GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1838.11.24 Nr276

Wielkiego

Xiestwa POZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Belara i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

JW 276.

W Sobotę dnia 24 Listopada 1838.

Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a.

Z P e t e r s b u r g a , d. 3 1. Paź dz. ( 12. Li stop. ) Roskazy dzienne Cesarskie.

Dnia 23. Października. - »N. Cesarz Imć znajdując się 16. bieżącego Października przy odkryciu bramy tryumfalnej, wzniesionej za rogatkami Moskiewskiemi w Petersburgu, na pamiątkę świetnych czynów wojsk rossyjskich w Persyi, Turcyi i Polsce w łatach 1826, 1827, 1828, 1829, 1830U831, i ponowiwszy przy tern zdarzeniu wynurzenie Monarszej wdzięczności dla armii, ponawia też wyrazy wdzięczności Swojej, za wierną służbę i waleczność, Admirałom, oficerom wyższych i niższych stopni i marynarzom rang nieoficerskich flotty cesarskiej, którzy mieli udział w ostatniej tureckiej wojnie, tudzież tym, którzy należeli do działań wojennych przeciw Persom w wodach Kaspijskich." Przez Reskrypta Cesarskie, mianowani kawalerami orderu Św. Stanisława 1. klassy, dn. 12. Października, Naczelnik Głównego Sztabu Hotty cesarskiej i portów Kontradmirał Chruszczow; tegoż orderu 2. klassy, dnia 18. Września, Radzcy Stanu: Vice-Dyrektor Departamentu Podatków i Poborów Bazilewski, Naczelnik oddziału w Departamencie Handlu zagranicznego Groschopf i zarządza

jący oddziałem w Departamencie Skarbu Państwa Rozing. Francja.

Z P a ryż a, dnia 14. Listopada.

Ciągle jeszcze głoszą o zmianie redakcyi «Monitora«, a Hrabiemu Mole sprzyjające « Revues« nie przestają go w tej mierze do zmiany zachęcać. Hrabia Mole nie może jeszcze Monitorowi darować, że artykuł o politycznych konwersyach w piśmie swoje m umieścił. Z drugiej strony przecież trudno by było zapewne usunąć Dyrektora «Monitora«, Pana Sauvo, który urząd ten przez 40 lat wśród rozmaitych burz i rewolucyi z zadowolnieniem swych zwolenników sprawowaf i szacunek sobie nawet swych przeciwników wyjednać potrafił. Pan Sauvo przetrwał na czele «Monitora" Zgromadzenie prawodawcze, Konwent, czas terroryzmu, Dyrektoryat, Konsulat, Cesarskie rządy i wszystkie zmiany aż do dni naszych. Wszystkie te rządy pozostawiły go w urzędowaniu, a on się też nigdy za wyźszemi nie ubiegał urzędami, chociaż dawniejsi jego współpracownicy z czasem najwyższych w kraju godności dostąpili. Tkwią jeszcze w pamięci Wszystkich zeznania jego przed Trybunałem parowskim, gdy na świadka Wezwany przeciw czterem Ministrom Karola X. z szlachetną wyznał skromnością, że odebrawszy rozkazy gabinetowe szczym niemal duchem Panu Polignakowi wypadek ich przepowiedział. Proces Pana Gisqueta przeciw «Messager«, wyznaczony na dzień wczorajszy, i w którym to, iak juź donosiliśmy, dziennik ten chciał uledz wyrokowi zaocznemu w celu poprawienia kilku uchybień w przepisanej formie, został ex ojficio odroczony. Messag e r tak tę okoliczność tłumaczy: «Prezes Trybunału zapomniał nas zawiadomić o terminie wyznaczonym przed Trybunałem przysięgłych, a zawiadomienie takowe zawsze na 10 dni pierw nastąpić powinno. Wiedzieliśmy dobrze o tern zapomnieniu, ale nie chcieliśmy zwracać na nie uwagi, dla uniknienia dalszego opóźnienia. 1 'oniewaź zapomnienie o pozwie wypadło na nasze stratę, a jednak milczeliśmy, sądziliśmy przeto, że i Trybunał «I.'i!:Zfć będzie, Ale to nie nastąpiło. Ubolewamy nad tym nowyTTi ppwodem do odwłoki, nie pochodzącym tą rażą 2 naszej · winy, ile źe na następującym terminie wypa da nam koniecznie uledz wyrokowi zaocznemu, dla dopięcia prawa popierania twierdzenia naszego. Lecz mamy nadzieję, źe niezadługo czekać nam każą obrad, na któreśmy się w wszelką potrzebną broń opatrzyli, i wszelkich, w mocy naszej będących środków użyjemy, aby takowe przyspieszyć.« W ISoi'deaux zamieniają obecnie dawniejszy teatr «Vidiere« na kościół, przeznaczony dla missyonarzy. Dziwny łos igra tu z zakładem, wywodzącym nazwę swoje od autora «Świętoszka«. Donoszą z Tulonu pod d. 9. b, m.: «Okręt liniowy i, Diadem« i korwety przewozowe «Tarn" i «Egerie" otrzymały przez telegrafy rozkaz do udania się julro na morze. Okręty te mają przewieść załogę francuzką z Ankony do Lrancyi. Trzej kapitanowie tychże odebrali dziś ostateczne polecenia od Prefekta admiralicyi. Dziś wieczorem przysposobią wszystkie, do przewozu wojska potrzebne rzeczy, a julro rano puszczą się pod źagle. Wiadomość ta mocno Tulończyków zdziwiła." W liście prywatnym z Kony z dnia 25. Października donoszą o przybyciu d 19. okrętu liniowego «Hercules« do Tunisu«. Okręt ten miał na swym pokładzie nowego Konsula francuzkiego, Pana Lagau, którego kupcy tameczni z wielką oczekiwali niecierpliwością. Zaraz po przybyciu swojem miał Pan Lagau rozmowę z młodym Bejem. Kontradmirał Lalande stał z eskadrą swoją pod Tunisem, lecz wkrótce myśli stanowisko swoje opuścić i do Tulonu na zimowe leże powrócić. Zdaje »ic jednak, że przeciwne otrzymał rozkazy

i źe okręty tameczne niezadługo ku Dardaneł10m wyruszą, gdzie się cała siła morska zgromadza, której Pan Lalande przewodniczyć będzie. Courrier francais donosi, źe P. Poulett Thompson, członek angiel-kiego Ministeryum i l 'rezydent biura handlowego, przybył od kilku dni do Paryża; z powodu tego przybycia rozmaite czynią domysły. Dziennik La P r e s s e zaprzecza temu doniesieniu i utrzymuje, źe ten dyplomatyk angielski nie opuścił Londynu, q Podług dziennika M e s s ag er, Rada Ministrów zajmować się miała pożyczką 5 mil. fr., którą kompania kolei żelaznej z Paryża do Wersalu, ponad lewym brzegiem Sekwany, chce zaciągnąć od rządu. Courrier francaisz powodu odpłynienia flolty angielskiej do brzegów mexykań>kich tak się wyraża: »Wysłanie siły morskiej angielskiej na odnogę mex_yka;ską jest now przeciwnością w sprawie juź i tak dosyć zawikłanej; czynowi temu przyganiać nie chcemy. Jednakże okręfy Admirała Paget nie w tym zapewne celu tam się udały, ażeby wzmocnić nasze blokadę Gdybyśmy odrzucili pośrednictwo Anglii, nie zechce ona pewno narzucać nam swojej pomocy, i nikt na» do przyjęcia jej zmusić nie może. Krok nieprzyjacielski jest także niepodobny. CÓŹ więc znaczy to wmieszanie się Admirała Paget i jego okrętów? Jeżeli Anglicy cucą być obecni blokadzie mexykanskiej ani jak przyjacieh>, ani jak nieprzyjaciele, jakiż tedy cel ich będzie? Czyliź takie podstrzeganie jestgodneangielskiego narodu, i czyliź nie jest obraźającem dla nas? Czybź to niejest pokójświata uczynić zawisłym od najmniejszego wypadku, kiedy dwa wojska pełne ducha wojennego, poglądające na siebie okiem zazdrości, zbliża się tak bardzo do siebie? Mówią, że Lord Palmerston musiał uledz groźnym reklamacyom kupców angielskich Czyliź przymierze dwóchmożnych Państw zaleź) ć ma od mniej więcej wyrozumowanych żądań interesu prywatnego? Jeżeli Lord Palmerston uczynił sobie ten zarzut, ii za uległość Mexykanow źle się odpłacił, czyliź nie byłoby środka naprawienia tego błędu, nie żeby odgrażać się? Jakkolwiekbądź, środki przez gabinet angielski przedsięwzięte wkładają na nasze ministeryum nowe obowiązki. Poslara się ono bez wątpienia o zrównanie siłom wojennym; nie dopuści, ażebyangielska flotta na odnodze mexykanskiej miała przewagę nad naszą.« Liczą w tej chwili we Francyi 862 towarzystwa przemysłowe, z których wielka część nie rozdała jeszcze swoich akcyi, podczas kie wzięcia dróg żelaznych są od niejakiego czasu przedmiotem strachu panicznego, który je poniżył w cenie nad wszelkie spodziewanie. W departamencie de la Dróme uczyniono ważne odkrycie, znaleziono znaczny pokład gliny zwanej po angielsku Cornish clay, z któ rej wyrabia się porcelana angielska i która, jak dotąd mniemano, znajduie się tylko W Kornwalii. Wiadomo, że ta porcelana, naśladująca doskonale japońską, bardzo ła two i tanio się wyrabia. Anglia przysyła jej co rok do Francyi za kilka milionów franków mimo to iż cło przywozowe jest bardzo wysokie. Pracowano wiele w mechanice nad znalezieniem sił, zastępujących siłę koni, ale do tąd nic nie zrobiono dla pomnożenia samej tej siły. Teraz 1'. Pilaud otrzymał przywilej na wynalazek systematu powięksj.enia siły końskiej o d z ies i cc* razy, dająrego się zastosować do wszelkich powozów i na wszelkich drogach, na równinach i pod górę, na drogach gładkich i rozmaicie nierównych. Wynalazek p, l'ilaud zależy na dobrze zrozumianym syslemacie działania drążków czy li dźwigni (hvkrsj. > A n g I i a.

Z L o n d y n u, dnia 13. Listopada.

Xiążę Buceleugh miał wydać w ostatnich ośmiu latach około 300,000 funt. szterl. na składki do funduszu Carltuńskiego w celu popierania wyborów torysowskich i na zapomóżki dla karulistów w Hiszpanii. Okręt parowy <<Iberia<< przywiózł z Portugalii wiadomości z IJombaju, ale te dochodzą tylko do dnia 13. Września. Kundszyt Singh miał się dopiero po długiem ociąganiu skłonić do posiłkowania Anglików; 10-12,000 Beludszów wtargnęło do kraju Sind, którego władzca, Nur Muhammed Chan, prosił Anglików o przysłanie mu korpusu "'eapojów. Ku końcu Sierpnia stało 40,000 Nepalesów nad granicą posiadłości angielskich. W ostatnich dniach odchodziły tu często depesze do Konstantynopola, Teheranu, Petersburga, Bombaju, Madrasu i Kalkutty.

Hiszpania.

Z Madrytu, dnia 5. Listopada.

Czytamy wCastellano: «I'omiędzy będącymi w- Ferrolu 1200 jeńcami karolistowikimi odkryto spisek zmierzający do pokonania straży wojskowej, zabrania broni tejże i jeszcze 200 innych karabinów, zamordowania Gubernatora i kilku innych osób, i powrócenia następnie przez Asturyą do prowincyi biskajskich, Rozpoczęto- w tej mierze surowe śledztwo.«

Z dnia 7- Listopada.

W Correo Nacional czytamy: »Korrespondent nasz donosi nam o rzeczach nader ważnych, które całą uwagę rządu na siebie zwrócić powinny. Karoliści urządzają nad brzegami Kantabryi małą eskadrę. Posiadając wszystkie małe porta nad tern wybrzeżem, mogliby takim sposobem (lubo wojnie całej innego nie nadadzą zwrotu) handlowi jednak krajowemu dotkliwy cios zadać. Potrzeba więc, żeby rząd z dowódzcami stojącej na owych wodach eskadry angielskiej się porozumiał. Z Saragossy donoszą nam, że wzburzenie ciągle tani wielkie i że i tam prawa odwetu się domagaią. Hiada, że obywatele sami sprawiedliwość wykonywają, ale gorzej jeszcze, że niedołęźność tych, którychby obowiązkiem było scenom takim zapobiedz, ich poniekąd usprawiedliwia. Iłnia 7 Listopada na rozkaz (.-.enerała San Migueł 8 karolistów rozstrzelać miano; oznajmił on równocześnie, że w razie, gdyby się pogłoska o okrucieństwie Cabrery polwierdj.ić miała, los podobny i innych jeńców karolistowskich spotka.« Onegdaj odbył !-enal tymczasowe posiedzenie. Margrabia Falces, jeden z Sekretarzy, przeczytał postanowienie królewskie, mianujące Pana Moscoso de Altamira Prezesem, Arcybiskupa kordowskiego i Hrabiego hspeletc zaś Wiceprezesami Senatu. N astępnie zabrał Arcybiskup kordowski krzesło prezesowskie i ustanowił Kommissyą, maiącą się jutro przy uroczystem zagajeniu Kortezów udać do Królowej. p Około 70 deputowanych, należących do dawniejszej większości, zebrało się na zgromadzenie w celu naradzenia się nad obernćm położeniem Hiszpanii. Mianowali oni Kommissyą, złożoną z Pt'. Uiva Herrera, Gisbert i Vidai-, która się na radę ministeryalną udała i tam wynurzyła życzenie, aby Ministeryum przed zagajeniem Kortezów nie zmieniano, aby (ienerała Quiroge, jeżeli już zaufania nie posiada, natychmiast złożono z urzędu, i 0swiadczyła, że deputowani postanowili w razie potrzeby zebrać się d. 8. Ta' sama Kommissyą opierała się także mianowaniu G enerała Carratali tymczasowym Ministrem wojny, w przekonaniu, że Espartero niechętnemby. na to spoglądał okiem. Generał Alaix co chwila tu spodziewany. Za benerałem ISafvaezem, udającym- się do swć I rodziny do Losy, wyprawiono, jak słychać, gońca, aby go napowrot zwrócić; ale przyiaciele jego wątpią, żeby się miał do tego skłonić. Od dnia do-dnia oczekują tu postanowienia królewskiego względem utworzenia- nowego Ministeryum, zwłaszcza, że cała gwardya na ju do K ó!owo) wezwano, i onto ma wydZIał MInIstra wojny otrzymać. Pozostali' Ministrowie należą podobno wszyscy do stronictwa z gorzalców. Będąca w okolicy stolIcy armIa Generała Narva'eza domaga się przywrócenia tegoż i obawiają się groźnego zaburzenia, jeżeli Ministrów wkrótce nie usuną. Generał-Kapitan C Hiiroga' nie śmiał esz ze mianować Kommissyi wojskowej, mającej W. skutek ogłoszenia stolicy za będącą W stanIe oblężenia sądzić uwięzionych i mimo wydanej przez mego odezwy, ci le się tłumy ludu po ulicach zbierają. Zeszłej nocy uwięziono kilkanaście osób podejr anych . o iązek z karolistami; między Inne!llI wymIenIają Hrabiego Esteilę, MargrabIego Alcantara, Hrabię Alba Real Intendanta łioltri, Radzcę Cabanillas i t. d. N e potwierdza się wiadomość o klęsce Merlny. Palillos powrócił do Manchy, uderzywszy na orszak przeznaczony dotąd z Andaluzyi i zab-awszy trzy wozy wyładowane ołowiem i miedzią. Z Wal e n c yi, dnia 3. Listopada.

Dziś rozstrzelano 55 jeńców karolistowskich.

Tym końcem wojsko liniowe i gwardya narodowa pod bronią stanęły. Z nad granicy hiszpańskiej.

Donoszą z bajonny pod d. 8. Listopada, źe Munagorri w chwili, gdy granicę pod Valcar, lo em chciał przebywać, przez krystynistowsklego Kommendanta tej twierdzy zawiadomiony został" iż nie jest upoważniony do przepuszczenia go przez granicę, ponieważ :vódz na zelny. d0J?-0si mu, źe pierw nowych InstrukcYI w tej mIerze z Madrytu oczekiwać musi. Munagorri stanął więc tymczasowo w St. Jean le Vieux, między S1. Jean Pied de Port a Bajonną. Don Carlos byi jeszcze, dnia 5. Listopada W Azcoytyi, gdzie się ciągle jeszcze uroczystości odprawiały. Xięźna Wiktorya, wdowa po Zumalacarreguim, mianowana damą honorową przy małżonce Don Carlosa. Hrabia" Negri i basilio Garcia przybyli dnia 4. do Azcoytyi.

Se nt i ne Ile des Pyr e n e e s donosi źe na wiadomość o przeprawieniu się Meriny przez Ebro, miasta Burgos i Valladolid ogłoszono za będące w stanie oblężenia. B e 19 i a, Z Bruxelli, dnia 13. Listopada.

.Dzisiaj zagaił Król osobiście Izby mową następującą: »MPanowie! Przyjacielskie stosunki, zachodzące między nami i zagranicznemi mocarstwy trwają ciągle. Traktaty handlowe »<glugi z Prancy«} i Porta Ottomańską zawarto. Układy w tej mierze z innemi państwy zawiązano i spodziewamy się pomyślnych wypadków. - Spory nasze z Holandyą jeszcze nie .załatw one; prawo i korzyści kraju jedyenI prawIdłem polityki mojej; pilnowano Ich z starannością znaczeniu ich odpowiada:jącą i będą one ciągle gorliwie i walecznie bronione. (Głośne okrzyki radości i zadowolenia - okrzyki: Niech żyje Król! przerwały tu N. Panu, który, jak Moniteur Belge -wyraźnie powiada, dopiero w kilka minut później mowę swoje mógł kontynować.) - Przedłożone wam zostaną natychmiast ogólne budżety państwa na r. 1839. Uwagi z niemi piłączone zbadanie ich ułatwią. Znaczne, nadzwyczajne wydatki dla utrzymania wojska naszego na stopie celowi odpowiadającej ciągle krajowi ciążyć będą, wszakże tymczasow nowych od Panów ofiar żądać nie będZIemy. - W sile i stanowiskach armii, półoc ym ra icom naszym zagrażającej, nic SIę nIe zmIenIło, przeto też i armia nasza musi zostać tąz samą. Wojska nasze przez karność, postępy.w ćwiczeniach i dobry duch, który je OŻYWIa, zasługują coraz bardziej na zadoolenie i względy nasze. Roczne ściągania Ich w obozach ćwiczeń najlepszy w tej mierze wywarły wpływ. W załogach nauka zdrowie i dobry byt żołnierzy były głównym' starań naszych przedmiotem. N a ostatnićrn posiedzeniu uchwalono dla armii dwa od dawn.a j ż oczekiwane prawa; do ustawy tyczącej SIę pensyonowania wojskowych dołąc yliśmy nowy projekt uzupełniający, który pod rozwagę wasze oddajemy. Równocześnie wręczamy wam nowy projekt artykułów wojennych, których redagowaniem oddzielna się trudni ommissya. - Rząd był upoważniony, stosownIe do prawa z d. 25. Maja r. b. do zaciągnięcia pożyczki, w celu popierania robót na kolejach żelaznych; z radością oświadczyć mogę, źe przy urządzeniu tej sprawy stan pomyślny kredytu narodowego świetnie się objawił. - Drogość żyta wywołała obawę konsumentów, ale stosownie do ostatnich o wypadku żniwa nadeszłych wiadomości obawa ta znikła. Mieliśmy staranie, aby rolnictwu, handlowi i przemysłowi, owym podporom pomyślności i jedności kraju, wszelką pomoc niesiono. Kunszta czynią pożądane postępy i kwitną w'szcdzie. Wasi znakomici i krajowi zaszczyt przynoszący mistrzowie sowite prac swoich odnoszą nagrody. - Budowle okrętowe i rybołóstwo uzyskały znaczne wsparcia i zasługują na przydomek kwitnących i rozprzestrzenionych. N asze drogi kommunikacyjne pomnażają i polepszają się. pem a gminy ubiegają się w tej mierze z rządem. - Wielki zamiar, który rz-jd miał przekładając Wam system kolei żelaznych, po części już osiągnięty. Roboty i na nowo zaprojektowanych liniach już się rozpoczęły. - Zwracam uwagę Panów na prawa, mające uzupełnić organizaeyą S ądów przysięgłych i kompetencye sędziów bliżej oznaczyć, oraz na ustawę, przyjętą już w Senacie, a tyczącą się pojedynków. Ustawa ta, podobnie jak i projekt do prawa względem obrazy i obelg, mający Wam na teraźniejszej Sessyi być przedłożonym, zbawiennie zaiste działać i każdemu powtórzeniu nieprzyjemnych bezprawi zapobiedz potrafi. Podobnie zastanawiać się też będziecie nad polepszeniem stanu więźniów. - Zakłady dobroczynności doznały -wszędzie szlachetnego udziału, lnstytuta głuchoniemych i niewidomych otrzymały znaczne wsparcia, a administiacya domów obłąkanych -wkrótce zbawiennych zmian dozna. - Usiłowania pod względem wychowania młodzieży najpomyślniejszy uwieńcza skutek. Prawo o niższych i średnich szkołach, polepszenia w ustawodawstwie wyższych zakładów naukowych, które wraz z innćmi ważnemi projektami pod rozbiór wziąć macie, całą -wasze uwagę zająć powinny. Poświęcając sprawom krajowym owę staranność i gorliwość, których dla dobra ojczyzny już dawniej świetnie dowiedliście, możecie sobie powtórnie rościć prawo do wdzięczności mojej i odpowiecie gorącym życzeniom serca mego, by wszystko, co się umysłowego i fizycznego szczęścia ojczyzny naszej dotyczy, coraz bujniej wzrastało « Holandy a.

N iektóre pisma zagraniczne zajmują się znowu sprawą łiollendersko - belgijską, lecz ich uwagi są w części niezrozumiałe, wczęści mylne. O ile nam -wiadomo, Członkowie Konferencyi londyńskiej ciągle zbierają się prawie codzień, celem naradzania się w tej mierze, z czego to przynajmniej się okazuje, źe mocarstwa pragną jak najśpieszniejszego załatwienia s p rawy holenJ ersko- belgijskiej. Rzeczywiście uczynionoby już znaczny postęp w porozumieniu się z gabinetem hagskim, gdyby jedno z mocarstw zachodnich z powodu swoich stosunków z tóelgiją', nie było się rozumiało obowiązanem do przemawiania za nią aż do ostatniej chwili. Zdaje się, że inne mocarstwa, do konferencyi londyńskiej należące na te przedstawienia zważać dłużej nie potrzebują. Potrzeba jednakże przekonać się jeszcze czyli zmodyfikowanie części 24 artykułów, wypadnie rzeczywiście na korzyść Belgii; w

przeciwnym bowiem razie ze strony Hagi niezwłoczonoby dłużej zezwolenia na wymaganie. Zbytecznem byłoby dowodzić dzienni kom belgijskim, iż co do terrytoryalnego wyrzeczenia w 24 artykułach żadna zmiana zajść nie może. Jeżeli Rząd belgijski przeciw temu odwoływać się będzie, uczyni to tylko dla okazania iż z swej strony nic nie opuścił, coby niesłuszne żądania Eelgii <lało poznać w Londynie.

Niemcy.

Korrespondent hamburski donosi; «N adeszła tu z Petersburga pocieszająca wiadomość o blizkićm zaślubieniu J. C W. W. Xięźniczki Maryi (*) (narodzonej d. 18. Sierpnia 1819 rokuj z JO. Xicciem Maxymilianem Augustem Leuchtenberskim (narodzonym dn.

2. Października 1817 r.). N. Cesarz dostojnemu Narzeczonemu przydomek Cesarskiej Wysokości i insygnie orderu św. Andrzeja nadać i go dworowi temi przedstawić raczył słowy: «Kochajcie go, jako piątego syna mego.« - Obrząd ślubny w Lipcu r. p. się odbędzie.« W zbiorze praw elektoratu heskiego zawarte jest następujące obwieszczenie ministerstwa spraw wewnętrznych: »Celem wykonania przepisów zawartych w obwieszczeniu ministeryjum spraw wewnętrznych pod dniem 18. bierpnia 1823. roku dotyczących, się stosunku luterskiego i katolickiego kościoła pod względem duchownych czynności, tudzież pod względem najwyższej, pod dniem 3. Stycznia 1827. roku, władzom urzędowym ogłoszonej uchwały: - w skutek której oblubieńcom mieszanych małżeństw, przy zawarciu małżeńskiego związku zabronionem zostaje co do wychowania ich dzieci przedsiębrać środki, któreby na mocy obopólnej ugody, od przepisów nadmienionego obwieszczenia odstępowały; co się zaś dotyczę dawania ślubu mieszanemu małżeństwu, w przypadku, gdzie takowe podług powyższego obwieszczenia należy do katolickiego proboszcza, jednakże gdyby ten z powodu zachodzącej pomiędzy oblubieńcami różnicy wiary, w tej mierze okazywał jaką obawę, dozwolono jest, aby krajowy luterski xiadz, ten obrządek wypełnił; - stanowimy za Wysokiem zezwoleniem xiecia następcy elektora i spółrejenta co następuje: iż w przypadku, w którymby proboszcz katolicki mieszanemu małżeństwu z powo d u różnicy wiary ślubu dać nie chciał, albo też takowy dać chciał jedynie pod warunkiem przyrzeczenia, aby dzieci obojej płci w wierze katolickiej wychowane były, ten krajowy luterski xiadz śłub <jać powinien, do którego

*) inne gazety wymieniąją W. Xiezniczkij Olgę, o jeżeli miejsce pomieszkania oblubienicy do luterskiej parafii nie należy, wtedy ten xiądz ślub dawać może, którego oblubieńcy sobie obiorą - Duchowne władze i wszyscy, których się niniejsze obwieszczenie dotyczę, mają się stosownie podług tego zachować." (Następują podpisy.) A u s i 2 Y a.

Piszą z Salzburga pod dn. 6. b m. co następuje: i"'dy wszystkie dzienniki doniosły już o przebyciu granicy hiszpańskiej pod U rdax przez Siężnę Hejry i Xiccia Asturyi, nie od rzeczy będzie opisać w jaki sposób uskutecznił się jej odjazd z naszego miasta. Unia 28. Października Xięźna zwiedzając zamek F o Id e n s t e i n, półlory godziny drogi od Salcburga odległy, dla nagłej słabości zmuszoną się widziała powrócić do miasta. 1 'rzywolano natychmiast doktora, posłano do apteki po lekarstwa, i rozpuszczono wszędzie wieści, że Xięźna jest chorą. Dnia 29. t. miesiąca wieczorem, około Y godziny, zajechał przed hotel pod złotym wolem przy Wiedeńskiej ulicy, W trzy konnym poczmwym powozie, jakiś mężczyzna z chłopcem, którego mianował swoim sy nem i dopytywał się pilnie z wszelkiemi szczegółami, czy jego żona wraz z dziewczyną pokoiową z l s c h l tu nie przybyła. Gdy mu odpowiedziano, że nie, udał się z synem w tę część miasta, gdzie mieszkała Niecna, zapowiedziawszy pierwej, że o żonę swoją we wszystkich zajazdach dopytywać się musi. Wkrótce znowu powrócił, mocno niespokojny tak długą nieprzytomnością mał żonki. Po oświadczeniu, że już dłużej czekać mu niepod >bna, posłał po konie, gdy w lem nagle oczekiwane kobiety najemnym furmanem przybywają, i krótko a poufale powitawszy nieznajomego, siadaią do jego powozu i z nim razem, równie jak jego synem opuszczają miasto. Działo się to wszystko o 10 wieczorem. Pizy były z owym nieznajomym, chłopiec, znajduje się po dziś dzień w naszern mieście; miejsce jego albowiem już w powrocie do hotelu, w części miasta zamieszkanej przez Xiężnę, równie jak w powozie, którym wszyscy opuścili Salcburg, zajął Xiążę Asturyi. Nieznajomą z I s c h l była Xiężna, a dziewczyną pokojowa, zaufana dama dworska; Niężna lednakże nie przestała być chorą, codziennie brano dla niel lekarstwa z apteki, żadnych odwiedzin nie przyjmowała. Ten stan rzeczy trwał tak długo, dopóki nie odebraliśmy urzędowych« wiadomości o przybyciu Xicznej i Xiccia do obozu Don Karlosa. Wszyscy tu zamieszkali Hiszpanie wiedzieli o tern zdarzeniu. Xiężna zgromadzała ich do siebie,żegnała się z nimi, pocieszała ich smutek, 2 przyczyny swego oddalenia pochodzący i z całym planem wyjazdu zwierzyła się zupełnie. Jakkolwiek liczba ich dosyć jest wielką, żaden pr-zecieź skinieniem nawet nie zdradził tej tajemnicy. Z powodu ogłoszenia w Medyolanie amnestyi, Hrabia Gonfalonieri podał prośbę o dozwolenie mu powrotu do kraju. Spodziewają się, że prośba ot'zyma skutek pomyślny. Nie wątpią, że i innym wychodźcom, którym stosownie do amnestyi pozostaje udać się do łaski cesarskiej o dozwolenie powrotu na łono ich rodzin, nie będzie wzbroniono starać się o to.« Szwajcarya.

Zakład edukacyjny u Jezuitów we Frejburgu został znowu otwartym. Liczba uczących się jest tam teraz jeszcze większą, niźli przeszłego roku; liczą tychże do 800. - Ażeby dać wyobrażenie jaki tam napływ młodzieży nie tylko ze wszystkich krajów E uropy, ale nawet ze wszystkich części świata, załączamy tutaj wykaz reprezentowanych tamże narodów: l) Łuropejczykowie: W rzeczonym zakładzie uczą się szwajcarowie, Portugalczycy, Hiszpanie, Holendrzy, Francuzi, Anglicy, JKossyjanie, Polacy, Niemcy (z Uawaryi, Pruss, Wirtembergii, między którymi sześciu synów jiiąźęcych) i Włosi (po większej części synowie znakomitych rodzin). 2) Azyjaci (ze . -myrny). 3) Alrykanie ( z Algieru). 4) Amerykanie (z Wyspy Kuby)." W i Li C li y.

Według najnowszych doniesień z Sycylii, wybuchy F.tny nieustają dotąd jeszcze i raczej wzmagają się, zamiast coby się zmniejszać powinny. T u 2 C Y a.

Z Konstantynopola, dnia 23. Październ.

Goniec przybyły w łych dniach z głównej kwatery armii tauryjskiej lak ważne przy wiózł wiadomości, ze natychmiast zgromadzono radę gabinetową. (»łoszą o nowym dowodzie, ze Mehmed Ali i Ibrahim Hasza nieustannie jeszcze nieujarzmione pokolenia Kurdów do buntu podżegają, aby fortę nowego nabawić kłopotu. Ujęto emissaryuszów Baszy egipskiego i zabrano broń i amunicyą, przysłaną przez niego dla Kurdów. Podobno się także teraz dokładnie dowiedziano o wszystkich podstępach, Mehmeda Alego. Ostatn cmi dniami nie nadeszły nowsze wiadomości z Persy i. i dla tego wątpią poniekąd o dawniej rozsiewanych pogłoskach, jakoby Szach skłonił się do różnych przyzwoleń, końcem spowodowania posła angielskiego do powrotu i uniknienia zerwania przy ja żdego, źe o tej tak pomyślnie z pozoru ukończonej sprawie jeszcze urzędowe doniesienie posła angielskiego nie nadeszło. Listy s Trapezuntu z dnia 18. Października opiewają tylko, źe Pan Macneill d 24. Września jeszcze był w Tabrizie, gdzie odpowiedzi Szacha na swoj e ostatnie podanie oczekiwał.

Z Hucharestu, d. 15. Października.

(Lipska Gazeta Powszechna.) Posiedzenie walnego zgromadzenia tegorocznego zagaił pełnomocnik Sułtana, przywożący firman, W którym zobowiązano Baszę do chwycenia się potrzebnych środków przeciw gwałtom opoz>cyi i wymożenia przyjęcia żądanego r strony Rossyi artykułu dodatkowego Firman ten wydał dywan na wniosek posła roseyjskiego w Konstantynopolu. Cóż więc walne zgromadzenie przeciw sułtańskiemu firmanowi uczynić mogło? Na tern posiedzeniu, któremu pełnomocnik sułtana i Xiąźę prze wodnicz>h, wstrzymali się członkowie zgromadzenia od głosowania. Artykuł dodatkowy umieszczono w protokóle i tylko go l'rezes i dwaj Sekretarze podpisali. Nie użyto źadnel innej formalności do uprawnienia takiego (środka, a cala ludność mocno ubolewa nad takowćm targaniem się na ustawy krajowe. Po tak smutnym początku posiedzenia powinnoby zgromadzenie jeszcze kilka miesięcy pracować, ale tak się nieprzychylnem dla rządu okazuje, źe zapewne posiedzenie zamknięte będzie jeszcze przed obradami nad budżetem. Z niecierpliwością wyglądają drugiego zwołania walnego zgromadzenia, nie pochlebiają · obie jednak, żeby stąd korzyść jaka dla kraju wyniknąć miała.

ROZlllaite wiadolllości.

Od czasów podróży Lorda Macartnej nierniełiśmy wcale żadnych szczegółów o sławnym murze Chińskim. Następujące szczegóły wyjęte są z 50 nr. R o c z n i k ó w roz»zerzenia wiary p. X. Brougiere, Biskupa wCapsa, które tenże zebrał w czasie podróży pc państwie, Chińskiem w charakterze Wikaryusza apostolskiego i naczelnika missyi katolickiej z wyspy G o r ee. W części tej swojej podróży nosił on ubiór chiński i chrześcianie chińscy towarzyszyli mu. »N a początku Października 1834 r., mówi ten Biskup, przybyliśmy do wielkiego muru; ci co go nie znają, uważają go za jeden z cudów świata, kiedy właściwie ten sławny mur nie ma nic w sobie nadzwycza nego, prócz swojej długości, która 1500 mil francuzkich wynosi. Jego główny kierunek jest od wschodu ku zachodowi;

ku północy przy Schanci zwraca się ku stronie wschodnio-południowozachodniej. Mur ten, dawniej przykryty dachówką, teraz pospadaną, stanowi granicę 3 - 4 prowincyj, z których każda w Europie znaczne tworzyłaby królestwo. Na równinach.! w wąwozach m ur zdaje się budową regularną z wieżyczkami od 30 do 40 stóp wysokości, na górach ma on zaledwie 10 st"p i zdaje się tylko jak wał wielki i nikt go nie strzeże. W pewnych odstępach są bramy dla dogodności podróżnych. J a przechodziłem przez bramę Tschan - Tschaku; przez tę-to sarnę przechodzą Rossyanie udający się do Pekinu. Nikt na nas nie zważał, straż nawet odwróciła się od nas; łecz i przy największej czujności łatwoby było przejść ten mur gdziekolwiek na górach lub w wyłomach, które czas porobił Muzeum Brytańskie w Londynie uczyniło szacowne nabycie. Doktor Burnes posiadał najbogatszy ze wszystkich znanych zbiorów gazet, od roku 1603 po 1818, obejmujący 700 tomów. Muzeum kupiło tak ten zbiór, jak i inny, od 1818 po dziś, tak iż w, ogóle ma teraz 3000 tomów samych gazet. Żadna inna biblioteka nie może się poszczycić podobnem bogactwem. W tej chwili w Londynie publiczność dopuszczona jest do oglądania w Morgate street, w kwartale Banku, światła nowego rodzaju, którego wynalazek sprawi zapewne rewolucyą w sposobach oświecania dotąd używanych. Światło to pochodzi z gazu, wydobywanego zsamegoź powietrza atmosferycznego. Lampa, składu równie prostego jak dowcipnego, przepuszcza cug powietrza przez pewne oleje lotne, z których dotąd nauka żadnego nie czyniła użytku, i które przeto nie miały żadnej w handlu wartości. Gaz ten nie tylko jest świetniejszy od zwyczajnego torfowego, ale nadto tę ma nieocenioną korzyść, iż wolny jest od wszelkich przypadków z nagiego wybuchnienia pochodzących. Każdy warstat rzemieślniczy, każde mieszkanie, nawet każdy z osobna pokój, może mieć oddzielny swój aparat. W tern nowem odkryciu nie ma potrzeby ani gazometrów, ani ogólnej pracowni, ani rur podziemnych, słowem nic z tych kosztownych przyrządzeń, które utrudniały znane dotąd sposoby oświecania gazem. Z wyrachowań daje się widzieć, źe oświecanie podług nowego systematu, przy podwójnem natężeniu światła, o połowę będzie tańsze od zwyczajnego. Anglicy są prawdziwie zakochani w swojej młodej Królowej. Niernasz tak błahej, t yczącćj się jćj okoliczności, któraby nie wzbudzała ich entuzyazmu, noszącego wszystkie niki unoszą się nad łóż ki e m Królowej, nad jego prostotą i hygienicznemi zaletami; pościel tak wielkie) Monarchini składa się z jednego materaca i jednej poduszki! Dzienniki podają to za przykład do naśladowania -wszystkim damom, które chcą długo zachować piękną cerę, ś wieżość ciała i »m y sł u.

HiiBwIFSZCZENIE.

Dostawa różnych artykułów do instytutu leczenia obłąkanych w Owinskach, jako t o; drzewa, chleba, mięsa, masła, legumin it. d., puszczona będzie na rok 1839. wentrepryzę najmniej żądającemu. Tym celem wyznaczony został termin na dzień 13. Grudnia r. b, odbyć się mający w biórze pomienionego instytutu o godzinie 9tćj przed południem, w którym przyjęte zostaną deklaracye od osób chcących się podjąć dostawy i przejrzane być mogą warunki do tej entrepryzy. Owinska, dnia 19. Listopada 1838.

Dyrekcya instytutu prowincyalnego leczenia obłakan ych. Podaje się ninie.szem do publicznej wiadomości, źe handlarz B u b e n Gulimann i niezamężna F r o r a e t B i b o, oboje tu stąd, kontraktem przedślubnym z dnia 24. b. m. wspólność majątku i dorobku wyłączyli. Grodzisk, dnia 31. Października 1838.

Król. P ruski Sad ZiemsKo-mieis Ki.

SPKZEDAZ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko-miejski w Poznaniu.

Nieruchomość do sukcessorów J O. Xiecia Michała Hieronyma Radziwiłła należąca, na przedmieściu Sw. Marcina w Poznaniu pod Nr. 161. sytuowana, na 5000 tal. wedle taxy mogącej być przejrzanej wraz z wykazem hypotecznym i warunkami w Registraturze, ma b\ć dla rozdziału na wniosek sukcessorówdnia 4. Stycznia 1839. przed południem o godzinie IOtej w mIeJSCU zwykłem posiedzeń sądowych sprzedana. Poznań. dnia 25. Sierpnia 1838.

SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko miejski w Międzyrzecz u, dnia 11. Września 1838 r. Folwark do pozostałości po Fanie Gottfrydzie Linke należący w Zbączyniu pod liczbą 116j120 położony, z przyległościami oszacowany na 5525 Tal. 1 sgr. 4 fen. wedle taxy, mogoeej być przejrzanej wIraz z wykazem hypotecznym i warunkami w registraturze, ma w terminie do dnia 19o Maja 1839 przed południem o godzinie 11 w miejscu posiedzeń zwykłych sądowych sprzedanyx «x@x@x< »x@x«x@x«x«x»x«x»x»x@x@x@x W Podpisany nauczyciel muzyki, zaszczyfj eony świadectwami rekommendacyjnemi ę .iiii Barona de Stierneld Ministra Szwedzkie- S x go w Stockholmie i Hrabiny d'Engestroern x x byłej Ministrowej Szwedzkiej, w której A @ domu przez siedm lat dostojnej familii $ D lekcye na fortepianie udzielał, osiadł te- '£ fcj raz w celu dawania prywatnych lekcyi tu jg x w Poznaniu pod liczb ą 17tą przy Szerokiej x @ ulicy; o czem Wysoką Szlachtę i Szano- )K wną Publiczność zawiadomią.

I) Ojciec mój, Ignacy Eibich, zamieszkały A x na Chwaliszewie Nr. 99., fabrykant for- * x tepianów i wszelkich innych instrumen- ' @ tów, przyjmować będzie w niebylności <I $j mojej łaskawe polecenia. Niemniej znajU duje się u niego znaczna ilość najnow- Ę x szych i dobrych fortepianów, za mierną X " cenę do nabycia. ' " (jJ Poznań, dnia 9. Listopada 1838. \ ę Józef Eibich, 1 xex@x»x»x@x«x*x@xe >x@x@x»x»x»x»x»xpo południuw ciągu tygodnia od d. 16. aż do 22. Listopada 1838.

[ urodziło się umarto ślub cliło- dzie- płci płci wzięło I pców. wcząt. męsk. źeńsk.

l , i 2 3 4 2 l i 4 3 l 4 4 'i 2 4 4

Wniedzielę. d, 25. Listopada 1838 r. I będą mieli kazanie

N azwy kościołów', <przed południem.

AA

W kościele katedralnym W koś. farno S. Maryi Magd.

S. Wojciecha W kościele Sw, Marcina Gmina niemiecko-katolicka w kościele pofranciszkaiisk. Dominikanów , Wklaszt. sióstr miłosierdzia W ewangelickim S. Krzyża W ewangelickim S. Piotra W kościele garnizonowymx. JYlultyszewski - Mans. Zejlandt - Mans. Duliński - Prob, Kamieński

X. Prof. Bogedain

- Kapł. Krajewski - Prob. Dyniewicz Superint. Fischer Past.

Rad. Kons. Diitschke NKazn. Dr. Waltheridyw--:- Ahner

L j l l I 2 jf 14 f 11 l 19

4 L l -=- 1 l 8 i 13

"" .

Ogółem