GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.10.23 Nr248

Wielkiego

Xiestwa POZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: lI. Wamwwshi.

ajW 248. - We Wtorek dnia 23. Października 1838.

Wiadolllości krajowe.

z B e r l i n a, dnia 20. Października. Wyjechał: Generał-Major, nadzwyczajny Poseł i pełnomocny Minister przy dworze Król. Hanowerskim, Baron von Kani tz und Dallwitz, do Hannoweru,

WWIVHfWWVIUi

Wiadolllości zagraniczne.

Po Iska.

Z Kra k o w a, dnia 10. Października.

(Z"Gaz. Vossa.) - Pod względem popełnionego tu na agencie rossyjskim morderstwa (o którem juź w piśmie naszćm donieśłim), dowiadujemy się obecnie, ze studenta rodem z Galicyi, mającego lat 17, jako zabójcę wspomnianego agenta aresztowano. Podczas krótkiego śledztwa obźałowany, ani słowa prawie nie wyrzekłszy, niebu oddał ducha. R o s' s y a.

Z P e t e r s b u r g a, d. 29. Wrze śn ( 11. Paźdz.) Dnia 27- Września, wywieszona na pałacu Aniczkowskim chorągiew, obwieściła mieszkańcom Petersburga szezęśliwy powrót N. Cesarza Jmci. Wieczorem miasto było oświecone. Przez rozkaz dzienny Cesarski z d. 12. (24.) Września, J. K, W. Xiąię Fryderyk, syn X.

Karola, a wnuk Króla Jmci Pruskiego, zaliczony zostaje do pułku pieszego Xiccia Karola Pruskiego. - Wykreśla się ze spisów zmarły, Generał-adjutant, Generał-porucznik hrabia Nostitz. Przez Reskrypfa Cesarskie z d. 8. Sierpnia, mianowani kawalerami orderu Ś. Stanisława 2ejklassy: Biskup Kaliski i Kujawski JWJXdz Tomaszewski, Prezes Komitetu posiadaczy listów zastawnych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego Krempski, Dyrektor Wydziału ł)óbr i Lasów Rządowych w Kommisyi Rządowej Przychodów i skarbu Królestwa Polskiego, Rzeczywisty Badzca Stanu Łęski, Sprawujący obowiązki Prezydenta miasta "Warszawy, Referendarz Stanu Graybner i Gubernator Cywilny Lubelski, Generał-major Albertów. Przybyli do tutejszej stolicy: z Odessy, Poseł Francuski baron de Barante, z prowincyj: Geneiał - adjutant hrabia Wasilczyków 1. i Głównozarządzający Wydziałem Dróg Kommunikacyi i Gmachów Publicznych Generaładjutant hrabia Toll. Podług urzędowych wyrachcwań liczy się w Petersburga 3774 karet, 2565 koczów, 8363 dorożek i 10,519 sań j w ogóle 25,221 pojazdów i 30,254 koni. Z Bessarabii, dnia 1. Października.

(,Z gazet nkmiech.) - Uzbrajania wojenne raz bardziej do południowych się zbliża granic. Wielką liczbę dońskich Kozaków postawiono -właśnie na stopie wojennej i skoncentrowano, co jawnym dowodem, źe rząd nasz coś wojennego przedsięwziąść zamyśla. Dnia 20. Września flotta z 3ch okrętów liniowych, 5 fregat i 7 mniejszych statków, w ogóle więc z 15 żagli złożona, z Sebastopola wypłynęła, co wielkie sprawiło zadziwienie, ile ze o celu tej wyprawy żadnej nie miano wiadomości. Jedni domyślają się, że się do Czerkasy]' puści, ale zważając na ilość wielkich okrętów, których tam wcale użyć nie można, domysł ten sam przez się upada, drudzy tedy Z większe m twierdzą do prawdy podobieństwem, że celem tej flotty Trapezunt, kiedy Bossya wet za wet oddając Anglii, która Abushire zajęła, w Trapezuncie, skąd Czerkiesom amunicyi i innych zapasów dowożą, osadę założyć postanowiła. Hiszpan i a.

Z Barcelony', dnia 6. Października.

Nastąpi tu niemylnie groźne przesilenie.

Baron Meer nie będąc w stanie bronić prowincyi przeciw karolistom, zamknął się w harcelonie , ażeby anarchiści miasta tego nie opanowali. Jego 4000nemu wojsku na Wszystkićm zbywa. Ponieważ podatków nikt nie płaci a komunikacye przez karolistów przecięte, rozkazał więc, żeby każdy z tu przebywających cudzoziemców pod uniknieniem kary więzienia 500 piastrów do kassy publiczne; zapłacił. Dwóch Francuzów z powodu nieposłuszeństwa już przyaresztowano, za wstawieniem się wszelako Konsula l ' rancuzkiego znowu uwolniono. Jeżeli karoliści nadal dowozy przejmować będą i nie obwarowaną część miasta zajmą, a nareszcie i w Madrycie bunt jaki powstanie, to i tutaj spokojność zakłóconą a życie cudzoziemców na szwank wystawione będzie. Cabrera założywszy fortyfikacve pod Tortozą, przejście przez libro tamże sobie zabezpieczył a przygotowania, przez Hr. d'Espana w Berdze poczynione, dowodzą, źe karoliści coś stanowczego przedsięwezmą, B e 19 i a.

D Bruxelli, do, 8. Października, (Gaz. powsz, lipska.) i- Wyniesienie Arcybiskupa inecMińskiego na godność Kardynalska, nastręczyło Ministrom sposobność do wynurzenia całego swego przywiązania do hierarchicznej władzy. Wbrew jasnym stówom konstytucyi, polegając jedynie @a niektórych rozporządzeniach Konsulatu, przeznaczyli oni na podróż jego do Rzyiuu 45,000 fI. i rocznej pensyi 30,000 frankowy. Dzienniki libe

ralne dowiodły naocznie, jak nieprawne i rozrzutne jest postępowanie takowe, I ale ani organa ministeryalne, ani stronnictwa władzy duchownej nie poczytały obrony w tej mierze za rzecz potrzebną. Niektóre dzienniki twierdzą, źe Izba obrachunkowa protestowała przeciw tej uchwale ministeryalnej; lecz okoliczność ta nie potwierdza się i Izbom to rozstrzygnienie tej sprawy i obronę konstytucyi poruczono, a po tych nie wiele sobie obiecywać można; stronnictwo bowiem władzy duchownej, przewagę w Izbie mające, poczyta niezawodnie to naruszenie praw za hołd oddany ich głowie i bronić go będzie. - Od kilku dni bowiem mówią o wezwaniu, jakie Merode i Robiano do ludu belgijskiego wydać zamyślają, aby przybycie Kardynała Arcybiskupa uroczystością narodową uczcić; chcą nawet wybić medal na uwiecznienie pamiątki tak dla Belgii ważnego i zaszczytnego wypadku. Pogłoski o utworzeniu nowego biskupstwa w Antwerpii coraz się bardziej potwierdzają, a za przybyciem nowego Kardynała stronnictwo władzy duchownej niezawodnie zabiegi swoje powiększy. - W tej chwili panuje między tem stronictwem a liberalistami pewien gatunek zawieszenia broni; potrzebują się bowiem nawzajem. Władzy duchownej oddane dusze doznały przed kilku dniami wielkiego żalu. Bonawenturysta Eggermont, były Dyrektor jednej pensyi, potępiony został przeZ Trybunał za nierząd popełniany z swymi wychowańcami, Osoby poczytujące takich obłudników za potrzebnych do wykształcenia młodzieży, starają się zwykle wypadki takowe w niepamięci zagrzebać. Przy ciszy, panującej w życiu politycznćm, stara się stronnictwo liberalne o otrzymanie ostatecznego urządzenia szkół średniego rzędu (enseignement moyen.) Towarzystwo władzy duchownej posiada w tece Ministeryum projekt do prawa, który i tę gałąź kształcenia młodzieży w ręce jego oddać zamierza. Liberaliści domagają się zmiany planu tego i dla tego na następnem posiedzeniu niezawodnie do żywych w tej mierze przyjdzie sporów. - Niedawno temu dowiedziałem się od mężów, mogących posiadać dokładne wiadomości, źe Izby w połowie Października zwołane będą; a na każdy przypadek nie może tego Ministeryum nadal odwłóczyć, bo w drugi Wtorek w Listopadzie Izby same na mocy prawa samowładnie zebrać się mogą. Stronnictwo władzy duchownej w senacie oddawna już zostaje w ruchu, aby Barona Hassarta, Wielkiego Mistrza loży wolnomułarskiej, od krzesła prezesowskiego odstrychnąć, a miejsce jego dla Vilaina XIV. wyjednać. Z L u z e r n u, dn. 9. Października.

Langenthalski związek narodowy juź swoje nowe postanowienie do skutku przywiódł i wydał wezwanie do całego Związku szwajcarskiego względem przejrzenia Konstytucyi zwiąkowej. J estto publiczna odezwa do wszystkich rad mniejszych i -większych, w całej Szwajcaryi, a mianowicie do kantonów Bern, Zurych, Aargau, St. Gallen, Luzern, Thurgau i Bazylea. Wyrażono w niej miedzi innemi: »Miejsce układu panów i porozumienia się rządów związek ludtów i konfederacya obywateli szwajcarskich zająć powinny. Lud musi na wzór ojców naszych powrócić do związku, zastępcy jego muszą między władze związkowe być wprowadzeni, a ustawa związkowa musi na istocie związku polegać. Oto, czego potrzebujemy, co jest głównem naszem zdaniem. Inaczej nie ma żadnego ocalenia. Nie ustawiczna to zaciętość stronnictw wewnątrz krajn, ani też podstępne przemycanie nót z zagranicy grzębi nas, nie, byłyby one czczemi, gdyby haniebny dodatek do układu związkowego z 1815 I. nie był zmysłów naszych odurzył i rąk nie skrępował, i gdyby ta łatanina nie była przytułkiem i zbrojownią dla naszych wewnętrznych, a wyłomem dla zewnętrznych nieprzyjaciół. Nie możemy ani w pokoju i spokojności żyć, ani się też wśród wojny bronić, dopóki owa mora politycznej niewoli, ów wypływ wyrachowanego despotyzmu nad nami ciąży!«

» vwVwwtAww

ROZlllaite wiadolllości.

Z Poznania, - Donoszą z departamentu bydgoskiego, że sprzęt zboża w Wrześniu pomyślnie "wypadł. Także siewy już z początkiem miesiąca tego rozpoczęto, a miejscami połowę ich ukończono. Stan zdrowia był pomyślny. W ciągu tego miesiąca utonęło 5 dzieci, a robotnik jeden postradał życie przez zawalenie się rury w studni. - Dziesięć pożarów zniszczyło 7 domów, 16 chlewów, 4 stodoły, 1 spichlerz i 1 cegielnią, a 2 domy znacznie uszkodziły. Przy jednym Z tych pożarów gospodarz jeden tak się poparzył, że o życiu jego wątpią. Dwa z tych pożarów przypisują nieostrożności, a 2 z umysłu podłożono, ale sprawców jeszcze nie odkryto. 4Klassa wyrobnicza nie cierpi już nędzy z powodu nastręczającej się zarobkowości. Dobry zaś byt ogólny tylko zaprowadzenie leł,szego i wydoskonalonego gospo.d r twa ustaIc może, a takowe coraz bardzIej SIę wzmaga, gdy zwolennicy płodozmianu ciągle znaczne dobra zakupują. - Sprzęt jarzyn w ogólepomyślnie wypadł i zbiór kartofli jest obfity. filie żalą się jeszcze, żeby ozimina przez ciągłe deszcze ucierpieć miała, ale w sianie znaczną poniesiono stratę. Ze chodowanie bydła znacznie się wzmaga, dowodem jest zakupienie 46 koni dla wojska po 60-100 Tal, W bydgoskich miastach powiatowych Bydgoszczy, Szubinie, Wirzycy, Chodzieżu i Czarnkowie, zatem 18 więcej niż w zeszłym roku. Szczególniej dobre konie przedawano w Bydgoszczy i Chodzieżu, ponieważ wpierwszem mieście z 51 koni 14, a w drugiem z 30, 12 sztuk wybrano, mirno to, źe przez pomyłkę wiele dwuletnich koni sprowadzono. Choroba pyskowa i kopytkowa między bydłem prawie całkiem ustała. W Rybitwach, powiatu mogiłnickiego, wypadło 9 wołów na wściekliznę. - Rzemiosła po większej części W opłakanym są stanie. Chociaż zaś to w znacznej części zbiegowi okoliczności przypisać należy, przecież i na samych rzemieślników, nie dość wykształconych i obrotnych nie mała spada wina. Do prawdziwie zaś uzdatnionych rzemieślników należy właściciel huty szklannej w U ściu; obok rozprzestrzenienia zakładu swego każe on także nowego rodzaju statki rzeczne, na wzór czeskich, na sprzedaż robić. Statek taki uniesie 1000 cetnarów i kosztuje 700 Tal. Pracuje nad tern 22 robotników a znaczne zapasy gotowego drzewa rokują całkiem pomyślny wypadek takiego przedsięwzięcia. W ciągu Września handel drzewem bardzo byl ożywiony i 4000 sztuk budulcu do Nakła spławiono, skąd je do ?zczecina wyprawią. Także 117 statków kanał przebyło. Sukiennicy wyrobili w tym miesiącu 2b97 postawów sukna i 252 boju i prawie cały sprzedali zapas. - Kommissarz obwodowy Tntschen rozpłoszył do szczętu bandę złodziei, krzątającą się między tfarcinem a J eźewskiemi holendrami i prawie wszystkich złodziei wyłapał. Chłopak jeden 141etni w Redzycach, powiatu szubińskiego, z namowy · własnego olca podłożył ogień, a tak w tej wsi zgorzały dwie zbożem napełnione stodoły, spichlerz i owczarnia z 40 turami siana; cała szkoda wynosi 3000 Tal. - Towarzystwa umiarkowania nie wielki czynią postęp w departamencie bydgoskim, ponieważ pijaństwo stało się po większej części drugą naturą. W Trzciance ustanowiono d. 18. t, m. nowych członków magistratu, z powodu zaprowadzonej przejrzanej ordynacyi miejskiej. - Kościoły i szkoły w wielu powiatach naprawiają albo na nowo budują. Z P o z n a n i a. - «Tygodnika literackiego« .wyszedł wczoraj No. 30. zawiera z literatury zagranicznej: - Jaskinia Antiparos przez X. ka bołszowiecka (poezya) przez A. List Czaykowskiego do redaktora Tyg. lit.

- K ird żali powieść bułgarska przez M. Czaykowskiego. - Słówko o wystawie poznańskej. (Dokończenie.) - Przegląd »T ęczy." - (D 0kończenie.) - Doniesienie literackie.

Czytamy w dzienniku angielskim M o r n i n g - P o s t: "Bajadery przybyły na statku parowym »Magnet z Boulogne" i wylądowały przy moście londyńskim, gdzie były przyjęte przez Pana Tates. W czasie podróży wiele ucierpiały od głodu, nie mogąc przyjmować żadnego pokarmu, któryby nie byl przyrządzony w naczyniach poświęconych. Czynią wielkie przygotowania w teatrze Adelphe do wystawienia dramy, w której Bajadery mają figurować ' . Wiele scen tej dramy przypominać będzie zwyc*aje i obrządki religijne Indostanu.« Piszą z Messynyl. Września: Etna wy rzuca ogień od dnia 2. Sierpnia. Ogień rozpoczyna się przy wierzchołku wielkiego krateru, w stronie wschodniej ostrokręgu. Lawa postępuje w linii prostej ku domowi Anglików i zatrzymuje się o strzał karabinowy: od tego punktu bieg jej odmienia kierunek; zbiega ona na dolinę de B u e, gdzie, dzięki Bogu, nie czyni żadnej szkody. Pan Hampton, tern sam, który niedawno f róbująC swego spadochronu doznał był szwanu znacznągo, nieustraszony takowym, spuścił się znowu za pomocą ulepszonego spadochronu swego z balonu, ale tym razem dosyć szczęśliwie, bo skończyło się na małem draśnięciu w czoło; wysokość, z której się na ziemię spuścił, wyno siła 5000 stóp. Niekiedy i zręczność nieprzydatna.

- Pewna znakomita dama szukała dla siebie pokojówki. Osoba usposobiona do podobnego zawodu stawi się przed nią i ofiaruje jej swe usługi. »U mieszże ty fryzować, moje dziecko?« zapyta dama. - »Umiem tak doskonale jak najlepszy fryzy jer, " odrzekła pokojówka; »W przeciągu pół godziny ukończę nawet najWyborniejsze ubranie głowy." - »W przeciągu pół godziny!« zawoła dama strachem przejęta; »ach, mój Boże, i na czemźebym spędziła resztę czasu, który mi przed południem zostanie!«

SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko miejski wMiędzyrzecz u, dnia 11. Września 1838 I. Folwark do pozostałości po Fanie Gottfrydzie Linke należący w Zbączyniu pod liczbą

116/120 położony, z przyległościami oszacowany na 5525 Tal, 1 sgI. 4 fen. wedle taxy, mogocej być przejrzanej wraz z wykazem hypotecznym i warunkami w registraturze, ma w terminie do dnia Igo Maja 1839 przed południem o godzinie 11 w miejscu posiedzeń zwykłych sądowych sprzedany.

Handel strojów Liny Eichbolll, Wodna ulica Nr. 10.

( dawniej Nr. 14.) poleca na zimę piękny wybór naj nowszych modnych kapeluszy, watowanych ka.potów, czepków tul owych i blondinowych, czapeczek negliżowych, g a r n i t u rów i t. p. w najpowabniejszych i najgustowniejszych rodzajach. Przyrzeka zarazem skore wypełnianie wszelkich poleceń i oznacza, obok rzetelnej i ozdobnej roboty, mierne ceny.

I..I, Zmiana lokalu.

)I( Handel mój przeniosłem z domu SiIi mona w rynku, pod Nr. 73 WTyn- jg I..I, KU do dawniejszego lokalu restauracyi II Pana Stillera, niedaleko N owej uJicy.

rP Meyer L6wissohn.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskie) .

Dnia 20. Października 1838.

5to- Na pr. kurant prC. papie- gotor mi \/\/1' 1t1 4 103 1634 4 1031 102? - 68* 671 4 1031 4 102! - 4 1021 - 4 - - *! - * 4» JM Ę 100J - » 4 104! IJ 1005 lOOf IJ 1011 101} f 101 i 101} 105 - - 93J - - 2151 2141 - Ę - - ł'ł 13 zł 121 3 4

Obligi długu państwa .

PI. ang. obligacje 1830.. . .

Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmarchii z bież. kup.

Obligi tymcz. Nowej Marchiidt.

Berlińskie obligacje miejskie , Królewieckie dito ., Elblągskie dito ., Gdańskie dito w T. . . . .

Zachodnio - Pr. listy zastawne .

Listy zast.yV. X. Poznańskiego, Wschodnio - PI. listy zastawne.

Pomorskie dito Kur- i Nowomarch. dito ,.

Szląskie dito. ,c ObI. zaległ, kap. iprC. Kur- i N owej - Marchii , . . . . Z ł o t o a 1 piiarco · · . . , .

N owe d u k a t y . . . . . . .

Frydrychsdory . .. , Inne monety złote po 5 talarów Disconto