GAZETA
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.27 Nr98
Czas czytania: ok. 10 min.Wielkiego
Xiestwa
POZNANSKIEGO
Nakładem Drukarni Nadwornej W. Debera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshi,
«JI#98. W Piątek dnia 27. Kwietnia 1838.
Wiadomości krajowe.
z B e r l i n a, dnia 24. Kwietnia. Wyjechał ztąd: Nadzwyczajny Poseł i pełnomocny Minister Stanów Zjednoczonych Ameryki północnej przy dworze tutejszym» Henry Wheaton, do Paryża.
AA»\A III,MAAJIJIJI IIJ,AA%
Wiadomości zagraniczne.
F 2 a n c y a.
Z Paryża, dnia 16. Kwietnia.
Od kilku dni obiegają znowu pogłoski O zmianie ministeryalnej. Czcić publiczności już przywykła do zdania, źe miesiąc Kwiecień zawsze dla Ministeryum zagubny; zwraca to lei uwagę wszystkich, źe dzisiaj właśnie, więc w rok po powstaniu obecnego gabinetu, pytanie się wytoczyło, o które całe Ministeryum łatwoby się rozbić mogło. Inne gazety pogłoskom tym zaprzeczają, twierdząc, że nie modyfikacya, lecz p o m n o ż e n i e Ministeryum nastąpi. Zamierzają bowiem oddzielne znowu urządzić Ministeryum dla spraw duchownych, na czele którego P. Lamartine stanąć ma. Podobnie wydział budowli publicznych od Ministerstwa marynarki ma być odłączony i Panu Cunin Gridaine powierzony. W pierwszej z tych dwóch kombinacji radykaliści tu
tejsi kontrerewolueyjna: dążność upatrują. Powiadają, że sprawy duchowne najlepiej, jak dotychczas, od Ministra sprawiedliwości obrabiane były; to albowiem naj mędrszym środkiem, aby kościół i religią coraz bardziej z cywilnym światem ziać i je samoistności pozbawić, która dla Francyi już nieraz smutne wydała skutki. Wszakże umiarkowana i roztropniejsza część publiczności sądzi, iż rząd poświęcając większą staranność sprawom duchownym, zupełnie zgodnie działa z duchem czasu i opinią publiczną; ganią tylko wybór osoby, rozumiejąc, źe największy poeta Francyi tylko bardzo poślednim będzie Ministrem i że wybujałe pomysły rozognionej wyobraźni z eiósunkami rzeczywistego życia rzadko kiedy się zgadzają. Nawet już teraz, lubo Pan Lamartine w Izbie Deputowanych nie zbyt często z rozprawami występował, radzą mu przyjaciele jego, ażeby zrzekłszy się krzesła swego w Izbie znowu na tronie Parnas su swego zasiad ł. Z dnia 17. K w'letnI3.
N a posiedzeniu wczorajszem Izby Deputo.
wanyeh rozpoczęły się obrady nad wnioskiem dotyczącym się redukcyi r e III , (Krótką treść obszernych rozpraw Bedakcya Gaz. Poznańsko 51 następnym poda numerze.) Z dnia 13. Kwietnia.
Ronstycucyonista zamyka następujące karolistom pod wodzą Negrego drogę do Ma« drytu przeciął; jazda Królowej wyparła kor* pus nieprzyjacielski z St. Ildefonso. Negri powrócił do Mediny Celi. Zariategui chciał z San Leonardo do Segowii wyruszyć w celu doprowadzenia wzmocnienia Hrabiemu Negri, ale nowozacięźni katalońscy wzbraniali sie. udać w pochód. - Brygada od dywizyi Buerensa zajęła Oemę, aby wszelkie przeciąć kommunikacye między Juntą z San Leonardo i karolietami z Dolnej Aragonii, jako tei z Sierrą de Albaracin. Marcin Zurbano opuściwszy Wittoryą w 600 piechoty i 50 koni, napadł pod Toiozą na przeznaczony do Pennacerrady transport. - Don Carlos z do liny Mena, gdzie odbył przegląd wojska, do Estelli powrócił." Hiszpania, Z Madrytu, dnia 5. Kwietnia.
Często się ostacn emi czasy wydarzyło, ż*e agenci Don Carlosa w obsadzonych przez nie. go prowincyach własność miejską spekulantom wydzierżawiali i zebrane tym sposobem pieniądze na utrzymanie wojska obracali. W skutek tego wyszedł teraz rozkaz Ministra spraw wewnętrznych i wszystkich politycznych Szefów, aby zawierane przez władze karolistowskie układy dzierżawy w urzędowym dzienniku prowincyalnym unieważniali. Teraźniejsi dzierżawcy mają być obowiązani nie tylko zastrzeżone kontraktem summy złożyć, ale nadto jednoroczną dzierżawę podług obleczenia w przecięciu pięcioletniego dochodu w czasie pokoju i spokojności władzom miejskim wynagrodzić. Z tej zresztą okoliczności, że władze karolistowskie z taką łatwością dzierżawców znajdują, zdaje się dostatecznie okazywać bezzasadne twierdzenie jednego podróżującgo Francuza, o którem w piśmie mojem z dri, 26. Lutego wspominałem: "Jakoby nienawiść i odraza od Don Carlosa wielkie były w Hiszpanii i powszechne." - Przekonałeś się już zapewne WPan z pism publicznych, że oddział wojska pod Basilio Garcia, który Irlandczyk Flinter miał znieść, powtórnie do Almadenu wkroczył, kopalni wprawdzie żywego srebra nie tknął, ale natomiast piece do pieczenia chleba zburzył. Skoro się tu ty Iko o wkroczeniu Garcyi do Almadenu dowiedziano, eądzono, że kopalnie tameczne niezawodnie całkowitemu ulegną zniszczeniu; nie mogli się bowiem przekonać, aby Generał karolistowski, korzystając z szczęścia wojennego, nie miał chcitć zadać okropnego ciosu rządowi madryckiemu, pozbawiając go naraz wszelkiej możności stawienia rękojmi za zaciągnąć się mającą pożyczkę. Czyli umiarkowanie karolistowekiego wodca pochodziło t politycznej pobudki, lub czyli też tenże, jak tu teraz twierdzą, wstrzy. many od tego został przez zbliżanie się nie» przyjacielskiego wojska, czas wykryje. J estto odwiecznym zwyczajem w wojnie, że wojska w kraju nieprzyjacielskim publiczne kassy zabierają, magazyny, składy broni, fabryki broni i prochu, jako też wszelką własność nieprzyjaciela sobie przywłaszczają albo burzą w celu pozbawienia go ile możności środków do dalszego prowadzenia wojny. Nie byłoby także nic nadzwyczajnego, gdyby Garcia był zniszczenie kopalni w Almadenie na czas niejaki wstrzymał. Ale już przy nie jednej sposobności dostrzeżono, że karoliści w czasie swojej teraźniejszej wyprawy z wielkiem umiarkowaniem postępują, i tak też może Garcia, obsadziwszy powtórnie Almaden, z umysłu kopalnie chronił, aby opinią publiczną tern bardziej na swoje zwrócić stronę. Jak nadzwyczajnie zaś* kraj przez własny rząd wycieńczony został, z tego się okazuje, że Minister skarbu Mon wyznał jawnie przed kortezami, że za Ministeryum mendizabalowskiego podatki W wielu prowincyach już aż do roku 1840 powy. bierano. -. Nim list ten zakończę, muszę zwrócić uwagę WPana na artykuł jeden, umieezczony w wczorajszej Gazecie dworskiej madryckiej. Dotyczy on się wydanej niedawno temu książki pod tytułem: Niechęć między Francuzami i Hiszpanami i środki do od* wrócenia tejże. "Jestto dziełko dość ważne, powiada Gazeta dworska, którego przedmiot bardzo jest zastosowany do okoliczności czasowych,- nie tylko bowiem zamierzono sobie w niem Francuzów i Hiszpanów ale także i Portugalczyków coraz większym węzłem przyjaźni z sobą połączyć. Pewne osoby od uprzedzeń przeciw Francuzom odwieść, małżeństwa między Francuzami a Hiszpanami kojarzyć, aby przez to podnieść nasze podupadłe rolnictwo, przemysł i sztuki, złagodzić 0« byczaje nasze i przyłożyć się do przywrócenia jedności, - oto celowej książki, która, poświęcona kobietom i pannom hiszpańskim, dozna zapewne dobrego przyjęcia, na jakie tak szczytne i filozoficzne myśli zasługują." Nie wątpiąc o wpływie płci pięknej w Hiszpanii, trudno jednak przypuścić, aby płeć piękna zdołała z taką łatwością półwysep ten wpływem swoim uspokoić, jak sobie autor ten pochlebia. Prędzej owszem wydarzy się może chwila, gdzie teraźniejsza gorączka rozwadze miejsca ustąpi, i ogól narodu hiszpańskiego po oddaleniu z łona swego rewolucyonietów nawzajem bratnią sobie dłoń poda, liczą nas dzieje, że często tylko wspólna niedola tych pojednać potrafi, którzy 8ię po nieprzyjaciel eku od siebie odłączyli. W Hiszpanii, ktdr4 tylko z samą sobą porównać można, nie potrzeba popędu zewnętrznego do sprowadzenia takowego wypadku; jeden wewnętrzny wypadek może wszystko zmienić, podczas gdyby nieproszone wmieszanie się mogłoby jeszcze niezgodę powiększyć i zatargi przedłużyć. Z dnia 8. Kwietnia.
Wczoraj przyjęto budżet Ministerstwa spraw zagranicznych w Izbie deputowanych, i mimo opozycyi Pana Isnardego milion realów na tajne wydatki wyznaczono. Jutro rozpoczną się w senacie obrady nad prawem pożyczki. Panuje tu wielkie wzburzenie umysłów % przyczyny zbliżania 8 ę karolistów. Generał Hrabia N egri, dowodzący drugim korpusem barolistowskim, nagle się pod Segowia ukazał i d. 6. do miasta tego wtargnął. Mała załoga, licząca tylko 400 ludzi, cofnęła się do cytadelłi, gdzie ich karo liści, którzy już nazajutrz miasto to opuścili, bynajmniej nie niepokoili, (Wiadomość ta nie zgadza się z umieszczonem onegdaj doniesieniem Dziennika sporów, ie karoliści ukazali się wprawdzie pod tem miastem, ale przez mężny odpór załogi do odwrotu zmuszeni zostali.) Z doniesień z Katalonii o obrotach karoli - stów można wnosić o nowym planie operacyjnym, i sądzą, ie karolistowskie armie w Aragonii i Katalonii wspólnie działać będą. Rząd wydał rozkaz, żeby w prowincyach wystawionych na napady karolistowskie, wezyStkę młodzież do miejsc warownych posprowadzano, żeby ta dobrowolnie lub z musu nie łączyła się z karolistarni. Z S ar ag o s s y, dn. 10. Kwietnia.
(Gaz. jran.J - Gwardya narodowa z Hueski pobiła d. 7. nawarskich karo list ów pod wo* dzą Tarraguala pod Angueeem; zabrano 500 jeńców i cała jedna kompania przeszła nastronę zwycięzców. Szczątki uciekły do Sierra de Gasa.
Baron Meer, w połączeniu z Brygadyerem Carlo, uderzył na karolistów pod dowództwem Sagarry, Tristaniego i innych wodzów, i zadał im znaczną klęskę. Walka trwała 16 godzin. Sagarra poległ, a Tristany raniony. Generał francuzki l 'Espinasse, pomocnik Cabrery, wyruszył dnia 7. z Uzedu na czele 1500 piechoty i 150 jazdy i udał się ku Atyi.
ROZlllaite wiadolllOŚci.
Z P o z n a n i a. - Dziennik urzęd. Król.
Regencji w Poznaniu z dn. 24. Kwietnia zawiera oprócz ważnych, w gazecie naszej już umieszczonych Najwyższych rozkazów, ogło. szenie terminu prekluzyjnego do wnoszenia i zamiany dawnych assygnat kassowych r toku
18-4«; - ogłoszenie względem wypłaty wypowiedzianych na dzień l, Lipca 1838. obligów długu państwa na 850,000 (al.; - obwieszczenie względem przyznania nagrody za obrobienie nowej książki do uczenia sztuki położniczej; - względem zgłaszania się młodych ludzi, chcących eię poświęcić stanowi rzemieślniczemu, o przyjęcie do Król. instytutu przemysłowego w Berlinie; - następujące doniesienie o chorobie bydlęcej: W mieście Ostrorogu ustała pomiędzy bydłem zaraza płucna; zniesiono więc zarządzony tamże kordon; - następującą pochwałę: Przy gaszeniu pożaru ognia wybuchłego d. 19. Grudnia r. z. w Komorzach powiatu wrzesińskiego odznaczyli się swą czynnością P P. Siciński i Kra* szewski, co niniejszem do wiadomości publicznej się podaje; - nasiępującą kronikę osobistą: Doktor medycyny i chirurgii Ernest Wilhelm Salbach został d. 16. Luiego r. bież.
przez Król, Ministerstwo spraw duchownych, naukowych i lekarskich jako praktyczny lekarz i chirurg approbowany i osiadł w Poznaniu; ;- doniesienie o zmianach kursu pocztowego; - i następujące obwieszczenie Król. Kornmissyi Generalnej: Z najnowszego śledztwa okazało się, iż w prowincyi po.nańskićj do ujścia roku I837g0 l) w 1947 włościach 21,344 gospodarstw włościańskich posiadaczom tychże, według ustawy z d. 8- Kwietnia 1823. prawem własności nadano i 2) posiadłość grunto» wa tychże wynosi 1,191,941 morgów miary pruskiej; 3) wartość gospodarstw tych czyni około 8.093,650 talarów; 4) z pańszczyzn zniesiono: A. przez regulacye według przytoczonej wyżej ustawy, aj sprzężajnej 1,609,813, b) ręcznej 3,457.8-3, ogółem 5,067,626 dni, B. sposobem ablucyi czyli skupna, podług regulaminu ablucyinego z d. 7. Czerwca i$2i. W 906 włościach: a) pociągowej 91,614!, /») ręcznej 1"'6,961 ''', ogółem 228,576 dni; 5) za zniesione pańszczyzny i inne powinności włościańskie, uzyskali dziedzice na wynagrodzenie swoje: A. w skutku regulacyi: o) odebraniem pewnej części gruntów włościańskich 137,136 morgów, b) corocznym czynszem zboźowym 6,375 szefli, c) podobnież pieniężnym 315.8951 < aU; d) kapitałem 36,845 t a I 5 , O 0ezczędzonemi wzajemnymi powinnościami 899«934f !a", 5 -B- w skutku ablucyów pańszczyzny: a) odebraniem pewnej części gruntów włościańskich asoo morgów prusk" b) corocznym czynszem zbożowym 116 szefli, c) podobnież pieniężnym 30,0 iof tal" d) kapitałami 13,573 tal.; 6; przy. przedsięwziętych ablucyach pańszczyzny udzielono na wynagrodzenie uprawnionym przez obowiązanych za inne skupione przedmioty, jako to: za dziesięcinę, za wolne drzewo, pastwisko i c,p. cmym czynszem w zbożu a24611 szefli, c) podobnież pieniężnym 22,885-f- tal., d) kapitałami 15,8655 tal., e) oszczędzonerni wzajemnemi powinnościami 12,12V 6 % tal.; 7) szczegółowo rozseparowano 4,232,579 mórg. prusk.; 8) z rozmaitych uciążliwych służebności gruntowych oswobodzono 700,995 mórg. prusk,; 9) na uposażenie szkółek udzielono ogólnie dla 1157 miejsc a) gruntów ,lJ;033A morgów pruskich, 6) kapitałem 40 tal" c) reutą roczną 3686£-tal., d) wolnem pastwiskiem 3 A pastw.
krów.; 10) skutkiem wszystkich separacyi powstało: e) nowych folwarków pańskich 40, b) odbudowanych gospodarstw włościańskich 62681 c) pomieezkań komorniczych pańskich 6187» (Nadeslano. ') - Z prawdziwą pociechą przeczytałem wyezłe co tylko w k s i ę g a r n i E. S. Mittlera w Poznaniu dzieło pod tytułem: "Przewodnik do pielęgnowania chorych 8Cc. przez Dr. C. E. Gedicke" po niemiecku napisane, a ? polecenia rządu przez Dr. Ludwika Gąsiorowskiego na język polski przełożone. Należy ono niezawodnie do dzieł najuiyteczniejszych w swoim rodzaju i życzyćby należało, aby się w każdym majdowało domu, ile ie pielęgnowanie całkowite chorych w rozlicznych przypadkach dokładnie i jasno ułożone i cierpiącym nie jedne ulgę przyniesie, i osoby niosące pomoc cierpiącym w każdem niemal zdarzeniu objaśni, jak sobie postępować mają, a w wielu bardzo zdarzeniach, mianowicie po wsiach i miasteczkach, gdzie często dość długo na przybycie lekarza czekać trzeba, nie jeden nastręczy środek, który nieraz i życie chorego ocalić zdoła. Mówię to z prawdziwego przekonania i za szczęśliwego się poczytam, gdy się dzieło tak użyteczne ws zedzie upowszechni.
OBWIESZCZENIE.
W jesieni roku zeszłe małżonkowie StempDiak w Czarnotkach powiatu tutejszego przy kopaniu dołu w ogrodzie ich własnością będącym, znaleźli w garnku: i) 16 sztuk monety polskiej, 2) 669 sztuk monety polskiej, 3) 4 sztuki talarów hiszpańskich, 4) 6 sztuk półtalarów hiszpańskich, 5) 3 sztuki po jednej czwartej części talara hiszpańskiego, 6} 3 talary holenderskie, w wartości 206 talarów 6 sgr. Wszyscy niewiadomi właściciele powyż opi» sanych monet srebrnych wzywają się niniej8zem, aby w terminie na dzi eń 10. Lipca r. b, o godzinie lotej przed południem w naszej Izbie jpBtrukc)jnej przed Dr, M how Rad«$naznaczonym stanęli i jako właściciele znale» zionych monet wykazali się, inaczej z pretensyami swemi prekludowanemi zostaną, na późniejsze zaś wnioski względem wydania tych znalezionych monet wzgiąd wzięty nie będzie i z niemi podług prawa postąpi się« Szroda, dnia 30. Marca 1838» Królewski Sad Zi e m B K 0- Miej sk i.
Sukcessorowie zmarłego w dniu 13. Lutego 1830 w Kaliszu w Królestwie Polskim dziedzica dóbr Theodora de Boberfeld-Opitz pozostałość po nim między sobą dzielić chcą, i wzywąją zatem kredytorów Spadkodawcy swego, aby najdalej w przeciągu 3 miesięcy celem zaspokojenia swego pod adreeeem podpisanej współsukcessorki zgłosić się zechcieli, gdy wrazi e przeciwnym wskutek . 138 Tit. XVII. Części I. powszechnego prawa krajowego ii tylko pro rata pojedynczych sukcessorów trzy» mać się będą mogli. Poznań, dnia 19. Kwietnia 1838.
Kordula z Boberfeld - Opitzó w K rue g e r.
Miody, nieżonaty człowiek szlacheckiego rodu, posiadający naukę gospodarstwa i gorzelnictwa i chcący nabyć osiadłość wW. Xię« stwie Poznańskiem, zamierza wprzódy przyjąć w przeciągu czterech tygodni miejsce nie« płatnego ekonoma na wielkim folwarku. Zgłoszenia pod adresem H. v. B. przyjmuje expedycya gazet W, Deckera i spółki w Poznaniu.
Kurs papIerów 1 pieniędzy giełdy Berlińskie.
Sto
Na pr. kurant
Dnia 24. Kwhtnia 1838.
prC. papie- gotor mi wizn
Obligi długu państwa PI. ang, obligacje 1830. .
Obligi premiow handlu morsko Obiigi Kurmarchii z bież. kup.
Obligi tymcz. Nowej Marchii dL Berlińskie obligacye miejskie , Królewieckie dito , Elblągskie dito Gdańskie dito w T. · Zachodnio- - Pr. listy zastawne ListyzasL W. X. Poznańskiego , Wschodnio - PI. listy zastawne , Pomorskie dito.
dito dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Sztąskie dito ObI. zaległ, kap, iprC. Kur- iNowej - Marchiim% 103 65A WH 103A
102J 1021 64 {I 1021 1021 4 4 4 4 44
43J
100* 104 1001 IDO} 99 , 4 4 4 31 1001 4 1001 IJ 4 103i
103*
N owe dukaty.
90.1 2151 m,s 13e a
ISA 13 4
TM,....
Inne monety złote po 5 talarów Dus;Qnto, "",
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.04.27 Nr98 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.