GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1837.12.18 Nr296

Czas czytania: ok. 20 min.

Wielkiego

TA

Xięstwa ZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W, Dekera i Spółki. - Redaktor: A, Wannomhh

JW2db.- W Poniedziałek dnia 18. Grudnia 1837.

Wiadoll1ości krajowe.

Z Berlina, dnia 15. Grudnia.

N. P an raczył dotychczasowego Prezesa Regencyi w Akwizgranie, Hr, Arnim, z zachowaniem dlań charakteru siuźby i rangi Prezesa Regencyi, mianować Generalnym Komrnissarzem dla regulowania stosunków włościańskich w Marchii Elektoralnej, oraz członkiem Rady Stauu.

« V N!! V M A« V U M V I

Wiadoll1ości zagranICZne.

F 2 a n c y a.

Z Paryża, dnia 7. Grudnia.

M o n i t o r dzisiejszy donosi podług angiel« ekiego T r u e S u n, źe Xiąźę N emuraki w podroży swoje] z Afryki, dnia 22. Listopada do Gibraltaru zawinął i od załogi miasta, jako też od okrętów na przystani tamecznej stojących z wszeikiemi godności jego naleźącerni się oznakami honoru przyjęty został, Xiąźę, od by wszy przegląd załogi, dn. 23. na statku parowym francuzkim "le Phare" do Tulonu sieJ puścił. Młody Aime, którego z pistoletem nie dawno temu na dziedzińcu Tuilleryów aresztowano, przewieziony został do Biceire. Przy konekrypcyi wojskowej los go do służby prze

znaczył, wszakże z obecności brata pod chorągwią korzystając, chciał się od obowiązków swoich uwolnić. L u b o przyczyna ta sprawiedliwą była, nie miano wszelako, zapewne tylko przez omyłkę, względu na nię a Aimó chciał teraz, wedle własnego oświadczenia swego, coś osobliwezego uczynić, aby go przyareeztowano, rozumiejąc, ze w tym razie stosunki jego dokładniej zostaną zgłębione. Journal de Paris pod napisem "Wiadomości z Hiszpanii" zawiera następujący artykuł: »Bezprawia i łupiestwa, których się Szefowie karo listów w bliskości stolicy dopuszczają, spowodowały rząd madrycki do wezwania Generała Espanero, aby kilka kolumn od armii swojej wyprawił w celu zabezpieczenia mieszkańców w głębi kraju od najazdów karołistowskich. Espanero wszelako daleki od zadosyć uczynienia żądaniu temu, odpowiedział, źe będące pod rozkazami jego 70 batalionów ledwo wystarczają aby karoj stów na wodzy uttzyuiać i operacyorn jego większą nadać energią. Wśród takich okoliczności rząd zniewolony będzie do umobilizowania pewnej liczby gwardzistów narodowych w miastach, którym karoliści najbardziej zagrażają. N ajwiększa szkoda wynikająca dla rządu przy zatamowaniu koromunikacyi polega na niemożności wysłania do jakiegokolwiek miasta depeszy łub rozkazów piśmiennych, akorrespon cierpią. Odpowiedź E3p3IIery tein większe w Madrycie uczyniła wrażenie, ile że latn sprawę Don Carlosa już za zupełnie stracona, poczyty wano." Z dnia g. Grudnia.

Piefekt departametiiu ujść Rodanu zawiadomiony został przez depeszę telegraficzną, że Xiążc Ni nruski do jednego portu morza Atlantyckiego zawinie, że więc nie ma przyczyny, aby przygotowania na przyjęcie jego w Marsylii rozpoczęte dalej trwały. W Tulonie i Marsylii powiadają, ie rozkaz powrócenia przez cieśninę, Gibraltarską do Prancyi, Xięciu z Paryża nadesłano, aby go uwolnić od ambarasu odpowiadania na czesie zapewne zapytania, ktoruniby mu się naprzykrzano, co nadal z posiadłościami naszemi w Afryce czynić zamyślamy. Dzisiaj skończył się toczący się wTrybunale I. instancyi procese rodzin Hamilton i Lincoim przeciw doktorom Koreffi Wołowski, Następujący zapadł wyrok ostateczny: Roszczenie, na podstawie którego doktorowie Koreff I W ołowski rozkaz aresztowania JTrabi JLin.

cohna sobie wyrobili, jest nieważne , kiedy Lord Lincoim honorarium dla nich już da wniej złożył; ten wszelako ostatni ne może żądać wynagrodzenia od doktorów, kiedy un należytości ich nie w (en pewny sposób ofiarował, na który niezmordowana ich gorliwość zasłużyła; 3) Hrabi Lincoim złożone dodatkowo u Pana Laffitte 6000 fr. odebrać wolno; 3) Doktorowie Koieff 1 Wołowski zobowiązani 8ą do wydania całej histuryi choroby i innych W ich ręku będących papierów względem lej sprawy, członkom familii Hamilton 1 Lincoim; 4) koszta ws' elbe łączą się w jedną summe zĄ zapłacą doktorowie, 4- Hr. Lincoim. sStóeowme do B o n S e n s wszyscy Ministrowie hiszpańscy d. 30. ra. z. do dymissyi podać się mieli. Wedle listów z Hajonny z d, 5. m. b, utrzymywała się tam pogłoska, ie Don Carlos z 12 batalionami powtórną wyprawę do Kastylii przedeięweżmie. A n g l i a, Z Londynu, dnia 2. Grudnia.

T i m e s donosi: Odebraliśmy listy z Bajonny z d. 26. z. m" które powtarzają, ie karoliści nader czynnie się zajmują przygotowaniami do nowej wyprawy, a krystynjści podług swego zwyczaju mało są czynni. Linie bojowe pod H rnani, które mi się Lord John Hay opiekował, znajdują się w dobrym stanie obrony. Aresztowania i niełaska, w jaką znakomici oficerowie Don Carlosa wpadli, znacznie sprawie tegoż zaszkodziła i przyczyniłasię do 'ego, że wielu żołnierzy z szeregów jepo zbiegło. Pismo z Montrealu z dn. 6. z. m. powiada: Już się tu jeden bunt wydarzył; synowie wolności przebiegali ulice z trójkolorową chorągwią. Młodzież montrealska wyruszyła przeciw nim z proporcem Sw. Jerzego." Papineauiści uderzyli na nich i Zwierzchność przybiegła. Jak się rzecz cała skończyła, dowiesz się WP an po przybyciu najpierwszego statku przewozów ego. W domu Papmeaua powybijano okna. T i m e s dodaje: Podług dzienników tejże samej daty poprzybijały towarzystwa synów wolności karty na narożnikach ulic, wzywając wszystkich do zbierania się na placu broni. En avant, owo hasło bohaterów rewolucyjnych paryzkich, jest razem hasłem tego stronnictwa. Według doniesień z T 0ronto w wyższej Kanadzie wyruszyła większa część stojącego tamże wojska do King-tonu, skąd do Montrealu pójdzie. Deputacya obywateli z Toronto złożyła swoje uszanowanie Gubernatorowi Sir Prancis Head i oświadczyła m u, że dwa pułki milcyi rrneiskiej gotowe są zastąpić żołnierzy załogi. Oddział strzelców ochotników takie swe usługi na ten cel ofiarował, lecz Gubernator nie przyjął tego oświadczając, że do utrzymania pokoju takiej tylko siły potrzebuje, jakiej mu władza cywilna w każdym czasie dostarczyć może. Hiszpania.

W piśmie jednam z Madrytu z dn, 2.4, Listopada, umitszczonein w T i m e s, wyrażono: Nic nie ma smutniejszego nad stan pro» wincyi, i nic niedorzeczniejszego od posiępo wania rządu. Eetremadura z swe mi rozkosznemi okolicami, chociaż nie może się nazy. wać ogrodem Hiszpanii, jest jednak jedną z jej najbogatszych prowincyi i daleką od kolebki rokoszu. Teraz ją garstka karolistów bezkarnie przebiega; usadowiła się w niej nawet i z klasztoru Guadalupe drugą CantayieJĘ zrobiła. Toto miejsce obrali sobie karoliści za p.odstawę swoich działań w Esiretnadurze; tamto mają sktad nagromadzonych łup ó * i w razie potrzeby bezpieczny dla siebie przytułek, tak jak dawniej w mieszkaniu pui stelnika w Nuestra Senora d<-l Hort w Katalonii i teraz jeszcze w Cantaviei w niższej Aragonii i Walencyi, A przytćm nie ma nikogo w całej prowincyi, któryby niepizyjaciół wyprzeć zdołał, bo po starym, na ciele i umyśle osłabionym Generał-Kapilarne niczego się spodziewać niemoina, a Brygadyer Marilla wstępuje w ślady swego przełożonego i nic nie robi, chociaż ma przy sobie oddział wybornej jazdy i nieco piechoty. Klasztor Guadalupe leży o loieguas na wschód od Truxil mają (am 1600 ludzi, a między tymi 700 jeźdźców . Najlepszymi ich oficerami są Francuz jeden i inny, nazwiskiem Juance, zostający dawniej w służbie Królowej; 600 ludzi pod rozkazami La Cipide etoi pod Herrerą dei Duque, a partyzanci Lino i Ramoe sprowadzają w 100 jeźdźców żywność. SłowemEstre madura jest nową Wandeją i nieprzyjaciel może tu aż do Marca zebrać 6000 żołnierzy. Z Madrytu, dnia 25. Listopada, (Gaz. Powsz) - Jeielim WPanu niedawno temu nadmienił, że zaszła zmiana w polityce Anglii ku Hiszpanii, i że Panu Villiersowi polecono porozumieć się z Posłem francuzkim , aby tą przynajmniej pozorną jednością wyjednać moralną przewagę dla sprawy Królowej, potwierdza się to teraz zupełnie, i wspomniani dyplomaci nie tają bynaimme] nadesłanych im insirukcyi. Pan Villiers miał jeszcze nowe otrzymać w tym względzie rozkazy przez przybyłego tu wczoraj gońca. Pytanie tylko, jakich się obecnie środków chwycą ci dwaj dyplomaci, zostający w tych samych stosunkach 2 Królową hiszpańską, jak lekarz z swoim pacyentem , gdy wszystkie dotychczas użyte śtodki żadnego nie wydały skutku. Do zbrojnego wmieszania się nie chcą się podobno ci panowie skłonić; owszem zalecają tylko boi uśmierzający środek, aby obumierającemu choremu, o wyzdrowieniu którego wątpią, przynajmniej nadziei odzyskania zdrowia me odebrać. Poseł angielski udał się niedawno temu do mieszkania Posła francuskiego w celu naradzenia się wspólnie z nim nad środkami i obrady te trwały 3 godziny, tak że nawet obiad opóźniono. Miano etę zresztą względem środka tego porozumieć, a ten ma 8'ę, zasadzać na utworzeniu nowego Ministerium, - me porozumiano się jednak jeszcze zupełnie względem ilości lekarstwa, potrzebnego dla chorego, gdy Poseł angielski poczytuje za rzecz dogodną utworzyć Ministeri um z młodych i rześkich ludzi stronnictwa umiarkowanego, kiorzyby dopiero swój zawód polityczny rozpoczęli, gdy przeciwnie Pan Latour Maubourg, zimny i przezorny mąż, takich pragnie Ministrów, którzy już dali dowody swego umiarkowania i zdolności. Jeżeli zaś ci mężowie do władzy przyjdą, natenczas zdaniem mojćm nietylko zagorzalcy, ale nawet i ci z pomiędzy umiarkowanych, którzy się obrażonymi być osądzą, przeciw nim powstaną. Na posiedzeniu Izby Deputowanych odczytano adres z odpowiedzią na mowę Królowej i nakazano takowy ogłosić drukiem i pomiędzy deputowanych rozdać. Kiedy Ministrowiet6s7

w Izbie się pokazali, odczytał Sekretarz wniosek P. Silva wczoraj odroczony, którym domagał się zdania sprawy od Ministrów co do stanu prowincyi Estremadury. P. Silva oświadczył, iż ludność te) prowincyi odznaczała się; ciągle przywiązaniem do ustawy i prawością, teraz, kiedy rząd o niej nie ma starania, znajduje się w naismutniejszem położeniu. Minister wojny na usprawiedliwienie powiedział iż rząd ciągle rozciąga swą pieczołowi tość n a d mieszkańcami i wyliczył wszystko co dotąd dla tej okoliry uczyniono. W końcu oświadczył, że każdemu z deputowanych zda w tytu przedmiocie tłumaczenie. Utrzymują że P. Cabrera de N arvaez został mianowany politycznym rządcą Madrytu. U nas panuje zupełna spokojność, lecz nikt nie jest pewny czy ta długo potrwa, z powodu wielkiego poróżnienia pomiędzy umiarkowanemi i uliras. Pierwsi postanowili unieważnić wybory deputowanych z Madrytu, Burgos i z innych miast, jako dokonane przez zabiegi uliras. U miarkowani starają się usilnie o wykrycie morderców Generała Quesada. Pan Alendizabal, jak mówią oddał się pod obronę Poeta angielskiego, unikając prześladowań stronnictwa umiarkowanego, które mu groziło niebezpieczeństwem. Nie chciał przyjąć usług P, Villiers, który pragnął dla niego paszport do Portugalii uzyskać, Dowódzcą karlisiowskiego oddziału, który niedawno przed Aranjuez ukazał się i kilku podróżnych zrabował, jest, jak donoszą, sławny guerylag nazwiskiem Massena, znany W dawniejszych wojnach ze swej walecznościPrzed niejakim czasem żołnierze jego zmusili Margrabiego Alcantaia do złożenia okupu, chociaż syn tego ostatniego jest przy bok u Don Karlosa.

Według wiadomości jakie dziennik J o u rnal de Franciort ogłasza, powstanie w Hiszpanii ma niedługo zupełnie się ukończyć. Cały kraj pragnie pokoju, Dwór, generałowie, szlachta chce ugody z Don Kari6sem, przed którego tryumfem drży, i wszyscy maj% zamiar w oharze oddać mu ustawy rewolucyjne i głowy zapaleńców. Kontrrewolucya spiesznie dojrzewa. Wielkie niebezpieczeństwa zagrażają pierwszemu powstaniu, 3 zgromadzenie Kortezów, świadome zamiarów dworu, z chęcią poświęci mniejszość demokratyczną. Izbę Deputowanych można podzielić na trzy Hassy: Najprzód, exaltowani; reprezentują ich Panowie Caballero, Isnordi, Sereiz, Gallardo.

Powtóre, umiarkowani; reprezentują ich: Xiąię Veragua, Xiąźę Gor, Panowie Riva, Herrera i Mendrano . Trzecie, nakoniec tiers parti« reprezentują ich Panonie: Ruiiuo, Caraeco i większość w Izbie, Portugalia.

Z L i z b o n y, dn. ig. Listopada.

Na posiedzeniu Kortezów dn. 13. Listopada stawił się Minister skarbu w skutek zaproszę' nia i zapytany został względem nieregularneg wypłacania pensyi urzędnikom, gdy jedni z nich wielkie mają zaległości, podczas gdy drodzy zupełnie zaspokojeni. Minister zaczął się rozwodzić nad smutnem położeniem skacbu publcznego. Jeżeli zaś niektórym urzędników? całkowite pensye wypłacił, uczynił to na prośby kilku deputowanych. Polem wynurzył nadzieję, gdyby mu Kortezowie w tern pomocnymi byli, źe od miesiąca Stycznia zdoła miesięcznie bez zaciągnięcia nowej pożyczki 600 Contos zebrać; ale to nie jest jeszcze dostateczną pociechą dla wierzycieli państwa i tysiąca urzędników i osób pobierających pensye. Tam gdzie wydatki miesięczne 1000 Contos wynoszą, niedostateczna jest summa 600 Contos. A gdzież wziąść pieniądze na spłacenie zaległości, gdy dochody bieżących wydatków zakryć nie zdołają? Nieregularną wypłatę usprawiedliwiał po części Minister prawami. W niektórych wydziałach bowiem pobierają urzędnicy pensye swoje praenumerando, częfcią kwartalnie, częścią miesięcznie; w innych przeciwnie postnumerando. Z tego więc powodu nietyłko ciągłe powstają zażalenia, ale i nieład się wkrada. Większa zaś jeszcze nif jednostajność panuje w wybieraniu podatków,- miliony zaległy li tylko z względu okazywanego nektórym znakomitym familiom, a summy siad powstałe tak są ogromne, źe ich teraz bez zubożenia całej rodziny wydobyć nie można. Jeden np. dorn Margrabiego D'Angegi winien jest 100 Contos z dziesięciny. Tak też i w Lizbonie wiele jest parafii, które od dawna dziesięcin nie opłaciły.. Nie wiedzą tu jeszcze bynajmniej o tern, źe takowe pobłażanie osobom prywatnym żadnej korzyści nie przynosi a skarb publiczny na szwank naraża. N ad to uważać należy, źe pobłażanie takowe jest tylko rzeczą urzędników podatki wybierających, którzy tego darmo nie czynią, i dla tego tych do odpowiedzialności pociągnąć naprzód należy.

A u s t 2 Y a.

Z Wiednia, dnia 4. Grudnia.

(2f Gaz- Vossa) Pogłoski zwiększając niebezpieczeństwo donoszą już o ukazaniu się dźucny w Lwowie: ale to zupełnem kłamstwem. · Wszakże Brody istotnie opasano i zamknięto; słychać oraz, źe ostafniemi czasy znowu 6 puł. Łów do Bukowiny dla wzmocnienia kordonuwypraWIono. Niezawodną, le przed kilku, dniami lekarze militarni od konsystującej tu artyleryi odebrali rozkaz wyjechania natychmiast tlo Bukowiny. Na Podolu wydarzyło się kilka podejrzenie wzbudzających przypadków, ponieważ wszelako rząd Roeeyjski dał słowo honoru, źe tam dżumy nie ma, kontumacyjne środki nad tameczną granicą nie 20 stały do najwyższego stopnia obostrzone. Z niższych Węgier znowu od kilku dni dochodzą skargi na zniemczenia sprawione wylewami rzf k. Przy Starej Orszowie trzy mosty zostały zerwane, skutkiem czego związki są zupełnie przecięte. Poczta z Semlina i ze Stambułu nie nadeszła, wnosić ztąd wypada, źe drogi w W ęgrzech muszą być znacznie zalane. Wolne, miasto Krakow.

Z Krakowa, dnia 4. Grudnia.

Ogłoszono tu co następuje: "Senat Rządzą; cy etc. Podaje do powszechnej wiadomości, ii stosownie do odebranego od JW. Rezydenta Najjaśniejszego Cesarza Austryi, przy rządzie tutejszym ustanowionego, uwiadomienia, J» C K. Apostolska Mość, krainy tej wspaniały Współprotektor powodowany przychylnemi chęciami dla kraju wolnego miasta Krakowa, i znalazłszy urządzeniem Senatu co do cudzoziemców, w dniu 25. Listopada roku zesz. wydanem, troskliwość swą zaspokojoną, jak oajłaskawiej rozkazać raczył, aby pod względem kommunikacyi pomiędzy krajami, berłu jego uległemi, a krajrm tutejszym, następujące ułatwienia zaprowadzone zostały, a mianowicie: - 1) Celem ułatwienia mieszkańcom cyrku« łów graniczących wstępu do kraju tutejsiego, urzędy cyrkularne: Bocheński i Wadowicki otrzymają upoważnienie do udzielania mieszkańcom tym paszportów na przejazd do miasta Krakowa, mieszkańcy aaś zakresu, który za pograniczny uznanym zostanie, nie będą nawet potrzebować opatrywania się w rzeczone paszporta; świadectwa władz miejscowych, po wsiach i miastach na czas ośmiodniowy dla przejazdu do miasta Krakowa wydane, będą dla nich dostatecznemu - 2) Dotychczasowy zakres pograniczny, który na milę tylko w głąb kraju dotąd rozciągał się, zostaje aż do mil trzech na całej linii granicznej od kraju wolnego miasta Krakowa powiększonym. Mieszkańcy tego obwodu otrzymywać mają od władz miejscowych świadectwa, aby dla ułatwienia własnych interessów , bez przesz,kody do kraju tutejszego udawać się mogli. Swiadectwa te będą mogły być i na dłoźsze termina wystawiane, byle po upływie onych były odnawianemi; jednaiiźe tutejsze policyjne władze nie będą dozwalać mieszkańcom w kraju tutejszym nieprzerwanie bawić, gdyby ciż nie wywiedli się paszportem od własnej wła dzy w formie przepisanej wydanym. - 3) Ga licyjecy włościanie, którzy na targi do miasta Krakowa uczęszczają, chociażby nie z zakresu pogranicznego, lecz z odleglejszych byli okolic, będą mogli bez paszpoitu z swemi produktami i zaprzęgiem w powyższym celu do Krakowa przybywać i ztąd powracać. - 4) Co do czeladzi rzemieślniczej, poleconem zostało Rządowi Gubernialnemu morawsko szląskiernu, aby czeladzi rzemieślniczej z tej prowincyi, Łtóraby eobie życzyła na robotę do Krakowa udawać się, żadnej przeszkody w tern nie czynić, i urzędy cyrkularne Bocheński i Wadowicki będą upoważnione, czeladzi rzemieślniczej zblizkirh cyrkułów Galicyi, tudzież z Morawy i Szlaqka, książki wędrowne bez czynienia trudności wizować, chociażby nawet nil 1 było na to gub. rnialnego upoważnienia. J, C. K. Apost. Mość raczyła nareszcie zezwolić, aby poddani cesarsko-austtyaccy, którzy przed d. 25. Listopada 1836, to jest przed ogłoszeniem prawa o cudzoziemcach tu osiedli, nawet na ten wypadek, gdyby tu bez paszportu przybyli, uważanemi byli za poddanych w. m. Krakowa, z wyłączeniem jedynie dezerterów, popisowych i osób przez prawo poszukiwanych, tudzież tych, którzyby stosunków swej krajowości zmieniać nie życzyli sobie, i owszem przy prawie uważania się za poddanych cesarsko · austryackich pozostać chcieli. - Kraków, dnia 20. Listopada i8j 7 roku,

T u r c y H.

Z K o n s t a n t y n o p o l a, dnia 6. Listopada, Mówią o wielkich zmianach, które nastąpią teraz po przybyciu Kapudana Baszy i Reszyda Beja. Pierwszy co chwila jest tu oczekiwany; gdyż fłotta pod jego dowództwem zostająca, już salutowała go na wodach morza Marrnora. Reszyd Bej według ostatnich wiadomości w czternaście dni przybędzie . Jakiego rodzaju będą te zmiany, nikt dotąd nie wie. Talar przysłany z Syryi nie bardzo pomyślne przywiózł wiadomości dla Mehmet! Alego. Mieszkańcy coraz większą pałają niechęcią ku rządom egipskim; również zamieszkujący okolice Taurus objawiają wielkie z swej strony nieukontentowanie; a nawet otwarcie okazują ewoją nienawiść przeciw Egipcyanom. Mówią iż Pan Farreng, były generalny Konsul angielski w Syryi, później-zaś Konsul angielski w Oamasku, zastąpiony został przez Pułkownika Campbell, generalnego Konsula angielskiego i ajenta dyplomatycznego w Egipcie,

Przybyły tu wczoraj zTrapeźuntu statek parowy "Xiąźę Mettemich" nie przywiózł z Persyi żadnej ważnej wiadomości. Miał tylko milion piastrów dla kupców tutejszych. Pie. niądz£ te przeznaczone eą w celu uczynienia nowego'kupna, nie zaś jak mniemano, dla uiszczenia części dawnego długu. Z dnia 7. Listopada.

Mówią, że Konsul angielski w Belgradzie, Pułkownik Hodges, żądał od Xiecia Miłosza wyjaśnień celu, w jakim przybył Xiążę Poseł mocarstwa sąsiednego; lecz nie otrzyma! dostatecznej odpowiedzi. Kapudan Basza po swojem przybyciu już miał posłuchanie u Sułtana. Od trzech dni Porta otrzymała ważne wiadomości z Egiptu i Syryi; wszystkie z ostatnich dni przeszłego miesiąca. Ibrahim Basza nagle wyjechał do Syryi, gdzie wybuchły rozruchy. Wice-Król otrzymał w tym samym czasie niepomyślne doniesienia z Arabii. Araby znieśli korpus wojska stojącego w tamtych okolicach; podobno dowódca, nawet Izmael Basza zginął, )J( g i p t.

2 A l e x a n d r y i, dnia 27. Października.

Ostatnią wyprawę, dowodzoną przez Churschid Baszę przeciw Hed ?chas, spotkał tenże sam los co dawniejszą, Wojsko złożone z gooo ludzi na głowę pobite i rozproszone zostało, Churscbid Basza tern jedynie, jak zapewniają, ocalił sobie życie, iż poświęcił dwa bataliony swych wybornych żołnierzy, ponieważ Arabowie żadnego nie udzielali pardonu. Ci, którzy się z pobitej armii uratować zdołali, przybyli w najopłakańszym stanie do Kairu. Wiadomości nadeszłe z Syryi nic również pomyślnego nie obejmują. Obok ciągłej niechęci, oraz nieukontentowania egipskiego rząd u, poburzyło się także wojsko. Zbiegostwo szerzy się coraz bardz ej tak iż po 300 do 400 ludzi razem opuszcza sztandary z całym pakunkiem, i pogoni wysłane) za nimi mocny stawia opór. Nieukontentowanie łatwo się daje wytłumaczyć, powiewaź armii na pierwszych zbywa potrzebach, a żołd od kilkunastu miesięcy zalega. A m e 2 y ft a.

N oworocznik katolicki Stanów Zjednoczonych zawiera następujący wykaz statystyczny stanu kościoła katolickiego w tychże Państwach. Katolickie świeckie duchowieństwo składa się tam z jednego arcybiskupa (w Baltimore), 12 biskupów i 346 xięźy. Liczą 9 semiparyów, 5 -- 6 kolegiów jezuickich, 2 klasztory dominikanów, 10 kolegiów dla młodzieży pici męz» kiej, 31 klasztorów zakonnic i penayi dla dziew» czat, 30 zgromadzeń sióstr niiłoeierdziD s tru bądź wychowanit-m dzieci, W dyjecezyi biskupstwa Oeiroil są missyje dla Indyjanow i sj.koły dla Indyjantk.

Rozll1aite wiadoll1ości.

Z Paryża. (Wytinek z listu.) - ... Pan Matuszyński zdawał d. 16. Sierpnia w tutejszej ejkole lekarskie) txatnen na doktora medycyny. Iheza, ktotej brwńił i którą drukiem ogłosił, ma napis: De l'influence du nerj sympatliique sur lesJunctions des sens Inny Polak, Fan Wścieklica, zdawał w tutejszej szkole prawa dnia 8* Lipca exjmen na licency jata; theza jego, również drukiem ogłoszona, miała za przedmiot doczasnwe używanie własności, podług praw rzymskich i kodexu Napoleona. Na posiedzeniu tutejsze) akademii umiejętności d. 14. Czerwca, czytaną była rozprawa chemiczna PP, Peletier i Waltera, Krakowianina. Dwaj ci uczeni chemicy odosobnili w resztkach imoh, na gaz wypalanej, kilka nowych ciał, krore nazwali retińaphte, retinyle, retinole i metanaphuVwe. - W czternastym zeszycie pisma tutejszego: Le monde drammatique znajduje się artykuł Pana Kmielnickiego: Quelques mots sur h theatre en Po logn e, Autor wykazuje w związlej krótkości zasługi artystów dramatycznych dla języka i literatury. - W ostatnich czterech numerach (z miesiąca Pafdz,) pisma: Magasin pittoresque, umieszczona jest wiadomość o pieśniach litewskich, niektóre z nich są tam dosłownie wytłumaczone.

Nagrodzona dobroczynność. Jeden dom kupiecki w Peszcie donosi o następującym szczęśliwym przypadku, który się tam wydarzył i zaręcza za jego prawdziwość: Pewien młody lekarz tameczny leczył ubogą żydówkę na chroniczną słabość z rządkiem poświęceniem się i wytrwałością tak długo, póki tai zupełnie nie wyzdrowiała. Lecz ponieważ wiąż tej samej żydówki nie był w etanie wynagrodzić mi> za jego podjętą pracę, darował mu więc na dwa domy w Wiedniu los loteryjny, kuny dniem wprzód za 3 złr. m. k. u kogoś szacherką nabył. Uczciwy lekarz, powodowany jedynie uczuciem ludzkości i nie spodziewający się żadnej nagrody od tych ubogich lub i, przyjął od nich tę małą zapłatę. Lecz jakież było jego zadziwienie, gdy w kilka dni później, czytając ogłoszone w Peszcie numera loteryi ciągnionej w Wiedniu na d. 51. Paźdz. , ujrzał, że jego los wygrał znaczną kwotę p i ę ćdziesiąt tysięcy złr. m. k.! Wszyscy, kto« ; zy Ul; o tym szczęśliwym wypadku dowiedzieli,cieszyli się z (ej wygranej, mówiąc: "Przecież choć raz szczęście eprawiedliwem się okazało 1jJ Sposób zachowania teatrów od ognia. Dnia 24. Września uczyniono na dziedzińcu prefektury policyi w Paryżu, w przytomności Gabryela Delessert i komisyi złożone! ze znawców rzeczy, doświadczenie, które jest bardzo ważne dla publicznego bezpieczeństwa. Już od dawna przimyśliwano nad sposobami zabezpieczenia od ognia dekoracyj teatralnych». Panu Bergamenter z Wiednia powiodło się szczęśliwie rozważać (o zadanie. Dekoracyje przezeń urządzone i w teatrze opery królewskiej w Paryżu malowane, wystawiono na żywy i nieprzerwany płomień, a jednak żadna się nie zajęła. Również płótnem, podług tego nowego systemu przyrządzonern, ztłumiono i zagaszono mocny ogień, który dobrze był podniecany. Atoli nie tylko płótno grube, ale nawet najleksze i najprzezroczystsze muszimy , słowem, wszystkie przedmioty z drzewa, pa. pieru, a nawet plecionki z słomy, które tym pokostem obciągano, zostały od ognia nietkniętemu Położywszy nawet na żarzące węgle przedmiot tym sposobem obwlekły, nigdy nie zajmie się w płomienie, lecz zwolna tylko ze* tleje. Ponieważ zaś pokost ten nie bardzo wiele kosztuje, może więc bardzo korzystnie być użytym do kortyn, kulis, obiiiow, maszyneryi, słowem do wszystkich rekwizytów teatralnych. - Wynalazca gotów pod słusznemi warunkami udzielić tej tajemnicy właścicielom teatru. N ależy w tym względzie adresować 1 st do Fryderyka Bergamenter w Wiedniu, Neubau na głównej ulicy Nr. 203 pod zielonym kręglem. Ap a ra t nur ko wy. P. Paulin, pułkownik i komendant pompierów w Paryżu wynalazł aparat nurkowy, za pomocą którego pod wodą zostawać i tak lekko jak w wolnem powietrzu oddychać może. Przebija on gozdźmi pod wodą skrzynię, przerzyna deski, pisuje do osób stojących na brzegu i żąda od nich wszy. stkiego, czego mu tylko do roboty potrzeba; odpisują mu nawzajem; on czyta co tamci do niego piszą i odbiera wszystkie przedmioty, które pod wodę mu spuszczają; gdzie nie widzi, tam bierze z sobą latarnię, która mu ciemne miejsca oświeca. Nurek ten tak długo zostawać może w wodzie, pokąd go zimno do wyjścia * niej nie przymusi. Lecz gdy się zaopatrzy nieprzenikłą suknią, którą łatwo zrobić można, będzie mógł i przez najdłuższy czas zostawać w wodzie. O uprawie winnej macicy. - Pewien; światły człowiek, znający się bardzo dobrze na 1 uprawie macicy winnej i robieniu z winogron wina, który tego lata objeżdżał Krym, oświadczył, że nigdzie nie widział ani urodzajniej meczne. Bowiem n>goraih tych znajdują się wszelkie gaiunki winorośli i wszystkie rodzą najdoskonalsze winogrona. Znalazł ten kraj lak zdatnym do uprawy wina, źe płonki winne, jednego roku wsadzone w ziemię, na dru gi rok rodzą tuż winograna, podczas gdy nad Renem i we Francyi laiarośl dobrze pielęgnowana, dopiero w piątym lub szóstym roku owoc wydaje. W niektórych okolicach dzika winofośl przewyższa wierzchołki wysokich drzew i zdobi się obwisterni wieńcami pysznych winogron. Znalazł jednak, iż mieszkańcy tameczni jeszcze bardzo nie doskonale robią wina, lak dalece, źe w winie z winogron mein eckich i francuzfcich nie znalazł ani smaku ani zwyczajnego aroma. Podług j-go zdania tylko w<norośle z wysp greckich, Włoch, Hiszpanii i Portugalii, wydałyby lam plon doskonały i mocne, lak zwane suche wina w prze wybornym smaku, gdyby je włoscy i greccy winiarze uprawiali. Pan Grossard. - Niedawno doniosły gazety, źe P. Crcissard za pomocą chemii utworzył oryginalne zwierzątka i doświadczenie swoje przedstawił akademii francuzkie) Z l t g o powodu dzitrinik Journal de Francfort ogłosił następujący list filozoficzny do redak torą pisany. N emiałemże tł iszności wyrzucać ci, źe zajęty ro«prawami pobtycznemi, zapominasz o rzeczach nadzwyczajnych i najwaź niej szych; oto właśnie przemilczasz o wypadku, któremu równego wieki nie miały: o od kryciu przy któryiu te, co unieśmiertelniły Guttenberga, Krysztofa Kolumba i N ewtona, są tylko dziecinnemi igraszkami. Smierielnik występuje i przywłaszcza sobie moc twórczą, moc wlewania życia w ciała martwe. Tym śmiałym współzawodnikiem jest Pan Cross. Zachowaj dobrze w pamięci to i m e, bo w przyszłości na zapytanie: jaka siła ożywia ziemskie istoty, trzeba będzie odpowiedzieć, naprzód Wszech mocny, a potem chemik nazwiskiem Cross - Gdyby podobne kuglarstwo miało miejsce w ustronnej wioseczce, nie wypadałoby jak tylko naśmiać się z prostoty wieśniaków, i cały wypadek w żart obrócić, becz tu nie jest wioska ale Paryż, nie łatwowierni wieśniacy, lecz członkowie akademii. Na' próżno będzie kto chciał utrzymywać, źe oni objawili powątpiewanie o istocie wypadku. Bo raport był złożonym wysłychanym,'a PanTurpin, przedstawiający, uznał dobrodusznie za rzecz kanie* czną wyrzec, źe jeszcze nie jest zupełnie dowiedzionern, aby Panu Cross należała się sława odkrycia sposobu stwarzania za pomocą chemii istot żyjących, i jak najlepezem zdrowiem ob. darzonych. Jak więc miał tego dokazać ów

sławny chemik? Nauczę cię. Używał on pierwiastków wydobytych z lawy Wezuwiuszu, zwilgoconych potażem przesyconym kwasem solnym, i ciągle na działanie iskry elektrycznej wystawionvcli. Otóż z takiei mieszaniny, nie wylągłszy się, ani wydane przez matkę, przyszło na świat stworzątko, które Pan Cross, w skutek uczonego rozbioru umieścił w rzędzie acarus. Żyjątko to uważane prrer mikroskop 2 0 razy powiększający, dopiero mogło być widzialnem. Dostrzeżono, źe ono było bardzo podobne do rodzaiu acarus, żyjącego w serach i w mące, z tą tylko różnicą, źe było krótsze i znaczniejszei grubości, a na grzbiecie mając gęsie włosie, powierzchownością swą zbliżało się do jeźo zwierza. Ten nowo tiaro. dzony wydawał się Panu Turpin lak odrażającej postaci, że otrzymał przezwę strasznego, horribilis acarus W istocie jest to wielka niedorzeczność chcieć zostać fabrykantem zwierząt, a cała ta okoliczność najwięcej ubliża powadze tak zasłużone) w oczach świata akademii. Lecz czyli kto n>e powie, źe w lem wszystkiern Opatrzność miała udział? Oióź to mędrzec, co przez sztukę chce nadać byt istocie żyjącej; istota ta, owoc jego uczonych kombinacyi, jest tylko rodzajem acarus, czyli mo« lem, i to do tego molem tak brzydkim, źe go nazywają si r aszny m, dla odróżnienia od innych tego rodzaju gatunków, również nie bardzo powabnych, N akoniec dla uzupełnienia tej mystytikacyi Akademia nie przyznała jeszcze odkrycia, ze względu, źe być może, iż śiódki chemiczne, użyte przez Pana Cross, przyczyniają się tylko do upłodnienia jaja mojego, ktoreby eię rozuinęło tak na kamieniu Wezuwiusza, jak na kaźdern innem ciele, jak naprzykład w serze. A więc nikczemny obrzydliwy mol wylągł się po prostu z jaja, które jego matka zniosła, a sławny chemik, sądząc, źe jest ojcem, był tylko akuszerem. Pan CrofS, fabrykant zwierząt, co już z naturą chciał iść w zawody, został rywalem kawałka sera, w którym codziennie wylęgają się tego- rodzaju żyjątka. Próżności nad próźnościami! powiedział mędrzec. Lecz czyliż teraz nie jest najwłaściwszym podobny wykrzyk? Powtórzmy go więc, i nie obraźemy naszemi śmiesznemi żądaniami tego, którego wola nadała byt wszelkim istotom, począwszy od człowieka aż do mola. A. M.

SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko-miejski w Poznaniu.

Nieruchomość Fryderyce z Petcoldów Ptkt i muzykusowi Antoniego Pilza sukcessorom należąca tu przy narożniku Butelskiej i Miedzynoźnej ulicy pod Nr, 145, (dawniej 181.) 3 fen. wedle taxy mogącej być przejrzanej wraz z wykazem hypoiecznym i warunkami w Re« gistta turze, ma być dnia 12. Stycznia 1838przedpołudniem o godzinie giej w miejscu zwykłem posiedzeń sądowych sprzedana. Wszyscy niewiadomi preiendenci realni wzywają się, ażeby się pod uniknieniern pre kluzyi zgłosili najpóźniej w terminie oznaczonym. Niewiadomi z pobytu wierzyciele mianowicie sekretarz poboru konsumcyi Saeger i żona jego Szarlota z Szeiblow zapozywają się niniej szem publicznie. Poznań. dnia 7. Października 1837» isssssssi i iesŁssieasge Doniesieniekupieckie, III Założony w tutejszćm mieście 1* U Handel towarów matełjalnych, 3 delikatesów, tabak i farb Ul; I M · J. G O l d S t e i n a, NQ w ulicy Wrocławskiej Nr. 12. poleca Wysokiej Szlachcie i Szanog wnej Publiczności na przedaź wszelkie tego rodzaju przedmioty, przyrzekając t II: jak najlepsze gatunki, umiarkowane ce =]] 5]{ ny i najrzetelniejszą posługę.

fi» Poznań, w Grudniu 1837

Nowe polepszone, takie kil t e III - ;)JC dy do Sieczki o czterech kosach, C rozmaite m ł y n k i d o s z r o t y i f mielenia, dcgxlre młynki KOlI - Y ne, machiny do miazgowa- C nia i krajania kartofli, Pko też młynki i arfy do chędoźenia zboża, są w zaoasie i przedaja'" sie w cenach umiarkowanych u M. J. E p h r a i m a , W Poznaniu, w starym rynku Nr, 7g.

naprzeciw głównego odwacbu.

Handtl płodów kunsztu TV. Kalkowskiego, na ujicy Szerokiej Nr. 12. N a nadchodzące święta Bożego - narodzenia polecam ci« moim zbiorem obrazów o] e;nych, kamieniodrukami, miedziorytami, najnowezemi litografiami, złotemi listewkami i rozmaitemi innemi pięknem! płodami etósowneml na gwia' dke i kniende,.

Dostałem transport wina 3-jgo roku, z Węgier, które, na składzie królewskim złożone, w beczkach oryginalnych do sptZfdaźy ofiarnie. - O gatunkach i cenie dowiedzieć fiq można w handlu moim, pod Nr. 44 w rynku. F. W. O r a e t z.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiei

StoDnia 14. Grudnia 1837 . pa prC.

Napr. kurant papie- gotorami wizną 103 lOt[ 102< 101 64.' «A J f 1031' 102J 103i 1021 102S

Obligi długu państwa. .

Pr. ang, obligacye 1830.. .

Obligi premiow handlu morsk, Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T.. .

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr, listy zastawne Pomorskie dito Kur- i Nowomarch. dito di to di to dito Szląskie dito.

Obi. zaległ, kap, i prC. Kur- i No wej - Marchii Złoto al marco .

N owe dukaty. .

Frydrychsdory , ,. .

Inne monety złote po 5 talarów Disconto 104J 104f 104J 100J

104i

3 U ! M.

106*

. , , 215* 181 214f

13/ , *2* 4 wagę

Ceny zboia w Dnia

13x's 3 na pruską miarę i Poznaniu.

13. Grudnia 1837.

C e n a

Wyszczególnienie gatunkuoddo

Tal. sgi. f e Tal. sgr. fen

Pbzentca .cyto Jęczmień Owies.

Tatarka Groch Zitmiaki Masła garniec, czyli g funt.

pruskich . . . . Siana cemar a no ff. · Słomy kopa a 1200 ff.

Spirytusu beczka.

« , ,i 10 - I : 12 27 20 23 . 10 22 6 - 25 1 - - r 2 7 9

« , .

* 4 23 4 <<525 SlO -

, 115

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1837.12.18 Nr296 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry