle sprzyjała pogoda; były to jedne z tych dni cichych i poważnych, ki órt mi tutejsza jesień zwykle jest zdobną. Zżółkłem liściem zasuta ziemia i pokryte drzewa nadawały całej scenie jaskrawą, a tej porze roku właściwą i szczególną barwę, W wielkiej alei zwierzyńca rozstawieni myśliwi, ubili kilku danieli, jeleni, sarn i znaczną ilość drobnego zwierza, które przed rozstawioną i ścigającą ich, wśród hucznych okrzyków oblową, uchodziły. Najpiękniejszy z danieli padł ze strzału J O. Xiecia Namiestnika. Szczególnym i zadziwiającym był widok, gdy woj. Bkowi pułku Muzułmańskiego, w swych azyatyckich świetnych ubiorach, konno z nadzwyczajną szybkością uganiali się za zwierzętami i dzielnie przyczyniali się do korzystnego łowieckiego plonu, Po śniadaniu, wśród malowniczej pozycyi zwierzyńca zastawionem, przy stołach otoczonych ubitemi zwierzętami, udało się całe towarzystwo na polowanie bażantów. Rzecz szczególna, źe chów tak zdobnego i użytecznego ptaka więcej w kraju tutejszym

18. Października 1837.

nie jest upowszechnionym; doświadczenie bowiem nauczyło, źe przy małym zabiegu łatwo jest je przyswoić, rozmnożyć i chować. Wieczór zakończono obiadem danym przez Jego Xiąięcą Mość dla znakomitych gości. W dniu następnym prócz obławy odbyło się polowanie z jastrzębiem. Ten rodzaj łowów szczególniej zajmujący widok przedstawia. Zaledwie upatrzono uchodzącego zająca, aliści ptak lotem błyskawicy wzbił się pod Niebo i znów nagle zniżył się ku ziemi. Tu dopiero krążąc nad drzącern zwierząik etn, coraz mniejsze w spiralnym kierunku zakreślał koła, aż nareście w jednem oka mgnieniu szpony w grzbiecie jego zatopił i ostrym dziobem w czaszkę i oczy uderzał. Ptak ten jest do tego stopnia zawzięty, iż bez wyrwania uchwyconej szponami czę* ści ciała, nie moźnaby go zmusić do opuszczenia łupu; dla tego też trzeba koniecznie zająca przed oczyma jego ukryć, a natomiast pokazując mu świeże mięso, znęcać go do powrócenia na przenośną dla niego umyślnie sporządzoną grzędkę, berłem pospolicie zwaną. Puszczono go później za gołębiem, a ten sam rodzaj walki pod obłokami się wznowił. Jastrząb ten jest z kraju tutejszego, wychowa, ny zaś został i usposobiony do łowów przea tychże wojskowych Muzułmanów. Szczególnym trafem zdarzyło się, że tegoi dnia i w tejże okolicy, Muzułmanie znaleźli innego żywe jest lepszej raesy od poprzedzającego; natychmiast wykonali operacyą zaszycia mu oczu; co go czyni łagodniejszym, a przez to sposobniejszym do łowów, śniadanie wesołe w Bażantarni poprzedziło polowanie w przyległych parowach i lesie na bażanty, których ubito kilkanaście; rozpoczęto jeszcze łowy z chartami, lecz deszcz przeszkodził. Obiad i wieczorna zabawa na pokojach pałacu Skierniewickiego dzień zakończyły. Niepotrzeba powtarzać ile pełne godności i uprzejmości przyjęcie dostojnego Xiecia, przyczyniło się do uprzyjemnienia tych łowów,

A n g l i a.

Z L o n d y n u, dnia 7. Października.

Dnia wczorajszego zakończono w Brightonie uroczystość powitania odpowiedzią na podany przez mieszkańców adres. Skoro Królowa Wiktorya wspomniany adres odebrała, 'przeczytała z papieru następującą, odpowiedź: Dziękuję warn za uprzejmy adres i wynurzenie waszej wierności i waszego przywiązania do mnie. Cieszą mnie niezmiernie oznaki uszanowania i miłości, z jakiemi mnie za przybyciem tu inojćm przyjęto, - Zaraz po ewojem przybyciu do Brighionu miała się Królowa zapytać o pokój, którego okna na morze wychodzą, a na odpowiedź, ie jtako wego nie rrja, zawiedziona w oczekiwaniu swojem boleśnie zawołać; X to nazywacie rezydencyą morską! Xięźna lda Sasko- Wej marska, Xiciniczki i Xiąźęta z domu tego wraz z niedawno przybyłą Xięźniczką Augustą Saską tworzą od czasu wyjazdu Króla .Leopolda zwykłe towarzystwo Królowej. Czytamy w Mor-JI in g - H e r aj d z i e: Listy nasze z nad granicy hiszpańskiej dochodzą do "d. ));. b. m. W San Stbaetyanie krążyła śmieszna pogłoska, źe tam powróci okręt" Phoe-, nix" z 900 żołnierzami z nowego zaciągu, i aby niedorzeczność uwieńczyć, rozgłoszono nad to, źe sam Lord Palmerston z lyin, oddziałem wojska przybędzie dla przekonania się naocznie o położeniu rzeczy w Hiszpanii. Bataliony nawarekie, które niedawno temu przeciw liniom pod Zubiri, Biscarete i pobliskiemi miastami i wsiami wyruszyły, natarły na posterunki krystynlstowskie i wielki postrach w owej okolicy rozpostarły. Część jedna zołogi pampelońskiej przeciw nim wyruszyła, lecz o wypadkach jeszcze nie wiedziano. Oblężenia Perdonu w N awarze zaniechali karoiiści, ponieważ miastu temu lriarte na odsiecz przybył. Xią£e Karol Lichtenstein znajdował się onegdaj na obiedzie w Windsor, a dziś rano towarzyszył Królowej konno przy wystąpieniu wojska. Zgromadzenie etanów Niższej Kanady podało w dniu 26. z, ill. Generałowi Gubernatorowi adres, w którym iądając odroczenia aż do dnia 5 Października zgromadzeń kolonialnych, użala się na niektóre postanowienia Parlamentu nie zgadzające się z sposobem myślenia stronnictwa demokratycznego, mającego w kolonialnych stanach przewagę. Generał Gubernator Hr.Gosfort,.otrzymawszy ten adres, «świadczył, źe jakkolwiek takowy nie zgadza się z jego przekonaniem, przedstawi go jednak Rządowi, a tym czasowie zezwala na odroczenie kolonialnego zgromadzenia. Onegdajsze wieczorne pisma udzielaj wiadomość przywiezioną przez okręt przewozowy " R o s c o e" ź e P a n van B u r e n , P r e zy d e n t sianów Zjednoczonych, otworzył w dn. 4, z. m. posiedzenie nadzwyczajnego kongresu, zwołanego celem naradzenia się nad krylycznem położeniem kraju. Powodem uszczerbku doznanego w handlu stały się przesadzone i źle wyrachowane spekulacye Prezydenta Jackson. Dla wspomożenia skarbu Prezydent obmyśla zaciągnięcie pożyczek u obcych państw, i raa nadzieję, że krajowi, w którym przemysł jest na lak wysokim stopniu, nietrudno będzie uiścić się z długu. W prawdzie tym sposobem potrzebom państwa sunie się zadosyć; lecz kupcy, kióryc,h własnym staraniom ich ocalenie pozostawiono, ucierpią zapewne naj. więcej skutkiem obecnego przesilenia. Gazeta T i m e s z dnia wczorajszego umieściła w sw,ej części handlowej artykuł dotyczący mowy Pana van Buren, twierdząc, iż wszy. stko wskazuje, ie n.owy Prezydent utrzyma w kongresie projekt swój dotyczący wypłat gotowizną, z czego wyniknąć muszą najważniejsze skutki. Co się banków Ameryki Północnej dotyczę, te z względu, ie wszystkie i.nteresa rządowe załatwianoby przez wypłaty w gotowiźnie, byłyby zmuszone cofnąć ewe papiery; a źe tylko rzeczywiście wypłacalnc mogą 10 uczynić, w takim razie z 700 banków, które przed nastaniem przesilenia handlowego w A» meryce istniały, zaledwie 100 zdołałyby się utrzymać przy nowym rzeczy porządku. Wysłany został statek rządowy przez N eapol i Maltę do Egiptu. Ma on przywieźć Generalnemu konsulowi w Kabira instrukeye ułoźone w skutek nastąpionych tu układów. Układy, zawierane z Porta względem taryfy celnej ukończone już zostały. Lord Ponsonby zaniósł niedawno zażalenie na Porte, o to, iż tamowała poniekąd rozwinięcie się handlu angielskiego. Wypadki hiszpańskie zajmują tu powszechną uwagę. Ponieważ Don Carlos nie przeciw Madrytowi, ale tylko pojawił się przed bramami miasta, jakby dla zrekognoskowania g o; nadto, ponieważ usiłuje utrzymać się przy Cantavieja, wnioskują więc z tego, iż jako główne stanowisko obierze Cantayieję lub Sorią, ażeby tam zaprowadzić władzę Rządu swego. Hiszpania, Z Madrytu, d. 30. Września.

Na posiedzeniu swojem d. 26. przyjęli Kortezowie następujący wniosek, podpisany przez Panów Campanera i Bardaji: Dowiedziawszy eię niżej podpisani, że rząd na żądanie Posła francuzkiego ustąpił Prancyi wyspy Rey w porcie Mahoń na założenie składu węgli kamiennych, i poczytując krok takowy za niepolityczny i interessowi tej wyspy przeciwny, prosimy Kortezów o Wezwanie rządu, aby kongreeeowi przesłał wszystkie dowody ściągające się do tej sprawy i uskutecznienie tejże zawiesił. Minister wojny wydał okólnik do General nych Kommendantów po prowincyach, wzywając ich, aby ile możności korzystali z odniesionych nad karolistajni korzyści jako też bzczęśliwego usposobienia armii i gwardyi narodowej i wszelkiemi sposobami nieprzyjaciela trapili, zawieszenia broni nie dawali 1 najmniejszego odpoczynku mu nie dawali. Równocześnie napomina ich takie, aby karność wojskową, zawsze, a w razie potrzeby nawet za użyciem wszelkiej surowości prawa utrzy mywali. Generał-Kapitan nowej Kastylii wydał dnia 22. Września proklamacyą, w której nakazuje, aby każde miasteczko i każda wieś, napadnięte przez nieprzyjaciela, nie liczniejszego od polowy liczby mieszkańców, jemu się broniły, Kioby v walce udziału mieć nie chciał, zapłaci 200 dukatów kary, lub w razie niemożności zapłacenia tej summy na dwa lata na galery wysłany będzie. Ktoby szkodował na tern, że przeciw karolistom broń podniósł, będzie za to wynagrodzony i ci mieszkańcy wynagrodzić mu szkodę muszą, którzy najmniej obecnemu porządkowi rzeczy sprzyjają. Portugalia.

Z L i z b o n y, dnia 28- Września, (Gazety angielskie.) - O sposobie, w jaki dwór przyjął wiadomość o klęsce Kartystów , donoszą co następuje; Królowa uczyniła się słabą, <<aby deputacyi nie przyjąć; Król przyjął ją, ale nic nie odpowiedział. Powróciwszy do Królowej został od niej zapytany, co się z Tercerrą i Saldanhą stanie, i czy im do Lizbony powrócić wolno? Dowiedziawszy się zaś, że kraj opuszczać zmuszeni, zaczęła głośno płakać i rzekła: Ponieważ wszystkie nasze

nadzieje spełzły, mogli mi przynajmniej pozwolić widzieć moich dawnych przyjaciół. Wpół godziny później była juź jednak dobrej myśli. Król i Cesarzowa bardzo się tym wypadkiem zmieszali i Cesarzowa myśli niezadługo do Niemiec powrócić, podczas gdy Król, uważany za bardzo dumnego, wcale na prrechadzkę nie wyjeżdża. 1 Chrzciny młodego Królewicza mają się odbyć d. 1. Października, ponieważ Konsul brazylijski oświadczył, źe w miejsce Xiecia Terceiry Monarchę swego przy akcie tym zasiąpi. Podług pisma z Lizbony z d. 28- Września, umieszczonego w M o r n i n g - C h r o n i c i e Wicehrabia dasAntas ma być zagorzałym Kartystą i w nagrodę swej usługi miał od rządu w Almeidzie otrzymać przyrzeczenie utworzenia drugiej Izby szlacheckiej i nadto jeszcze 60 Contos. Bitwa pod Ruivaezem przegraną tylko została z przyczyny zdradzieckiego odpa- . dnięcia Pułkownika Guevy i zbiegostwa żołnierzy z legionu posiłkowego, a gdyby Saldanhą i Terceira tylko 20,000 funt. ezjerl. byli mieli, nie byliby ulegli. Zwycięzca z pod Ruivaezu zagraża teraz, według tego samego doniesienia, Lizbonie, gdzie demokraci z zazdrość ą nad każdym krokiem Ministrów czuwają. Utworzył się nieustający komitet z 60 członków, mający ciągle czuwać nad postępowaniem kongresu i pomyślnością ojczyzny. W Lizbonie obiegają pogłoski o poruszeniach Kartystów w południowych prowincyach, a mianowicie Algarbii, a d, 23. miał się oddział jeden 7go pułku piechoty w Beji w Alemtejo zbuntować; ale za nadejściem wiadomości o wypadkach w północnej stronie, oficerowie, jak powiadają, uciekli do Hiszpanii, a żołnie-, rze wrócili do porządku. Przeszło 300 oficerów i żołnierzy z północnej armii Kartystów, nie chcących przyjąć ofiarowanych im amnestyi, udało się także do Hiszpanii. W lizbońskiej korespondencyi MorningH er a I da z d, 28. Września znajdujemy opis nader smutnego położenia, w jakiem sie kraj i skaro znajdują. Wyludnienie zwiększa się w straszliwy sposób, i ani jeden okręt nie odpływa do Brazylii, któryby na pokładzie swoim wychodźców nie miał. Bank oświadczył niemożność swoje zaliczenia rządowi przyobiecanych 600 Contos w ratach, co 10 dni po 50 Contos, i ten nie mając juź innego środka będzie się musiał uciee do wydania biletów skarbowych. T u 2 C Y a.

W piśmie jednem, umieszczonem w gazecie Times, z Konstantynopola zd. 13. Września wyrażono: Chociaż istotna przyczyna oddalenia Ministra Spraw wewnętrznych i Woj publiczności wiadoma, mamy przecież powód do sądzenia, źe po wygnaniu Wassafa Efendego otrzymane przez Sułtana doniesienia wznieciły w nim podejrzliwość o prawości i bezinteressowności Pertewa i doprowadziły go do tego przekonania, źe, chociażby tenże nie wpływał do zabiegów zięcia swego, przecież zaufania jego niegodzien, gdy zabiegi owe taił. Dobrze zawiadamiane osoby zapewniają, źe Sułtan, w celu przekonania się o Pertewie Baszy, wysłał osoby do wszystkich prowin - cyi, któreby mu zdały sprawę z zarządu tychże prowincyi i takowe dopiero z sprawozdaniem swego pierwszego Ministra porównywał« Wyjawiony tym sposobem eystemal łupiestwa i grabieży, pod jakim baszostwo Aidin w Azyi mniejszej od lat 10 jęczało, otworzył Sułtanowi oczy. Natychmiast więc, mimo przedstawień Pertewa Baszy, złożył z urzędu Yakuba Baszę i brata jego Osmana Oglu i roz.

kazał stawić obydwóch przed sąd w Konstantynopolu, Z tego samego źródła otrzymał także Sultan egzemplarz petycyi, podany przez tureckich i chrześcijańskich mieszkańców Smyrny Ministrowi spraw wewnętrznych z zażaleniem na ciemiężenia ostatniego Gubernatora swego, Husseina Beja, które cnotliwy Pertew z ważnych powodów w niepamięci sagrzebał. Tego samego dnia zrzucono z urzędu trzech innych pośledniejszych Ministrów, podzielających jego sposób postępowania. - W czasie ostatniego posłuchania, lnianego przez Internuncyusza austryackiego u Sułiana, rozmawiał tenże bardzo długo bez tłumacza z Bator nem Stiirmerem, widząc, źe tenże się płynnie po turecku wysłowić potrafi, - Podług ostatnich wiadomości z Czeikasyi przybył tamże Pan Knight, Przywiózł on Naczelnikom Czerkiesów dwa transporta prochu w podarunku. Mehmed Bej, Xiążę Czukski, także tam stanął. Z resztą nic się tam ważnego w ostatnich czasach nie wydarzyło. Większa część eskadry rossyjskiej powróciła do Sebastopola, aby, podług jednych, mieć udział w obrotach wojennych za przybyciem Cesarza, a podług drugich, aby przewieźć dla Generała Wihaminowa 4 pułki posiłkowe wojska. Po ukończeniu fortyfIkacyi w Psziacie zaczęli Rossyanie sypać nowe okopy pod Sukum- Kalehetn. -» Porta zawarła z domem C. Hansona i Spółki układ w celu sprowadzenia szczątków uszkodzonych okrętów z tlotty tureckiej pod Czesme, Mytyleną Chioe, Dardanellami i Te.

nedos. Jedna część tychże należeć będzie do tządu tureckiego, druga do przedsiębiorców, leżeliby jednak rząd chciał i drugiej części nabyć., przedsiębiorcy otrzymują w takim ca»zie 10 pi C. niżej istotnej wartości. - Dżuma prawie tu całkiem ustała. Liczba umierających codziennie osób zmniejszyła się z 78 na 8. W Bulgaryi i prowineyach leżących na południe Dunaju, okropnie się sroźyć miała. Około Belgradu całe wsie ogołocone są z ludności. W Serbii tak wielki był postrach, źe Xiąźę Miłosz nie chciał przez kraj swój przepuszczać poczty austryackiej do Konstantynopola i dopiero po trzydniowych układach, dał się do tego skłonić.

THTHMJIJPIJIM

Rozmaite wiadomości.

Z Poznania.

Od dnia 16. na 17. m. bież. zachorowało na cholerę osób 37, umarło 18» pozostaje chorych 215. . . . . .

Doskonałość języka sławiańskiego.

- Niebuhr oświadczył jednego zazu w potocznej rozmowie, źe język starosławiańeki, jakim mówią Serbowie, uważa za najdoskonalszy re wszystkich żyjących języków europejskich;, źe ma w sobie serdeczność i moc języka niemie« ckiego i gramatykę fiJ ozoficną.

OBWIESZCZENIE, U jednego z żołn erzy oddziału roboczego, który się był przez przeciąg czasu od 3, do 27. Września r. b. z tutejszego garnizonu oddalił, znaleziono płaszcz sukienny i metrykę chrztu jakiegoś Bogumiła Mendy, co wszystko zapewne ukradzionern było. A ponieważ właściciela tych przedmiotów do tego czasu nie można bjło wynaleźć, wzywamy przeto niniejezera wszystkich tych, którzyby odomniemy. wanej kradzieży tej mogli nam dać jaką wia. doiność, aby się w względzie tym do najbliższego urzędu policyjnego lub sądowego udali, albo także najpóźniej wres?cie na termin dnia 24. Października r, b. przed południem o godzinie 11. w tutejszym jokalu sądu wojskowego, w celu wzięcia ich do protokułu stawili się. Poznań, dnia 14. Października 1837« Królewski SądKommendantury.

Magazyn Strojów, i towarów modnych P. Stefańskiej, pod N rem 5. ulicy Wrocławskiej,' przyjmuje tak Panny biegłe w robieniu strojów, jako tei chcące się uczyć robienia tychże. ""Smoły z, kamienia węgielnego dostać można u G, B i e l e f e l d a w Poznaniu»