a A Z

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.11.15 Nr268

Wielkiego

PO

TA

Xi estwa

ZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. IVannowsli.

JI?'268. - W Czwartek dnia 15. Listopada 1838.

Wiadolllości krajowe, z B e r l i n a, dnia 11. Listopada. p r z y b Y ł: JW. rzeczywisty Tajny Radzca i Naczelny Prezes prowineyi Pruskiej, S c h 6 n, z Królewca w PrusiechiWVWU jtAVWUW

Wiadolllości zagraniczne.

Po Iska.

Z War s z a w y, dn. 9. Listopada.

Dnia 11. z. m. o godz. 10 przed południem odbył się w Łowiczu uroczysty obrzęd założenia kamienia węgielnego pod ołtarz budującego się kościoła ewangielickiego, który obecnością swoją zaszczycić raczyli J WW. Generał-Adj. Szyp ow, Dyrektor Głów. Prezyd. w Kommissyi Rząd. Spraw Wewn., Duch. i Ośw. Pub!.; Radca Stanu Biernacki, zast. Gubernatora ( y w. Gub. Mazow,; Radca Stanu Kozłowski, Dyrektor Wydziału Oświecenia; Engelke, Prezes Generalny Konsyst. Ewangielickiego ; Dziekoński, Dyrektor Gimn. Warsz., oraz inne dostojne osoby i władze miejscowe. R o s s y a.

Z P e t e r s b u r g a, dn. 20. Paźdz. (1. Listop. ) N. Pan, po przejrzeniu relacyi Audytoryatu Generalnego, względem zaszłej w sprawie przeciwko Sztabs - lekarzowi Sierzpińakienau

kwestyi; czyli wypada wnosić do stanów -służby znajdowanie się pod sądem tych urzędników, którzy, aczkolwiek -wyrokiem sądu nie zostali uniewinnieni, otrzymali przecież Monarsze przebaczenie; zapatrując się: najprzód, na postanowienie, w rozkazie dziennym Ministra Wojny z dnia 22. Lipca roku z. objęte, przez które wzbroniono czynienia przedstawień o wykreślenie ze stanów służby kar, do tychże wnoszonych, a natomiast dozwolono zyskiwać decyzye, aby takowe kary nie były uważane za przeszkodę do otrzymania pensyi, tudzież znaku honorowego nieskazitelnej służby i w ogólności tego wszystkiego, do czego mają prawo ci, którzy karom nie ulegałi; a 2re, na powody, jakie za zasadę do tego postanowienia służyły, mianowicie, że wykroczenie raz dokonane, złagodzonem byt. nie może, i że wymienianie tych, którzy ulegli karom, jako nieulegających takowym, nie zgadza się z rzeczywistością; Naj. Pan raczył uznać, iż wyłączenie z pod tego prawidła osób, które skazane będąc wyrokiem sądu na karę, uwolnionemi zostały od niej na mocy przebaczenia Monarszego, sprzeciwia się również głównej zasadzie wyż rzeczonego postanowienia i w skutek tego Najwyżej rozkazać raczył co następuje: 1) Bytność pod sądem i zawyrokowana ostatecznie kara, mają być wnoszone do stanów służby. 2) Osoby, którym

W skutek Najwyższej konfirmacyi udzielonem zostanie przebaczenie Monarsze, zachowują wszelkie prawa i prerogatywy, przez poprzednią swą służbę nabyte, chociażby o tern w wyroku nie było żadnej wzmianki. 3) Audytoryat Generalny i wszelkie wojskowe -sądowe instancye, którym służy prawo ostatecznego wyrokowania w sprawach wojskowo-sądowych, mają nadal przestrzegać, aby wwyrokach ich nie było wyrażono, jak to dotąd niekiedy się zdarzało, że rozciągnięta kara nie ma być zapisywaną do stanu służby; lecz przeciwnie zastrzegać winny, że kara, na którą obwiniony skazany został, nie pozbawia go praw i prerogatyw, przez poprzednią służbę nabytych.

F 2 a n c y a, Z Paryża, dnia 4. Listopada.

Kons tytucyonista umieścił dziś następujący artykuł: ,.W adressie Izby deputowanych, ułożonym jako odpowiedź na mowę od tronu przy zagajeniu Izb w czasie ostatniego posiedzenia, znajdowało się następujące miejsce: <<»"Widzimy z głębokiem żalem, że wojna domowa ciągle jeszcze Hiszpanią pustoszy, a cierpienia zaprzyjaźnionego z nami narodu mocno nas wzruszają. Cieszy nas jednak wytrwałość obrońców Najj. Królowej Izabelli i mamy niepłonną nadzieję, źe niezadługo kontrrewolucja przytłumioną zostanie i pokój zupełny powróci.vft W chwili, w której adres ów uchwalono, oświadczyliśmy ludowi, Ze Izba mocno się myli sądząc, jakooy Ministeryum Hiszpanią od kontrrewolucyi zachowało. Izba pominęła to jednak, a nawet wypadki w pewnym względzie uświęciła przyjmując wniosek Pana Heberta. Cóż więc Ministeryum w czasie tego posiedzenia uczyniło? Czem dowiodło przywiązania swego do traktatu poczwórnego przymierza? Czem się przyłożyło do przywrócenia pokoju w Hiszpanii? Dwa gabinety upadły w ciągu tego roku w Hiszpanii; Pan Ofalia zajął miejsce Pana Calatravy, a Pan Frias gotuie się znowu do objęcia tej samej posady. Do tego całego nieładu przyłożyła się dyplomacya nasza. Nie zaprzeczamy jcj wprawdzie sprowadzenia zmian takowych, ale cóż na nich Hiszpania skorzystała? Czyliż przez to pokój aby na włos jest pewniejszy, lub czyiiź krwią zlana Hiszpania odetchnęła aby na chwilę? Wszystko idzie w tym nieszczęśliwym kraju w tym roku po dawnemu, a nawet i nieco gorzej, bo teras szczególniej nowego powstania obawiać się należy. Jeszcze krajowi temu okropny zagraża dramat, a końca jego przewidzieć nie można. My zaś równie zagrożeni, stojemy spokojnie 2 bronią w ręku nad granicą. I to

jest w rzeczy samej sumiennem zadosyć uczynieniem warunkom traktatu poczwórnego przymierza! Lecz jeszcze więcej uczyniliśmy, i Hiszpania nie sarnę nieczynność ma nam do zarzucenia. Don Carlos potrzebował odważnej żony, 1 za pośrednictwem naszem otrzymał ją w osobie Xięźnćj Beiry. Czyliż Izba nie chce wiedzieć, co nas do tych wszystkich grzeczności spowodowało? Czyliż się nie zechce przekonać, źe Ministeryum nasze Królowej Krystynie tylko dobremi słowami, a Don Carlosowi czynami się przysługuje? Xiężna Beiry jest siostrą Don Miguela, a obecność jej w głównej kwaterze Don Carlosa ożywia nadzielę absolutystów portugalskich. Anglia podała w tej mierze surową notę gabinetowi naszemu, bo sprzyja Portugalii. Czemuż i my nie mamy wystąpić w obronie Hiszpanii? Pierwsze zatem obrady Izb powinny na teraz mieć tylko na celu sprawę półwyspu pirenejskiego, bo sprawa ta do tej chwili ciągle zawsze zanadto lekceważoną była." Zamiast cukru, francuzkie Antylle prowaT dzić teraz będą nader obszerny handel siarką, znajdującą się w bliskośd wulkanu Gwadalupy. M'arKa, ta część główna wielu wyrobów przemysłowych, brana była dotychczas z królestwa Neapolitańskiego. .Rząd mając ją w swej własności, przedał z niej dochód towarzystwu spekulantów, pragnących wielkie ciągnąć zyski z przedmiotu, teraz prawie niezbędnego. Francya teraz brać będzie siarkę ze swych osad; co nietylko przywiedzie AntylI e do dobrego bytu, lecz wywrze i wpływ dobroczynny na jej handel. Wulkan na Gwadelupie wznosi się 150Y metrów nad powierzchnią morza, i otoczony jest zeWsząd grotami, zawierającemi krystalIizowaną siarkę. - J ej ilość jest zadziwiająca, bo wyrachowano, źe największe wydrążenie u szczytu wulkanu, 50 milionów kilometrów zawiera. Pan Chevalier, professor szkoły farmacyi i P an G a ultierde Claubry, korrepctytor przj - szkole politechnicznej, dali najkorzystniejsze świadectwo o dobroci tej kopalni. P. Thiers opuścił Florencyą, udając się do Rzymu, dokąd miał przybyć dn. 18. Października. Zacny deputowany, przepędziwszy w Rzymie czas aż do końca miesiąca, uda się do N eapolu. P. Thiers- spodziewany jest w Paryżu między 15. a 20. Listopada. J eden z dzienników N owego-Jorku donosi, ie Józef Bonaparte przybył tam z Anglii w końcu "Września. Z dnia 5, Listopada.

Uważają, źe D z i e n n i k s p o rów już od trzech dni niema tak nazwanego przewodniczącego artykułu i głoszą o małych nieporo zesem Rady zachodzić mających. Artykuł o konwersyi juź się Panu Mole i jego stronnikom podobać nie mógł i dziwiono się, źe Monitor go umieścił. Teraz oświadcza B. evue de Paris, ze przedrukowanie to w Mon i t o r z e z omyłki się stało i dołącza do oświadczenia tego słowa nagany przeciw Dyrekcyi Monitora. Z tych na pozór małoznacznych okoliczności wykrywają się jednak zjawiska rozdwojenia, zachodzącego między Ministrami największą wziętość posiadającymi (PP. Mole i Montalivet). Jakoż w ogólności prassa ministeryalna w tej chwili w wielkim nieładzie. Dzielne zarzuty oppozycyi pod względem spraw hiszpańskich zupełnie milczeniem pominięto a niektóre pojedyncze czyny Ministrów, np. wytoczony ostatniemi czasy proces przeciw T e m p s, nawet w gazetach ministeryalnych opacznie oceniają Dziennik sporów obejmuje dzisiaj następujące krótkie doniesienie : «Jesteśmy umocowani oznajmić, źe we wtorek dn. 6. Listopada mszy żałobnej w celu przez M o d e i G a z e t t e de F r a n c e wskazanym nie będzie. « W piśmie z Londynu, udzielonem przez dziennik la P r e s s e, czytamy między innerni, co następue: «Powiedziałem Panu w ostatnim mym liście, źe Pan Pakenharn, poseł angielski w Mexyku, wkrótce na miejsce urzędowania swego powróci i źe dzienniki angielskie twierdzą, iź przybycie jego sporom między Francyą a Mexykiem tamę położy. Pogłoska ta coraz więcej zyskuje prawdopodobieństwa. Wsiadając W zeszłą niedzielę na okręt w Plymouth, oświadczył sam P. Pakenharn, iź wiezie z sobą instrukcye sprawy tej się dotyczące, i źe tuszy sobie, iź blokadzie koniec położy. Lord Palmerston w podobnym duchu się tłumaczył, odpowiadając deputacyi kupców z Londynu, Liverpoolu, Manchester, Glasgow i Belfast, co na korzyść naruszonych przez blokadę interessów reklamacyą mu podali. Minister oświadczył, źe chociaż Francya pośrednictwa Anglii nie przyj ęła, jednak się spodziewa, źe się ta sprawa przyjacielskim sposobem da załatwić; Pan Pakenharn opatrzony w tej mierze w instrukcye a Sir Charles Paget na wszelki przypadek otrzymał rozkaz, aby się z rzeki Św. 'Wawrzyńca z flottą swoją do brzegów mexykariskicn udał, w celu bronienia interessów handlu angielskiego w tamtych okolicach. N owo mianowany Biskupem Algieru X.

Opat Dupuch wczeraj przybył do Paryża.

Po powrocie Króla z Fontainebleau złoży on natychmiast przysięgę syv'ojc w ręce N. Pana.

Wiadomości z Algieru z dn. 28. m. z. opiewają, iź tam nadeszło doniesienie o śmierci Abdel Kadera; wszakże wiadomość tę juź tyle razy rozgłaszano, źe urzędowego potrzeba potwierdzenia, jeżeli jej wiarę dać chcemy. Dziennik legitymistyczny 1 I E uro p e donosi dzisiaj, źe jego odpowiedzialny wydawca, Hrabia Perdreauville, wczoraj w mieszkaniu swojćm aresztowanym został, aby wysiedział swoje sześciomiesięczną karę więzienia, na jaką go !?ąd przysięgłych skazał. Ostatnie cztery reprezentacye Panny Rachel · wniosły do kassy Teatru francuzkiego 23,000 franków. Jestto prawie największa summa, jaką zebrać można. Panna Rachel pobierać będzie teraz prócz swego udziału w spółce tego teatru 8WO fI. pensyi, a tak rocznie mieć będzie około 30,000 franków. Zresztą doznaje i ona losu wszystkich znakomitych talentów, bo nikczemni zazdrośnicy i złośliwi nieprzyjaciele luź teraz wzrastającą lej sławę szarpią. Kilka tutejszych pomniejszych dzienników jest tego dowodem. A ngli a.

Z Londyn u, dnia 3. Listopada.

Nadeszła tu przez New- York proklamacya Lorda Durhama do mieszkańców angielskich północno-amerykańskich prowincji, nie zostawia żadnej wątpliwości, że Lord urząd swój składa i do Anglii powraca. Wvluszcza w tym akcie dokładnie pobudki do kroku tego go skłaniające. Odezwa ta dla swej szczerości i otwartości powszechne zyskała w Ameryce zadowolenie i wielkie sprawiła wrażenie. W New-York rozumieją powszechnie, źe rezygnacya Hrabi Durhama najważniejsze skutki w Anglii za sobą pociągnie. »Lord Durham, powiadają tam, mężem pełnym rzadkich przymiotów, zręczności i ambicyi. Powróci do Anglii z równem zniechęceniem przeciw Lordowi Melbourne, jakie już miał od dawna przeciw Hroughamowi. Proklamacya jego nadzwyczajne w Anglii sprawi wrażenie. Pozyska on przez nią wielką wziętość i wpływy. Od lat kilku zmierza juź do celu, który teraz osiągnie i który go nareszcie do dostojeństwa Pierwszego Ministra doprowadzi.« - Spodziewano się Hrabi Durhama w N ew- York dn. 20. Października a gazety wzywały juź do wyprawienia wielkiego festynu na cześć jego, w którym i Anglicy i Amerykanie udzidł mieć będą Ci ostatni lubią go dla tego mianowicie, ponieważ go za prawdziwego wielbiciela instytucyi swoich poczytują i to mają przekonanie, źe po powrocie do Anglii do ustalenia pokoju między ojczyzną swoją i Ameryką wielce się przyłoży, Aź do przybycia nowego Generał tymczasowo prowincyami temi zarządzać będzie; słychać, źe okręt liniowy "Malabar" Hrabię Durhama z New- York do Anglii sprowadzi. Dnia 25. z. m. przeniósł się do wieczności w 70. roku życia Generalmajor Karoł P ru t t, który miał udział w wyprawie do półwyspu Pyrenejskiego i odznaczył się pod Salamanką i Wittoryą. W towarzystwie Ludwika N apoleona znajdują się: Vice-Hrabia Persigny, jako jego Sekretarz i Dr. Beimeau, jako Lekarz nadworny. W dniu 22. z. m. weteran marynarki angielskiej, dowodzący w Portsmouth, Admirał Sir Ph. Durham, jako w rocznicę bitwy pod Trafalgar, podczas której dowodził okrętem Defiance, rozdzielił pewną kwotę pieniężną pomiędzy 30 starych majtków, którzy także znajdowali się w tej bitwie. Gazety z S i d n e j w N owej Południowej Walii, aż do dnia 9. Lipca mówią o nieprzyjacielskich napadach krajowców na osady angielskie, a nawet o kilku morderstwach w blizkpśei Port Philipp. Wielu osadników musiało odstąpić swych siedzib, a inni zażądali od Gubernatora opieki wojskowej; w przeciwnym bowiem razie musieliby się sami uzbroić dla wlasnći obrony. Gubernator jednakże rozkazał tylko wzmocnić policyą i najostrzej zabronił kolonistom uzbrajać się, polecił im zarazem uważać krajowców jako poddanych Królowej. General Hrabia Woroncow przyjmował wczoraj odwiedziny Hrabi Sebastianiego z małżonką tegoż, Posła pruskiego, Barona Biilowa, Posła hiszpańskiego, Mr Hudsona L6wego, Pana Kisselewa i kilku innych znakomity« h osób. Doniesienia z Nowego-Yorku dochodzą aż do dn. 16. Października. Między niemi najważniejszćm lest prócz powyższych doniesień z Kanady, udzielenie* korespondencyi między tameczną Izbą handlowa a departamentem państwa w Washingtonie pod względem opasania Mexyku. Z odpowiedzi Sekretarza państwa, Pana Vaila, wnosić można, źe cały ga binet Pana Burena sądzi, iż prawo narodów nie usprawiedliwia kroków rozpoczętych przez irancyą. Adres yorgskiej Izby handlowej zapytywał się, jak długo jeszcze opasanie to Mexyku potrwać może, i czy rząd chwycił się potrzebnych środków do zmniejszenia wyniknąć z tego mogących nieszczęść. Odpowiedź Sekretarza państwa była następująca: »M. Panowie! Pismo wasze z d. 5. b. m. nadeszło wprawdzie w przyzwoitym czasie do tego yyydfcialu, ale ai do tego czasu nie mogła na nie dana być odpowiedź z przyczyny nieobecności Prezydenta, który rzecz tę ma wziąść pod rozwagę Polecono mi teraz oświadczyć · wam, źe pod względem nieprzyjemności, ]akieby z rozporządzeń rządu IrancuzkiVgo w odnodze mtxykań»kićj i na rzece la Pbila dla naszego handlu wyniknąć mogły, Prezydent niezwłocznie rozkazał chwycić się Środków potrzebnych do zabezpieczenia inje resu naszych obywateli na owych wadach i In ć wszystkiego, aby zmniejszyć z teraźniejszego stanu rzeczy wyniknąć mogące nieszczęścia. O rozciągnięciu blokady na porty mexj kaliskie na morzu Spokojnem jeszcze nas żadna nie doszła wiadomość, a byłoby to niezawodnie nastąpiło, gdyby-się coś podobnego wydarzyć miało. Także o długości trwania zamknięcia portów nie nadeszła dotąd wiadomość do wydziału; z wielkiego wrażenia, sprawionego przez nie w świecie handlowym i z usiłowania ' w celu załatwienia tej sprawy wnosić można, źe już długo nie potrwa. Mam honor i t. d A. V a i 1. - IAyg btanów Zjednoczonych »Consorte« miał być za tydzień .wysłany z Nowego-Yorku do Vera-Gruzu z pieniędzmi i listami. Spodziewają się, źe statek ten-podobnie jak okręty angielskie żadnej nie dozna pjzeszkody. Miss Fanny Wright miewa od niejakiego czasu w loży wolnomularskiej w N owym - Yorku prelekcye o bankach i pieniędzach papierowych, a te tak licznie zwiedzane bywają, że d. 14. Października kilka set osób dla braku miejsca wnijść do loży nie mogło. Nauka jej przecież tak mało słuchaczom do smaku przypadła, że ogromna wrzawa powstała i tylko lą polieya od znieważenia z strony nieokrzesanego pospólstwa obronić zdołała. - Wybory w Stanach Zjednoczonych mają, podług gazet tamecznych, skłaniać się bardzo na sirone radykalistów, co się do niejakiego zniżenia ceny papierów przyczyniło. Z dnia 6. Listopada Zdaniem gazety Mo m i ng - P o s t traktat handlowy, zawarty między Anglią a Turcyą, większą korzyść przynosi handlowi tureckiemu aniżeli angielskiemu, i w tym tylko ra:-JI'e chce go ta gazeta za ważny pod względem politycznym uważać, jeżeli, czemu jednak nie wierzy, traktat z U nkiar- Skelessi, zamykający Dardanelle dla wszystkich innych okrętów prócz rossyjskich i tureckich, przez tenże zniesiony- zostanie Hiszpania.

Korespondent Morning Chronicie w M a d r y c i e donosi pod dn 27. Października: »Z zupełną niemal pewnością sądzić mogę, że po klęsce Pardinasa rzą*ł madrycki nie 4ylko Madrytu, ale nazwiska ich wszystkich spisać każe, aby w razie potrzeby i domagania się ludu, lakowych jako zakładników w więzieniu mógł osadzić. - Słychać, źe Karolistowski wódz Palillos do Manchy powrócił. General iNogueras wezwał go, aby niczego przeciw jeńcom Krystynistowskim nie przedsiębrał, a ten w miejsce odpowiedzi wszystkich rozstrzelać kazał. Ma lo zaś patrzy obojętnie 8000 ludzi ustawionych pod Mądry.era.

Dwudziestu gwardzistów narodowych, eskortując) eh pocztę z W alencyi, zostało przez Karolistów napadniętych; rozbrojono ich i mimo danego przyrzeczenia rozstrzelano. Bząd postanowił w skutek tego wszystkiego zatrzymać armii odwodową w Madrycie aż do zebrania się Kortezów. Tu teraz zupełna panuje spoko,ność.« Portugalia.

Z L i z b o n y , dnia 19. Października, (Gaz, Powsz.) - Przed kilku dniami przybrała znowu stolica postać zupełnie wojenną; wojsko wszędzie stanęło pod bronią a liczne patrule przeciągały ulice miasta. iSikt nie wiedział, co toma znaczyć, bo j.resztą-wszystko było spokojnie i każdy swoich zwyczajnych pilnował zatrudnień. Nareszcie dowiedziano się, źe bąd przysięgłych -w domu jakimś zgromadzony, aby osądzić sprawców zaburzeń zaszłych w Boże Ciało, gdy na Minisirów kamienie rzucano a Prezesa ilady ba da Bandejrę nawet bagnetem raniono. Ponieważ tu jednak przysięgli nie podług własnego przekonania wyroki dają, lecz się zawsze do życzenia tych zastósowują, od któ rych mogliby być znieważeni, jeżeli nie podług irh woli działali, rząd więc wszystkich użył środków ostrożności, aby rozruchom zapobiedz i przysięgłych od wszelkich zamachów zabezpieczyć. Wszakże przysięgli i tak jednak rozpasanego motłochu się bali i 18 obżałowanych, a między temi też Kommendanta gwardyi narodowej, (juadros, z przyczyny braku dowodów niewinnymi uznali. Motłoch, zalegający plac przed gmachem, wznosił wiwaty na cześć Sądu i tak się "wszyscy spokojnie rozeszli. Jeżeli więc na przyszłość znowu się komu zachce, kamienować Ministrów i ich bagnetami łechtać, może to bezpiecznie uczynić, bo Sąd przysięgłych buntowników naprzeciw niepopularnemu Ministeryurn zawsze bronić będzie. - Oppozjycya radaby zwróciła uwagę rządu li tylko na zabiegi miguelistów , którzy też istotnie czynnie się krzątają; ale Don Miguel nigdy jednak na tronie Portugalii nie zasiędzie, chyba źe Don Carlos całą Hiszpanią pod moc swoje

podbije. Tymczasem nierównie większe grozi tronowi Królowe) niebezpieczeństwo ze strony zagorzalców liberalnych, aniżeli miguelistów. - Owi trzej gwardziści narodowi, którzy przez Bajoę napadnięci, mężnie się bronili i w walce tej przypadkowo osławionego tego przywódzcę trupem położyli, dostali od rządu każdy po 500 tal. nagrody. Co tu trafunek zdziałał, już od da-wna mogłoby się było stać, jeżeliby rząd znaczne na głowy szefów guerylasowskich -wyznaczał nagrody, osobliwie dla tych, którzyby ich żywcem dostawili; bo przy zupełnej demoralizacyi ludu tutejszego, w oczach którego życie ludzkie i tyle nie warte, co życie psa, niechybnie największegoby się dopuszczano przeniewIerzenia, aby nagrody takiej dostać; rnordowanoby nawet niewinnych i powiadanoby, że to guerylasy. Banda Remeschidy jużby od dawna była zniesioną, gdyby takich środków użyto. Guerylasy w Serra Algarbii, pod wodzą młodego Kemeschidy, z zagranicy nowe otrzymali zapasy arnunicyi i broni, które bez przeszkody na ląd wysadzono a stamtąd dalej w gó ry p r z e w i e z i o n o . - S t an y , któ re p o d 0bno Królowa sama chce zagaić (naturalnie po swojćm szczęśliwćm rozwiązaniu, którego się dopiero ku końcowi miesiąca tego spodziewają), przed końcem Grudnia zapewne nie zostaną zwołane, a to właśnie kłopot wywoła skarbowy, kiedy Minister skarbu pieniędzy potrzebuje a do tego należy przyzwolenie Stanów. Place urzędników znowu od kilku miesięcy zalegają a nieukontentowanie się wzmaga.

B e 19 i a.

Z Bruxelli, dnia 3. Listopada.

Wiadomo, że zacny Pan Kats prezesem albo przynajmniej głównym członkiem towarzystwa, odbywającego swe zgromadzenia na Rempart des Mejanes i mieniącego się towarzystwem rozumu. W zeszły poniedziałek złożył on tam .znowu kilka prób wymowy i g'ebokiego rozumu swego, dowodząc trestiwemj słowy, iż Boga wcale nie ma; potem przeszedłszy z religijnej sfery do o bywa telskie!, dowodził konieczności zniesienia dziedziczności - nie królestwa albo parostwa .lecz wszelkiej i każdej własności, oraz konieczności podwyższenia płacy dziennej dla robotników. N areszcie zaczął napastować 2ch panów z BruxelIi, którym rozprawa jego się nie podobała; przyszło do obelg i do bijatyki a tak gdy członkowie towarzystwa rozumu z innemi czubić się zaczęli, polieya się wmieszała; tymczasem jednak P. Kats znikł. Zaskarżono więc teraz policyjnie tego waryata. Z Wi e dni a, dnia 3. Listopada.

(Kor. nuryrnberj - Zaprzeczając podaniu Gazety szlą skićj o przejściu całej wsi sławiańskiej w Morawii do religii protestanckiej, uczyniłem to z zastrzeżeniem, że zapewne jaki szczególny przypadek stał się przyczyną do takowej przesady. I tak się też rzecz ma istotnie. Następujące podania z zupełnie wiarogodnego pochodzą źródła. Zamiast całej wsi, liczącej 200 domów i leżącej między Bernem a Ołomuńcem, tylko 10 - 14 osób religią swoje zmienić chciało. Powodem do tego kroku było, jak głoszą, niezrozumiałe kazanie dawniejszego plebana o komunii świętej pod dwoma postaciami, a potem opieszałość w nauce i życiu następcy tegoż, którego już od urzędowania usunięto. Nasienie to zeszło, może z powodu styczności z pogranicznemi protestantami, i ludzi owych naprzód podług praw istniejących objaśniono. O zrzeczeniu się prawa do wszelkich dóbr kościelnych już z tego względu mowy być nie -może, fioniewaź te do kolatorstwa Schebetan naeżą. Gazeta szląska donosi (przez Wiedeń) z n a d g r a n i c y c z e r n o h o r s k i e j z dn. 19. Października: »Zdaje się, że Czernohorcy z powodu nowych rozporządzeń Hassana Beja, który, posiłkowany szczerze przez Austryą, wszystkie komunikacye graniczne poobsadzał, zaniechali na teraz zamiarów swoich. Szczególniej zaś zjawienie się niespodziane mundurów austryackich na ziemi tureckiej wielkie na nich zrobiło wrażenie, i rozumu nauczyło. Cofnęli się od granicy i liczne swoje gromady znowu rozpuścili. Tymczasem wkroczył wprawdzie osławiony zbieg austryacki na czele 60 ludzi z Czarnogóry do Albanii austryackiej, ale po żywej utarczce zmusiły go ustawione wszędzie czaty do odwrotu. W Herzegowinie i Bośnii ciągle jeszcze Rajasów podburzają do buntu. Emisaryuszami wysełanemi w tym celu są po większej części mnichy. Jeżeli władze tureckie nie zechcą zwrócić uwagi swojej na takowe zabiegi, obawiać się trzeba, żeby spokojność owych prowincyi naruszoną nie została. Kuzyn jeden Władyki został dnia 10. Października przez dwie osoby, należące do rodziny wygnanej przez Władykę czernohorskiego napadnięty i zamordowany. Pogłoska jedna twierdzi, źe to pierwsza ofiara spisku, zmierzającego do całkowitego wytępienia rodziny Władyki, i dla tego domyślają się, że rodzina Radonich, w której dawniej godność cywilnego Gubernatora czernohorskiego dziedziczną była, ale którą, jak wiadomo z Czernogórza wygnano, wpływa do

tego. Wszyscy z natężoną ciekawością wyglądają wykrycia tej sprawy. Gazetta di Venezia z dnia 19. Października zawiera następujący list gabinetowy, który J. C. K. Mość Cesarz przesłać raczył J. C. Mości Arcy-Xicciu Wice - Krółowi: "Kochany Stryju, Arcy-Xiążę Rajnerze! W ciągu podróży mojej po moich weneckich prowincyach, a mianowicie podczas mojego pobytu w Wenecyi, otrzymałem najocz) wistsze i najmocniej wzruszające dowody wierności i przychylności do mojej osoby i mojego monarszego domu. Polecam wam kochany Stryju, byście z tego względu moim wiernym poddanym tych prowincyj, a mianowicie podestom i kongregacyom municypalnym miast, w których przebywałem, oświadczyli moje najłaskawsze zadowolenie za wzorowy porządek, jaki przy tej sposobności spostrzedz się mi dało. Publiczne i prywatne zakłady dobroczynności, które po miastach zwiedzałem, dawały mi dowód, źe są porządnie administrowane. Podobnie jak ja wynurzam wam z tego względu moje zadowolenie, Wy, kochany Stryja, raczcie podać to do wiedzy władz państwa i tychże naczelników, źe z mem zupełnem zaspokojeniem miałem sposobność uważać wierne i gorliwe -wypełnienie obowiązków urzędu we wszystkich gałęziach administracji. F e r d y n a n d, m. p.<c

J. C. K. Mość za pomocą najwyższego do Arcy-Xięcia Wice-Króla adresowanego listu gabinetowego z dnia 17. Października, kwotę 80,000 lir austryackich przeznaczył na korzyść ubogich w mieście W enecyi, a oraz nakazał, by rozdzielaniem tej summy zajęła się osobna kommissya. - J. Ces. Kr. Mość raczjł następnie pomienionym reskryptem przeznaczyć na wsparcie ubogich w mieście Treviso summę 2400, na wsparcie tamtejszych zakładów zaopatrzenia summę 3000, a nakoniec tamtejszym szkółkom dla małych dzieci summę 900 lir austryackich. - Także Naj. Cesarzowa Jmść raczyła miasto Wenecyą uradować czynem swej łaskawości i na cele dobroczynne przeznaczyć summę 2600 lir austryackich. Piszą z Orsowy (powiatu ilIiryjsko-pogranicznego pułku): «Podróżni, którzy właśnie wstąpili do zakładu kontumacyi w Ksupanku, donoszą, iż wszystkie rozsiane pogłoski o morowem powietrzu, wybuchłem w Małej Wołoszczyznie i na Bałkanie, są bardzo przesadzone; powodem do tego miały być pojedyncze przypadki choroby, które się prędko pokończyły, nie zaś udowodnione przypadki morowego powietrza. Z R z y m u, dnia 27- Października.

(Gaz. pow>z) - Zdaje się teraz żadnej nie ulegać wątpliwości, źe wol.-ka zagraniczne nie zadhigo państwo kościelne opuszczą, jeźli jakie nadzwyczajne nie zajdą przeszkody, któreby poczynione kroki rządu francuzkiego i austryackiego wstecz cofnąć A mogły. Zapewne sobie każdy przypomni, źe rząd papieski podczas samowładnego obsadzenia Ankony przez wojska francuzkie przeciw temu protestował i później na obecność tegoż tylko pod tym warunkiem przyzwolił, źe jeżeli w późniejszym czasie obecność wojska tegonie będzie potrzebna, toż na żądanie Papieża oddalić się musi. Wpjska zaś austryackie były jako sprzymierzone wezwane i nigdy nie powątpiewano, ażeby na żądanie oddalić się riie mialv; przeciwnie rząd austryacki dał kilka razy" do poznania, że na żądanie wojsko chce cofnąć. Od czasu zaś, jak Cesarz austryacki w Medyolanie nie ograniczoną wydał amnestyą, poznano, źe nie tylko w jego włoskich prowincyach wszystkie zaburzenia ustały, ale źe spokojność, porządek i posłuszeństwo i do pogranicznych wróciło państw, a tak obecność wojsk obcych w państwie kościelnem zupełnie niepotrzebną się stała. Co się zaś tyczy Francuzów w Ankonie, nie wątpią tu wcale, przy tak dobre) harmonii z franeuzkim dworem, ażeby ten słusznemu żądaniu rządu papieskiego zadosyć uczynić nie miał. Z zaufaniem 'więc spodziewają się tutaj odpowiedzi z Paryża. Nikt wprawdzie nie zaprzeczy, że równie Niemcy jak Francuzi bardzo się do uspokojenia umysłów przyczynili w tych prowincyach które zewnątrz poduszczano, ale też każdy, który zna stan rzeczy przyznać musi, źe teraz ich obecność zupełnie stała się zbytnią. Dla Ankony, Bolonii i innych miast, obecność wojsk tych w pieniężnym stosunku stała się bardzo użyteczną, bo znaczny swój żołd w nich konsumowali, i nie jedna może osoba, która zyski % tego ciągnęła, na oddalenie się ich niechętnym będzie patrzała okiem. X ur. c y a.

Morning-Chronicle zawiera list swego Korespondenta z Konstantynopola i dnia 10. Października, w którym między inne mi wyrażono: * Flota hasza odpłynęła zeszłego tygodnia w towarzystwie eskadry tureckiej a Tenedosu do Vurli, skąd się razem do Malty udać miały. Fregata» Tyne,« stojąca tu dawniej, znowu tu powróci. O zamiarze tego nowego porus*enia niczego się pewnego dowiedzieć nie można; być może, że obecnie, gdyMehmed Ali formalnie zawarty uznał traktat, flotę tę za niepotrzebną poczytują. Jeżeli się rzecz tak ma istotnie, obawiać się należy, żeby tego zawcześnie nie uczyniono, bo cóż znaczy rzeczywiście przychylenie się Mehmeda Alego do tego traktatu? Ze się do wybierania 11 procentów od artykułów wchodowych i wychodowych przychyli, żadnej nie ulega wątpliwości; ale czy liż teź i żądane odstawi summy? Czyliź przez to uznanie zrzecze się roszczeń swoich do jedynowładnego posiadania Egiptu i rozrządzania podług swej woli zebraną w tym kraju bawełną? Czyliż zezwoli na zniesienie części swego dotychczasowego systematu monopoliów, na oddanie jedne) części kraju swego prawemu dziedzicowi i stawienie drugiej pod rozporządzenie Sułtana? Jeżeli uznanie traktatu nic o tern wszystkiem nie wspomina, natenczas jest to tylko czcza gadanina bez związku. Dla naszego handlu naturalnie wszystko zarówno, czy Meli m e d Ali lub inny kupiec bawełnę zbiera, jeżeli jej tylko za przyzwoitą cenę na targu dostać można. Lecz jeżeli ten jest władzcą kraju, i jeżeli nikomu nie wolno biedź z nim w tej mierze w zawody, jakże w takim razie można się przyzwoitej spodziewać ceny? Cóż w takim razie czynić? Czyliź się mamy udać do Egiptu, nadawać tamże prawa rolnicze i rozdzielać grunta, do których najmniejszego nie mamy prawa? Nie zaiste; ani też środek takowy z naszej strony bynajmniej nie jest potrzebny. Zawarliśmy układ z Sułtanem i nic z lennikiem jego do czynienia nie mamy. U dyby zaś Sułtan nie potrafił go utrzymać dla braku potęgi, któraby mu dozwalała buntowniczego poskromić lennika, natenczas obowiązkiem naszym będzie dodać mu pomocy, od nas żądanej, nie zaś, jak teraz czynimy, wstrzymywać go od zmuszenia do posłuszeństwa lennika; postępowania bowiem takiego z czasem żałować będziemy. Jeżeli więc żadnej nie ulega wątpliwości, że nas prędzej czy późnie] do dania pomocy wezwą, czemuż jej zaraz teraz nie ofiarujemy? Rozbrojeniem Mehmeda Alego zostałby spór na zawsze załatwiony, i zapobiegłoby się dalszemu nieszczęściu. Odwłoka znosimy nasz własny traktat, bo przykładamy się do utrzymania monopoliów, których zniesienia traktat żąda. - Nasz nowy sekretarz poselstwa, Pan Bulwer, już nas znowu opuścić zamyśla. Odprawi on, jak głoszą, podróż przez Syryą i Egipt i przez Alexandrya do Anglii wróci. - Kossyjski Sekretarz poselstwa, P. Ti tow, wyjeżdża dziś do Petersburga. Ludzie bez zatrudnienia sądzą, że wiezie odpowiedź Sułtana na ultimatum Pana Buteniewa pod względem noyyego traktatu handlowego. Ja jednak sa go pozwolenia przedsięwziął. Stany Zjednoczone północnej Ameryki.

Dziennik Herald, w Nowym Jorku wychodzący, w numerze z dnia 9. Października, z powodu oddalenia się Lorda Durham, następujące czyni uwagi: »Nie chcemy być prorokami, to jednak przepowiedzieć możemy, źe Lord Durham wkrótce tu przybędzie, zabawi kilka godzin, uda się do Washingtonu, ztamtąd powróci, kilka dni znowu tu przepędzi, a potem na okręcie amerykańskim odpłynie do domu. Zu rok lub za 2 zostanie pierwszym Ministrem. Nie powróci do Anglii na okręcie angielskim. Teraz kilka słów w tym przedmiocie do wszystkich dobrych Amerykanów. Przytnijcie Lorda z wszelkiemi oznakami należnego mu uszanowania, więcej nie może on ani wymagać, ani sobie życzyć. Godniejszy mąż nad Johna Lambton nie żył nigdy na świecie; jest on dobrym obywatelem, prawym mężem, najszlachetniejszem dziełem boskiem. Jest on nieprzyjacielem ucisku i oligarchii. D 0póki żyć będzie, nie -wyrządzi on niesprawiedliwości, chociażby się firmament miał zawalić. Ministrowie whigowscy -w Anglii uczynili go swoim barankiem ofiarnym. To jednak nie długo potrwa. Panowanie ich nie będzie wieeznem, a on, jak fenix odrodzi się z swych popiołów. Niech tylko mieszkańcy Nowego Jorku za jego przybyciem dadzą dowo dy, źe nikomu w wspaniałości i szlachetnym sposobie m> śleni a przewyższyć sie nie dozwolą.

OBWIESZCZENIE.

Separacja w niniejszych przedmiotach, jako to w interessach regulacyjnych z Micherzewa, Otusza, Bród, powiatn Bukowskiego; jaka tez w interessach abluicy jnych z Łęczyc, W powiecie Poznańskim, i olendrów Ormonskich, w powiecie Szremskim, Jest W biegu.

Podając to do wiadomości publicznej, wzywają się wszyscy interessenci niewiadomi regulacyi i abluicyi wspomnionej , aby się w terminie na dzień 15. Grudnia 1838. rano o godzinie 8mćj w biórze podpisanej Kommissyi specyalnej końcem dopilnowania praw swych zgłosili, w przeciwnym bowiem razie do skutków seperacyi tejże nawet W przypadku nadwerężenia praw swoich nieodmiennie przystępować winni się staną,

z źadnćm odwołaniem i zarzutem nadal słuchani być nie.mogą. Bnin, dnia 9. Września 183S.

Królew ska Kommissy a specyalna.

* ZAPOZLvV 'LJjli:K.TAL.\y.

Nad pozostałością zmarłego Rafała Kierski ego został na dnia 25. Czerwca 1821 process spadkowa likwidacyiny otworzony. Następujący z pobytu nieznajomi wierzyciele realni dóbr Wielkie: 1) Stanisław Jasieński jako cessyonaryusz Michała Zbykowskiego, na teraz sukcessorowie tegoi, 2) Augustyn Gorzeriski, jako też 4ry braci Makary, Timoteusz , Niefory i Felix, rodzeństwo Gorzenscy i syn małoletny zmarłego Leona Gorzeriskiego, i sukcessorowie jakiekolwiek tychże, 3) Ludwik i Gabryel rodzeństwa Skorzewscy, Konstancya z Skorzewskich zamężna była Zakrzewska, i Karolina z Skorzewskich, zamężna była Niezychowska, na teraz sukcessorowie tychże, zapozywają się do podania pretensyi swych na termin na dzień 29. Stycznia 1839. r. z rana o godzinie IOtej -w Izbie instrukcyinej naszej przed W. Brachvogel, Keferendaryusz Głównego Sądu ziemiańskiego wyznaczonym, pod tern zagrożeniem, iż niezgłaszający się w terminie tym, za utrącającego prawa pierwszeństwa swego uznany, i z pretensyą swoją li do tego, coby się po zaspokojeniu zgłoszonych wierzycieli pozostało, odesłanym zostanie. Poznań, dn. 26. Września 1838. Król. Główny Sąd Ziemiański.

Wydział f.

SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko-miejski w Pile.

Dom w Chodzieźu pod Nr. 92. położony, wraz z przynależytościami, z apteką do zmarłego aptekarza Augusta Wilhelma Funko należący, oszacowany na 6393 tal. 21 sgr. 9 fen. wedle taxy, mogącej być przejrzanej wraz z wykazem hypotecznym i warunkami w liegistraturze, ma być dnia 21. Marca 1839, przed południem o godzinie IOtej w mIeJSCU zwykłem posiedzeń sadowych sprzedany . UKiAU SUKIEN Handlu H. J. R e h fi s c h i Wspólników, przy ulicy Szerokie'j pod liczbą 30. obok apteki P. Schneider, poleca swój, przez znaczny przykup powiększony towar sukien tutejszych i zagranicznych, tudzież wygonów i ratyn pod płaszcze za najumiarkowańsze ceny.