GAZE
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.18 Nr90
Czas czytania: ok. 10 min.Wielkiego
Z N A N S K I E G O.
TA
Xię s twa
Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshi.
JW90.- W Środę dnia 18- Kwietnia 1838.
Wiadolllości zagraniczne.
F r a n c y a.
Z Paryża, dnia 8. Kwietnia.
W Phare Bajońskim z dn. 5. Kwietnia czytamy: "Wczoraj twierdza Vera w padia w ręce krystymstów, Karoliści korzystając z wolnych związków Z górami lezackiemi, o godzinie iotej zrana koszary opuścili, poczein krystyniści natychmiast du miasta weszli. Znaleźli tam jedno 8i"un(owe działo zagwoźdione. Generał O'Donnell, zburzywszy tę twierdzę, z wojskiem swojem do Irunu powróci. Ranionych krystynistów umieszczono na ziemi francuzkiej w U rrung e. II Z dnia g. Kwietnia.
W Kuryerze irancuzkim czytamy: »Wyjazd Xiecia Fezensac do Madrytu, podobno odwłoki doznaje; rrówĄ O powstałych w tej mierze trudnościach, mających być tego rodzaju, ie Xiai<; zamiast co do Madrytu udać S'ę miał, moi e Posłem w N eapolu zostanie.
Teraz bowiem znowu głoszą, źe na Posła w Madrycie Marszałka Moiitor przeznaczono, który od dni kilku częste miewa narady z Ministrem spraw zewnętrznych. II Journal du Commerce daje do zrozumienia, ie na dworze brazylijskim młoda nie»arnęina żyje Xi<;iniczka, mająca pewne pra
wa do korony portugalskiej; podróż więc Xifcia Join.ville do Rio -J aneiro miałaby tym sposobem pewne cele. Donoszą z Bajonny 2 dn. 6. Kwietnia: "Załoga szczupła z Wery zawdzięcza ocaieni& swoje tylko przybyciu trzech kompanii Chapelgorisow z Guipuzkoi, pod dowództwem niejakiego H ero, które uderzając po ktlkakroć na nieprzyjaciela odwrót załogi zasłaniały, Korpus nawareki z 2.000 ludzi wstrzymywany przez 24 godzin przez kolumnę z Pampelony, podobnie przybył do W ery, poraziwszy wprzód ową kolumnę. Krystyniści cofnęli eif następnie w góry enderezkie pod Irunem. "_» W drugiem piśmie z Bajonny z d. 6. Kwietn.
wyrażono: "Karoliści trzymawnzy się w twierdzy Wera aź do d. 3, Kwietnia, ustąpili ztarntąd d. 4. i cofnęli eię traktem do Leżaki. Ge» nerał O I Donnell, wysadziwszy dzieła foityfikacyjne w powietrze, w dobrym porządku do Nawarry powrócił. Aby go powolność artylieryi w pochodzie nie wstrzymywała, kazał jf na terrytoryutn francuzkie przeprowadzić« Skoro z powrotem w pochód eię wybrał, wzmocnieni przez przybywające z głębi krają wojska, karoliści straż jego tylną niepokoić zaczęli, zostali wszelako dzielnie odparci. Fy» taniem jeszcze, czy Generał O 'Donnell celu swego, aby główne siły karoheiów do granicy zwabić, zupełnie dostąpił, Kilka batalionów przybyły, aby zapobiedz zniszczeniu warowni W era, -zasłaniającej ich linią celną, która leraz nad granicą żadnego nie ma punktu oparcia się. Obie strony mało tylko mają zabitych i razem 150 do 200 ranionych,« A n g l i a.
ZLondynu, dnia 6. Kwietnia.
Ważną jest nadeszła tutaj wiadomość atakiem przewozowym N owoyorgekim, ie teraz i Izba reprezentantów przyjęła tak nazwany bil neuiralności, mocą któiego Piezydent otrzymuje nadzwyczajne pełnomocnictwo dla utrzymania neutralności U nii w walce kanadyjskiej i innych podobnych zdarzeniach. Warunki bilu tego na lem się szczególniej zasadzają, ie wolno będzie zabierać zapasy wojenne dowożone jednej lub drugiej z boj wiodących stron, i karać osoby wsparcia dostarczające. W celu dopięcia tego może Prezydent użyć siły lądowe) i morskiej i milicyi. Co się innych obrad kongtessu dotyczy, zdaje się, że i Sub-Treaoury - Bill przejdzie, i dla tego papiery amerykańskie spadły. B e 19 i a.
Z Leodyjura, d, J Kwietnia, Wspomniane wystawienie krzyża w Tilffie przyszły nareszcie do skutku; nie wystawiono go wprawdzie z zwykłemi w tej mierze obrzędami, ale go przecież wystawion o, Jł to jest główną rzeczą. Pleban kazał już przed niejakim czasem przynieść krzyż na cmentarz. Kollegium burmistrzów i ławników kazało go usunąć, upatrując w calem lem postępowaniu znieważenie prawa krajowego. Usunięto krzyż, ie go bez poprzedniego pozwolenia przyniesiono; »Courrier de la Meuse II upatruie jednak w tem pogwałcenie wolności religijnej. Sędzia pokoju Collard przybył wczoraj do Tilffu; używał wszelkich sposobów, aby skłonić plebana lub kaznodziei mi6yonarskich do podania na piśmie prośby o pozwolenie wystawienia krzyża, ale nadaremno! Nareszcie domagał się pleban na piśmie wydania krzyża, i oddano mu go, Kaznodzieie misyonarecy, nie chcący w żadne wdawać się prośby, trzymali się niezawodnie listu Biskupa i zawartych w tymże przepisów. Czynią więc oni, co im B'U{ podoba, nie troszcząc się bynajmniej o urzędników, przez konstytucyą potwierdzonych; rozkazy Bisjcupa wyżej cenią naturalnie, aniżeli prawa. Ceremonia"odbyła się wczoraj rano o godzinie 5, Jeden tylko mieszkaniec tilffski niósł krzyż, a tym był stolarz, co go zrobił; pleban z Chenee takie mu podobno w niesieniu dopomagał. Mimo deszczu zgromadziło się mnóstwo ludzi z pogranicznych wiosek. Burmistrz tilffski ściśle przestrzegał przepisów prawa i zaprzestał na utrzyj maniu porządku. Mieszkańcy Tilffu wyświ. stali tych, co się mimo ich woli do ich gminy wcisnęli. Po skończonej ceremonii starał aie, Komissarz obwodowy z Prokuratorem królewskim o wyrobienie spiesznego oddalenia kaznodziei misvonarskich, i dokazali swego. N astępnie zebrała się rada gminna i protestowała przeciw nadwerężeniu swojej własności. Kopią tej proteeiacyi wręczono plebanowi tifhkiemu. Oddział wojska, o wyruszeniu którego do TilfFu- napomknęl śmy, nie przybył tam i zatrzymał się w Chenee. Także w twierdzy "la Chartieuet" stało wojsko gotowe do wyruszę« nia za pierwszym znakiem. Dowiadujemy się zNamuru, że tamie przy« bycie mieyonarskich kaznodziei na następny dzień zapowiedziano. A u s l 2 Y a.
Z Pesztu, dnia 28- Marca.
(Gaz, Powsz) - Liczba ludzi, co podczas powodzi życie utracili, nierównie mniejsza, aniżeliby tego przy powszechnem zamieszaniu spodziewać się można było. Wszystkie w tej mierze podania gazeciarskie, nawet doniesienia dziennikarzy wiedeńskich, były bardzo pizesadzone. Wydana w tym względz e urzędowa odezwa wymienia w ogóle nie więcej nad 127 osób, które podczas lej katastrofy ag\nęiy a podług wszelkiego do prawdy podobieństwa liczba tych, których walące się domy przywaliły, bardzo szczupła, Podobnie polepsza się stan zdrowia; dzisiaj we wszystkich szpitalach tylko aco chorych liczymy. Około wzniesienia zapadłych domów już gorliwie w wielu miejscach pracują, G a l i c y a.
Ze Lwowa, d. 10, Marca.
J. Ex,celltncyja J W.JX. Arcybiskup Lwowski i Prymas Królestwa Galicyi, Franciszek de Paula Pisztek, otrzymawszyemutną wiadomość o śmierci niegdyś poprzednika swego w tutejBreT Arcybiakupstwie, później Xi<;cia Arcybiskupa Praskiego, Andrzeja Aloizego Hrabi Skarbka z Posławic Ankwicza, na dzień s6go Marca r. b. skutkiem apoplexyi przypadłej , d.
7go b. T. o godzinie lotej przed południem odprawił w kościele metropolitalnym, z wszelką okazałość ą kościelną i przy zgromadzeniu oeób ze wszystkich etanów, modł za duszą tego Arcypasterza, który pTzez lat 19 z apostolską gorliwością i wytrwałem poświęceniem eię czadził archidyjecezyją tutejszą. Król J mci Saski na wiadomość o spustoszęniach, jakich przez tegoroczne puszczenie 10« rlów okolice nad-dunajekie w Królestwie Węgierekiem, a mianowicie miasta Buda i Peezs nieszczęście, widział sie, najłaskawiej spowodowanym kazać ogłosić publicznie, do wszyeikich mieszkańców Królestwa, wezwanie: do ro bienia składek dla unieszczęśliwionych tych miejsc mieszkańców. Królewskie ministeryjum spraw zagranicznych w Dreźnie dosta'o polecenie przyjmować wpłynione dary i przesłać na miejsce przeznaczenia. Wiochy, Z F lor en c y i, dnia J. Kwietnia.
Wczoraj zabawiła J. K. M, Xi<;zna Ludwika Saska na naszym dworze, * dziś wyjechała do liukki. Za tydzień spodziewany tu J. K, M. Xiążę Jan Saski, Stolica nasza ciągle jeszcze p ełna cudzoziemców, - bale w ciągu teraźniejszej zimy były nader świetne. Wielkie wrażenie zrobiły w ostatnich dniach zaręczyny XrqciaSi. L e u z sitdmnasioletnią córką Margrabiego Stiozzi; lecz zapewniają teraz, źe wuj narzeczonej sprzeciwia się (emu związkowi, Z Neapolu, dnia 29. Marca.
(Gaz. Powsz.) - Najjaśn. Pan powrócił tu wczoraj rano o godzinie 6 okrętem parowym. "F erdinando I I . II Z Palermy. W Palermie doznał jak najuprzejmiejszego przyjęcia; za przybyciem tamże Kroia wyprzągł jud konie i pojazd przez całe miasto aż do pałacu ciągnął. N ie potwierdza się pogłoska o przybyciu tutaj ArcyXiecia Karola Austryackiego; głoszą zaś przeciwnie, źe tenże w towarzystwie N ajj. Cesarza zaraz po koronacyi w Medyolanie do tutejszej stolicy przybędzie i N, Królestwo odwiedzi. S y r y a.
Wedle najnowszych wiadomości z Syryi, «dzielonych przez Journal de Smyrne, liczba Dnizów, co formain e przeciw Ibrahimówi powstali, już do 25,000 ludzi dochodzić ma. W skutek ostatniego, niedawno odniesionego zwycięztwa, powstańcy w pieniądze równie, jak w broń i amunicyą dostatecznie «patrzeć się rnogli. N a pierwszą wiadomość o poniesionej klęsce, Ibrahim Basza, ciągle jeszcze obłożnie chory i nie mogący sam stanąć na czele wojska, do Solimana Baszy wydal rozkaz, aby z oddziałem wojsk naprzeciw rokoszanom wyruszył. Tymczasem Achmed Basza wojsko syryjskie, w miejsce którego niebawem egipskie nastąpiło, do Egiptu odprowadził; równocześnie zaciągi do wojska gorliwie się odbywały. Wspomniany dziennik wyraża następnie.- "Aby niedostatkowi pieniędzy zaradzić, Me.hmed Ali nowy wymyślił sposó b; ustąpił bowiem gubernatorom podatków, które Fellahs'y miesięcznie płacić zobowiązani; obecnie więc gubernatorowie samibezpośrednio do skarbu publicznego płacić będą musieli a biedni Fellahs'y na tej zmianie zapewne nie skorzystają. Ostatnie wypadki dowodzą zresztą, źe powstańcy nie są bez nadziei pomyślnego wypadku, i źe z korzyścią sztandar rokoszu przeciw ciemięźycielom swoim podnieśli. Być może, źe przykład Druzów inne pokolenia syryjskie do podobnego oporu zachęci. Gdyby takim sposobem w rozmaitych punktach wojna w Syryi wybuchnęła, połoienie Mehmeda Alego łatwo staćby się mogło krytycznem. Byłby bowiem w tym razie zniewolony prowadzić wojnę partyzancką i zszczupłemi hufcami w rozmaitym kierunku do zagrożonych miejsc się udawać. Wśród takowych okoliczności nie jest zupełnie do prawdy niepodobnem, Ie rozdrobnione te oddziały ulegną, mianowicie jeżeli w zrokoszowanym kraju żadnych nie znajdą" zapasów żywności. Uważmy oraz i na to, ie Syrya wy.' cieńczona i do największej nędzy przyprowadzona, czego nawet Ibrahim Basza użył za pozór, gdy wojsko swoje do prowincyi Bagdad przeniósł. Oto prawdziwy stan Syryi, którą niedawno za uszczęśliwioną przez niby to ojcowski i dobroczynny rząd Mehmeda Alego poczytywano. Jakikolwiek będzie los tej prowincyi, lubo nikt wypadku walki przewidzieć nie jest w stanie, zawsze jednak podług tych zdarzeń, które są niezawodnem faktum, o rządzie Mehmeda Alego w ogólności sądzić wypada.
ROZlllaite wiadolllości.
Z B e rl in a, dnia is. Kwietnia. - NajwyźBzy rozkaz gabinetowy, umieszczony w wydanym dzisiai 13, numerze Zbioru praw, względem postępowania z tymi, którzyby się «tali winnymi tajnego rozszerzę nia ogłoszeń zagranicznych Przełożonych duchownych i ich agentów, jest następującej osnowy: "Z raportu Waszego z d. 8. b. m. ffrzekonaliśmy się, źe na wielu miejscach w N aszem państwie rozsiewane bywają ogłoszenia zagranicznych Przełożonych duchownych względem religijnych i kościelnych stosunków, i to tajnemi drogami bez wiedzy Naszych urzędników. Dla tego polecamy Wam, Ministrowi spraw wewnętrznych i policyi: Osoby, któreby się poważyły takowe ogłaszania zagranicznych Przełożonych duchownych, ich agentów i pomocników mieszkańcom państwa Naszego przynosić, przesełać, albo w zamiarze rozszerzania tychże bez wiedzy urzędników dalej wyprawiać, jako let te wszystkie, które zamiary takowe ustnemi lub piśmiennemi doniesieniami popierają, wszędzie, gdzie napotkane będą, duchownemi, czy poddanymi krajowymi lub nie, mają być niezwłocznie policyjnie pod zastrzeżeniem dalszego badania i ukarania ujęte i podług potrzeby i okoliczności do fortecy odesłane.« Takowe Nasze postanowienie ma być przez Zbiór ptaw do wiadomości publicznej podane« Berlin, dnia 9. Kwietnia 1838 ' Fryderyk Wilhelm« Do Ministrów spraw religijnych, sprawiedliwości, spiaw wewnętrznych i policyi i spraw zagranicznych. Doktor Nicole-Barthelot wynalazł nowe 10zko mechaniczne dla chorych, w którem, bez poruszenia, można odmieniać położenie od horyzontalnego do pionowego i na 10 otrzymał patent. Pan Texier archeolog przebył poszukiwając dawnych pamiątek, Azyą mniejszą od Tarsus do Trebizondy. Ze Smyrny udał sie do Tarsus po nad brzegiem Azyatyckim, na brigu Petit Thouars, który go z kolei wysadzał w Jonii i w Rani, w Licii, w Pamphilii, a nakoniec w Cylicii. W Tarsus opuściwszy morze Egejskie, nie wsiadł jui na okręt aż na Morsu Czarnero. Najważniejszym jego w tej podróży odkryciem jtst teatr starożytny kompletny w mieście Aependus w Pamfilu. Scena oddzielona jest dwoma rządami kolumn jońskich i koryntskich, niźezy rząd ma ich dwanaście z marmuru czerwono żyłowatego. Tablatura ozdobiona jest najpiękniejszą rzeźbą, a w fryzach znajdują się głowy uwieńczone ofiar. Między kolumnami są nisze z frontonami niezmiernie delikatnie wyrobionemi i zachowanymi dotąd doskonale. Pięcioro drzwi prowadzi z sali mimów (aktorów) na scenę; brak im naddrzwi. Wyższy rząd kolumn na niskich podstawach, ustawiony jest po parze 2 fronionaroi. . Środkowa para kolumn w tympanie zawiera posąg kobiety nagiej z wieńcami liści, bardzo piękny. Scena nakryta była dachem, poihylonym do muru. Reszta otaczającego srenę muru zakrywał marmur i malowidła. Scena na którą występowali aktorowi« była z drzewa i ciągnęła się aż do bocznych womitorijów. Dwoje drzwi bocznych prowadziło do galeryi wewnętrznych, z napisami świadesącemi iż gmach ten wystawiony z summy zapisanej testamentem przez Aulusa Curtiusa Crispina, którego exekutorami byli Liliatma i Arruntianue. Takiź napis świadczy ii autorem i architektem był Zenon. Dzicy mieszkańcy Pamfilu teraźniejszej, nie mogąc pojąć, aby ten gmach ludzie mogli, postawić, przypisują co duchom.
W Anglii w r, 1836 uchwalono 26 kolei żelaznych, mających ogółem kosztować 15 mil. 384,200 iunt. ster!. W r. 1837 podano projekta 75 innych dróg, z których 27 niepoparto, a 48 zostawiono do rozstrząsania. Długość tych projektowanych 48 drug ma wynosić 1133 mile angiel. (jakich idzie 69! na stopień) a koszt ich obrachowano na 19 352,726 f, et. czyli po 15,695 na milę, w tej liczbie podziemiów (tunnel) do zrobienia jest 25,000 metrów, mostów, nie licząc w to dłuższych (viaducs), na 2,82& metrów; żelaza ma na to wyjść 193,5001011, a bloków kamiennych (blocks) 267,000, Z tych nad któremi teraz pr»culą najznaczniejsze 8 % Great Junction między Birmingham i Newton, Greenwich'eka, z Londynu do Birmingham, od Newcastle, Carlisie, Nord-Uniow, Souihampton i t. d. (British Reviews) W Szwajcaryi także zajmuią się czynnie koleją żelazną od Bazylei do Zurich i projektują podobną do jezora N euchatel,
"IJBWll A ZCZENIE.
Za rok 1838 postanowiliśmy początek feryów Bodowych na dzień 1 5 go L i p c a, koniec zaś tychże na dzień 2 5 go S i e r p n i a r. b. W czasie łych ferydw tylko te sprawy obra.
bianemi będą, kióre podług natury swej źanej zwłoki niecierpią, i prawem, jako »yma, gające pośpiechu oznaczone są, jako to: sprawy wexlowe, exekucyine, mandatowe, aliment a c y i n e , a r e s z t o we, a d r ni n i s t a c yi n e , s e kw eetracyine, exmissyine, kryminalne i czynności dobrel woli. Na przedmioty zatem tego rodzaju podania i prośby, do Sądów zanosić się mające, ograniczać należy; inne albowiem w czasie feryów tylko wtenczas zalatwionemi będą, gdy prze» osobne podanie, jako sprawy feryalne oznacrorrerrrr zostaną; i gdy zachodzące w przewłoce niebezpieczeństwo należycie wykazanem zostanie. Poznań, dnia 11. Kwietnia 1838Królewski Główny Sąd Ziemiański, W K o la cz ko w 1 a cli pod Krobią z przy.
czyny zmiany dzierżawy są z wolnej ręki lio sprzedania za cenę umiarkowaną 600 owiec jednostrzyżnych, zupełnie zdrowych i w wełnie znacznie poprawnych. W stadzie tym jest 300 macior i tyleż skopów młodych. Owce mogą być widziane w wełnie do 20go Mai a. I! a ii o ń B Ki.
Gotylko wprost z Londynu odebrane kapelusze kastorowe męzkie z podkładem klijkowym w najnowszej formie, poleca handel towarów futrzanych Meyer Aron Loewensohna w Poznaniu, w Starym rynku Nr. as»
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.18 Nr90 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.