GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.07.30 Nr175

Wielkiego

POZNAN

Xiestwa

G O.

K I

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółhi, - Redaktor: A. Wiinnowski.

JW 175. - W Poniedziałek dnia 30. Lipca 1838.

Wiadolllości zagraniczne.

p o 1 ska. Z "Warszawy, dnia 24. Lipca.

Ja. Xiężna Jejmość Warszawska d. 21. m.

b. wieczorem wyjechała do Rossyi.

F 2 a n c y a.

Z P ary ż a, dnia 19. Lipca.

Pana Armanda Laitego przewieziono onegdaj z Luxemburga do więzienia Conćiergerie, gdzie go różne osoby odwiedzają, które xv tym celu pozwolenie na piśmie otrzymały. Proces gazety T e mp s ponowi się, jak się zdaje, po departamentach w 100 pomniejszych wydaniach. Wszędzie bowiem wzywają gazeciarzy, którzy potępione artykuły z gazety powyższej przedrukowali przed policyą poprawczą. Spotkało to przynajmniej trzy gazety opozycyjne w departamentach północnych: Eeuil de Cambrai, Progres xv Arras i L i b e r a ł w Douai. O przyczynach pożaru, który teatr Vaudeville pochłonął, nie mamy dotąd pewnych · wiadomości. Zresztą teatr zabezpieczony a to nietylko W jednej kassie ogniowej, lecz xv wielu za summę w ogóle 400,000 frank. Wszakże szkodę cenią na 900,000. Dyrektor, Pan Etienne Arago, z podróży na wieś d'. 17.

rrarra właśnie w sam czas powrócił, abygmach cały ujrzeć stojący w płomieniach. Już się gorliwie zajęto uprzątnieniem gruzów. Wiadomości o pożarze w Kahira bardzo s<j sprzeczne i zdaje się, jakoby pierwsza piszących trwoga rzecz całą nieco przesadziła Listy z Alexandryi z dnia 27. Czerwca zamieszczone w S e m a p h o r e zapewniają, że straty, ponoszone przez tę klęskę ze strony kupców, nie są tak ogromne, jak z początku sądzono; większą część magazynów jeszcze dość rychło wypróżniono a towary uratowan o; zresztą łatwiej było ujść ognia, aniżeli złodziei. Xiąźę Sussex wczoraj wieczorem z Londynu tu przybył. Z dnia 20. Lipca.

Xiążę Nemourski w środę d. 18. wieczorem przybywszy na statku «Magnet« po Ugodzinnej przeprawie do Boulogne, stanął wczoraj po południu w Neuilly, gdzie obecnie cała rodzina królewska zgromadzona. Brygadyer Aristazabal od głównego sztabu Generała Espartery, stanął wczoraj W Paryżu; ma on podobno ważną missyą do Ministeryum francuzkiego sobie poleconą. W zbrojowni Tulońskiej dnia 14. ogień wybuchnął, który jednak wkrótce przygaszono. Zresztą pracują tam z nadzwyczajną gorliwością i widać, że wielkie przedsiębiorą uzbrojenia. Rozkazy z Paryża droga, telegraficzną sztatach iie możności przyspieszono. Podobne rozkazy i do innych portów wojennych miały być wysłane. Przez Anglii} nadeszły tu wiadomości o blokującej porty mexykariskie eskadrze francuzkiej, sięgające do dn. 27- Maja. Przed Veracruzem stały 2 fregaty, 2 brygi i l skuner. Prezydent zażądał od kongressu nadzwyczajnego pełnomocnictwa, aby mógł wejść w układy z Admirałem francuzkim, ale pełnomocnictwa tego nie uzyskał. Znikła więc nadzieja przyjacielskiego załatwienia sprawy całej, i obawiają się, ieby Admirał pogróżki swej nie spełnił, Veracruzu nie bombardował i twierdzy SL Juan d'Ulloa nie zabrał. Wyznaczono w Mexyku na dowóz żywego srebra podczas blokady wysoką nagrodę. Wewnątrz kraju wielkie ma panować nieukontentowanie. Santana znowu występuje; obywatele jj"'eracruzu w biedzie swo,ej jego o pomoc prosili. Mimo surowość i ścisłość zachowywaną pod względem blokady, postępują jednak dowódzcy francużcy z statkami i okrętami innych narodów z największą względnością; Anglikom nawet pozwalają przybijać do brzegów. Bryg <<la Peyrouse« zabrał pod Tampico statek Konsula angielskiego, przewożący na swym pokładzie pieniądze do miasta, ale za pokazaniem podpisanego własnoręcznie przez Admirała świadectwa natychmiast go uwolnił. W porcie Sacrificios stało kilka przytrzymanych okrętów pod działami fregaty irancuzkićj ,,1 'Hermine« na kotwicy. Ostatnie wiadomości z Ameryki południowej Moniteur Parisi en w ten sposób prostuje, że blokady Buenos-Ayresu jeszcze nie cofnięto, kiedy oświadczenia Gubernatora Rosas na wydane ze strony francuzkiej propozycye za niedostateczne uznano, że jest wszelako sprawiedliwa nadzieja, iź kroki nieprzyjacielskie wkrótce końca swego dostąpią. A n g 1 i a.

W piśmie jednem Gazety Powszechnej z Londynu z d. 55. Lipca znajdują się następujące uwagi o nieporozumieniach między Anglią a Chinami: «Pogłoski o stanie handlu angielskiego w Chinach dosyć są od kilku miesięcy niepokojące, a teraz do tego doszły stopnia, że się Lord Paknerston ujrzał w konieczności ogłoszenia depeszy, podług której Admirał angielski, dowodzący łlottą na morzu indyjskićm, zamierzył sobie do Kantonu popłynąć w celu bronienia interesu handlu angielskiego. Lecz to mało tylko stan kupiecki zaspakaja, bo Admirałowie nie bardzo są pożądanymi pośrednikami. Admirał znajdzie

Ul;

*v Kantonie u-wszystkich europejskich kupców największe oburzenie przeciw Chińczykom, i nie będzie mu zbywało na doradzcach, podających mu sposoby, w jakie najłatwiej ogniem i mieczem rozumu ich nauczyć może. Nieszczęście, jakie flolta europejska na Chiny ściągnąć może, nie da się także obliczyć, i większe zapewne będzie, niżeli to Cesarz przewidzieć potrafi. Może ona chińskie miaslo wo dne, okrywające rzekę w przestrzeni 2ch godzin gęs emi okrętami, domy na sobie mającemi, i t)lko wąski przesmyk między temi żostawiającemi, spalić, wielkie miasta nad wybrzeżem ws> hodniem zburzyć, handel zbożem i solą wzdłuż całego wybrzeża zatamować, prowincyą Pokien, maiącą 20 milionów ludności a za mało zboża do wyżywienia tyc .że, ogłodzić i nawet do buntu znaglić, - słowem, jak daleko tylko okręty Admirała zasięgną, może bez najmniejszej przeszkody wszystko zniszczyć i zburzyć. Lecz prawie jest do wiary niepodobnern, żeby się za dni naszych coś podobnego wydarzyć miało, aby wymódz przemycanie trucizny. Admirał może BoccaTigris opasać i cały zagraniczny handel chiński zatamować, co w Kantonie i okolicy wielką nędzę a w prowineyach herbatę wydających rozruchy wzniecić może. Ale z drugiej strony nie potrafi Anglia długo zamknięcia handlu herbatą -wytrzymać, a wątpliwości na wszelki przypadek ulega, czyli się dwór pekingski da środkami takowemi zmusić. Działał on dotąd ciągle w tej sprawie przeciw swemu własnemu finansowemu interessowi i podług swoich zasad; moralność przynaj - mniej zawsze na jego jest stronie, a podług wyobrażeń Chińczyków także i prawo narodów, - a tak przypuścić należy, że opinia publiczna w Chinach opór jego popierać będzie.« Z Londynu, dn. 18 Lipca.

Niesie pogłoska, że Hr. Durham od rządu 3000 ludzi wzmocnienia zażądał; stąd wyprowadzają wniosek, że się naprzeciw stronnictwu rewolucyjnemu w Kanadzie nie czuje dość mocnym; inni rozumieją, że się obawia wybuchu' wojny z Stanami Zjednoczonemi, mimo wzajemnych przyjaźni zapewnień i mimo tej okoliczności, że uzbrojoną wspólnie przez ot a rządy eskadrę przeciw bandom rozbójniczym na wodach nadgranicznych, pod rozkazy angielskiego Kapitana Sandom stawiono. Zresztą z strony rządu angielskiego zachowują największą względność i dyskrecyą. naprzeciw Stanom Zjednoczonym i nawet do tego stopnia pobłażanie posunięto, że dziewięciu Amerykanów na Pele-Island z bronią; w ręku w -walce przeciw Anglikom ujętych, a którzy w Wyższej Kanadzie jako rozbójnicy jennych ogłoszono i od tego processu uwolniono, lubo w tym razie podług prawa narodów ani mowy być nie mogło o więźniach wojennych, kiedy Anglia z Stanami Zjedndczonemi wojny wcale nie prowadzi. Właśnie wyszła broszura pod tytułem: «Angielska dyplomacya, przez sprawy "Vixena" wyświecona; odezwa starego dyplomata do kupców W. Brytanii« - Times korzystając z tej okoliczności, znowu oklepaną tę sprawę rozbiera i zarzuca Lordowi Palmerstonowi, źe pod błahym pozorem, od lat ośmiu handel Anglii z wybrzeżem czerkaskim tamuje, lubo tam przeszło 4 miliony kupuiących się znajduje i przez kraj ten prosta dla Anglii dr,oga do morza Kaspijskiego i w głąb Azyi. Żałuje (T im e s ) , źe większość Izby niższej polit\kę takową pochwaliła i pytanie podaje, azali Xiąźę Wellington w Izbie wyższej, w której kraj jedyną jeszcze pokłada nadzieję, źe sprawę tę sprostuje, powtórnie za Ministrami się ujmie i ich od zguby ocali, która dla nich nieuchronna, kiedy korzyściom kraju uszczerbek przynieśli i takim sposobem dwa inaczej sobie zupełnie przeciwne stronnictwa (Torrysów i Radykalistów) sami przeciw siebie połączyli. Biskup Londyński, jeden z naj sławniej szych jeźdźców naszych, wczoraj z koniem upadł i obojczyk sobie złamał. Według. dziennika Courier ma istnieć nieporozumienie między Królem Hanoweru a cięciem Cambridge, jednak nie z politycznych powodów, tylko ztąd, źe Xicciu brat jego odmówił swych dawnych apparatów W pałacu Kew. Pan Philarete Chasler, znajdujący się w orszaku Marszałka Soult, otrzymał zlecenie od Ministra Oświecenia Publicznego, Pana Salvandv, do wygotowania rozprawy o stanie uniwersytetów w Oxford, Cambridge, Londynie i Edinburgu. Morning-Cnronicle zawiera, źe Lord Brougham podczas obrad dnia 12. m. b. w Izbie Wyższej względem iflandzkiego municypalnego bilu rtie wiedział -wcale co miał począć z niespokojności, gdyż mu zbywało na okazyi wylania swej żółci na Ministów, którym nie może przebaczyć, źe go na nowo nie umieszczają, czego ci, mu niewierząc uczynić nie mogą. Hiszpan l a.

Z M a d r y t u, dnia 11. Lip ca.

Ayuntamiento w Madrycie ma mieć zamiar proszenia w adressieKrólowej o rozpuszczenie teraźniejszego Ministeryum. Zdaje się, że Ministrowie podobnych środków i z prowincyi

się spodziewają i dla tego polecili Szefom politycznym, aby ci używali wszelkich w mocy ich będących sposobów, końcem zapobieżenia podawaniu takowych petycyi. Dziennik Bons-Sens odebrał od swego korespondenta z Madrytu doniesienie, ze w Maladze powstanie -wybuchło i GenerałKapitana Palareę zamordowano. Tó się zaś do powstania tego przyczyniło, źe obydwaj exdeputowani Pascual i Escalante w więzieniu umarli. Lud bowiem sądził, źe ich otruto, i żądał, aby ciała ich otworzono. Gdy Generał Kapitan tego uczynić nie chciał, porwali się mieszkańcy do broni; Generał Palarea chciał się ucieczką ocalić i już był przy bramie, gdy go żołnierze, co się z ludem połączyli, poznali i zamordowali. Wdzieranie się francuzkich władz w prawa Hiszpanii narobiło w tych dniach w kwaterze Don Carlosa -wiele hałasu i jeszcze nie wiemy, jak się to zakończy. Dolina Andorre od niepamiętnych czasów przestawszy być jabłkiem niezgody Prancyi z Hiszpanią, została uznaną od czasów Ludwika skromnego za kraj neutralny, nad którym zarazem Prancya i Hiszpania pewien rodzaj opiekuńczej władzy wykonywały. Obadwate kraje utrzymywały sędziego miejscowego, który wprawdzie w ich imieniu wyrokował, wcale jednak żadnej władzy administracyjnej nie posiadał, a ta raczej była attrybucyą jednego syndyka, wybieranego przez samych mieszkańców tej doliny. W czasie wojny Prancyi z Hiszpanią, okrąg tej małej niby rzeczypospolitej był zawsze szanowany i za neutralny ogłaszany; i równie wojna drugiego roku francuzkiej rzeczypospolitej, jakoteź i Napoleon nic w tern nie zmienili. Taż dolina także i w roku 1822 podczas wojny pozostała "nietykalną. Teraz jednak rząd irancuzki nie chce uznawać tych dawnych raw i usiłował dolinę rzeczoną uważać jaoby należącą do Departamentu de l ' Arriege. Z dnia 14. Lipca.

Odkryto tu spisek karolistowski, który dzisiaj wieczorem wybuchnąć miał. Głównego sprawcę tego spisku,* Don Jose Ortiz de Velasco, jego żonę, dwóch agentów i wiele innych w zamachu tym udział mających osób do więzienia wtrącono. N a siedzibie wiejskiej Hrabi Cuba, przed bramą segowijską, zabrano mnóstwo strzelb, pistoletów, dzid, szabli, nabojów i t. p. Z nad granicy hiszpańskiej.

(Dzienniksporów.) - Donoszą z Bajonny pod d. 14. Lipca: »Wojska krystynistów i karolistów zebrały się pod Estellą. Generał Marotto pragnie bitwy, podczas gdy Hrabia Luchana zaprzestaje na uważaniu nieprzyjaciela, kać biegu wypadków w Aragonji, gdzie po przybyciu Generała Pardinasa juź się działania wojenne rozpocząć musiały, Ważną to jest naturalnie dla karolistów i ich Generała rzecze, dokazać, co pomyślnego, aby odwagę żołnierzy nanowo obudzić, bo klęska pod Penaceradą tak szkodliwy w moralnym względzie wpływ na karolistów wywarła, że wiele batalionów, a mianowicie nawarskich, całkiem się rozprzęgło. - Nadeszło tu njeco pieniędzy dla Don Carlosa j zrobiono kilka tysięcy par płóciennych pantalionów na jego rachunek i luż je po większej części przez granicę przeprawiono - - Karoliści zaniechali prawie całkiem dalszego opasywania miejsc zajętych przez krystynistów. Don Carlos zezwolił nareszcie, aby cołnięto wydane przez niego w tej mierze surowe rozkazy, ponieważ te powszechną niechęć w kraju wzniecały. Infant Don Sebastian, który się przy tej i każdej innej sposobności przeciw okrutnym środkom, nastręczanym przez doradzców wuja swego, oświadczył, ciągle w oddaleniu od głównej kwatery zostaje. - Generałowie Zariategui, Elio i inni dowódzcy ciągle jeszcze siedzą w więzieniu, i jużby ich niezawodnie dawno rozstrzelano, gdyby orężowi Don Carlosa zwycięzstwo sprzyjało. - Munagorri nieustannie wojsko swe porządkuje. Przedsięwzięcie jego, któreby bez pomocy Anglii już dawno było spełzło na niczem, może się stać bardzo ważnem, jeżeli tylko dobry kierunek weźmie, a mianowicie, jeżeli wojsko Królowej \v Ąragonii korzyść jaką odniesie. Temto walka będzie rozstrzygnięta. Zwycięztwo Generała Oray większe zrobi wrażenie w głównej kwaterze Don CarJ osa, aniżeli tam, gdzie odniesione będzie. - O wzorowej karności wojska Królowej jeden tylko teraz głos słychać, i trzeba to za wielką poczytać zasługę, że żołnierze ci, czwartą tylko część należącego im się żołdu pobierający, z instynktu niemal w kluby karności ująć się dali. Generałowie także i oficerowie na pochwałę zasługują i gazeciarze nawet już ich prześladować zaprzestali.« Korespondent bajoński donosi Gazette de F r a n c e, że Don Carlos dnia \ % Lipca opuścił jilorio i udaje się do Estelli, aby być svviadkiem boju" na jaki się tam zanosi. Podług Indicateur de Bordeaux postanowił Munągorri stosownie do rady mocarstw, wpływających do traktatu poczwórnego przymierzą, samych tyjko Hiszpanów do swego korpusu przyjmować. T e n że sam dziennik donosi, że Pułkownik Wylde

towarzyszył Generałowi Jauregujemu, jadącemu do Sarre dla obejrzenia korpusu tego. Donoszą z Bergi (Berga) w Katalonii z dn.

12. .Lipca: "Hrabia d'Espagne w pierwszych dniach miesiąca b. tutaj przybył. Wszedł do miasta pieszo. Objąwszy już nazajutrz urząd General-Kapitana, ogłosił w imieniu pana swego, Don Carlosa, że każdy mieszkaniec albo oręż jąć, albo z miasta wynieść się powinien. Potem odbywszy przegląd kilku batalionów wydał rozkaz, aby w osadzonej przez karolistów części Katalonii nabory do wojska rozpoczęto. Kto służyć nie chce, może przed losowaniem summa 30 piastrów i 6 strzelbami się wykupić; kto zaś po losowaniu i jeżeli na niego los padł, uwolnić się życzy, 100 piastrów płacić i 10 fuzyi dostarczyć powinien. Takim sposobem zbierze wkrótce przynajmniej 3000 ludzi i znaczną summę pieniężną. Wszyscy uczuli już obecność l>enerał Kapitana; wszędzie widać gorliwość w" pełnieniu jego rozkazów i uleganie ludu. Wiadomość o przybyciu jego sprawiła w Barcelonie nadzwyczajne wrażenie. Baron Meer, zawdzięezaiący swoje karyerę wojskową Hrabiemu d Espagne i wiedząc dobrze, czego się po nim spodziewać ma, postanowił nie dać mu tyle czasu, aby rząd karolistowski w Uerga mógł uorganizować. Uzbraja się -więc gorliwie w zamiarze uderzenia na Bergę, ale tam zapewne do upadłego bronić się będą. " Szwecya i Norwegia.

Z Sztokholmu, dnia 20. Lipca.

Wczoraj znowu były zaburzenia w dzielnicy stolicy Sodermalm. Powybijano okna w ratuszu i kuszono się nawet o wysadzenie bramy. Tego albowiem dnia znajomy Crusenstolpe, skazany na uwięzienie, z powodu nadużycia wolności druku, do twierdzy miał być odprowadzony; aby więc temu zapobiedz, wichrzyciele spokojności motłoch zgromadzili, wmawiając weń, ze się na ratuszu pali. Wojsko natychmiast wystąpiło, ponieważ jednak pospólstwo kamieniami rzucać zaczęło, żołnierzom rozkazano nabić broń i wszelką zaczepkę serio odpierać. Dano więc ognia; dwuch ludzi legło na placu i wielu odniosło rany; motłoch następnie się rozproszył i spokojność przywrócono, ale w innych* dzielnicach miasta -wrzawa djugo jeszcze trwała i wszędzie rozlegały się okrzyki: »Niech żyje Crusenstolpe!« Dzisiaj wydano proklamacyją Namiestnika, w której surowo obywateli do utrzymania spokojności wzywa, ozwajtarya. Z L uz e rn, dnia 17. Lipca.

(Gazeta bazYhjska.) - Stronnictwu szpono rozruchy; Już w niedzielę, czwartek i sobotę nacierano i znieważono w Kiissnacht zwolenników stronnictwa rogowego. Ale główną uwagę swoje zwróciło stronnictwo od niejakiego czasu na obwód March. (TaKHe Prezes Związku już przed dwoma tygodniami zwracał na to uwagę, na co»się w tym obwodzie zanosi.) W niedzielę dnia 15. Lipca przybył Landamman Schmid do Lachenu. Miejsce to zamieszkane jest po większej części przez mężów z stronnictwa szponowego. Ci tedy, rozjątrzeni, podług podania mężów z stronnictwa szponowego, grubi.ańskiemi słowami Schmida, podług innych bez najmniejszej, przyczyny, zaczepki szukając wielki krzyk rozpoczęli przed domem zajezdnym, w którym Schmid stanął i odgrażać zaczęli. Niezadługo zbiegli się z innych gmin mężowie szponowi i rogowi. Szponowi rzucili się na oddział rogowych, jednego z nich zabili, a trzech (między tymi Landammana Bruhi) ciężko ranili. (Podług innego podania miał nawet jeden mąż szpono wy, Kapitan Kno bel, paśdź ofiarą wściekłości swych własnych ludzi.) W Einsiedeln uderzono dnia 16. zrana na trwogę w dzwony i wypróżniono zbrojownią, aby się połączyć z szponowcami w Marciiu. W Schwyzu jeszcze w poniedziałek zrana panowała spokojność.

IłJ]J]J]*r«MJ]* 1 MI

ROZlllaite wiadolllości.

N ap o mknie nie o t eg o ro c z nej wystawie malowideł w ratuszu Warszawskim. - Warszawa, d. 20. Lipca. - Ktokolwiekbądź mniej lub więcej zna malarskiej nauki prawidła, i miał sposobność widzenia obrazów pęzła znakomitych mistrzów; kto częstszem porównywaniem utworów sztuk, co do ich między sobą różnicy i zalet, zdolny jest przyzwoicie je ocenić; ten zapytany, co rozumie o malowidłach na wystawie? bez wątpienia następne otworzy zdanie, jeśli tylko stronnością powodowany nie będzie: Portrety Pana Kokulara, okrom uderzającego podobieństwa, są niezaprzeczonem świadectwem, że ten artysta pojął i zgłębił zasady swej sztuki, i przy swym niepoślednim darze, umiał z nich w doświadczeniu korystać. Poprawność wielka rysunku, śmiałość rnęzka w granicach i pewność pęzla, koloryt ujmujący, toż, zachawana w nim zgodność (harmonia), są dowodem, że P.Kokular z pożytkiem dla sztuki w naszym kraju i przyjemnością rzetelną dla miłośników malarstwa, w obranym przez siebie zawodzie, pracuje, - P.Pąbrowski, któ

ry posiada rzadki dar kolorytu i nadania światło-cieniu, jakto w portrecie Belizara szczególniej okazał, znaczny już stopień w przybytku sztuk pięknych zajmuje. JNiepłonnąmamy otuchę, iż ten zwolennik Rembrandta, pozbywszy się nieco zaniedbania, jakie w rysunku jego dostrzegać się daje, stanie nader wysoko. Bez wątpienia, rzuty czyli zakreślenia ogólniejsze śmiałe i razem dokładne świadczą o biegłości mistrza; lecz kto zawcześnie na to się kasa, bez poprzedniego umocnienia się w rysunku, ten zaiste później ową niepoprawność z trudnością i to nie zawsze będzie mógł pokonać; czem wszakże jest zrąb w budowli, tern w malowidle jest rysunek: gdy te są złe, jedno i drugie dobre być nie może. - Portrety PP. Sikorskiego i Chojnackiego każdemu się podobają. Staranność co do rysunku i na wodzy trzymany pęzel, jawnie nas przekonywają o sl}romnem tych malarzy o sobie rozumieniu. Smielej tylko Panowie! nie upadajcie w nadziei, pracujcie z lepszą o sobie otuchą, a powszechność nasza prędzej lub później zdolność i usposobienie wasze pozna, i was samych, jak przystoi, oceni. - Co do portretów P. Phanhausera, tu w rozmaitej postaci na odzieży wyszywania lśniące, znaki dostojeństwa, guziki i wzorzyste robótki na żeńskich ubiorach, są z zadziwiającą troskliwością, dokładnością i pracą oddane. Wygładzenie zaś całego obrazu do takiego stopnia posunięte, ii. mu w tero rzadko wyrównać kto zdoła. - Wykończenie w portretach, a osobliwie żeńskich, z umiarkowaniem zachowane, nietylko naganne nie jest, ale owszem potrzebne. Jeżeli jednak aż do pieściwego wymuskania przebiera się miarę; jeżeli na tern całą malarz doskonałność swą zakładając, od światła do cieniu (dwóch rzeczy sobie przeciwnych) niebacznie przechodzi i znosi granicę gdzie się jedno kończy a drugie zaczyna; jeśli nie wydaje płaszczyzn, jakie ma koniecznie każdy przedmiot w każdej ze swych części, lecz wszystko bez rozeznania łączy i zaokrągla; natenczas, o! mistrzu mój mi ły! gawiedź złudzona gładkością pęzla, two« ję robotę pochwali, a świadomi żałować cię będą. - Portret pęzla P. Lampiego snadnie nas przekonywa, iz wykończenie, do pewnego stopnia połączone ze znajomością sztuki, zawsze się oku nader podoba. - Widoki P. Zalewskiego, a nade wszystko wnętrza świątyń w czarującym kolorycie, zajmują odwiedzającą wystawę powszechność. Zaprawdę miło być świadkiem, kiedy prawdziwa zdolność i niepowszednie usposobienie, zasłużone odbiera pochwały. - Obrazy P. Suchodolskiego, co do układu, poprawności rysunku i ko Zyczyćby jedno należało, aby artysta więcej usiłował nadawać bryłowatości osobom i innym przedmiotom, );kie wyraża; tudzież aby pczel jego więcej był śmiały, bujny i pełny. Wtedy jego obrazy nie miałyby podobieństwa do kolorowanych rycin, iie teraz zbliżenie to samo się nam mimowolnie nastręcza, zwłaszcza bacząc na wydane z nieleniwa starannością wszelkie drobnostki w ozdobach odzieży, rzędów na koniach i broni wojowników. - Ile wnosić można z tego cośmy widzieli, młody zwolennik sztuki malarskiej, P. Brodowski, niepos'ednie w rzędzie artystów zajmie z czasem miejsce; jeśli go powołanie w przyszłości od poświęcenia się malarstwu nie odwiedzie. W ogólności malowidła, o których się wyżej namienito, i te, o których dla krótkości zamierzonej, jesteśmy zniewoleni rzemuczeć, są widoczną skazówką, ze sztua malarska znaczne dziś u nas czyni postępy, i że się wzniesie z czasem na wyższy szczebel doskonałości, ile się tego z pociechą' rzetelną spodziewamy i pragniemy. M. B. " Piszą z Wiednia pod dn. 25. Cerwca. »Gallicya wkrótce obdarzona będzie instytucyn bardzo dla tego kraju ważną i potrzebną. Za dozwoleniem Cesarza Jmci będzie we Lwow i e założony Bank hypoteczny.« Pan Tomasz Wicham we Prancyi pracuje nad zastosowaniem pary do rozmaitych robot; machina przez niego wynaleziona ma kopać kanały i rowy, plantować ziemię pod drogi proste i żelazne, i bez rydła i motyki wyrównywać wielkie przestrzenie ziemi. N a dzień ta machina może wydobyć 150 000 stop sześciennych ziemi, czego ledwo dokazać może 5000 kopaczy. Czterech tylko ludzi potrzeba do wprawienia jej w działanie i kierowania. Środek ten daje /0 oszczędności w porównaniu z dotychczasowemu Odkryto ostatniemi czasy w okolicach Rzymu wspaniałe łaźnie starożytne, ozdobione licznemi kolumnami. W jednej z łazien z marmuru białego znaleziono dwie sofy, wielką Wazę bronzową, i kilkaset lamp.

Donoszą z Drezna, że wdowa sławnego Web e r a dała się nakoniec namówić do wydania na świat nieznanych dotąd dzieł muzycznych swego męża. Lekarz jeden z No wego- Yorku pisze w dzienniku Silliman, źe d. 28. Stycznia b. r. podczas ukazania się zorzy północnej nadzwyczaj świetnej, dama jedna, znajdująca się w towarzystwie, została tak mocno naelektryzoW anę, źe kiedy się dotykała innych osób, z palców jej wychodziły spore iskry. Własność ta nie ustała z zagaśnieniem zorzy północnej,i trwała kilka miesięcy, podczas których dama była ciągle w stanie elektrycznym i wydawała iskry za dotknięciem przewodnika. To stało się bardzo' prżykrćm, bo nie mogła się niczego metallicznego dotknąć, nie doświadczając wstrząśnienia, które towarzyszy iskrom. N ajprzyjemniejszym temu zjawisku warunkiem była temperatura od 20 do 25 + ciepłomierza stustopniowego, umiarkowane użycie ruchu i przyjemne towarzystwo. Stan ten znikał w temperaturze zero, i w przestrachu. Kiedy była sama, zajęta czytaniem przed kominkiem, z nogami opartemi na żelaznej kracie, dama elektryczna dawała od 3 do 4 iskier na minutę; w najprzyjazniejszych okolicznościach, wychodziła z nie) co sekunda iskra, którą można było czuć i widzieć. Mogła nabijać elektrycznością inne osoby, które, będąc osamotnione, wydawały też iskry. Ażeby się upewnić czy nie przykłada się do tego natura odzienia, próbowała nosić zamiast jedwabnych, tkanie wełniane i bawełniane, ale to bynajmniej na stan jej nie wpływało. Dama ta ma około 30 Jat wieku, prowadzi życie siedzące i jest słabego zdrowia; cierpiała dawniej przez lat 2 na rumatyzm ostry i na affekcye newralgiczne, ze szczególnemi symptomatami. /'- Piszą z Ajaccio (w Korsyce) pod dniem 16.

Czerwca, źe sławny bandyta Rinaldo Pranchi de Moriani, który piętnaście zabójstw i wiele innych zbrodni popełnił, ón. 8. t. mieś. został zabity. Otoczony w jednym wiejskim domu przez oddział żandarmów, jeszcze się bronił i dwóch żołnierzy zastrzelił, ale sam nakoniec poległ rażony kulą od dowodzącego oddziałem oficera. Dominik Bałaś, trzymany w domu waryatów w Auch, o którym przed niejakim czasem donieślimy źe 74 dni przeżył bez żadnego pokarmu, dotrwał w tym stanie do 87 dnia, w którym niepojętym sposobem potrafił, mimo ostatecznego wycieńczenia, umknąć, przelazlszy przez wysoką ścianę. Dostawszy się na wolność Balas udał się do domu swego ojca, gdzie go zastano pożerającego z niewypowiedzianą chciwością przygotowaną na obiad supę. Ojciec postanowił nie oddawać go więcej do domu waryatów. K Ostatnimi czasy dawano poraź pierwszy w Berlinie, na teatrze K6nfgstadt operę P a u s t G6thego, urządzoną na scenę z muzyką ś. p.

Xiccia Antoniego Henryką Radziwiłła. Dostojnykompozytor, przez skromność niechciał , iżby za życia jego była grana publicznie. Muzyka ta jest jedną z najwzniośle(szych, bardzo się publiczności podo bała; uwertura, 2gi chór trzeciego aktu i finał, na powszechne żądanie były powtórzone. letnich daremnych umiłowaniach, klórym całe swe mienie poświęcił, zdołał nakoniec urządzid machinę swego wynalazku do przędzenia lnu, przedstawującą największe korzyści. Machinata, obracana przez dziesięcioletnie dziecko, wyprzedza w przeciągu dnia tyle nici, na ile potrjebaby t r z e c ł i s e t prządek. Kupiec jeden angielski otiarował wynalazcy 60,000 marków, za jego odkrycie; Pan Griuim ich nie przyjął.

Stan dzisiejszy Grecyi. Podróżni powracający z (.-.recyi przywożą o nIeJ nader smutne .wieści. .Nieszczęsne wyobrażenia zniszczały jej pomyślność w samym zarodzie. Oto co opowiada Pan Slade, który b)ł w roku przeszłym w Nauplii iwAtenach, dwóch stolicach nowej Hellady. »Jeżeli cudzoziemiec wstąpi na brzeg w Nauplii, dziwi go widok nieczystości i zniszczenia, które ze wszech stron wzrok jego uderzają. Tani mówią mu zaraz: "Ależ proszę pomyślić, ile ci nieszczęśliwi wycierpieli w czaaie.rewolucyi! « Jeżeli on zrobi uwagę, że już lat dwanaście minęło od tej pory, jak Turcy wygnani z Grecyi, a 7 lat już Grecya jest niezawisłą, mówią mu znowu: «Dajcież czas tym nieszczęśliwym przyjść do siebie« Lecz czy liż sami tylko Turcy są przyczyną tego zniszczenia? Miejskie fontanny, domy przytułku dla biednych i inne dobroczynne zakłady zaniedbano i zniszczono jedynie dla tego, że były urządzone przez Muzułmanów. Co się tycze meczetów, w głównym z nich w początkach rewolucyi zbierało się zgromadzenie naro dowe, a kiedy miasto zostało zajęte przez Francuzów, obrócili oni meczet w salę tańca. Po nastaniu rejencyi, meczet ten doznał jeszcze jednego przeobrażenia i stał się miejscem posiedzeń sądu. Turcy, podbijając chrześciańskie ziemie, nigdy nic podobnego nie robili: obracają oni kościoły na m e c z e t y, na znak tryumfu swoj ej religii, lecz nie zakładają w nich kawiarni. »Trudno pojąć dla czego Ateny przeniesiono nad N auf >li ą , kiedy ta daleko jest dogodniejszą na stoicę? N auplia ma trzy ważne korzyści nad Atenami: obszerny port, silną fortecę i miasto zupełnie wykończone; to prawda, że w dosyć złem położeniu, lecz to łatwo można poprawić. Powiadają, źe w Nauplii złe powietrze i mało miejsca. Pierwszą z tych niedogodności łatwo usunąć przez osuszenie i uprawę równiny, ażeby zniszczyć i drugą, trzeba tylko znieść fortyfikacye, zrobione dla o brony, a teraz zupełnie bezużyteczne dla tego, źe eytadella Palamita panuje nad calem miastem. Liczne kawiarnie, traktyery, »zynki i inne podobne mIeJsca, jawnie dowodzą, źe w Grecyi Anfls;aAł Ai llY A PAoI ZA ą g eAk Ar eAc YA }9. lresztą widać ! Co, nn A' ch i esz cze oznakach. Z miasta idzie jiedcna iy1ro droga i to nie więcej alTna milę* kiedy dwór przebywał w Nauplii dro»a ta b y!a n1i1eiJftąIł, o iullC\; tPku elwlpaź.cfh1i. i jeźdcami. Bojar grecki przejeżdżał się w swoim angielskim faetonie, sam się powożąc. Dyplomaci czasami obiadowali jedni u drugich, a raz na tydzień modny świat zbierał sit na wieczór u Hrabiny Arm an s p e rg . Jej córki były prawdziwym darem dla Grecyi. Dwie starsze, dziewice, które nie miały tam rywalek w ukształceniu, a talentami i pięknością przechodziły nawet (ireczynki, poszły za mąż za dwóch-braci Kantakuzeno, synów Xiccia tegoż nazwiska. N a nieszczęście jedna z nich umarła w kilka miesięcy po ślubie, »W N auplii jest kilka magazynów zangielskiemi i francuzkiemi towarami, wystawionemi po europejsku; lecz zdaje się, źe Grecy więcej mają upodobania w sposobie rozkładania i przedawania towarów na sposób turecki. Wnazwaniach niektórych ulic widać chęć pochlebienia znakomitszym ludziom; taknaprzykład: są tam ulice Hejdekera, Maurera i inne. Czyliź nie sprawiedliwiej byłoby nazwać którą z nich uhcą Bajrona? Król mieszkał w dosyć pięknym domu; przeciw rezydencyi jest odwach, u drzwi leży lwica na łańcuchu. N a nowym dworze zaprowadzona dosyć niewłaściwa etykieta europejska. Grecy zupełnie jej nie rorumie,ą i przyjemniej byłoby dla nich, żeby dwór choć cokolwiek stosował się do narodowych zwyczajów. Z resztą wszystkoby może poszło inaczej, gdyby się tu nie wmieszała znakomita maszyna rewolucyjna, którą zwano rej e n c t we m, Czyliź to nie dziwna, źe w królestwie tak nowem zaprowadzona gilotyna! Powiadają, ie w Grecyi chcą także ustanowić sąd przysięgłych, to byłoby wielkiem nieszczęściem dla całej krainy, gdyż przysięgli nie przedstawiają żadnej o brony niewin - nośi i, ani żadnej poręki za karę winnego, tam, gdzie spotykają się fałszywi świadkowie, a w Grecyi na nich nie zbywa. Sędziowie otrzymujący przyzwoitą gażę, są najlepszymi o brońcami niewinnego i najpewniejszymi stróżami powszechnego porządku. Lecz niebaezność stara się wszędzie -wprowadzać to, co istnieje wAnglii, zapominając, źe ustanowienia, które się nie zrodziły i nie wzrosły razem z narodem, podobnemi są do drzew przesadzonych z gorącej ziemi w zimną i odwrotnie; wicdnieją one, albo szkodliwe tylko wydają owoce. Francya przedstawia uderzający tego dowó d i trzeba być ślepym, żeby tego nie widzieć. «Prawda, iż dla niezawisłości i Wiary Chrystusa, naród wiele może poświęc . Tak Gmeqr; postąpili zmęztwem i sławą, lecz trzeba przyznać, źe drogo opłacili swoją niezawisłość. Turcy ich uciskali, lecz za to pozwalali korzystać z siebie, a to przecie czegoś warto. Teraz wszyscy się już na to zgadzają, źe vr rzeczywistych względach Grecy dużo stracili od czasu jak się wydobyli z pod panowania Turcyi. Odwiedźcie okrąg chrześciański w Turcyi: znajdziecie tam więcej gościnności, więcej uprzejmości, więcej przemysłu jak w niezawisłej i liberalnej Grecyi Jedna z przyczyn, dla których Turcy sprzeciwiali się oswobodzeniu Grecyi, była obawa, ażeby rajasy nie przechodzili do nowego państwa. Tego można się było spodziewać; tymczasem inaczej się pokazało. Chrześcianie przechodzą z Turcyi do Grecyi a z Grecyi do Turcyi. W ciągu trzech lat, od 1834. -do 18,36.. więcej jak sześćdziesiąt tysięcy osób wyszło z niezawisłej Grecyi. Pokqueville, Thiersch, Dodd, Ksimaird, Douglas, wszyscy zapaleni stronnicy nowych Hellenów wyznają, źe Grecy cieszyli się daleko lepszym bytem pod panowaniem tureckiem. (DalszY ciąg nastąpi. '')

DONIESIENIE TEATRALNE.

We wtorek, dnia 31. Lipca. Dziewiętnaste polskie przedstawienie towarzystwa aktorów Pana Raszewskipgo: "Zamek na Czorsztynie, czyli Bojomir i Wanda", opera w 2. aktach Hr. Krasińskiego, z muzyką K. Kur(1ińskiego. Rozpocznie "Wiedeńczycy w BerLinie", krotofila ze śpiewami w jednym akcie przez K, Holtey.

OBWIESZCZENIE.

Właściciel młyna nazwanego Proscklermuhle w powiecie Czarnkowski.m, J mci Schmidt, ma zamiar obok tegoż młyna tartak założyć, i doprasza się na ten przedmiot rządowego policyjnego konsensu. Wzywa się przeto niniejszem wszystkich, którzyby mniemali mieć prawo opozycyą przeciw temu założeniu czynić, aby swoje w tej mierze miewające powody do niedozwolenia w przeciągu ośm tygodni pod prekluzyą podpisanemu urzędowi Radzco-Ziemiańskiemu podali. He po uplynieniu pomienionego czasu na żaden przeciwny wniosek zwaźanem nie będzie, i raczej domagający konsens udzielonym zostanie, Czarnkowo, dnia 23. Lipca 1838.

Królewski UrzAd Radzco-Ziemianski.

OBWIESZCZENIE.

Prawo pobierania brukowego podług taryf przez Najjaśniejszego Pana pod dniem 16. Lutego 1830. r, potwierdzonych, od 1. Stycznia 1839. na jeden rok całkowicie albo częściowo najwięcej dającemu wydzierżawione być ma. Tym końcem termin na dzień 27- Sierpnia r. b. przed południem o godzinie 10tej w sali naszej sessyonainćj naznaczony został, na który chęć dzierżawienia mających niniejszem wzywamy. Warunki licytacyjne każdego dnia w Registraturze przejrzane być mogą. Poznań, dnia 17- Lipca 183S.

Magistrat.

Zmiana lokalu.

Mój handel piwa bawarskiego, który dotąd w starym rynku Nr. 70. znajdował się, przeniosłem w dom wdowy Pani IvOnigSDG Fjcer w starym rynku i narożniku Wronieckiej ulicy Nr. 91., gdzie dotąd był handel win Panów Domarackiego i Spółki, Poznań, dnia 28. Lipca 1838.

· J u 1 i u s z H e i n i s c h.

Pod Nr. 193. na S1. Marcińskie) ulicy położony dom z ogrodem jest z wolnej ręki do sprzedania. Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskie. .

Dnia 26. Lipca 1838.

Sto- Napr. kurant prC. papie- goło4 103 102J 4 1031 1021 66? 661 4 ¥ 1l 4 4 1031 103J 4 4 - 43* - 4 102 i 1001 991 1051 4 102 lJ " 99 i 4 4 IMA tóib 34 102 104J 4 M ** , 924 2 215 18* 131 Ę « i ł 13b 3 4

Obligi długu państwa .--. .

PI. ang. obligacje 1830.. .

Obligi premiow handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. Nowej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dno , Gdańskie dito w T. » · .

Zachodnio - PI. listy zastawne dito dito Listyzast. W, X. Poznańskiego Wschodnio - Pr, listy zastawne dito dito Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch; dito dito dito dito Szlaskie dito ObI". zaległ, kap, iprC. Kur- i No wej - Marchii ....

Frydrychsdory · , .

Inne monety złote po 5 talarów