KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1930 R.8 Nr3

napisana przez jego wnuka, Artura Kronthala, znanego badacza dziejów rn. Poznania w wieku XIX. Interesujący ten życiorys zapoznaje nas z typowym przedstawicielem żydostwa poznańskiego wieku XIX, a zarazem rzuca ciekawe światło na stosunek żydów do Niemców, na ich związki i koneksje, rozgałęzione po całym niemal świecie. Wreszcie pozwala dokładniej wniknąć w psychikę żydowską dzięki charakterystycznym rysom pokroju anegdotycznego, wtrąconym dość obficie przez autora, oraz dzięki własnym jego sformułowaniom, nie pływającym na powierzchni, lecz sięgającym głębiej.

Rozprawę swą oparł Kronthal na dokumentach rodzinnych, zebranych przez sie'bie i przez dziadka, który kładł wielki nacisk na kultywowanie tradycyj rodzinnych, oraz na własnych wspomnieniach z życia dziś już przeszło 70-letniego.

Szymon Kronthal urodził się w Lesznie w r. 1798 a zmarł w r. 1892 w Poznaniu, w 95 troku życia. Przeżył zatem cały niemal wiek XIX, wiodąc życie uregulowane do naj drobniejszych szczegółów 613 przykazaniami żydawskiemi. Handlował z razu galanterją, później meblami, dorabiając się wielkiego majątku, którego podstawą były dwie fabryki mebli, w Poznaniu i Rawiczu. Wszakże niecały majątek lokował w nieruchomościach. Przeżywszy tyle zmian politycznych w Europie, od załamania się potęgi Napoleona aż do utworzenia cesarstwa niemieckiego, znając nadto z historji własnego, żydowskiego narodu wiele wypadków wypędzenia żydów z granic krajów, w których w znacznej mierze owładnęli życiem gospodarczem, Kronthal gromadził złoto i drogie kamienie, któreby w razie wypędzenia z kraju łatwo mógł z sobą unieść. Oprócz obawy wypędzenia działała równocześnie nadzieja na zjawienie się Mesjasza, który ma żydów zaprowadzić z rozproszenia do Palestyny. Wiara ta była żywą jeszcze w końcu wieku XVIII, jak piszący te słowa wykazał w rozprawie p. t. "Polityka rządu pruskiego wobec żydów polskich od r. 1793 do 1806" (Poznań, 1923), przytaczające na str. 47 opinję pewnego nauczyciela żydowskiego z Królewca z lipca r. 1800. "Wobec tego powrotu do Palestyny, mogącego lada chwila nastąpić, wydaje im się