GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.23 Nr94

Wielkiego

TA

Xię s twa NANSKIEo.

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A, WannoWhi.

JW9Ł

W Poniedziałek dnia 23. Kwietnia 1838.

Wiadolllości krajowe.

Z Berlina, dnia 19. Kwietnia.

Wyjechał ztąd: Naczelny Prezes prowincyi poznańskiej, b'lott we li, do Poznania.

*Wlcc*V\I*Wi(WW

Wiadolllości zagraniczne.

Francja.

Z P ary ż a, dnia 13. Kwietnia.

Posiedzenie Izby Deputowanych dn. 11. Kwietnia, Porządkiem dziennym zajmowano się dziś obradami nad projektem do prawa względem oznaczenia składu głównego sztabu. Także pod względem tego projektu do prawa Komrnissya, której zgłębienie tegoż poruczono, kilka zmian poczyniła, które Ministrawojny zaraz na sa ray m wstępie posiedzenia do następujących uwag »powodowały: "Przekładając wam rząd projekt do prawa dotyczący się ustalenia głównego sztabu armii, uczj-nił zadosyć objawionemu w 1832. roku przez Izbę życzeniu. Wtedy to w wydanćm prawie postanowiono, żeby w czasie pokoju i dopókiby prawna uchwała składu głównego sztabu armii stanowczo nie ozna< czyła, nie mianowano żadnego Generała Porucznika ani Generała, dopókiby trzy posady lego stopnia oie były osierocone. Zdawało się w rzeczy samej konieczną być rzeczą zmniejszyć liczbę osób składających sztab główny, gdy ta podówczas wynosiła 367 Generałów Poruczników i Generałów, i końcem dopięcia zamiaru tego już dawniej postanowiono, że Generał Porucznik, liczący 6a lat, miał być pensyonowany. Tym sposobem dostąpiono, że sztab główny armii lądowej obecnie tylko 90 Generałów Poruczników i 129 Generałów liczy; lecz ponieważ liczba takowa już potrzebom nie odpowiada, rząd przeto s<ldzi, że czas wrócić do dawniejszych zasad naszego wojskowego prawodawstwa, mocą którego Generał po 30letniej służbie może być pensyonowanyrn, jeżeli mu stan zdrowia jego służyć nadal nie pozwala, Komrnissya zaś wnosi teraz do przełożonego jej projektu do prawa poprawkę, aby zastrzeżenie, że Generał Porucznik z 64tym a Generał z 6jgim rokiem ivieku swego pensyonowany będzie, odtąd prawomocne«) było, Ustawa takowa sprzeciwia się zdaniem mojem przywilejom Króla, Prawo nie powinno pozbawiać kraju w oznaczonym dniu sługi, który go jeszcze bronić może. Sprzeciwiamy się zatem wnioskowi Kommiseyi. Podobnież nie możemy się przy.

chylić do wniosku Kommissyi, aby rząd był pozbawiony prawa pensyonowania Generała jeszcze przed upływem soletniej służby." - Minister rozbierał dość obszernie powody, pensyonować Generała przed upływem 30 lat służby. Byłoby to, rzeki, nie tylko osłabieniem karności wojskowej, ale także i niesłusznością, gdyby Generałowi wolno było wnosić o pensyonowarne, a rządby sie <<Jo tego przychylić nie mógł. Generałowie Lab o u r d o n n a y e i B u g e a u d przychylali się do wniosków Kommiseyi, twierdząc, ie pensyonowanie Generała jest nagrodą, nigdy zaś, wyjąwszy wkroczenie Sądu wojennego, karą być nie może, Potern zakończono ogólne obrady, Prezes przeczytał niezwłocznie pierwszy artykuł ministeryalnego projektu do prawa, takiej osnowy: "Liczba Marszałków Francy) oznacza się na 12." - Komrnissya tak ten artykuł zmieniła: "W czasie pokoju będzie 6 Marszałków Francyi, a w czasie wojny liczba ta do J2' powickAoną być moie." - Minister wojny powstawał przeciw takowemu ograniczeniu, które jednak Izba po krotkićm przymówieniu się. Marszałka Clauzela przyjęła. Drugi paragraf tego samego artykułu, podobnież przez Izbę przyjęty, sianowi, ie tylko Generałowie Porucznicy, hetmaniący armii, albo korpusowi armii złożonemu z kilku dywizyi, Marszałkami zosiać mogą. Drugi artykuł sianowi, że czynny sztab głównej armii lądowej składać się ma na przyszłość z go Generałów Poruczników i 160 Generałów, a obok tego ustanowiony będzie drugi oddział odwodowy. Z powodu trzeciego artykułu powstały długie i zawikłane spory. Ten brzmi podług wniosku Kommiseyi W ten sposób: "Generałowie Porucznicy, mający 65 Jat i Generałowie, mający 62 lat, przechodzą z pierwszego oddziału do drugiego. W przyszłości Generałowie będą z powodu podeszłego wieku tylko na własne żądanie pensyono« wani." Względem tego artykułu nie mogła się Izba na swojem dzisiejszem posiedzeniu porozumieć i obrady do następnego dnia odroczono.

Z dnia 13. Kwietnia.

Król każe w tej chwili nowy budować pałac W Neuilly, przeznaczony dla Xiestwa Alexandrow Wirtenberskicb. J ournal du C o m m e r c e odpowiada dzisiaj Karcie z r. 1830. pod względem konferencyi między Pułkownikiem Kayserling a Hr. Mole odbytej, że na żądanie jej mógłby nawet wymienić osoby, które Pułkownika Prezesowi Rady przedstawiły, Wspomniany dziennik zwraca się następnie z tym ustępem do Hr. Mole: "W ciągu ostatniego lata udała się Hiszpania, nie mogąc od was żadnego uzyskać wsparcia, do jednego z naszych najsławniejszych Marszałków, ofiarując mu naczelne dowództwo w Hiszpanii. Nie ulega wątpliwości, ie obecność Marszalka Clauzeł działaniom wojennym w owym kraju większą by nadała sprężystość, ale Marszałek bez pozwolenia rządu do obcej służby wstąpić nie mógł. Zawiadomił was o czynionych sobie ofiarach; zostawiliściego w niepewności prze2 tydzień cały a gdyście wszygtkich tajemnic układów z nim zawartych dociekli, odmówi liście mu pozwolenia udania się do Hiszpanii. Czy to prawda, albo czy też i w lem kłamstwo nam zadawać chcecie? Marszałek Clauzeł obecny teraz w Paryżu i odwołujemy się do jego świadectwa. Równocześnie chciało kilku bankierów stolicy tej rządowi hiszpańskiemu znaczne zaforszusować summy, aby go postawić w możności prowadzenia wojny z większą energią. Sam" Panie Hrabio, jednego z tych bankierów po trzykroć do siebie przywołać kazałeś; czyniłeś mu wyrzuty, że eię zapuścił w operacye pienięine, wbrew się sprzeciwiające polityce gabinetu i zniewoliłeś go niejako do zaniechania tych ugod. Czy 1 to kłamstwem? Jeżeli nam zaprzeczysz, gotowi jesteśmy wspomnianego bankiera wymienić. ..

B o n S e n s twierdzi, ie Xią£ę Fezeneac dla tego tylko do Madrytu się nie udaje, ponieważ przyczyna, dla której mu mleeyą tę powierzyć chciano, nie istnieje, kiedy ugody dyplomatyczne przez upór Don Carloea, nie chcącego na żadne zgoła przystać warunki, .zerwane zoetay.

Rząd ogłasza dzisiaj następującą depeszę telegraficzną z Bordeaux, z d, 12. m. D.2 "Donoszą Konsulowi hiszpańskiemu w Bordeaux z Jaki (Jaca), że wyprawa karolistowska w Wyższej Aragonii dn. 3. m. b, w okolicach Barbastry klęskę poniosła. N egri w tymże dniu stał w okolicach Sarnino- Sierra, na 20 godzin na północ od Madrytu. Iriarte udawał się do A'cobeades, o 4 godzin na północ od Madrytu, Bas'lio osta (niemi czasy w górach toledańskich się błąkał. Przyjęty większością 130 głosów przeciw 13 w Izbie Deputowanych projekt do prawa pod względem nowej pożyczki, d. 7. Senatowi przełożony został." Z dnia 14. Kwietnia.

Konstytucyonista wspomina o pogłosce, ie w dniu imienin Króla mianowania 8 Xiąiąt, 25 Markizów,- 40 Hrabiów i ioo baronów nastąpią; wzywa gazety ministeryalne, ażeby, jeżeli ta pogłoska bezzasadna, stanowczo jej zaprzeczały, W piśmie z Łogrono z dn, 7. m. b. wyczytujemy: "Mówią o potyczce, która między krystynistowskim Generałem Quintana i karolistami pod wodzą Metyny dnia 4. ID. b. pod batalionami, 7 szwadronami 1 arna działami pod Calatrava przez Ebro przeszedł. Infant Don Stbaetyan i Villareal podobno pod Tudelą przez Ebro przeprawić się zamyślają, aby Generała Tarragal posiłkami wzmocnić; wszakże Alaix z dywizyą swoją wszystkie brody między Pueblą i Calahorrą osadził." A n g l i a.

Z L o n d y n u, dnia 11. Kwietnia.

Okręt przewozowy "Orpheus", który w poniedziałek wieczorem do Liverpoolu zawinął, przywiózł wiadomości z N owego - Yorku z d. 20. z, HI. Z nadeezłych tą drogą gazet amerykańskich okazuje się, ze w obydwóch Kanadach teraz zupełna panuje spokojność. Włóczęgi nad granicą rozpierzchli się i nie sądzono, żeby się znowu w znacznej liczbie zebrać i władze amerykańskie i angielskie niepokoić mieli. Gazeta montrealska z dnia ogo Marca zawiera dwie depesze Majora Townsheuda i Podpułkownika Maitłanda, w których ci donoszą o dokonanem przez nich wypłoszeniu dnia 25. Lutego oddziałów włóczęgów z Fighting-Island. Wyspa ta rozciąga się naprzeciw wybrzeża wyższej Kanady od Amhartsburga do Sandwichu; na brzegu amerykańskim leiy niedaleko stamtąd Detroit. Ló d był jeszcze podówczas fak mocny, źe po nim miejscami chodzić było można. Angielskie przeto wojsko i mdicya przestły na tę wyspę, poczerń buntownicy, 3-500 głów, powiększej części z obywateli amerykańskich złożeni, w ucieczkę się udali i na wybrzeżu amerykańskiem przytułku szukali. Pozostawili oni jedno działo i mnóstwo karabinów, amunicyi i różnych zapasów. Karabiny musieli dopiero niedawno temu z zbrojowni zabrać, bo jeszcze bjiły nieużywane. Z brzegu amerykańskiego dali raz jeszcze wychodźcy ognia do wojska angielskiego, i władze amerykańskie bynajmniej im w tem nie przeszkadzały. Pułkownik Maitland narnienia przeto w swojej depeszy, że zdaje się, jakoby mimo wszelkich urzędowych zapewnień z strony rządu Stanów Zjednoczonych, iż wezelkiemi sposobami neutralność ścisłą utrzymać pragnie, oświadczenia takowe nie były szczere, gdy władze, zamiast przeszkadzania zamachom takowym na wszy* etko są gluchemi. Do Nowego-Yorku przybył dotychczasowy Generalny Gubernator Kanady, Hrabia Gosford, i z strony władzy miejskiej uprzejmego doznał przyjęcia. Z N owego- Yorku chciał pojechać do Washingtons Nie potwierdziła się pogłoska, jakoby Generał Scott, któremu z strony rządu amerykańskiego przestrzeganie neutralności poruczono, nieszczęśliwym przypadkiem życie zakończył. W Nowym - Yorku wyglądano z wielkiem upragnieniem wypadku śledztwa, rozpoczętego w sprawie banku Fenix, który zbankrutował. W państwie Luiziany przyjął Senat na nowo bil, ograniczający bznki, którego po przejściu przez dwie Izby prawoda- 1 wcze Generał White przyjąć nie chciał. Z N owego Orleanu donoszą, źe w Mexyku spodziewano się niektórych zmian politycznych. Hiszpania, Z M a dryt u, dnia 3. Kwietnia.

Wiadomość, źe Basilio Garcia wkroczył do Almadenu, wielkim tu wszystkich strachem przejęła. Nieporozumienie jednak, jak głoszą, zachowało kopalnie z całemi zakładami od zamierzonego zburzenia. Basilio Garcia wyprawił bowiem oddział żołnierzy z rożkazern zburzenia wszystkich piecy. Dowodzący oficer, który nigdy o piecach hutowych nie słyszał, przestał na zniszczeniu wszystkich piecy do pieczenia chleba, a gdy Basilio Garcia niedługo potem zaczepiony został, nie miał czasu do dowiedzenia się, czy rozkazy jego spełniono. Kopalnie więc ocalały, ale mieszkańcy Almadenu nie mają gdzie chleb piec. Basilio Garcia powrócił do Manchy. C a s t e II a n o zawiera następujące szczegóły o karolistowskim wodzu Basilio Garcia: »Basilio Garcia był w ciągu wojny o niepodległość żołnierzem, podoficerem i sierżantem. W 1 A15. roku został Porucznikiem w afrykańskim pułku piechoty i w i 8« i. roku po bitwie pod Caetallą d. 21. Lipca, przeszedł do pułku korony, gdzie wkrótce stopień Adjutanta Majora otrzymał. Udał się z wyprawą Morilli do Ameryki, powrócił 18-4. roku w stopniu Pułkownika i naprzód Komendantem broni w San Lucarze, a 1828. r. w Sewilli mianowany został. .Później otrzymał komendanturę wLogrono, gdzie się za Don Carlosem oświadczył i mały korpus dla mego utworzył. Liczy on 57 lat; ma 5 stóp ocali wysokości, jest silnej budowy ciała, ale odrażającego charakteru i bez wszelkiego wykształcenia. Władze jego umysłowe bardzo są ograniczone i z powodu swego opryskliwego postępowania nigdy sobie ani przywiązania swoich .żołnierzy, ani szacunku swoich przełożonych zjednać nie zdołał. Dawniejszy Generał Kapitan Katalonii, a teraźniejszy wódz karolistowski U rbistondo, wydał odezwę do mieszkańców tego xiestwa, w której ich wzywa do walki na zabój przeciw negrosorn czyli liberalistom. Odezwa ta mieści w sobie następujące ważne miejsce: "Katalończykowie, walczcie za Króla i nasze] świętą religią, bądźcie stali i ulegli a nie wstępujcie w ślady niecnych N awarczyków, wałczących za swoje przywileje i używających na talończykowie! N awarczykowie, Biskajczykowie i Alawczykowie są zdrajcami; nadużywają oni nazwiska Króla, będącego ich więźniem! Gdyby przywłaezczyciele chcieli ich przywileje uznać, nie wahaliby elę bynajmniej zdradzić nas; co więcej, samego nawet Karola V. wydaćby gotowi! Katalończykowie! Śmierć N egrosom! Śmierć Biekajczykom czterech proWincyi ! " Z dnia 6. Kwietnia.

W Barcelonie z powodu odkrycia spisku, wiele osób aresztowano. Wszakże ogół ludności żadnego w tych zabiegach nie ma udziału i zachowuje się ciągle spokojnie. Karoliści po otrzymaniu znacznego wzmocnienia Verg znowu zająć mieli. Wszakże wiadomości o poruszeniach obydwóch wojsk ciągle tak są spizeczne i bez związku, że już i prócz tego zamieszani (francuzcy) sprawozdawcy zawsze w ciemności macać muszą. Portugalia.

Z L i z b o n y, dnia 3 . Kwietnia.

Królowa jutro do Izby Reprezentantów (Corles) się uda, aby nową konstytucyą zajirzysiądz, N. Pani przejeżdża się prawie codziennie w towarzystwie małżonka swego i młodego synka, pięknego i ctersiwego chlopczyny, w otwartym pojeździe bez wszelkiej wojskowej zasłony. Przed pojazdem Królowej jedzie dwęch stangretów a za nim inny pojazd, w którym Szambelan dworu siedzi. Królestwo J chmść wita lud wszędzie z oznakami przywiązania i honoru. Królowa ma być jfnówu w stanie odmiennym. Doundzcy i wiciu oficerów buntowniczej gwardyi narodowe', oraz najcelniejsi klubiści, co byli w ełużbie rządowej, dostali dynmsye, B e 19 i a.

ZLeodyjum, d. la. Kwietnia, D zie nnik i belgi jski e napomykają, że to, co się obecnie w naszym kraju dzieje, przywodzi nam na pamięć wypadki przed rewolucyą lipcową w Francyi. J ak tu teraz, tak i tam podówczas krzątali się wszędzie missyonarze; jak tu teraz, lak i tam podówczas oswieceńaza i od przi sądów-wolna część lu dności była przeciwną zabiegom Jezuitów, i jak tu, tak i tam niesłuchano niestety głosu tych, co napominali, źe juz w XV. nie źyjpiny wieku, źe juZ minęły czasy, w których Sobór mężów, jakim: byli Hus i Hieronim z Pragi w sprzeczności z dan tm uroczyście słowem na stos skazywał, i że teraz żaden mocarz duchowieństwu swemu pozwolić nie może, aby rozkazy swych zagranicznych przełożony! h wbrew prawom krajowym uskuteczniało. Toć i burmistrz i r-ada komunalnaw Tilffie nic innego nie uczynili, tylko mis-' syonarzom pokazali, źe nie żyjemy już w owych wiekach, w których Papieże i Biskupi Królów i władze krajowe za swych poddanych poczytywali. "Courrier de la Meuse" zarzuca wprawdzie owym mężom, źe przez to wy. parli się swego charakteru jako dobrzy katolicy, ale ci słusznie odpowiadają, źe w każdym czasie, i dawno już przed reformacyą, dobrzy katolicy, pomni na honor i godność ojczyzny swojej opierali się fanatyzmowi i przywłaszczaniu zagranicznych agentów. Prawdziwa religia w sercu tylko i poświęconym kościele ma swoje ołtarze, nie zaś na m'ejscu publicznem politycznych sironnictw. A coż może prę. dzej sprowadzić rozbrat z kościołem i d uchowieństwem, jeżeli nie wdzieranie 6ię niepowołanych kaznodziei, obcych* agentów, którzy nas i mieszkania nasze dla tego tylko wyszukują, aby pokój zawiihizyć i wiasny interes popierać?

Niemcy.

Z Auezburga,. dnia i3. Kwietnia.

Xiąźę Liewen wczoraj z N eapolu tu przybył. Jutro ztąd wprost do Berlina się uda, aby sięl tam zjechać z W. X. Następcą tronu rossyjsjCiego, któremu w podróży przez Szwajcaryą, Anglią i N iemcy towarzyszyć będzie. ]I u s £ r y a.

Z W i e d n i a, dnia 12. Kwietnia.

Xiążę Paweł Esttrhazy kazał tu zrobić dla siebie kosztowny ubiór narodowo - węgierski, który przywdzieie na uroczystości koronacyi Królowej angielskiej. Twierdzą, źe ubiór ten ogromną istotnie summę 500,000 zł, r, kosztować będzie, a ja- podania tego nie uważam za przesadzone, kiedy same wypustki wewnętrzne, sre-brem i brylantami wyszywane, 80°0 z, wartuj ą.

W 1 o c h y, Z Rzymu, dnia 3. Kwietnia, (Gaz, Powsz) - Między podróżnymi, przy.

bywającymi tu na obchody uroczyste W. tygodnia, znajduje się też wielu rossyjskich magnatów, np, (leneral Paszkiewicz, brat Xiecia Warszawskiego, Hr. Pallien, Admirał Ricord.

Zamówiono tu już wiele hotelów dla oczekiwanych jeszcze panów rossyjskich, którzy tu przybędą, aby później z W. X. Następcą tronu rossyjskiego tu w podroży jego się zjechać. Oczekiwana oraz małżonka Xiecia BernhardSachsen - W eimar. Syn jej stopniowo lubo powoli do zdrowia przychodzi; dla zupełnego tegoż przywrócenia radzili mu lekarze używać wód przy Neapolu. - Szubienica tu w ustawicznym ruchu. Ledwo co zeszłego tygodnia dwóch zbrodniarzy stracono, a już znowu, w miasteczku Veletri dwóch innych podobnie V, żaden Papież tak energrcznie nie postępował z zbrodniarzami, jak obecny, Z Sycylii donoszą, że Króla neapolitańslriego tamie z nadzwyczajnćm przyjęto uniesieniem. Król nada) Sycylijczykom wiele przywilejów, mianowicie pod względem handlu, co najlepsze uczyniło wrażenie. Nie dawno przed przybyciem jego w Paiermie i Messynie wielkie jee'cze panowało wzburzenie urny słów; dopuszczano się nawet bezprawi, których powtórzenia teraz wszelako się nie lękają. Charakter Sycyijczykó'7 i w ogólności wszystkich po czyści podbitych narodów sprzeciwia eię ile możności wszelkim do wytępienia ich narodowości dążącym środkom, uważając każde łączenie i zlewanie siebie z obcym naro A dera, za zgwałcenie najdroższych praw swoich. G a l i c y a.

Ze Lwowa, d. 12. Kwietnia.

Dnia 8. b. m. przeniosła się do wieczności 3 W, z hrabiów Komorowskich po pierwszym mężu hrabina Ihriska po drugim Generałowa Litwinow.

T u 2 C Y a.

W Ossev. Triest z d, 7. b. m. czytamy: "Ciągle tu głoszą i prawią o wielkiej klęsce, biórej egipski Minister wojny Achmed Basza w upłynjonym Lutym w okolicach Damaszku od Diuzów doznał. Trzej baszowie egipscy, Jacub-Bey i 503 ludzi poległo a prawie wszystkie zapasy żywności, amunicyi i broni mnóstwo wpadły w race zwycięzców. Znaczna liczba Kedmnow z Drtizami się połączyła." B 2 a Z y l i a.

Pocztowy statek Li i J, .który dnia 20. Stycznia z Rio de Janeiro odpłynął, przywiózł o prowincyj ach Brazyl jakich zasmucające wiadomości. Kio Grande do Sui i Bahia w rozpaczliwym znajdowały się sianie i wiele jeslcze nie dosiawało, ażeby tak prędko spodziewać się było można kapitulacyi miasta Bahii, jak dawniejsze doniesienia głosiły. Port tego miasta był przez wojsko Cesarskie ściśle blokowany, ale rokoszanie odważnie się trzymali. Plany, które tu władzę Cesarską nakoniecobaliły, już, jak eię zdaje, od dwóch lat się datują. Okręt Angielski Sa m a ran g etał ciągle w ?31oce, ażeby w potrzebie bronić poddanych angielskich. Takie w porcie Rio stały dwa angielskie okręty wojenne. Xiąźę Joiiiville wybierał się przy odchodzie statku pocztowego w podróż do obwodów górniczych Brazylii i głoszono, że po powrocie ma zamiar młodemu Cesarzowi 1 dworowi jego wyprawić sute śniadanie (Dejeuner) na pokładzie swego okrętu, Ostatni dzień stycznia przeznaczony by} na odjazd Królewicza do wysp M or ta Południowego.

M e x y fi.

M o r n in g · C h r o n i c l e pisze r N owegoOrleanu pod dn. 20, Lutego: "Eskadra mexykańska, złożona z i okrętu linijowego, 1 brygu i r szonerów, dn. 6. Lutego rozwinęła żagle do Veracruz, dla blokowania portów Texanskich. Przed portem Veracruz krąży fjancuzka eskadra, (Są to zapewne te okręty, które komisarzom francuzkim aź na wysokość morza koło Port au Prince towarzyszyły.) - Pań* Btwo Sonora na północnym zachodzie oświadczyło się wyraźnie za systemem federacyjnym,

« M>WVIiWHWVt

ROZlllaite wiadolllości.

Z P o z n a n i a. - Podług doszłycb z różnych okolic obwodu Regencyi tutejszej wiadomości woda w ostatnim miesiącu (Marcu) wszędzie s>e znacznie podniosła a wilgoć ztąd powstała oziminie zagrażała. Wszakże piękne i pogodne dni, lubo ich niewiele było, juź pomyślny wywarły wpływ, tak dalece,' że jeżeli nie nastąpią inne niepomyślne wypadki, w wyższych przynajmniej okolicach obfitego żniwa spodziewać się można. W niższych miejscach woda zapewne wiele szkody sprawi. Ponieważ dotychczas jeszcze nie wszędzie ustąpiła, szkód przez wylewy zrządzonych ocenić dotąd nie umiemy, tyle jednak już udowodnioną, że mosty, groble i drogi znacznie nadpsute kosztownych wymagać będą reparacyi. Powstały w skutek niepogody niedostatek paszy i zdrowiu i życiu bydła mocno zaszkodził; wiele wyginęło koni, hydła rogatego i owiec.-Związki z powodu wezbrania rzek utrudzone, a w niektórych miejscach nawet i przerwane; wszakże obecnie czynności handlowe i żegluga juź znowu eię ożywiać zaczynają, mianowicie handel zbożem, lubo korzyść ztąd wynikająca do kieszeni kupców spływa, ponieważ rolnik wszelkie zapasy juź dawno sprzedał. - Mimo zmiany powietrza stan zdrowia między ludźmi był dość pomyślny. - 12 mniej znacznych pożarów w ciągu Marca w obwodzie Regencyi Poznańskiej 17 domów zniszczyło. - Chociaż z przyczyny pomarznięcia ziemlaków wielka pod względem utrzymania się klasa biednych powstała obawa, dzięki opatrzności! niepotrzeba się jednak lękać nadzwyczajnej nę dzy a Regencyja Król. juź obmyśliła sposoby zarobku dla pospólstwa, - Liczba tych co potonęli, dość znaczna, nie jednego szlachetni ludzie z własnem życia niebezpieczeństwem ocalili, - W Pleszewie kobieta, która się była powiesiła, przez roztropne środki przez piekarza Fitzner natychmiast użyte, ocaloną została. - W Kościanie obywatelstwo miasta

Dr. StanelIi, fizykusowi powiatowemu, z powodu okazanej przezeń gorliwości w leczeniu osób cholerą dotkniętych » prawo obywatelstwa honorowego nadało. -. Liczba zbrodni dość znaczna. W Międzyrzeczu skradziono kościół katolicki; niedaleko od Koźmina łotr, rodem z Kamieńca Podolsk ego, Wiśniewski, własną dwuletnią córeczkę zabił na gościńcu, aby się jej pozbyć. Ohy« dny morderca czeka zasłużonej kary. Wyda» rzyło się prócz tego dzieciobójstwa i inne zabójstwo. Sześć osób powiesiło się. ii innym sposobem zginęło, a między, temi dziecko w płomieniach komina. W skutek nieumiarkowanego użycia wódki dwie osoby ducha wyzionęły; dwa nieznajome trupy Warta na brzeg wyrzuciła a jedne osobę znaleziono zmarzłą na drodze. Na nieszczęście i w tym roku w borach Kościańskiego pow. mnóstwo znowu ukazuje się pocjwart K gąsienic sosnowych; chwycono się już wszelkich sposobów dla ich wytępienia.. Dziennik Urzędowy Król. Regencyi w Po» znaniu z dn, 17, Kwietnia zamyka między in« nemi następujące doniesienie cenzuralne: Wolno przedawać następujące u Breitkopfa i Haertla w Lipsku w polskim języku wyszłe pisma, jako to: 1) Bibl oteka kieszonkowa łlaseyków polskich. Wydana przez Jana N e p . Bobrowicza. Tom l, do 37. Lipsk 1834. do 1837-1 li Breitkopf i Haeriel. - 2) Melitele, Noworocznik na rok 1837. wydany przez Jana N ep, Bobrowicza; ibidem. - 3) Historya narodu polskiego przez Adama Naruszewicza. Wydanie nowe Jana Nep. Bobrowicza. Torn L do X ; ibidem 1836. i 1837- - 4) Kronika malownicza N apoleona Bonapartego, poszyt X - 7; ibid. 1837 ; oraz 1) Muzeum domowe. Nr. 51. do 7. za r. 1837. - 2) Tygodnik rolniczo technologiczny. Nr. 4. do 50 i Nr. 5?r N ep. Kurowskiego 1837- - 3) Czytania pożyteczne i, przyjemne. Dmochowskiego, Warszawa 1837. (Po polsku, po francuzku i niemiecku.) - 4) Egeniusz Aram. PrzeHad romansu Buiwera przez Dmochowskiego.

Warszawa 1837» - 5) Podróż malownicza po Europie. Dmochowskiego. Warszawa, 18Ś7.

- 6) Powieści Pawła de Kok; 2 łomy. Warszawa 1838. - 7) Wizerunki i roztrząsania na ukowe. Wilno, i8b7- Zeszyt 13 - 19. - 8) Tsatra Warszawskie. 1. oddział,- Warszawa 1837- Zeszyt 1. 3go oddziałuj Warszawa 1838- - 9) Pieśni ludu,- W. Woycickiejjo.

Warszawa 1836. 10) Części mowy ł o - chowskiego, Warszawa 1838»- n) Rafinowanie oleju. Lwów 1838- - 12) Rys hietoryifilozofii Tennemanna, agi tom. Przekład J . H, S, Rzezińekiega. Kraków 1837. - 13)

Pomniki history! i literatury polskiej M. W iszniewskiego. Kraków 1837. - 14) Kazania o 7 sakramentach X. Piotra Skargi. Kraków '8j5« - '&) Rye postępów prawodawstwa karnego. Krakow 1837. A. Z. Hejzla. - 16) Części mowy odmieniające się f F. Zochowekiego. Warszawa 1838- - 17) Kalendarz rolni, czo-gospodarski na rok 1838- N. Kurowskiego. Warszawa. - 18) Pierwiosnek noworocznik.

Warszawa 1838. - 19} Rzeź w nocy Sw. Bartłomieja. Historya zamieszek we Francyi. Wilno 1834, - so) żywoty SS. Pańskich i męczenników? agi tom. Warszawa 1837« (Pan. 1 - 64.) - ai) Poezye trzech braci W, K. i Z. Grzymałowskich. Petersburg 1837- 22) Bal w resursie. Warszawa 1838» - 23) Gospodarstwo wiejskie N. Oczapowskiego (pag- 57 - 120) Warszawa 1837. - 24) Teatr dla dzieci. Warszawa 1838. - 25) Historya miasta Wilna, Balińskiego. Wilno 1837- 2gi tom, - 26) Dzieje starożytne narodu Litewskiego,. Teodora Narhutta, 2gi tom. Wihro 1837. - 27) Książka do nabożeństwa dla Polek. Krakow 1836. - s8) Modły dla użytku prawowiernych. Kraków 1835. - 19) Bóg najwyższe dobro. Kraków i835- - 30) N abożeństwo dla chrześcian katolików, także pod tytułem r Moje zbawienne godziny, Haabera. Kraków 1835»; - doniesienie o jarmarku, iż jarmark naznaczony w mieście Kempnie pow. Ostrzeszowskiego na dzień 23.

Kwietnia r. b. odbędzie się dnia 30. t. ta. i - i polecenie pisma peryjodycznego: "Srfudblatt Jur die prowinz Brandenburg. " Statystyka Europy, przez P. F. Kozł o w s k i e g o. - Z tego nader ważnego, szczególniej pod względem przemysłu i handlu dzieł a, które wkrótce opuścić ma prasę drukarską, wyjmujemy jeszcze z Części I L, obejmującej S t a t y s t Y kęP r z e m y s ł o w ą, następujące 3 ustępy: 1) L e ś n i c t w o . Do gospodarstwa wiejskiego należy także leśnictwo, czyli porządne utrzymywanie lasów. To kwitnie w środkowych, zachodnich i południowych krajach Europy, gdzie przy wzrastającej coraz więcej ludności, znacznie wycięte zostały lasy z po« trzeby gruntu do uprawy. Dla zachowania zatem reszty i zaradzenia zupełnemu niedostatkowi drzewa, starannie zaczęto pielęgnować pozostałe lasy. W celu upowszechnienia potrzebnych do «ego wiadomości, pozakładane zostały szkoły leśne z ), potworzone wzorowe leśne gospodarstwa, wyznaczone nagrody dla najlepiej utrzymujących lasy swoje; nareszcie,f) Jak w Austryi, w Prusach, W Bawaryi w Monachium i Aschafenburgu, w Baden w Karlsi uhe, podobnie W Anglii i Franchir w miejste jego innych materyalów palnych, jako to: torfu, węgli kamiennych. To wszystko ma miejsce w Anglii, Francyi, Niemczech, Danii, Szwajcaryi. - Przeciwnie w krajach wschodniej i północnej Europy, jak w Rossy i i Szwecyi, gdzie eą największe lasy, utrzymywanie ich jest nie tyle staranne, i samej naturze zostawione: bo i wartość drzewa, dla wielkiej jego tam ilości, względnie uważana, jest mniejsza; używają go tam do robienia potażu, smoły, dziegciu, oraz przy fabrykach, hutach, kopalniach; za granicę także wysyłają corocznie w znacznej ilości zdatne do budowy. - Rozległość lasów w państwach Europy jest rozmaita. Najwięcej ich posiada Rossya, bo 133,600,000 morgów a) ; potem Szwecya i Norwegia 80,000,000, nareszcie Auetrya 33,000,000 czyli przeszło * rozległości swoich krajów. J ednak lasy w niej przez złe ich prowadzenie bardzo zniszczone zostały, i dopiero zaczynają się podnosić. Prusy majij przeszło 11,000,000 morgów lasów; sposób obchodzenia się z niemi, czyli leśnictwo, jest znacznie udoskonalone. Największe lasy znajdują sie we wschodnich Prusach, oraz w Brandeburgii, w WX. Poznańskiem i nad Renem; wychodzi z nich drzewo w rozmaitych gatunkach za granicę. Reszta krajów Europy, co do ilości lasów, idzie następującym porządkiem. Francya posiada ich przeszło 10,000,000 morgów; Hiszpania przeszło 6,700,000 ; Ba wary a przeszło 4,290,000;

ii) Tak niektórzy podają: podług innych same łasy skarbowe czynią 123,704,900 dziesięcin (dziesięcina 80 sążni wzdłuż a 30 wszerz), z których przeszło 13 mil. 700,000 drzewa zdatnego do budowu okrętów, w tych 8,195,000 sosen zdatnych na maszty okrętowe, mających najmniej 30 cali średnicy i 374,800 dębów o 24 calach s'rednicy. Szczególnie gubernie Nowogrodzka, Petersburska , Olonccka, Twerska, Archangielska, Wołogodzka, Permska, Wiatska A Kostromska, są lesiste. W Twerskiej, las zwany Wołkońskim, ciągnący się az do gór Wałdajskich, jest uważany ta największy w całej Rossyi Europejskiej. W Gubernii Permskiej z 18 części składających ich rozległość, jest 17 lasu. Gubernie w strefie umiarkowanej: Orenburgska, Kazańska, JNizogrodzka, Penzańska, Tambowska, Saratowska, Orłowska, Mińska, Wileńska, Grodzieńska, mają także dosyć lasów. Gubernie zaś położone w strefie południowej, posiadaja.ee lasy, są: Kijowska, Słobodzko- Ukrs,ińska, Chersońska, Podolska, TaorycŁa. Lasy w północnej Rossyi i Syberyi ss powiększę] części 5I drzewa iglastego i liściowego, zas w średniej i południowćej, z liściowego miękkiego i twardego. - WPohce najwięcej lasów ma gubernia Augustowska, w ktorc'j ząjmują 56,000 włpk chełmińskich. Po Augustowskiej następuje w tym względzie Sandomierska, gdzie są lasy Kozienickie, Swiętokrzyakie. Chełmińskie, Szydłowieckie, Końskie. Po Sandomierskiej, Płocka i Krakowska. W ostatniej jest *) 300,000 morgów lasu. Najmniej lasów jest w gubernii Mazowieckiej i Podlaskiej,

Szwajcarya przezfo 1,080,000; Turcya Euro« pejska 1,000,000; Portugalia 890,000; Wirtem« berg 800,000; WX. Baden 702,000; Hanower 670,000; Anglia 668,850. Podobnież mało lasów jak Anglia, mają: Belgia, Saxonia, H 0landya, Grecya, Dania, wyspy Jońskie, Włochy i wiele XX. Niemieckich. Holandya musi kupować drzewo na budowę okrętów, a w Danii w Szlezwiku i na wyspach przyległych, przy. muszeni są, niekiedy mieszkańcy w niedostatku drzewa, palić gnój bydlęcy suszony i oście rybie. Co do gatunków drzew, tedy dąb, lipa, buk i wszystkie drzewa liściaste udają, się tylko w południowej i środkowej Europie, osobliwie od 45-55 stopnia szerokości jeogr., to jest w Austryi, Prusach, Niemczech i Rossyi południowej; zaś jodła, sosna, świerk i w ogóle wszystkie drzewa iglaste, udają się najwięcej od 45-65, to jest w krajach środkowej i północnej Europy: w Niemczech, Rossyi, Szwecyi, Norwegii. Za 63 stopniem ezerok. geogr. są tylko małe krzaki drzewa iglastego, przytem borówki i paproć. - 2) Polowanie. Z leśnictwem w'pewnym związku zostaje polowanie. To zależy od lasów, w których zwierz dziki wszelkiego rodzaju najwięcej się chowa; dla tego też ma ono swoją wagę jedynie dla tych krajów Europa, w których jeszcze gęste lasy nie wycięte zostały; jak w Rossyi, Szwecyi i Norwegii,* w innych, osobliwie w południo. wych i zachodnich krajach Europy, może być tylko ważne pod względem wygubienia zwierząt szkodliwych, W Rossyi zwierzęta dzikie, z futer użyteczne, przynoszą wielką korzyść krajowi 3), łowią ich corocznie bardzo wielką ilość. Przez sam Petersburg wychodzi do {innych krajów Europy co rok przeszło 150,000 popielic ), 300,000 ogonków popielicowych, 16,000-30,000 grooostai, 1,000 soboli, i wiele innych futer 5 ). Przez Kiacbtę do Chin 800013,000 wyder rzecznych, znaczna ilość soboli, lisów, wilków. Przez Archangiel przeszło 200000 popielic, 4000 gronostii, oraz podobnież wiele innych futer; w ogóle dochód za wywiezione futra ma przynosić rocznie przeszło 2,000 000 talarów. Równie knrzystnem jest dla Rossyi polowanie na zwierzęta, których mięso jest jadalne, jak sarny, jelenie, dziki, losie i rozmaite kozy dzikie. W krajach środkowej Eu«l) W Polsce zwierząt dzikich, jak sarn, wilków, lisów, ma najwięcej Gubernia Augustowska. Niektóre z tych znajdują się dosyć licznie w Gubernii Sandomierskiej, w lasach Swięto-krzyzkich, Kozienickich, Janowieckich. Najlepsze są N erczyńskie, Lenejskie, Atłajskie i 0chotskie. *) Sobole są Barguzińjkie, Olekmiiiekie, Atłajskie, Ja« kutskie. wygubione zostały, i przedmiotem polowania są tylko zające, a czasem sarny. Jeszcze mniej ich się znajduje w południowej Europie, gdzie, wyjąwszy okolice górzyete W ł o c h wyższych i Hiszpanii, polowanie ogranicza się tylko na niektórych gatunkach kóz dzikich i ptastwa dzikiego.

OBWIESZCZENIE.

Na mocy ogłoszonej przez dziennik za rok 1835. Nr, 15. inatrukcyi względem naboru woj.

ska dnia 13, Kwietnia 1825. roku, wszyscy młodzi ludzie w czasie od dnia t. Stycznia 1314- aż do ostatniego Grudnia i8ig. r. urodzeni, również i ci którzy w prawdziwie «a s ten wieku swego już przeżyli, lecz przed Kommissyą naboru, wojsku się jeszcze nigdy nie stawili, w tutejszem miejscu zaś eą zamieszkali, albo u mieszkańców tutejszych w służbie czeladnej lub jako pomocnicy i ucznie, lub też w jakim innym stosunku zostają, niniejezem się wzywają aby się celem zapisania ich w wojskowe listy naborowe natychmiast u właściwego Kommissarza obwodowego osobiście Bglosili- Za nieprzytomnych na teraz młodych ludzi, w tuttje»em miejsca urodzonych, lub zamieszkanie swoje tu mających rodzice lub opiekunowie swoje tu mających, rodaice lub opiekunowie przybyć powinni. .Wszyscy ci, którzy wezwaniu niniejszemu natychmiast zadosyć nie uczynią, lub względem których zameldowanie przez krewnych i t. d. nie nastąpi i tego zaniedbaniu dostatecznie usprawiedliwić nie będą w stanie, utracą powody reklamacyi, jakieby mieć mogli i uznani za zdatnych do służby wojskowej przed innymi zaciężnymi do niej użyci niezdatni zaś aresztem ukarani będą. Przytem zwraca się uwagę na rozrządzenie względem reklamacyi do Kommissyi powiatowych naboru wojska za zdozeniem potrzebnych dowodów podać się mających (Dziennik za rok 1832. Nr. 28- na stronicy 249) nadmieniając, że po ukończonej czynności tejże Kommissyi na podane wnioski żaden wzgląd miany nie będzie. Poznań, dnia 7. Kwietnia 1837.

Król. Dyrektoryurn policyi miasta i powiatu.

Sukceseorowie zmarłego w dniu 1$. Lutego J830 w Kalisz-u w Królestwie Polskim dziedzica dóbr Theodora de Boberfeld-Opitz pozostałość po nim między sobą dzielić chcą, i wzy

56Swają zatem bredytorów Spadkodawcy swego, aby naj dalej w przeCIągu 3 miesięcy celem zaspokojenia swego pod adressern podpisane] współsukcessorki zgłosić się zechcieli, gdyj wrazie przeciwnym wskutek . 138 Tit. XVI I. Części I. powszechnej Ordynacyi sądowe) li tylko pro rata pojedynczych sukcessorów trzy. mać się będą mogli. Poznań, dnia 19. Kwietnia 1838.

Kordula z Boberfeld - Opitzó w Krueger.

KF Doniesienie o winach, T3a Odebranym niedawno wprost z Węgier znacznym trasportem win uzupełniuśmy na nowo skład naez win węgierskich. Donosimy o tem szanownym osobom, zaszczycającym nas po« kupem z nadmienieniem, iż obok najrzetelniejszej usługi najniższe ceny podać jesteśmy w stanie. Poznań, dnia 20. Kwietnia ig38.

Bracia Andersen, firma: Karol Gumprechr.

Księgarnią moją w rynku Nr. 95., teleką ulicę Nr. 5. Poznań.

Antykwarską przeniosłem na B u

H, S u s s m a n n.

Kurs papierów i pieniędzy -giełdy Berlińskiei.

Dnia 19 . Kwietnia 18 3 8 .

c. INa pI. kurant C papI - gotopr . ramI wizną

Obligi długu państwa .

Pr. ang, obligacje 1830. < Obligi premIOW handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup.

Obligi tymcz. Nowe'j Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T.

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego W schodnio - Pr .listy zastawne Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Szląskie dito ObI. zaległ, kap, iprC. Kur- i No wej - Marchii Złoto al marco . Z , N owe dukaty.

Frydrychsdory Inne monety złote po 5 talarów DiscontO 103 4 4 4 4 4 Ąl

102£ 102.1 6III " 102fo J I 2 103 1021 103e 1011 1041 1011 1001 1001 104A 1001 1001 99f 4 4 4 r Ir 4 1021 215« 181 13 A r

13/s 121 4 3