GAZ

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.11.01 Nr256

Wielkiego

ETA

Xiestwa POZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowbi.

JW 256. - W Czwartek dnia 1. Listopada 1838.

Wiadolllościkrajowe.

Z B e r l i n a, dnia 28. Października.

N. Król raczył najłaskawiej osierocone przez śmierć Konsula swego i Radzcy handlowego P h i l i p p o w Genui miejsce pruskiego Konsui atu powierzyć tamecznemu kupcowi C E. S c h m i d t o w i , którego Konsulem swoim mianowałmrwwwwwww*

Wiadolllości zagranICZnep o ts k a. Z War s z a w y, dn. 24. Października.

N. Cesarz i Król, przez postanowienie na dniu 13. (25.) Września r. b. wydane, najłaskawiej nadać raczył wiecznemi czasy na dziedzictwo, z takiemi prawami i użytkami, z jakiemi Skarb posiada: 1) Prezydującemu w Audytoryacie Generalnym, Generałowi piechoty Xicciu Szachowskiemu, dobra N owogród, położone w Gubemii Augustowskiej, obwodzie Łomżyńskim, z naleźącemi do nich folwarkami, wsiami i inne mi użytkami i przynależystościami, do wysokości czystego rocznego dochodu złp. 20,000. 2> Adjutantowi Główno-komenderującego czynna armią, Pułkownikowi Lejb-gwardyi 2ej brygady artylleryi Uszakow 5mu, dobra Wola Libartowsks, położone wGubernii Krakowskiej, obwodzie Olkuskim. 3) Adjutantowi Główno-komenderującego czynną armią, PułkownikowiLejfcgwardyi lej brygady artylleryi, Jiięciu bolicyn 4mu, dobra Kurowo, położone w lubemu Mazowieckiej, obwodzie Kujawskim, Ekonomii Kowal. 4) Dyrygującemu Wydziałem dyplomatycznym Kancellaryi Głównokomenderuiącego czynną armią, Radcy Koliegialnemu Hilferding, dobra Przy tuły , położone w Gubemii Augustowskiej, obwód. Łomżyńskim, Ekonomii Wizna. 5) Zostającemu de szczególnych poruczeń przy N amiestniku w Królestwie Polskiem, Kadcy Koliegialnemu Eliaszewicz, dobra Obelia, położone w Gubernii Augustowskiej, obwodzie Sejneńskim. 6) Zostającemu do szczególnych poruczeń prJI'y Namiestniku Królestwa, Radcy Dworu Oczki«.

dobra Błonie, połóż, w Gubemii Mazowieckiej, obwodzie -Łęczyckim, z należąeemi do nich folwarkami, wsiami i inne mi uiylkaaii ł przynależy tości-ami, do wysokości czystego rocznego dochodu, każdemu z nich złp. 50GO. Unegdaj rano przybył z Bawavyi do "War-' szawy, jadący do Petersburga, J O. Xią4cMaxymilian Leuchtenberg. Mieszka W pałacu Belwederskim. W. Anatol Brenier, Konsul francuzki, wrócił z Berlina. N. Pan postanowieniem z d 13. (25.) Września I. b. udzielić raczył JP. Janowi Rydeckiemu, byłemu Pomocnikowi Rektora Szkoły Rzemieślnicze - Niedzielnej w Warszawie, przez wzgląd na l4-Ietnią gorliwą służbę jego, za okazane w czasie rewolucyi przywiązanie do prawej władzy, oraz na niedostatek, w jakim się zna duje, pensyą w drodze łaski, z funduszów skarbu Publicznego, w ilości zł. p. 600 rocznie i do śmierci. Dnia wczorajszego rano, JO. Xiąźę Leuchtenberski opuścił Warszawę, udając się w towarszystwie J. O. Xiccia Warszawskiego do twierdzy N owogeorgiewskiej. F 2 a n c y a.

Z Paryża, dnia 22. Października.

Guienne, wychodząca w Bordeaux gazeta legitymistyczna, w numerze z d. 20. Października wiadomość o przebyciu Xięźniczki Beiry i starszego syna Don Carlosa do Hiszpanii potwierdza. Dnia 16. Października między 2. a 4. godziną z południa udało im się przejechać przez granicę Francyi. - G a z e t t e de F r a n c e prócz tego dodaje, że Legat Papieski, X. Opat Amat, dostojnym podróżnym towarzyszył. - «Wypadek ten,« powiada Journ a l d u C o m m e r c e , »najważniejsze skutki dla przyszłości Hiszpanii za sobą pociągnie, bo każda z tych trzech osób wzmacnia moralnie stronnictwo Don Carlosa. Xiczniczka Beira głową i duszą poufałej rady Xiecia tego, z którym w małżeńskie wstąpi związki. Posiada odwagę i stałość charakteru - dość wszystkie przymioty, na których Don Carlosowi właśnie zbywa. Młody Xiąźę, którego w objęcia ojca prowadzi, mając lat 21 już jest pełnoletnim a Don Carlos może teraz stronnikom i przyjaciołom swoim przedstawić dowód, że jego roszczenia z życiem jego nie gasną Obroniciele sprawy jego odtąd więc od przypadkowości śmierci jego zabezpieczeni. Takim tedy sposobem dynastyj a Don Carlosa z wszystkićmi warunkami trwałości naprzeciw uznanćj przez nas dynastyi występuje. Don Carlos ma obecnie wojsko, obwarowane miasta, urzędowych sprzymierzeńców, i następcę obok siebie. Dla każdego znającego Hiszpanią i komu wiadomo, jakie zamieszania śmierć albo choroba Don Carlosa by sprawiły, przybycie syna jego wyp a dki e m wielkiej wagi. Podobie i wysłanie Nuncyusza Papieskiego do obozu Don Carlosa niebezpieczne dla przyjaciół konstytucyi wyda skutki. Nie wąchamy się oświadczyć, źe nawet uznanie Infanta przez wszystkie dwory północne nie zadałoby sprawie Królowej tak dotkliwego ciosu. Duchowieństwo nigdzie nie posiada tak

wielkiego na umysły wpływu, jak w Hiszpanii. Dotychczas wp ływ ten dzielił się między konstytucyjnych i karolistów; ale obecność reprezentanta Ojca ś. w głównej kwaterze karolistów nada księżom pewny kierunek i jedność, która dotychczas między nićmi nie panowała. Widzimy więc, źe ukazanie się owych trzech podróżnych w zrokoszowanych prowineyach zdarzeniem nader waźnćm. Ciekawi jesteśmy, jak HI. Molć przy rozprawach o funduszach tajnych tę nową niezręczność, czyli raczej rozmyślne niedbalstwo policyi francuzkiej uniewinni. «

A n gli a.

Z L o n d y n u, dn. 20. Października.

Część obywatelstwa londyńskiego stara się o zaprowadzenie reformy tutejszćj korporacyi. N a zgromadzeniu jednćm tych przyjaciół reformy wspomniano o następujących faktach. Dochody tak nazwanej City wynoszą 454,308 funt. szt., tą summa opatrują tylko 122,000 osób (tyle bowiem mieszkańców City liczy), podczas kiedy Marylebone , mająca 126,000 mieszkańców, tylko 60,000 funt. szt.

rocznego ma dochodu. 12 najpierwszych urzędników państwa razem tylko 45,480 funt. szt. rocznćj pensyi pobierają, podczas kiedy płaca roczna 12 urzędników Cityi 54,820 funt. szterlingów wynosi. Lord Melbourne powrócił wczoraj w południe z Windsoru do miasta i pojechał zaraz do Ministra osad, Lorda Glenelga, skąd po długich obradach znowu do Windsoru się udał. Sprawy kanadyjskie były niezawodnie przedmiotem tych obrad. Zdaje się zaś być rzeczą niezawodną, źe postanowienie Lorda Durhama nie małego Ministrów nabawiło kłopotu, a to tern bardziej, gdy równocześnie nadeszła wiadomość o nowych zamachach stronnictwa rewolucyjnego w Kanadzie, a tak niebezpieczną nader jest rzeczą nagle Generalnego Gubernatora usuwać. Lord Durham posiadał wszelkie zdolności do utrzymania pokoju w tei osadzie. Chociaż bowiem nie posiadał wielkiej wziętości, przecież obydwa stronnictwa znajdowały w nim rękojmią swoich interessów . Kanadyjczykowie francuzcy spodziewali się po nim więcej, niż po kimkolwiek innym, znając jego liberalny sposób myślenia, i chętnie planów swych zaniechali; angielscy zaś sądzili, źe interessa arystokratówangielskich bronić nie omieszka, i źe zbyt wielkich przyzwoleń po nich wymagać nie będzie, a spokojność zupełną w kraju przywróci, ile źe zawsze upatrywali w nim pewny gatunek dumy gubernatorskiej. Ale teraz pytanie, co się stanie, gdy Lord Durham, ledwo nieco osadę tę uspokoiwszy, stronnictw nie odezwie się na nowo z tern większą zaciętością? A gdzież wtedy szukać męża, któryby śię podjął zastąpić miejsce Lorda Durhama? Chyba, źe formalnego dyktatora wojskowego na czele znacznej siły zbrojnej tamże wyprawią i bój rozpoczną. W pismach publicznych zwala tymczasowo jedno stronnictwo na drugie winę z przyczyny wywołania takiego kłopotu. Zwolennicy ministeryalni odzywaią się doTorysów: »Oto są skutki waszych pokątnych zabiegów, waszego przymierza z Lordem Broughamem w celu zwalenia Lorda Durhama; teraz macie przecie w Kanadzie otwartą wojnę domową przed wrotami; wybawcież teraz kraj z tak przykrego położenia« Torysowie zaś odpowiadają: "Wybawienie z tego waszą jest rzeczą; wy albowiem rządzicie, nie my. Czemużeście 'waszego Generalnego Gubernatora tak haniebnie opuścili, gdyśmy na niego natarli? Czemużeście nie wystąpili za nim w zawody i nie starali się przynajmniej w Izbie niższej zwalić wydane przez Izbę wyższą uchwały, przeciwne rozporządzeniom jego, gdy tam zawsze zdaniem waszćm większość po sobie macie. Czyliź to nie kilku waszych Ministrów i prawników nie poczytało pierwiastkowo postępowania Hrabiego Durhama za zupełnie »prawne, to jedno może wyjąwszy, źe ułaskawionych bez wywo d u sądowego rokoszan pod zagrożeniem kary śmierci z osady na wyspy Bermudy wygnał, chociaż te wyspy pod jego zarządem nie zostawały. A przecież'później przychylili się do wniesionych przez Lorda Broughama środków. Czyliź nie mogli wystąpić i oświadczyć, źe z Lordem Durhamem wspólnie działać lub uledz pragną? Albo czyliź im samym nie bardzo chodziło o utrzymanie ich Gubernatora? Albo czyli może samodzielne wystąpienie Lorda Durhama w Kanadzie było dla nich za uciąźliwe, i czyliź może sami nie korzystali z nastręczającej się sposobności usunięcia go w dobry sposób, nie potrzebując dopiero dawać mu dymissyi?« Na takowe zarzuty przeciwników swoich dzienniki ministeryalne dotąd jeszcze nie odpowiedziały; ale w istocie aadziwiać powinno, gdy jeszcze w ostatni dzieńprzed nadejściem wiadomości o postanowieniu Lorda Durhama jeden z tych dzienników umieścił ironiczne uwagi o planie zjednoczenia wszystkich północno-amerykańskich angielskich posiadłości i o ułożeniu nowej konstytucyi, chociaż płan takowy tylko z pióra Lorda Durhama, nie zaś kogo innego móg£ wypłynąć, ponieważ onto deputowanych pojedynczych prowincyi właśnie był do Qae

beku na obrady nad tym przedmiotem zwoł ał, gdy odebrał wiadomość z Anglii o wydanych przez parlament za przychyleniem się Ministrów uchwał przeciw jego rozporządzeniom, a co go spowodowało do oświadczenia, źe wśród takowych okoliczności urzędowanie swoje składa J eden dziennik ministeryalny nazwał nawet plan ten projektem z Utopii, wymyślonym dla rozśmieszenia całego świata, a którego żaden dyplomatyk ani na chwilę popierać nie może. Także powstawano i jeszcze powstaią jak najgwałtowniej w tymże samym dzienniku przeciw przywłaszczaniom stronnictwa irancuzkiego w Kanadzie i wystawiają całkowite pognębienie tegoż jako niezbędnie potrzebne, jeżeliby się Anglia osady tej całkiem zrzec nie chciała.

To zdaje się także być skazówką, źe Ministeryum postępowanie Lorda Durhama z tern stronnictwem za niezgrabne poczytuje i w ogóle się z całą jego ariministracyą. nie zgadza, chociaż jawnie osobistości jego dotknąć nie chce, i owszem broni go osobiście przeciw pociskom Torysów i jako ofiarę ich podstępu wystawia. Chcianoby -wprawdzie może, żeby się na swym urzędzie utrzymał, lecz żeby się bardziej do kontrolli i rozporządzeń miniSteryalnych zastosował. Lecz źe mylnie sądzono, jakoby Lord Durham po przepartych w parlamencie przez Torysów i Lorda Broughama przeciw niemu uchwałach uleglejszym się miał okazać, skutek okazał, a dzienniki opozycyjne, szczególniej zaś S t a n d a r d, uchodzący tesaz za organ Xiecia WellingtOHa i dziwnem zdarzeniem w ciągu całego posiedzenia parlamentu Lorda Durhama broniący, przepowiedziały, że Hrabia po scenach takowych z pewnością do dymissyi się poda, chociaż dzienniki ministeryalne sądziły, £e patryotyzm jego skłoni go do wielkoduszności i do zatrzymania posady swojej, i teraz nawet jeszcze wynurzają nadzieję, źe przez wzgląd na dobro publiczne zamiaru swego zaniecha. Z dzienników, wychodzących w Kanadzie pod okiem Lorda Durhama, które od chwili ogłoszenia uchwał parlamentowyeh. jak najgwałtowniej przeciw Ministrom powstają i tymie najsmutniejszą słabość zarzucają, moźnaby jednak wnosić, że Lord Durham nie bardzo jest skłonnym do pojednania się. Wśród takowego zagmatwania stosunków poczytują rychłe zwołanie parlamentu za bardzo d@ prawdy podobne, a szczególniej juź i z tego względu, gdy przez złożenie urzędu z strony Lorda Durhama wydane przez parlament pełnomocnictwa dla adminisłracyi w Kanadzie same przez się ustają, a inne natomiast środki obmyśleć trzeba. Za się teraźniejsze Ministeryum i nadal jeszcze ostoi; dzienniki opozycyjne juz teraz upadek jego za nieuchronny poczytują; pytanie tylko, 7. jakich żywiołów nowy gabinet powstanie, a tego pytania i opozycya naw'et dotąd rozwiązać nie umie. Pisma publiczne przepełnione są doniesieniami o spustoszeniach przez ostatnią burzą tak na polachokrytych jeszcze zbożami, jak i na morzu zrządzonych. Z północnej szczególniej Anglii i Szkocyi donoszą o wielu nieszczęśliwych przypadkach, w których i ludzie życie postradali. Pod Montrose pyszny most łańcuchowy zerwany został; wiatr bowiem tak go parł gwałtownie, że za podniesieniem go w górę na dwie części rozłamał; jedna część zanurzyła się w wodzie, a druga oparta leiy na arkadach. N ajnowsze wiadomości z Jamajki, które aż do dnia 28. Sierpnia dochodzą, są dosyć pomyślne. Wszyscy służący murzyni w okolicach Kingston wrócili do roboty; w plantacyach także rozpoczęli prace pod umiarkowanemu warunkami, z tych ostatnich wróciła już cło pracy trzecia część, i względem pierwszych toż samo się spodziewają. Dnia 12. b. m. odbyło się zgromadzenie, mające na celu naradzać się względem stosownych środków ku rozszerzeniu żeglugi parowej do Indyi. Sir Horton, były Gubernator wyspy Ceylon oświadczył, iż podczas sześcioletniego pobytu swego na te) wyspie, przekonał się dostatecznie, ile wielkich korzyści wynikłoby z wykonania będącego w mowie przedsięwzięcia. Dawniej bowiem po siedm miesięcy musiał czekać na wiadomości z Anglii; od zaprowadzenia zaś żeglugi parowej przy końcu miesiąca otrzymywał listy pisane na początku tegoż. Zapewnił dalej, iż wracając z Bombay przez Egipt miai sposobność wyrozumieć, iż Vicekroi wspierałby chętnie żeglugę parową między Egiptem i Indyami; gdy bowiem pewnego razu leden ze statków parowych został uszkodzonym, Basza rozkazał wstrzymać roboty w swoich warsztatach i oddał je do użycia Anglikom, dla naprawienia uszkodzonego statku. Zgromadzenie mianowało Kommissyą, kłóraby przejrzała plan żeglugi parowej do Indyi przez morze Czerwone, ułożony przez Kapitana Barker , i inne yv tym przedmiocie podane projekta. Emisaryjusz radykalistów londyńskich, Pan Vincent, zwołał do ogrodu jEiartshałl, o najlę angielską od Bathu, w i e l k i e z g r o m a d z e - nie kobiet. Wstępu wszystkim mężczyznom zabroniono, wyjąwszy P. Vincent i jednego z jego przyjaciół. Cztery tysiące niewiast na

leżało do tego zgromadzenia, a do bram cisnęło się jeszcze kilkaset innych, które dla braku mie,sca wpuszczonemi być nie mogły. U godzinie 3ciej przybył bohater dnia, Pan Vincent, i powitano go głośnemi oklaskami, oraz powiewaniem chustek. Mistress Evans, wsparta przez mistress England, podała wniosek, ażeby mistress Balwell przewodniczyła zgromadzeniu. Jednogłośnym okrzykiem wybór ten przyjęto. Poczem prezydentka zabrawszy głos, przemówiła jak następuje: »Niewiasty Bathu! Znajduję w tern największą radość, iż mogę zgromadzeniu temu przewodniczyć, ponieważ pojmuję całą ważność wielkiej sprawy, która nas tu zgromadza: dla mężczyzn, niewiast i dzieci. (O klaski.) Chcemy przyczynić się do obyczajowej i przemysłowej poprawy i do ukształcenia ludu. Życzeniem jest mojem, by część niewieści ludu prz)łożyła się do politycznego wy*wobudzenia płci męzkiej; jestem bowiem przekonaną, że dobro _ niewiasty zależy od ukształcenia i woiności mężczyzny. (Oklaski.) (Widzimy tu różnicę angielskich radykałistek od -t. Symonistek we łrancyi, które dla siebie tylko upominały się o prawa polityczne.) Spodziewam się, że z największą uwagą i w milczeniu wysłuchacie naszego przyjaciela, Pana Vincent, którego warn tu przedstawiam.« N a to powstał Pan Vincent i śród powszechnego powievyania chustkami rozpoczął mowę swoje. »iNiewymowna radość (mówił) przenika mnie zacne damy, w chwili gdy się wam przedstawiam. Przybycie tu wasze U dowodnią wasze przychylność dla sprawy powszechnej wolności i powszechnego dobra.« W dalszym ciągu mowy swolej rozwinął mówca nader żywy obraz społecznych krzywd niewiast i starał się udowodnić, że łzba trn,n zaniedbuje interesa ludu. Przj tćm mówił między innemi z takiem rozrzewnieniem o cierpieniach dzieci po fabrykach, iż łzy z V>cz swych słuchaczek wyciskał Przechodząc na przedmiot ważności wychowania, wezwał lak najusilniij mężatki i dziewice, ażeby pomiędzy wszystkie mi klasami ludu rozszerzały zasady moralności. Przez dwie godziny z ciągłą uwagą i w nieprzerwanem milczeniu przysłuchiwało się zgromadzenie kwiecistej mowie Pana Vincent, który wymową swoją wielki w dniu tym odniósł tryumf. W końcu zaprojektował, ażeby podziękowano mistress iBalwełl za jej tak odznaczające się zachowanie na krześle prezydentki. Wniosek ten jednomyślnie przyjęto. Mitress Balwell podziękowała nawzajem zgromadzeniu i oświadczyła, iż zgromadzenie zamknięte. Po rozwiązaniu onegoż powiedziano Panu Vincent, że słyszeć go chciały. Gzyniąc zadosyć ich życzeniu, miał do nich także półgodzinną mowę. Nie zmordowany ten radykalista wieczorem znowu rozwijał swój krasomówczy talent na zgromadzeniu robotników. Od dnia 12. stan powietrzna znacznie się zmienił w Londynie, dnia 13. zrana był przymrozek i śnieg pruszył . W Liverpoolu w nocy z dnia 11. na 12. powstała gwałtowna burza i uszkodziła wiele okrętów, będących przed portem. N a kanale między Anglią i Irlandyą zatonął okręt płynący z Śligo z jajami i masłem do Liverpoolu.

Hiszpan i a.

Z M a dr Y t u, dnia 15. Października.

Głoszą 1 u powszechnie, że w skutek pewnych artykułów gazeciarskich, w których o podróży pewnego sekretarza legacyi do Katalonii i Andaluzyi w zawisny donoszono sposób, nieporozumienia między poselstwem angielskiem i ministeryum powstać miały. Zamieszczone w gazecie dwocskiej sprostowanie owego artykułu nie zaspokoiło podobno Lorda Harvey i u,ważano, źe przy ostatnićrn pocałowaniu ręki żadnego członka poselstwa angielskiego nie było; jakoż wszelkie związki między niem a Ministrami zupełnie ustać miały. (Halign. Messmg) - Kłopot Ministrów coraz się zwiększać zdaje Generał N arvaez trwa w postanowieniu swojćm podziękowania za urząd Generał- Kapitana Kastylii. Jego z 10,000 wojska złożona dywizya wszedłszy dn. 13 do .stolicy defilowała przed pałacem, gdzie sic obie Królowe w oknach pokazały a potem Generała Narvaeza i jego sztab przyjmowały. Z nad granicy hiszpańskiej.

W piśmie zBayonne z d. 16. Paźdz czytamy: »Fabryka prochu, założona przez karolistów w D e u c a, na powietrze Wyleciała; szczęściem nikt przy tern życia nie postradał. - Z Estelli donoszą pod dn. 15. b. m, że Generał krystynietów, IIo)); Diego Leon, idąc z fUbery, w 8 batalionów do Pampelony wszedł. W wojsku jego grassuje zaraźliwa febra, był więc zmuszony przeszło 800 żołnierzy umieścić · w lazaretach. - Ęspartero stał jeszcze ciągle w Logrono, i ani jednego batalionu dotychczas przez Ebro nie przeprawił - Munagorri na żądanie swoje, od Lorda Johna Hay oddział inżynierów i artylerzystów otrzymał, aby »>aJą twierdzę nad samą granicą hiszpańską w ten sposób urządzić, iżby kai;oliści na nię uderzyć nie mogli, nie dosięgane kulami swemi ziemi francuzkiej.«

.S z Ii> e c y a.

Z członków francuzkich kommissyi naukowej, mających udział w wyprawie do północnego bieguna, ozdobił Król PP. Gayrnard i Marmier ordtrem Gwiazdy północnej, a P. Robert, orderem Wazy.

Król, przychylając się do przedstawienia wydziału spraw kościelnych, wyznaczył z właściwego źródła fundusz na kupno u księgarzy Guldberga i Dzwonkowskiego, 1000 oprawnych exemplarzy W y b o r u p i e ś ni lud u, z przeznaczeniem na nagrody dla młodych uczniów i konfirmantów odznaczających się pilnością, postępem i dobrem sprawowaniem.

Niderlandy.

Dnia 18. z. m. zostało otworzone w Hadze posiedzenie stanów generalnych. Król zagaił je mow ą, w której między innemi wyraził, źe jego stosunki przyjacielskie z postronnemi mocarstwami żadnej nie doznały zmiany od czasu ostatniego posiedzenia stanów, że na podane na wiosna posłom: austryackiemu, Francuzkiemu, angielskiemu, pruskiemu i rossyjskiemu oświadzenie, które do ostatecznego uporządkowania skutków belgijskiego rokoszu doprowadzićby mogło, oczekuje jeszcze odpowiedzi; pokłada przy tern nadzieję, ii to oświadczenie, oparte na dawniejszych postanowieniach wielkich mocarstw, i jednogiośnem przyzwoleniu stanów generalnych, spowoduje -wypadek, zgodny z honorem i rzetelnemi interesami narodu niderlandzkiego Xiążę Oranii po pierwszy' raz zajął krzesło w radzie stanu. Z A m s t e r d a m u, dnia 22. Października.

A von d b o d e umieścił następujące pismo z Londynu z d. 16. Października: »Lord Palmerston nie był jeszcze w stanie ułożenia odpowiedzi mającej przez konferencyą Królowi Wilhelmowi być danej. i<ie tyłko czekał na odpowiedz Francyi, lecz wyglądał oraz noty belgijskiej. Żądał był takowej, . aby Belgia w tejże ultimatum swoje względem warunków, na podstawie których gotową by była wejść w układy zHolandyą, objawiła. Nota ta nareszcie w zeszłą sobotę nadeszła i członkom konferencyi natychmiast udzieloną został a; -wszakże tak dalece nie odpowiedziała oczekiwaniom, źe nie tylko wszyscy obcy reprezentanci bez wyjątku, lecz nawet sam Lord Palmerston bardzo z niej nie kontenci. Jeden z reprezentantów po przeczytaniu jej, mimowolnie miał oświadczyć, źe tak niedorzecznego piśmidła dyplomatyka nijdy jeszcze nie wydała. W nocie tej albowiem nie tyłko nie wyrażono żadnego. ultimatum, lecz cei jej -widocznie do tego zmierza, aby roztrzygnię i z pod wpływu konferencyi zupełnie się wyłamywać. Nie wymienia bowiem żadnych warunków, żadnych summ, prawi tylko (oprócz innych juź od dawna znanych zarzutów przeciw 24 artykułom) o sposobie, jakim by różne części długu, n. p. nie belgijską część, francuzką część, wspólna część i syndykat, upo* rządkować można. Jedne mają kommissarze, drugą pośrednicy a trzecią inna jakaś kommislyja ustalić i podzielić. W obecnej chwili, kiedy wszyscy członkowie konferencyi jednozgodnie sobie życzą sprawę tę w jak najkrótszym czasie stanowczo załatwić, Belgia przez notę tę w opinii reprezentantów bardzo sobie zaszkodziła, kiedy ją wszyscy za akt urągania się poczytują. Lord Palmerston mianowicie, który odtąd przy rozmaitych sposobnościach oświadczał, iż szczerze pragnie, aby bez dalszych likwidacyi wyraźnie oznaczono, ile Belgia corocznie Hollandyi płacić ma, nie tai bynajmniej nieukontentowania swego z tej noty belgijskiej. Mogę Panu ręczyć, że Lord wspólnie z posłem francuzkim, Hr. Sebastiani, postanowił na ten płód pretensyi belgijskich Wcale nie zważać. Jak zaś konferencya nadal postąpi, czy nowej deklaracyi od Belgii zażąda, czyli też bez dalszych korowodów odpowiedź wyda do Króla Wilhelma, to czas wyjaśni. « H a n d e l s b l a d zawiera dzisiaj bardzo ostry artykuł, w którym oświadcza, że lud Nide landski na to przygotowany, aby wszelkIe z honorem i niezawisłością jego niezgodne pretensye, energicznie a w razie potrzeby nawet zbrojną ręką odpierać. Szwajcarya.

Powszechna Gazeta Lipska donosi z Jur y pod dn. 21. Października: «Nie «dzieliłbym niezawodnie W Panu następującej wiadomości, 'gdyby z wiarogodnego nie poch dziła źródła Wczoraj bowiem korpus wOJska, ustawiony nad francuzkq-szwajcarską granicą, otrzymał rozkaz, aby zamiast opuszczenia dotychczasowych swoich stanowisk, jak dawniejszy rozkaz opiewał, pozostał na takowych aż do dalszego rozporządzenia. Wśród obecnycb okoliczności i po całkowitern załatwieniu naszych nieporozumień z Francyą musi naturalnie postępowanie takowe każdego zastanawiać i w Szwajcaryi wielkie wrażenie zrobić. Niepodobną jest prawie rzeczą, aby nadzwyczajny powód gabinetu francuzkiego w tej mierze miał długo być utajonym; bo Miasto Sejmu nie omieszka zapewne po odebraniu wiadomości o tern <<»sięgnąć wyjaśnienia od gabinetu francuzki e g o.

W ł o c h y.

Gazeta N eapolitanska zawiera następujące pismo z Katanii z 12. Września: «Ostatniemu wybuchowi Etny, który zaczął się 2. Sierpnia a dotąd trwa, nie towarzyszą żadne nadzwyczajne zjawiska. Bez zwykłych poprzednich wulkanicznych skutków jako to, wznoszenia się gęstej chmury popiołów, perjodycznego wybuchu płomieni, mocnego trzęsienia ziemi i piorunowych huków, które na kilka miesięcy Wprzód zwykły zapowiadać wybuch lawy, teraźniejszy wybuch zdaje się być tylko przedłużeniem wybuchu dawniejszego, który groził zniszczeniem miastu B r o n t e, ale szczęśliwie wstrzymał się. Pierwsze wyrzucania wulkanicznych mas nastąpiły 17. Lipca wieczorem. Z początku zwiększało się to nieznacznie codzień aż wreszcie wysoko w powietrze wy- * rzucone spalone ciała, gołem okiem z Katanii a jeszcze wyraźniej z Nicolosi widzieć można było. Dnia 2. Sierpnia zaczęła się pokazywać lawa na wierzchołku góry i potem z nieopisaną szybkością potoczyła się na dół. Trzeciego dnia strumień jej miał dwa łokcie szerokości, a pół-łokcia wysokości; który z daleka wydawał się jak pas naj żywszym błyszczący ogniem. U spodu góry, lawa wzięła kierunek z roku 1787 i długo nim płynęła zagrażając Casa deli Inglesi, ab potem skierowała się o wystrzał arabinowy ku Valle deI Bue. Wybuchanie spadanie i odskakiwanie ognistych kul wspaniały przedstawiało widok patrząc z Casa degli Inglesi. Blask strumienia lawy, rozlewał na całą spodnią powierzchnią góry osobliwsze światło, a straszne huki pochodzące ze spadania jej po skałach powiększały majestatyczny widok tej sceny natury. Jeżeli ława zachowa zawsze kierunek przez część doliny niezabudowaną i niezamieszkaną, mieszkańcy okolic Etny niemają się czego obawiać. - Przez 40 dni, które juź ten wybuch trwa, widziano tylko kilka chmur dymu a jeszcze rzadziej zjawiał się deszcz popiołowy. Na jednym z o otworów, które się zrazu w środku krateru utworzyły, powstała teraz góra z źuzłów i popiołu wysokości wschodniego wierzchołka. Dwa inne otwory zostały niezmienione, jednym z nich wychodzi ciągle para, a w drugim jak w kotle stoi roztopiona gotowa do wybuchu lawa. Taki jest obecny stan Etny, której widokowi mieszkańcy okolic bez najmniejszej obawy przypatrywać się mogą. Z N e a p o l u, dnia & Października.

(Gaz. Powsz.) - Z Messyny donoszą, że Minister wojny, Xiążę Scaletta, w skutek sposobu, jakim się o Królu i politycznym sta- - nie wyspy odezwał, natychmiast z urzędu swego złożony został i źe w miejsce jego ktor źandarmeryi, nastąpił. - Xiąźc Laurenzana, wezwany spiesznie przez Króla z Palermo do Messyny, Prezesem prowizoryjnego Ministeryum dla Sycylii mianowany został.

Równocześnie powierzono Xieciu wydziały »praw zewnętrznych i skarbu. - Zdaje się obecnie być rzeczą pewną, iź Sycylia wkrótce przestanie oddzielne tworzyć państwo. Zapewne w ciągu tej zimy połączenie wyspy tej z Neapolem przez Króla zawyrokowanem zostanie. Z T u r y n u, dnia 12. Października.

Słychać, źe Następca tronu rossyjskiego całą zimę w Como przepędzi. G r e c y a.

Ogłoszone zostało postanowienie królewekie, przedłużające powtórnie tak zwaną kommissyą mieszaną, której obowiązkiem jest u* łatwiać spory zachodzące pomiędzy Grekami i Turkami o dziedzictwa gruntowe w Grecyi. W tym przedmiocie trzeba przyznać istotnie jak najlepsze porozumienie pomiędzy władzami obudwóch narodów. Jest wiele podobieństwa, źe liczne inne trudności, dotąd pomiędzy Turcyą a Grecyą zachodzące, prędzej się ułatwią i znikną, aniżeli z początku można mieć było nadzieję.

Rozmaite wiadomości.

Próba sztucznego asfaltu, czyli smołowcu, w Rogalinie w Wrześniu 1838. (Z Przewodnika rolniczo przemysłowego.) - Często słyszymy złowieszcze wróżby o płaskich dachach Dorna-i zaręczania, źe wkrótce odstąpią od tego pokrywania budowli; a tymczasem co raz więcej się mnoży takich prób i doświadczeń. Już tyle budynków W podobny sposób pokryto, już tyle na to wyłożono pieniędzy, a co więcej, juź tyle miłości własnych budowniczych i właścicieli zainteresowano do tego przedmiotu, i tak żywą wzbudzono żądzę współubiegania się z ościennemi krajami, w którym wynalazek Dorna się rozpostarł, źe ani myśleć można o wycomięciu się z raz zozpoczętego zawodu, Wiele może zostaje do poprawienia, a może i do odkrycia w tym względzie; lecz rozum ludzki jest tak dzielny przy tern natężeniu ogółu na jeden przedmiot, źe bez wątpienia wkrótce wszelkie trudności przezwycięży. I ta-to ufność pokrzepia tych, którym się dotąd niezupełnie udało, a ośmiela drugich, którzy nadal rozpoczynać mają. Poznań piękniejszą E zybiera postać pod płaskiemi dachami, a poycie domu Ziemstwa na sposób Dorna, za

interesowało wszystkich mieszkańców xicztwa. Słyszeliśmy, źe jedno skrzydło ma być gliną z garbowinami pokryte, drugie zaś cementem. Po obu rokujemy najlepsze nadzieje. - Tymczasem nowy przedmiot zwróci nasze uwagę. Przed rokiem już wspomniała Redakcya o sztucznem naśladowaniu asfaltu, który Francuzi z Seyssel sprowadzają, aby nim zamiast piaskowca miejskie wykładać chodniki; doświadczenia" uczynione w roku przeszłym na chodniku w około Banku Polskiego w Warszawie, tak się powiodły, źe spowodowały właściciela Rogalina pod Poznaniem, do zaprowadzenia do nas tego wynalazku. - Wykonał go w przeszłym miesiącu na odkrytej galeryi w pałacu rogalińskim. Gorący smołowiec, posypany piaskiem, stał się po stężeniu do szarego piaskowca podobnym, a twardością go przewyższył. Najmniejszej wilgoci nie przepuszcza; słowem, pod każdym względem odpowiedział życzeniom. Doświadczenie to jest wprawdzie kosztowne, atoli pożytek smołowca do pokrywania sklepień taK jest znaczny, źe zapewne rozpowszechni się u nas pod róźnemi kształtami, pod jakiemi go już używają w zakładach górnictwa polskiego, np. płutnem w nim maczane m pokrywają sklepienia, cieniutkim pokładem piaskowca na plincie danym, zatrzymują przystęp wilgoci do ścian budynku; misy i naczynia drewniane, nim wysmarowane, żadnej nie przepuszczają wilgoci; półtora-calowy pokład piaskowca wytrzymuje najsilniejszy spadek wody i zabezpiecza wszelkie budowle wodne, a szczególniej upusty; słowem, należy tu powtórzyć to, co o nim wyrzekł Pan Wys. . . . " gdy z nim czynił doświadczenia pierwsze w Królestwie Polskiem: "iź łatwiej naznaczyć, do czego się nie zda, niż wyliczyć wszystkie jego pożytki i zastosowania w sztukach i rzemiosłach.« *)

Piszą z Rambouillet, a Dziennik sporów zaręcza za autentyczność, iź 7. z. m. w gminie Prunay sous Ablis urodził się potwór osobliwszy, jakiego dotąd nie widziano. Potwór ten składa się z jednego kadłuba i 2ch głów, umieszczonych na jego końcach. Twarze są obrócone w jedne stronę, popiersia wyraźne i kształtne, reszta zrośnięta stanowi jeden wałek, po bokach którego i z tyłu są

e ) Gazeta Lwowska do powyższego artykułu następujący dała przypisek: »W Galicyi wkrótce może nie będzie potrzeba używać sztucznego asfaltu, albowiem w Trnskawcu pod Drohobyczą wydobywają smołę kopalną, znajdtTIącą się wowćj okolicy w mnogiej iloaci, i spodziewają się natrafić na naturalny asfalt, o którym nie zadługo obszernie doniesiemy.« szcz,e było czynić postrzeźeń nad czuciami i zdolnościami tych nieszczęśliwych. To tylko pewne, że to są dwie różne istoty, ich wole so osobne; często obiedwie głowy płaczą rarem, ale tez często, kiedy jedna pije, druga śpi lub gdy jedna jest spokojną, druga krzyczy, ta ta długość tych bliźniąt wynosi 20 cali. Każda głowa była ochrzona osobno, jednej dano imię Marya Ludwika, drugiej Hortensya Honorata. Marya zaraz od urodzenia jest słabszą od swej siostry. Bicie pulsów jest u nich niejednoczasowe, ale u Maryi częstsze. Matka jest silnej budowy; byłto jej drugi połóg, łatwy i bez żadnych nadzwyczajnyc h okoliczności.

OBWIESZCZANIE.

Dnia 15. Listopada I. b. otworzony zostanie w tutejszym klasztorze Bernardynów instytut przemysłowy i pilnowania małych dzieci, przez co każdemu potrzebującemu wsparcia i niemającemu zatrudnienia dana będzie spo-sobność szukania i znalezienia roboty i zarobku. Młodsze dzieci zostawać tara będą pod osobnym i starannym płci żeńskiej dozorem. W tym instytucie ma także potrzebna żywność za poprzednio uzyskanemi biletami być wydawaną W statucie- instytutu opisany jest zamiar, objętość, urządzenie i dozór. Z uwiadomieniem o tćm Szanownej tutejszej Publiczności, połączarny życzenie, aby nas w tćm przedsięwzięciu jaknajspieszniejszem rozpowszechnieniem celu, składkami, obstalunkami, a szczególniej tćm wspierać raczyła, iżby od dnia 15. Listopada żebrakom ulicznym i domowym żadnego wsparcia nie udzielała i żeby oni przez to do szukania zatrudnień i sposolru utrzymania siebie w instytucie przemysłowym przymuszeni byli, ile źe doświadczenie równie tu, jak w innych krajach przekonało, iż przez wsparcia w gotowych pieniądzach, rzadko, albo nigdy zamierzony cel osiągnionym nie został, kiedy przeciwnie udzielana pomoc przez obmyślenie roboty i zarobku, przy łagodnćm obchodzeniu się, równie użytecznym jak dobroczynnym skutkiem uwieńczoną bywa. Poznań, dnia 10. Października 1838.

F l o 11 w e II. ti r o l fi a II. B i e l e f e I d.

Dr.Klee. Kupkę. Naumann. Minutoii.

Titz. Walther.

Piśmienne zamówienia na drobno rąbane drzewo, za którego rzetelną miarę, zwózkę, ustawienie i ile możności umiarkowaną cenę instytut ręczy, to samo na krajanie korków, Spłatanie mat słomianych, struganie drewienek aa siarniczki (zapałki), robienie pudełekury, darcie pierza, przędzenie nici, dzierzganie pończoch i na inne w instytucie uskuteczniane roboty, przyjmuje podpisany. Minutoii.

7 SPBZEDAZ KONIECZNA! Główny Sąd Ziemiański w Poznaniu.

Wydziału I.

Dobra szlacheckie Górzyczki wraz z dobrami G o r z y c e w powiecie Kościańskim, przez Dyrekcyą Zienistwa oszacowane na 45,830 Tal. 10 sgr. 11 ien. wedle taxy mogącej być przejrzanej wraz z wykazem hypotećznym i warunkami w Registraturze, mają być dnia 18. Marca 1839. przed południem o godzinie 10tej w miejscu zwykłem posiedzeń sądowych sprzedane. Niewiadomy z pobytu possessor Antoni Ćwikliński zapozywa się niniejszćm publicznIe. Poznań. dnia 14. Sierp nia 1838.

Podpisany ma sobie za zaszczyt obwieścić, iż w skutek wielokrotnego wzywania spowodowanym został do załoienia w Poznaniu czytelni najnowszych i riajcelniejszych muzykaliów. O warunkach nader korzystnych w tej mierze, równających się warunkom podobnego zakładu w Wrocławiu, powziąć można wiadomość u nauczyciela Pana Vo g t w Poznaniu na ulicy Szkolnej Nr. 9., który objął zarząd onego zakładu. - Wymienianie zaś muzykaliów nastąpi codziennie w południe od godziny l2tej do 2gi<?j. Wrocław, dnia 29. Października 1838.

F. E. C. LeUCKart.

ll(Wyprzedaż składu sukien, ff III Skład -nasz towarów sukiennych od ife li; roku 1812. utrzymywany postanowiliśmy li; As całkiem rozwiązać. Z tego powodu, £k JI aby rzecz tern prędzej ukończyć, skład li; Ę nasz jeszcze dziś opatrzony zupełnie *$ W w sukna prawdziwe niderlandzkie i in- Ę li; ne przednie i średnioprzednie, we Sk Ę, -wszelkich kolorach, kaźmirki, drap de afc j I Zephir w kolorze błękitnym, czarnym li; . i brunatnym, sukno bilIardowe, marokań- * Ę skie, flanele różowe i białe, dery i t. d. III Ę od dnia dzisiejszego za gotową li; II zapłata, po ccnac U nabyeia m li; czyli k u p fi a rozprzedawać będzie- Ś& jj I my, polecając się w tym celu łaskawym Ul; , li; względom. J? Ę Poznań, dnia 1. Października 1838. III 1 C. M li l l e r fi C o m p .

ff ulica Wodna 2/163. Ę