GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.06 Nr82

Wielkiego

TA

Xię stwa POZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshi.

JW 82. - W Piątek dnia 6. Kwietnia 1838.

Wiadolllości krajowe, z B e rlina, dnia 2. Kwietnia, N. Pan Generała piechoty i Gubernatora Berlina, Barona M illfi i n g, Prezesem Rady państwa najmiłościwiej mianować raczył.

IWM«W1*.W1WVH

Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a.

Z Petersburga, dnia 14. (26) Marca.

Minister spraw wewnętrznych oznajmił, że na przedstawienie jego i zdanie Komitetu P P . Ministrów, N. Cesarz Jrnć raczył rozkazać oświadczyć Monarsze Swe zadowolenie za gorliwą służbę następnym urzędnikom: Rzeczyw. Radzcom Stanu: Rządzcy Obwodu Białostockiego Gunoropuło, Wileńskiemu Gubernialnemu Marszałkowi Szlachty Marcinkiewiczowi Żabie, Prezesowi Wileńskiej Izby Sądu Kryminalnego, Radzcy Kol. Kalkatin; Radzcom Dworu: zosiającym przy Wileńskim Wojennym, Grodzieńskim, Mińskim i Białostockim Generał-Gubernatorze do poleceń szczególnych: Pogulaj, Wareonofjew i w stop. Szambelana Hr. Zubowj Radzcy Wileńskiego Rządu Gubernijalnego Aseesorowi Kolleg. Szulcowi; Brzeskiemu Ziem. Sprawnikowi, Radzcy Jbon. SuchoruJinowi; urzędnikowi 10 klassy,zostającemu przy tymże Generał-Gubernato* rze, kamerjunkrow: Xieciu Sapiezie; Marszalkom powiatów: Kowieńskiego, kamerjunkrowi Hrabi Benedyktowi Tyszkiewiczowi, Oszmiańskiego, dym. chorążemu Sulietrow* ekiernu, Wołkowyskiego, karnerjunkrowi Hr< Xaweremu Grabowskiemu, i zostającemu przy wspomnianym Generał Gubernatorze kamer« junkrowi 14 klassy Hrabi Sewerynowi Gra* bowskiemu. Hiszpania, Jedna z gazet paryzkich zawiera powtórnieco następuje: "Od kilku dni przebywa w Paryżu kilka osób, które przez Don Karlosa przysłane zostały, i codziennie odbywają narady z niektórymi członkami ciała dyplomatycznego, znakomitszymi wychodźcami hiszpańskimi i z jej\. dnym z wyższych urzędników Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Domyślają się, że ci ajenci mają od Don Karlosa polecenie roztrząanąć warunki, jakie zaproponowano dla pojednania siron wojujących w Hiszpanii, - Aczkolwiek General Cabrera w imieniu wojska karolistowskiego protestował zapalczywie przeciw jakieraubądź układowi, to jednak pewna, że Don Karlos zaczyna spostrzegać, iż po« niocnicze źródła jego wyczerpują się, i że powątpiewa już o pomyślnym skutku przedsięwzięcia swego» Brak pieniędzy opóźnia wy» elanie nowej wyprawy do prowiacyj południu gdyby się nakoniec wdał w układ, którego podstawą, ma być zaślubienie Xiecia Asturyi, najpierwszego syna Oon Karlosa, z Doną Izabellą. Ale Oon Karlos nie chce szczególniej dla tego na ten warunek przysiąc, ponieważ Gabinety żądają, żeby tak on, jak i Królowa Krystyna, na wieczne czasy wyłączeni byli od tronu, i ażeby do pełnoletności Xi<;cia zawiadywała królestwem Rada Rejencyjna. Z resztą .obawiać sie; należy, że pomimo przyjęcia przez obie strony zaproponowanych warunków, rozjątrzone stronnictwa nie tak łatwo dadzą sie. rozbroić, i że wojna domowa mogłaby jeszcze i bez naczelników trwać dłużej." N adbrzeżny strażniczy okręt hiszpański, Izabella I I., zabrał niedawno trzy statki, które na brzegach Katalonii trudniły się przemycaniem soli, tabaki i siarki. Znany ajent Don Karlosa, Baron de LosValles, przejeżdżał w tych dniach przez Frankfurt nad Menem, wracając do Hiszpanii przez Francyą.

Portugalia.

Z L i z b o n y, dnia 14. Marca.. Nietylko z obrad Knrtezów, ale także z niektórych odezw, wydanych tutaj w czasie ostatnich rozruchów, wynika, że rząd jest zmuszony zabezpieczać s;ę wszelkiemi sposobami od zdania, jakoby miał jeszcze jakąkolwiek Skłonność do Karty Don Pedra. Wszędzie Ministrowie i wyżsi urzędnicy zapewniają, że szczerze przywiązani są do rewolucyi z dnia 9. Września 1846- roku, przez którą konstytucyą z 1822. roku przywrócono. Co więcej, Prezes Rady ministeryalnej był zmuszony na posiedzeniu Kortezów jeszcze dalej się posunąć, i ultra rewolucyjnemu albo czysto demokratycznemu stronnictwu, któremu i obecny porządek rzeczy nie zupełnie jeszcze do smaku przypada, dać zapewnienie, źe rząd chce znowu przywrócić batalion arsenaiowy, który z powodu burzliwego postępowania zwinięto. Panowie Tavares, Estevao, Santa-Cruz i Yascoiicellos szczególniej zajęli się obroną tego batalionu, i chociaż jego ostatniego postępowania wprost nie usprawitdliwiali, ale owszem zapewniali, że sami byliby ile możności chcieli wzburzenie uspokoić, oświadczyli przecież, że uchwalone d. 9. zwinięcie (ego batalionu jest naruszeniem dawniejszego układu Visconde Sa da Bandeiry i wystawiali, że batalion ten jest najpotężniejszą rękojmią rewolucyi wrześniowej, której kraj teraźniejszą konstytucyą zawdzięcza, że go zatem rękojmi takowej pozbawiać nie molna. Pan Santa Cruz powiedział, że nie spodziewa się 2 patryotycznej ręki Prezesa Rady gabineto

wej takowego ciosu, poczem tenże tak7£ zapewniał, że nie myślą pozbawiać krąju usług owy»,h obywateli, lecz źe dla utrzymania karności wojskowej, bez której się żadna siła zbrojna ostać nie może, trzeba było dać przykład; że jednak korpus ten będzie na nowo w sposób zadowalniający przywrócony. Oświad. czenie takowe złożył Minister dnia 10. b. m.; lecz czy jeszcze teraz stosownie do tego oświadczenia działać będzie, gdy eię batalion ów samowładnie na nowo uorgamzował i wczoraj gwałtem i z rozlewem krwi rozbrojonym być musiał, wielkiem jest pytaniem. Zanim dnia wczorajszego do tego rozbrojenia przystąpiono, które prócz tego jeszcze i dwa zbuntowane bataliony gwardyi narodowej spotkało, wydał wódz wojska, George de Avilez, Visconde Reguengo, odezwę do armii, w której winę tych batalionów podszeptom kilku nieuczciwych demagogów i agentów Don Miguela przypisuje. 1 jedni i drudzy, rzekł, zamierzyli sobie tylko rzucićjabłko niezgody pomiędzy przyjaciół rewolucyi z d. 9. Września; jedni w celu sprowadzenia zupełnego zamieszania, z któregoby korzystali, drudzy w celu .dopięcia podstępem tego, czego gwałtem dopiąć nie mogą. Wódz nieomieszkał także przypomnieć żołnierzom, że wśród ustawicznych zawichrzań pokoju trudno jest zgromadzić pieniądze na wypłacenie peneyi urzędnikom państwa. Zapewniał dalej, ie najle« psza i największa część gwardyi narodowej jest za utrzymaniem porządku, i że bohaterskie miasto Porto wspólnie z nią bronić będzie wolności i Królowej. Nowy Gubernator cywilny, Costa Cabrai, wydał także dn. 9. odezwę do mieszkańców miasta Lizbony, w której nasamprzód gorliwość swoje w bronieniu rewolucyi wrześniowej obwitszcza, i o rękojmiach wspomina, jakie dał w tej mierze na polu sławy i mównicy. "Rewoiucya wrześniowa" rzekł między innemi, chociaż od podstępów i broni nieprzyjaciół uwolniona, mogłaby przez zaburzenia i nierząd uledz pod ciusami swoich najgorliwszych obrońców. Jedność nam zatem koniecznie zach.ować należy dla zapobieżenia tak smutnemu wypadkowi. Moim zamiarem i życzeniem jest ostrzeżenie J pojednanie. Wojny strzedz nam się naleiy, bo czylibyśmy zwyciężyli, czyli też zwyciężonymi zostali, zawsztby nas to samo nieszczęście spotkało." - Tuby jeszcze dodać należało, źe największą chłostą wojny dla rządu byłby niedostatek pieniędzy, któremu nawet ciągły pokój zaradzić nie może. Niemcy.

Z Auszburga, dnia 30. Marca.

(Gaz, Powsz) O upowszechnionej Baszy w listach z Alexandryi i Kahiry, które nas właśnie tego momentu dochodzą, żadnej nie ma wzmianki. Zapewne więc rzecz cala na kłamstwie polega, podobnie jak podawana niedawno temu w gazetach niemieckich wia dom ośćozdobyciu twierdzy Gelendschik przez Czerkiesów. A u s t 2 Y a.

Z Wiednia, dnia a6. Marca.

W miejsce obiegającej tu od tygodnia pogłoski o domniemanej śmierci Ibrahima Baszy, której jednak żadne pewniejsze doniesienie dotychczas nie potwierdziło i która więc do rzędu bajek poliszoną być powinna, nastąpiła druga ale zapewne bardziej uzasadniona a nie mniej ważna pogłoska. Listy handlowe z Alexandryi przez Tryest tu nadeszłe opiewają, że wojsko egipskie w Syryi ostateczną poniosło klęskę. Większa część Syryi w formalueni powstaniu, Z, dnia 27. Marca.

Wiadomości dzisiaj tu » Konstantynopola odebrane, lubo tylko do d. 7. sięgają, nie zostawiają żadnej wątpliwości, że krążące tu pogłoski o klęsce Egipcyan w Syryi 6ą prawdziwe. Donoszą bowiem(*), że ludność w prowincyi Avuan w massie powstała, aby się sprzeciwić zaciągom do wojska, przedsiębranym w tej prowincyi przez władze Mehmeda Alego, źe wojsko egipskie wielką poniosło · klęeitę, oraz źe mieszkańcy Libanu i z nad brzegów morza martwego z rokoszanami się połączyli i sztandar rokoszu wszędzie padnie * sio. 10, podczas gdy Egipcyanie w nieładzie się · cofają. Ibrahim Basza w tak przykrem będąc położeniu, żądał wije 2 naleganiem wzmocnienia od ojca swego, który mu też Ministra wojny z kilku pułkami w pomoc do Syryi posłał. N ajnowsze przez Tryest z Alexandryi tu nadeszłe listy kupieckie dochodzące tylko do dn. 4. Marca, wyrażają, źe ów Minister wojny, Achmed Basza, w okolicach Jaffy od zrokoszowanych Syryjczyków napadnięty i porażony został, przyczem cały jego korpus artyleryi miał być zniesiony. Z wielką ciekawością bliższych wyglądamy o tej rozprawie szczegółów, - byłaby ona dta przyszłości całego Wschodu nader wielkiej wagi.

Królestwo Sardyńskie.

Król w Casal Montferrat, siedj.ibie dawnego parlamentu, założył senat jako sąd cywilny i kryminalny, przy którym jeden adwokat rządowy z pięciu zastępcami bronić ma spraw ubogich przeciw bogaczom. Wszystkie opłaty i t. p. odpadają.

'') Patrz Ni. Gazety Pgznaiisb'ej z Ania wczorajszego.

Rozmaite wiadomości.

D z i eł a: G a l i c y ja « o b r a z a c h, wyda w anego u Piotra PilIera, wyszły zeszyty piąty i szósty i zawierają, p i ą t y: i) Widok ulicy Pańskiej we Lwowie; «) Widok chaty pustelniczej w Zegartowicach, obwodzie sandeckim; 3) Zamek i 4) Kaplicę w Podborcach, obwód, złoczowskim; szósty: 1) Widok kościoła dominikańskiego we Lwowie; 2) Widok miasta obwodowego Złoczowa; 3) Wodospad koło Maniawy, w obw, stanisławowskim-; i 4) Widok Czorsztyna, w obw. sandeckim. Otrzymujemy wiadomość z Krakowa, że znakomity autor P. Michał Wiszniewski wygotował w rękopisie dzieło: D z i e j e l i t e r a t u r y p o l s k i e j do X I V. w i e k u i wkrótce ma je podać do druku. D zieło to ma zawierać wiadomości, które rzadkością swoją zdziwią naszych biblijografów. Przy drugiem właśnie przez J. N. Bobrowicza przedsiębranem w Lipsku wydaniu. " Herbarza Kaspra Nisieckiego," umieszczone będą, także zebrane niegdyś przez I g n a c e g o Kr as i c ki e g o uzupełnienia, Rzadki i mało znany rękopis. Roku 1837 wyszło w Pradze przez Karola Wł, Zapa w narzeczu czeskiem napirane statystyczne dzieło, obejmujące całą monarchiję Auetryjacką, pod tytułem: "Strueny zemepisny obraz mocnarstwj Rakauskeho. Literatura rossyjska. Siła życia i szybkość postępów odznaczają obecnie nową literaturę rossyjska, Puszkin już nie żyje, lecz> jego nieczynność w ostatnich latach sprawiła to, źe strata jego nie zostawiła po sobie widocznie próżnego miejsca w literaturze roesyjskiej. Żukowski, jako poeta, może sprawiedliwie stanąć na równi z Puszkinem. Po długiem milczeniu objawił się teraz przez nowe dzieło, które poczytać należy za kwiat poezyi rossyjskiej. U n d i n a poety niemieckiego Fukego , ta ujmująca i .zawsze z upodobaniem czytana powieść tyle zajęła rossyjekiego poetę, iż postanowił oddać ją w wierszu sześciomiarowym. U ndina wyszła w Petersburgu nakładem Srnirdina, pierwszego z rzędu księgarzy rossyjsk.eh; wydanie tak ozdobne, jakiem szczycić się mogą tylko Francuzi i Anglicy. Dwadzieścia rycin, wykonanych przez jenialnego artystę, który wszelako me wymienił swego nazwiska, uzupełniają przepych tego poematu. Ryciny robione były nie zagranicą, łecz w Roseyi, W Wilnie w z. m. żyć przestał Dyonizy Kaź y ń s ki, artysta dramatyczny, mający lat 46. Straciła w nim Publiczność dobrego art y .

się, a koledzy zacnego współpracownika. Wykonywał z talentem role charakterystyczne, a zyki, był autorem kilku operek. Ojciec jego bylto znany w Warszawie i we Lwowie w roku 1791 artysta dram., wsławiony szczególniej z roli palestranta Susceptowicza w komedyi Szkoła obmowy, a później przedsiębierca teatrów w Wilnie, Mińsku, Grodnie i t. p. ; udawał się nawet z swem towarzystwem do Petersburga i Moskwy, gdzie przedstawiał kilka widowisk w języku polskim. _ Misterna robota, - Zegarmistrz Boverlck w Londynie zrobił stół czworoboczny ze szufladą, siół do jedzenia, i składany, zwierciadło, dwanaście krzeseł ozdobionych rzeźbą, dwa tuziny talerzy, sześć półmisków, tuzin nożów i tyleż widelców, dwanaście łyżek, dwie solniczki, prawdę czyli podkładkę pod wazę, pana, panią i służącego - w pestce czer e e z n 10 w ej! Wszystkie (e przedmioty są (ak misternej roboty, iź zaledwo pól wydrążenia w pestce czereszniowej zajmują. D o d z i ej ó w s z c z e p i e n i a o s p y» Szczepienie ospy jest bez wątpienia wynalazkiem, który się najbardziej do zmniejezenia śmiertelności przyczynił. Pomiędzy ważnemi dokumentami, które podczas ostatniego posiedzenia przedłożono izbie niższej angielskiej, znajduje się także zdanie sprawy o postępach szczepienia ospy, którego treść w dowód naszego twierdzenia tu umieszczamy: Od roku 1796, w którymto czasie pierwszy raz zaprowadzono szczepienie ospy, coraz bardziej umniejszała się śmiertelność w Londynie, i stosunkowo coraz mniej osób umierało na ospę. W ostatnich trzech latach z tysiąca osób chorujących na ospę, tylko 26 umarło. Szczepienie ospy czyni coraz większe postępy. Z 35000 dzieci, które od roku 1832 przyszły na świat w Londynie, zaszczepiono w instytutach publicznych 23000 dzieci, resztę zaś, jak się zda> je, w domach prywatnych. Można więc wziąć za zasadę, iż dzisiejszego dnia żaden stan nie jest z tego dobrodziejstwa wyłączony. Ażeby dokładniej ocenić sftutki rozmaitych ulepszeń towarzyskich, a między temi szczepienie ospy, które w ciągu uplynionego wieku największy miało wpływ na umniejszenie śmiertelności, uważmy trzy europejskie kraje, w których się okazały najznaczniejsze postępy, a znajdziemy, że w Francyi, Anglii i w Niemczech śmiertelność, wynosząca ni« gdyś 1 od 30, dziś w przecięciu jeszcze tylko 1 od 48 wynosi.

W Runowie pod Kornikiem jest 150 macior i 50 skopów poprawnych cztery laia starych, do chowu zdatnych, do sprzedania; chęć kupna mający, każdego czasu w wełnie zobaczyć je mogą.

49M

Dnia 2go Kwietnia opuścił praseę pierwszy numer Tygodnika literackiego.

Tygodnik literacki, literaturze, sztukom pięknym i krytyce pośw i;ęc o n y, wydawany będzie w każdy poniedziałek. Prenumerata półroczna wynosi 12 zip. Prenumerować moZna, w najbliższych Król.

pocztamtach i po wszystkich krajowych i zagranicznych księgarniach.

Szanownej Publiczności un donoszę, ii można dostać w ró kształcie z kamienia ciosowego już wykutych pomników tudzież podejmu ję się innych robot tak w marmurze jako też drzewie w umiarkowanej re nie wypracować. O dokładności wypracowania każdego czasu przekonać się u mnie można. Mieszkam na Cbwafiszewie u J Pani Hanke Nr. ao.

Mary. Borkowska, wdowa.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiej.

Dnia 3. Kwietnia 1838.

bto- Na pr. kurant P' papie- gotoprC rami wizna 102 102* 103 1021 64 JI 103 102 103

Obligi długu państwa .

Pr. ang, obligacye 1830. .

Obligi premiow handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblagskie dito Gdańskie dito w T, Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr, listy zastawne Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Szląskie dito ObI. zaległ, kap, iprC. Kur- i No wej - Marchii Złoto a l marco . . . . .

Nowe d u k a t y . . . . . .

Frydrychsdory ..... Inne monety złote po 5 talarów Disconto « o

101* 101 100* 991 Ę

99! 100} 991 103 2151 181 is& 13 i 3 4 .