GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.03 Nr79

Wielkiego

Z NA N

TA

Xię stwa

SKIE'GO.

Nakładem Drukarni Nadwornej W, Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshi.

JW79.- We Wtorek dnia 3. Kwietnia 1838.

Wiadomości krajowe.

z B e r l i n a, dnia 31. Marca. Wyjechał z tąd: JW. Cesarsko. Roseyjeli Generał Porucznik i Komendant Moskwy, von St aal, do Petersburga.

HWbwWŁWnMMI

Wiadomości zagraniczne.

£ o « S y a.

Z Petersburga, dnia 10. (21.) Marca.

W niedzielę, 6. b. m. Poseł nadzwyczayjny i minister pełnomocny Króla Jroci Wirtemberskiego, Xią£ę Hohenlohe- Kirchberg, opuszczając czasowie swoje dyplomatyczne stanowisko, przyjęty był na poźegnalnem posłuchaniu u NN. Państwa Obojga i u J. C. W. W. Xiecia Następcy Cesarzewicza.

Xielna Hohenlobe- Kiichberg, była również l przyjęta na pożegnanie przez N. Cesarzowę J mć. J, C. Wysokość Wielki Xiąźę Michał wrócił dn. 7. b. m. do tutejsze) stolicy z wycieczki swojej do Friederichsham. Przez Reskrypt Cesarski z dnia 18- Lutego b. r., Cywilny Gubernator Miński, Rzeczy w. Radzca Stanu Xiąlę Dawydow, mianowany kawalerem orderu Sw, Stanisława lej klassy, w nagrodę czynnej troskliwości w urządzeniu gubemii Mińskiej i w ogóle odznaczonej gorliwością służby,

F 2 a n c y a, Z P a ry ż a, dnia 24, Marca.

W M e s s a g e r czytamy: "W towarzystwach dyplomatycznych dużo rozprawiają o nieprzyjemnym przypadku zdarzonym 5l Po» slera naszym przy dworze turyńskim. Jkżeli ezczeguły w tej mierze podane, których™zed nadejściem autentycznych wiadomości powtarzać nie chcemy, są prawdziwe, byłoby rzeczą konieczną w miejsce Pana Rumigny innego tam mianować Posła." Stosownie do Konstytucyonisty uchybienie przeciw etykiecie ze strony Posła miało się stać powodem do zażalenia dworu turyńekiego. W Sądzie w Bordeaux pytanie względem pojedynku ostatniemi czasy roztrząsano. Ow uch młodych wychodźców polskich pojedynkowało 6ię na pistolety; jeden z nich poległ. Izba oskarżająca Sądu w Peltiers oświadczyła, że wedle istniejących praw nie ma powodu do sądowego wkroczenia i karania. Generalny Prokurator adpellował od tego wyroku do Sądu Kassacyjnego, a ten wierny swoim od niejakiego czasu przyjętym zasadom, odesłał pojedynkującego się, który przy życiu był został, i wszystkich sekundantów do Sądu Przysięgłych. Ten wszelako, przekonawszy się, że prawideł pojedynkowania się przeslrzegno i ni<; chcąc się do zdania Sądu Kasaacyjnego --łJj&Łi Demi.

Z widowni wpjny hiszpańskiej nIe mamy żadnych zgolą wiadomości. Generał Bachelu, należący do wyraźnej o» riozycyi, obrany został deputowanym z Ghalon-sur Sacne. JI n g l i a.

Z L o n d y n u, dnia 26. Marca« (Z Gaz. Vossa.) - Korrespondent gazety T i m e s donosi jej z Abun ( w kraju Czerkiesów) z dnia 21. Października, że usiłowania Bossyi w celu zajęcia tych prowincyi dotychczas pomyślnym skutkiem nie były uwieńczone. Zdobycia mocą oręża nic jej nie pomagają, kiedy żadnego moralnego wpływu wy< wierać nie może. Po nad przystępną częścią wybrzeża posiada wprawdzie kilka twierdz, a nawet dwie wgłębi kraju, ale te nie otworzyły jej drogieć) kommunikacyi z mieszkańcami, Gdziekolwiek Kossyanie przychodzą, puste tylko zastają chaty i wystawieni są ciągle na napady niewidzialnego prawie nieprzyjaciela. Wszędzie, wyjąwszy tylko główny trakt nieprzyjaciela, <;zerkiesy poczytują sie być tak bezpiecznymi, że się z największą umysłu swobodą z'wyczajnym swoim zatrudnieniom i rozrywkom oddawają. A tak sam autor pisma tego obecny był na uroczystości ślubnej, obchodzonej w dolinie, nie daleko od miejsca, gdzie artylerya Rossyjeka gwałtem przez wąwozy się przedzierała. Do towarzystwa gości przyłączył się wkrótce hufiec wojowników, którzy dawszy na cześć pięknych dziewic kilka sal<l> pełni otuchy odjechali, aby się z bliskim mierzyć nieprzyjacielem. Szwecya i Norwegia, Po trrzechletnjm nieurodzaju, nastąpił w tym roku w Szwecyi głód powszechny; beczka żyta kosztuje 20 talarów, kartofli 8, owsa 12, a jęczmienia 15. Wielu ludzi mielą słomę i kości, i taką żywią się mąką. Lecz więcej jest takich, którzy nawet i tego pokarmu mieć nie mogą; nędja przechodzi wszelkie wyobrażenie; pokrzepia tylko biednych mieszkańców nadzieja, że za nadejściem wiosny litość zagranicznych narodów przyniesie im ulgę w ich cierpieniach. Niemcy.

Dziennik urzędowy Górnej-Bawaryi zawiera co naetępuje: "Według wiadomości umieszczonych w wielu pismach publicznych, a mianowicie w dodatku do Gazety Powsz. zdnia 27. Stycznia r. b" towarzystwo przedruItiwaczów, w kantonie bazylejskim mające swoje s edzibę rozszerza co raz bardziej działalność swoje, a przeto niemieckiemu książkowemu handlowi w najwyższym stopniu za

graża. Dla tego wszystkie obwodowe policyjne władze zawiadamiają się niniejszem za pomocą reskryptu ministeryalneeo z dn. 2 . Lutego z tern upomnieniem, ażeby przeciw rozszerzeniu tych przedruków działały*wszelkiemi W ich mocy będącemi środkami i z przekraczającymi istnące w tym względzie przepisy postępowały z wszelką surowością, według brzmienia wydanych na to uchwał i rozporządzeń, «

JI u $ t 2 Y a.

Z Pesztu, dnia 2.0. Marca.

(Z Gaz. Powsz. Lipsk) - Sceny zamieszania, trwogi i nędzy bez granic, trwają ciągle. Bo chociaż woda obecnie już o tyle spłynęła, Że tylko w sklepach stoi, przeraźliwe zjawiska, będące skutkami tak okropnej i rza'dkie) powodzi, tern jawniej się okazywać zaczynają, mianowicie pod względem zawalania się podmytych domów. Polowa kwitnącego miasta tego zamieniła się w stos gruzów, całe ulice w rozwaliny się zamieniły, i nawet w średniej na wylewy mniej wystawionej dzielnicy miasta, większa część domów mniej więcej do zamieszkiwania niezdatną się stała. Któżby opisać zdołał klęski i przygody, które podczas tej katastrofy, albo w skutek niej nastąpiły? Aż do tej chwili około ICoo trupów z pod przystępnych gruzów wydobyto. * Liczba domów, które eię już zawaliły, podają na 2000. Komu wiadomo, jak ogromne zapasy towarów i rozmaitych płodów na teraźniejszy walny jarmark tu nagromadzone były, obraehować potrafi, ie dobre mienie kupców dotkliwego doznało ciosu, kiedy przeszło .i części wszystkich tych towarów niszcząca przemoc nieszczęsnego żywiołu z sobą uniosła. Jarmark cofnięto, a wynikające ztąd kollizye stają się powodem do nadzwyczajnej obawy; przecież dają też zewsząd zaspokajające zaręczenie, że ludzkość i dobre chęci obywatelstwa monarchii, mieszkańców niedolą tą dotkniętych z okropnego ich położenia wydźwignie. Dobroczynność Arcyxigcia Palatyna niepokalanym Ciągle jaśnieje blaskiem; przeznaczył 100,000 zł, r. 2 prywatnej szkatuły swojej na opędzenie kosztów wyżywienia podupadłych. Podobnie daleko sięgają i de możności nędzę obe« cną łagodzą urządzone przezeń środki, na których ścisłe wykonanie syn Palatyna, Arcyxiąźę Stefan, rozwijający w tej chwili ciężkiego utrapienia podziwienia godną czynność, całą swoje zwraca uwagę. Wszelkich użyto sposobów, aby spokojność, porządek, bezpieczeństwo i ulgę mądrze i sprężysto zaprowadzić. Dowozyl żywności, bez opłaty cła, trwają ciągle; aby ubóstwu i niedostatkowi roboty ulżyć, wezwano wszystkich wyrobników botą «głosili. U rządzono wiele szpitalów, przyjęto za wysokie ceny dozorców dla chorych a wynoszących się z miasta, na statkach parowych albo na wozach kosztem publicznym zpieniędznii na podróż aż do najbliższej etacyi, w dalekie wyprawiają strony. Szkoły na 5 tygodni zamknięte; ale uczniowie w gmachach naukowych kosztem rządu umieszczeni są i żywieni. Wysoka szlachta dowodzi w tej niedoli prawdziwie szlachetnego eposobu myślenia. Rodziny Haroly, Strapary, Weglewich, Szechenyi, Batthiany, Rudduy i t. d. nie tylko że znaczne nadesłały summy na wsparcie biednych, lecz oświadczyły też" gotowość swoje utrzymywania i żywienia w dobrach swoich aoo niedostatek cierpiących rodzin»

Rozll1aite wiadoll1ości.

N aj n o w s z e d o c i e c z e n i a »a s t r o n o - mii. - Z najnowszych dociekań sławnego aBtronoma S t r u y e wynika, że ździwiająca odległość gwiazd stałych od ziemi, daleko jest większą, aniżeli ta, którą dotąd przyjmowano (to jest: przenosząca najmniej 200,000 razy odległość ziemi od słońca}. Już jPiazzi, Calandrelli i Brinkley .zajmowali eię wymierzeniem paralaxy gwiazdy Aifa wurze; astronomowie ci obrali każdy inną metodę obserwa« cyj, i otrzymali wypadki nader odmienne, a jak Slruve okazał, bardzo się między sobą różniące. Ten ostatni oznac'zyl paralaxe metodą dotąd od nikogo jeszcze nie użytą, to jest: mierząc w rozmaitych porach roku odle głosi · kąt kierunku gwiazdy bardzo małej, znajdującej się w odległości (kątowej) 43 sekund, Po-, kazało się, że paraiaxa takiej gwiazdy czyni f sekundy, t, j " że ta gwiazda jest 1,650,000 rary bardziej od ziemi oddaloną, aniżeli słońce, Innemi słowy: ile razy mieści się jeden krok w odległości ze Lwowa do Tryjeslu, tyle razy mieści się odległość słońca od ziemi, w odległości ziemi od gwiazdy Alfa w lirze. Czyjaż wyobrażność obejmie tę nieskończoność, a przecież duch badacza zdołał ją przemierzyć! Dociekł tezStruve, iż wgwiazdzieXy w wiei kim niedźwiedziu związane są siłą poc;ągania dwa słońca w jeden system; masa jednego z nich jest 117, a drugiego 42 razy większa od masy naszego słońca, razem tedy system ten przenosi swoją masą 15g razy masę naszego słońca. Odległość tego systemu od ziemi jest 1 \ milionów razy większa, aniżeli odległość ziemi od słońca; światło ztamtąd, za nim się do naszej ziemi dostanie, potrzebuje biedź przez 118 lat. jeżli te obadwa ełońcs są. takgęste jak nasze słońce, to średnica większego jest 4,?, a mniejszego ; j '? razy większa od średnicy naszego słońca. Okrążają się one w drogach eliptycznych w przeciągu 60j lat. Średnia ich odległość od siebie jest 83" razy większa od odległości ziemi od słońca, czyli Ą \ razy tak wielka, jak odległość brana od słońca. Odległość kątowa tych słońc od ziemi wynosi: większego /\ f<;, mniejszego? I T sekundy. (Kozm- Lwów.) S t a r o ż y t n ość w y n a l a z k ów, - W czasopiemie Journal antique, z miesiąca Sierpnia r. 1836, znajduje się bardzo ciekawa przez P. Biot napisana rozprawa o postępach naszego przemysłu, z której się pokazuje, iż nie jeden wynalazek, który u nas jest nowym, dawno już był wjadomy ludom mieszkającym na Wschodzie. N a dowód wspomina o sztuce drukarskiej, igle magnetycznej, prochu do strzelania, z którym Chńczycy już od wielu wieków byli o b e z n a n i ; n a s t ę P ni e p r zyta c z a s p o s ó b r o b i e ni a -porcelany, który, co do doskonałości, dopiero przez Xiecia d'EntecolIes w wieku ośmnastym przywieziony był z Chin do Europy; kunsztowną chińską opałkę do czyszczenia zboża, którą we Prancyi pod nazwą tarare zaprowadzono; sposób topienia kruszców,fabrykowania papieru z bambusa i bawełny; żefazne mosty wiszące; studnie artezyjskie w okolicach, gdzie nie masz podostatkiem wody, i doskonale opisanie jakim sposobem można prowadzić gaz rurami dla oświetlenia całego miasta, co już dawno niejaki Pauw podał w wątpliwość, nimeśmy jeszcze /\ulice gazem oświetlać zaczęli. N areszcie z En * oklopedyi japońskiej podaje Biot sposób pozyskiwania cukru i syropu z ryżu za pomoce precypitacyj, robiąc przytem uwagę, że o tern już chińskie dzieło z r, J578 wspomina, podczas gdy sposób wydobywania cukru z roślin dopiero od r. i$io jest nam wiadomy. Sposobu robienia cukru z trzciny i pędzenia wódki albo ataku z ryżu, nauczyli się Chińczycy od Ind y ja n jeszcze r. 707.

Nowyeposób pozyskania małżonka, - Pierwszych dni miesiąca Grudnia r. z. w jednem wielkiem i handlowera mieście angielskiem przerażona była niezmiernie pewna kupiecka familij a z powodu, że jej nagle zniknęła najmłodsza córka. Rzecz była taka; Młoda ta dama, chcąc odweidzić niektóre z swoich przyjaciółek, wyszja była z rana ze swego pomieszkania, i przy tej okoliczności w wodę wpadła. Bells Messenger, donosząc o tym osobliwszym przypadku, opisuje go z wszeikiemi szczegółami, - ale to nie naieży dorzeczy. Czytelnikowi o tern tylko wiedzieć potrzeba, ii prędzej niż czółna, pręty i liny, zjawił się pepień gentlemen, który nie zważając ani na swój życia, natychmiast wskoczył w wodę, i szczęśliwie ją na brzeg wydobył. Potem wziąwszy tę mokrą nimfę do swojego powozu, odwiózł ją do domu przestraszonego ojca. Naturalna, iż w wieczór dowiadywał się o jej zdrowiu. Drugiego dnia wyszedł ojciec z matką za sprawunkami z domu; drugiego dnia nie przyszła córka na śniadanie; ptaszek wyleciał po raz drugi z klatki, ojciec i matka byli znowu nieutuleni w ialii. Tak trwały rzeczy aź do szóstego dnia, w którym stroskana familija odebrała list z tern doniesieniem, iż piękna lady z wdzięczności ku swojemu wybawcy, który jest młody, bardzo znakomity i majętny mężczyzna, przyjęła jego rękę, i że przytem jest zdrowa i zupełnie szczęśliwa. Nowy ten sposób pozyskania dla siebie małżonka sprawił tak wielkie na dziewczętach wrażenie, iź wiele z nich, nie mogąc doczekać się małżonka, postanowiło w lecie, gdy się woda ogrzeje, do-, świadczyć, jaki będzie miała skutek podobna kąpiel. Wszelako mają być tak przezorne, iź każą sobie podszywać spódnice korkowem drzewem, dla ocalenia się na ten podwójny przypadek, gdyby nikt ani jako wybwca, ani jako małżonek, na ratunek nie przybył. OBWIESZCZENIE.

Do publicznego wydzierżawienia dóbr Zarczyna, Nadborowa i Nadborowka, w powiecie Wągrowieckim położonych, na trzy lata od św. Jana r, b. począwszy, wyznaczyliśmy termin na dzeń 3 g o Maja r. b. o godzinie 10 z rana w izbie naszej instrukcyinej przed Wnym Ulrich Radzcą Głównego Sądu Ziemiańskiego, na który chęć dzierżawienia mających niniejezem zapozywamy. Bydgoszcz, dnia so. Lutego 1833.

Król. Pruski Sąd Główny Ziemiański.

OBWIESZCZENIE.

Plac pod Nr. 29. na ulicy Frydrychowskiej położony, do funduszu retablicyjnego należący, 43 prętów 58 stóp kwadratowych zawierający, w drodze publicznej licytacyi ma być sprzedany. Końcem tego wyznaczony jeet termin na dzień 2 8< Kwietnia r. b. zrana o godzinie 11 tej w sali sessyonalnej Magistratu na ratuszu, do czego chęć kupna mający z tern nadmienieniem się zapraszają, iź w terminie kaucya 100 talarów musi być złożona i źe warunki sprzedaży W Registraturze naszej podczas godzin służbowych mogą być przejrzane. Poznań, dnia 34. Marca 1838« Magistrat.

Dnia 2go Kwietnia opuścił prasse pierwszy numer Tygodnika literackiego.

Tygodnik literacki, literaturze, sztukom pięknym i krytyce poświęc o n y, wydawany będzie w każdy poniedzialek. Prenumerata półroczna wynosi 12 złp. Prenumerować raoZna, w najbliższych Król.

pocztamtach i po wszystkich krajowych i zagranicznych księgarniach.

JI UKc y a mebli, Z przyczyny zniesienia magazynu mebli sprzedawać się będzie sposobem publicznej licytacyi we wtorek dnia 3 . Kwietnia r. b, i dni następnych, przed południem od godziny 9. i po południu od godziny 2. w hotelu de Varsovie w Poznaniu przy Wrocławskiej ulicy, znaczny zapas dobranych mebli we wszelkich gatunkach drzewa, zwierciadła rozmaitej wielkości i mahoniowy fortepian w kształcie skrzydła. Poznań, dnia 27. Marca 1838.

N owe latowe kapotki, w delikatnym guście, cotylko odebrała i poleca P. Stefańska. Ul. Wrocławska Nr. 5.

Kurs papIerów I pieniędzy giełdy Berlińskiei.

Sto

Napr. kurant

Dnia 31. Marca 1838.

papieprC. ramigoto - wizna

Obligi długu państwa. , PI. ang, obligacye 1830. .

Obligi premiow handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T.

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pi. listy zastawne Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch. dito « dito dito dito « Szląskie dito ObI. zaległ, kap, iprC. Kur- i Nowej - Marchii Złoto a l marco · , N owe dukaty.

Frydrychsdory Inne monety złote po 5 talarów Dieconto « » » 4 103 651 4 103 4 1025 4 103E 4 4i

102' 1021 65 4 1011 4 1041 4 101 4 Si 4 1111r 34 991 4 103e

104} 1001 99J

99i

90h 215! 18ł 1*H «JI

* .

214!h>A ttft 4