GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.01.22 Nr18

VVlelkiego

Xi sIwa

POZNAŃSKIEGO.

Nakładem Drukami Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. WunnotvsM

.)1( 18.

We Wtorek dnia 22. Stycznia.

183fK

Wiadomości zagraniczne.

p ols k a. Z Warszawy, dn. 14. Stycznia.

Piszą z Krakowa: »Woda zimna cudów « nas dokazuje; kilka ważnych uleczeń w tych czasach, które nieledwie juz powrotem chorych z tamtego świata nazywać można, winniśmy wodzie zimnej, rozsądnie i trafnie przez lekarza użytej. Wiele osób już się tak przyzwyczaiło do obmywań zimnych i siedzeniowych kąpieli w zimnej wodzie do picia naczczo po kilka szklanek tego bos kiego napoju, że już zaraz coś im brakuje do przyjemności, kiedy jeden dzień bez użycia tych zbawiennych obmywań lub kąpieli przepędzić muszą.« Dalej, oddając autor tego artykułu należne zalety wodzie, wysławia tego, który zwrócił człowieka do używania pierwiastkowego żywiołu. Kończy zaś temi Wjrazy: »PrisnUz wskrzesił używanie wody, rozum powinien ograniczyć zbytek wina i wódki.« F 2 a n e y a.

Mowa Pana Mauguin na posiedzeniu Izby Deputowanych dnia 11. Styc z n i a A *) «Europa cieszy się ed lat 25 rzad.) Umieszczamy tu dodatkowo treść tej mowy, ileko tylko zakłóconym poko em; nikt wszelako nie sądzi, ieby pokól ten wiecznie trwać ógł . a spoglądając na widnokrąg polityczny, IstotnIe tu ówdzie przepowiednie zbliżającej się burzy spostrzegamy, W skutek traktatów r. 1815. rozwinęła się zazdrość, szukająca JUŻ przyszłego pobojowiska. Objawiła się ona nasamprzód w walkach dyplomatycznych, potem W. oświadczeniach i odezwach prassy, a teraz JUŻ nawet czynem. Anglia rozumie, że niespokojn?ści w Kanadzie przez Ross-ya, sekretnIe wznIecane a Rossya winę powstania ludów kaukazkich na Anglią zwala, co większa, obwinia ją nawet, że o wskrzeszeniu narodowości Polaków myśli. W śród tych okoliczności podaję Ministrom nader proste pytanie. Cóż uczynili, co czynią, aby nawę państwa od grożącej burzy zasłonić? Jakie sprzymierzone siły z naszemi łączą? Jakie dzierżę stanowiska wojskowe? O Polsce jur zupełnie nie mówię, ani o Włochach. Ale Niemcy przeszły były na stronę państw konstytucyjnych, Szwajcarya poddała się pod opiekę Francyi, Belgia naślad.. wała nasze rewolucyą.

Równie przyłączyła się nieco później Hiszpania do powszechnego poruszenia, Anglia była z nami w przymierzu. Takato była siła naie zasady i zamiaty stronnictwa wojowniczego w FffiU» <;yi nąjdokładniej oQjawia* korzystali ? Niemcy ulegają teraz nieprzyjaznemu Francyi wpływowi. Szwajcarya szuka opieki Austryi. Hiszpanią chcecie wy dać, Don Carlosowi; bo to wa"'zą tajemnicą (Żywa oppozycya i długa przerwa.) V) Tanowie, mó wic jak rnyślę, a jeżeli chcecie mieć dowody, pytajcie się, dla czego policya przy przejeździe Don Larlosa, Xigzny Beiry, starszego syna Don Carlosa i Xigdza Cyrylla, ani oczu, ani usz nie miała. Przymierza z Anglią wyrzekliśmy się. U stąpilim ter z Ankony, z tego stanowiska, co przewagę nasze we Włoszech utwierdzało, Cóż się nam jeszcze pozostaje? Belgia, nad losem której teraz się naradzamy; t. j. my, bo Ministeryumjuż się zdecydowało. W m<>wie od tronu wspomniano o przedwstępnych układach, ale te juz się skończyły i wzywam Prezesa Bady, żeby temu zaprzeczył, jeżeli może. Przed kilku dniami ostateczne względem Belgii uczyniono postanowienia, udzielono rządowi belgijskiemu wyroku konferencyi i wezwano go do przystąpienia du tegoż, aby potem przed Izbą wystąpić i powiedzieć: ««Czegóż chcecie? Belgia sama przystąpiła do postanowień konferencyi. lIII Wszakże, ta tego uczynić nie chciała. - .Belgia ma Limburga i Luxemburga odstąpić, Toby uczyniła, jeżeliby tylko na intere6 pieniężny uważała, ale nie może się tych części kraju, które się z nią połączyły, wjrzeknąć, nie chcąc się pozbawić honoru i szacunku nawet Francyi samej. . . . .Uważam tedy pytanie to z innego stanowiska, (gdyście Antwerpią oblegali, wielka wykryła się tajemnica, pokazało się bowiem, ze państwa lnocne wyzwania waszego przyjąć nie chciały. Teraz właśnie zupełnie przeciwnie postępujecie, jak wówczas. Teraz wam chcą dowieść, żeście słabi, kiedy wyzwania mocarstw północnych przyjąć się nie ośmielacie. Cóż więc w Europie tryumf odniesie, czy «My z Bcźej łaski« czy też wola narodowa? U to więc teraz idzie, rzeczą Izby, zastanowić się nad tern, czy Luxemburg i Limburg poświęcić ma. Wiem ja dobrze, co Prezes Rady na to odpowie; przytoczy traktaty, dyplomacyj,!, konferencyą londyńską, zobowiązania aby dotrzymać swego słowa. Ale czyż istnieje w rzeczy samej traktat jaki? Był podobno raz traktat, jeżeli się nie mylę. Traktat, MPanowie, niczem innem jak ugodą. Czy zaś służy Królowi Wilhelmowi prawo nie przychylenia się w r. 1831. do wykonania traktatu, a teraz znowu, ponieważ mu się tak podoba, domagania się urzeczywistnienia onego? Pytam się na sumienie Pana Mole (śmiech), azali istotnie rozumie, że Król Wiłhelm Belgii się wyrzekł? Bynajmniej. Trzeba przyjaciela oszczędzać, ale nastręczać nieprzyjacielowi środki, których później przeciw nam użyć może, jest największą przewrotnością. I czyż w istocie rozumiecie, że tu tylko chodzi o wykonanie traktatu 24ch artykułów, i że kiedy pięciu albo sześciu mężów, reprezentujących gabinety, wyrok laki wydadzą, wszystko się już skończyło? Zdaniem mojem gabinety się mylą. W Belgii jest żywioł oporu, leżący po za obrębem władzy gabinetowej. .Nie tylko narodowość belgiska gotuje się tu do walki, lecz działa też wpływ religijny, uzbrajający Limburg, Luxemburg i Belgią przeciw Irussom i Hollandyi. Wieśniacy Linjburscy i pułki belgijskie naturalnie ulegną na pobojowisku, ale czyż mniemacie, źe nasza ludność nadgraniczna i wojsko nasze, widząc, jak tamci po doznanej porażce na naszej ziemi schronienia szukają, spokojnemi i obojętnemi zostaną świadkami? (Liczne wykrzyki. To J .est zach ę ceniem wO J .ska do boju!'''' . "" Głos jeden na ławce Ministrów: "" T o jest hasłem do wojny!"") To nie lest hasłem do wojny. Czy wy istotnie sądzicie, źe wasze postępowanie pokój utrzyma? Przeciwnie doprowadzi ono do nagłej, nieprzewidzianej wojny. Gdybyście umieli z energią wystąpić, nie zagrażałoby wam żadne niebezpieczeństwo. Bo jakiegoź mocarstwa, pytam się, my bać się potrzebujem ? Czy się Anglii lękacie? Dość ona zatrudniona swoją Irlandyą, swenii osadami, sprawą Wschodu i sporami z Kossy"'. Czy się Bossyi lękacie? Zatrudniona ona należycie na Kaukazie.... (Śmiech i przerwa, poczein Pan Arago w glos tak .się odezwał: "" Li, co się tu śmieją, zapewne nie wiedzą, źe jest jakiś Kaukazus na świecie!"-I) N ie wiem dla czego się śmieją; powtarzam, Kossya dość ma do czynienia z Kaukazem, wspiera oraz Fersyą i uzbraja się przeciw Anglii. Czy się Prus lękacie? Te w walce · i duchowieństwem sobie poradzić nie mogą.

Lzy się Austryi lękacie? Austrya nainiedołę,źniejszem z wszystkich państw, której granice wschodnie zagrożone, którą we Włoszech pokonać, albo przynajmniej zatrudnić możemy, gdyby się na nas porwać chciała. Niczego i nikogo lękać się nie potrzebujecie; bądźcie mężnymi i stałymi, a uie będzie dla was niebezpieczeństwa. N areszcie w krótkości czyny Ministrów opiszę: Poświęcili Niemcy, wydali Szwajcarya Austryi; chcą Hiszpanią zdradzić na korzyść Don Carlosa a Belgią na korzyść Holandyi. Kiedy takie Ministeryum przed Izbą, występuje, nie powinno, jako Ministeryum, lecz w postaci obwałowanego wystąpić. " Z Londynu, dnia 9. Stycznia.

Odkąd O C o n n e II statuta swego tak zwanego »poprzedniczego związku« zmodyfikował, a mianowicie czynną przychylność swoje do leptal zasady nie za istotną ogłosił, rząd na powyższy związek przyjaźniej niż dotąd zapatrywać się zdaie. Lord Morpeth, sekretarz generalny dla spraw Irlandyi, który obecnie w Dublinie przebywa, wyprawił dnia 29, Grudnia objad, na który, rzecz można, zaprosił wybór członków związku: Pana O'Connella (ojca tegoż związku); P. Parceli (tegoż prezesa); katolickiego xiedza F a re, jednego z kapelanów związku; kilku młodych O'Connellów; Pana Fitzsimon i t. p. Wszystkie osoby przy stole bylito sami członkowie związku, wyjąwszy samego Lorda Mormeth i P. Drummond, podsekretarza stanu dla spraw Irlandyi.

Wiadomość, że Królowa zamyśla wrócić wkrótce do stolicy, czyni otuchę, że Parlamen t "w naglących okolicznościach kraju musi być zwołany, chociaż nie wcześniej jak zwykle. Ale że ten odroczony jest aż do początku Lutego, nie można przeto sądzić, aby to postanowienie prędzej jak w parę tygodni mogło być zmienione. Poruszenia z powodu praw zbożowych ciągle trwają, a dzienniki ministeryalne zachęcają lud angielski do urządzenia się w towarzystwa, w celu podawania próśb o zniesienie praw zbożowych, bo inaczej nie ośmielą się ministrowie podać tego proiektu Parlamentowi, Lord Melbourne rozwiązałby pewnie Parlament, gdyby mógł rachować na pomoc ludu; gdyż w dzisiejszym składzie Izby, pomienione prawo przejdzie. Włochy.

Do Rzymu przybył Marszałek Maison d, 25.

Grudn.; tamże przybył Dupuch Biskup algierski; przed odjazdem na miejsce swego przeznaczenia miał on w jednem z kościołów wymowne kazanie. Król i Królowa N eapolitarfscy po trudnej przeprawie z Palermo przybyli do Neapolu dnia 22. z m. w dobrem zdrowiu wraz z młodemi Xiążętami Kalabryi i Luigi. E g i p t .

Mówią, że Anglicy otrzymali wezwanie od teraźniejszego Imana w fcanna, nazwiskiem Sydy Kasem, który dostał się na tron w roku 1836 po wypędzeniu swego synowca, ażeby orozumieli się z nim w z g l ę d e m przeniesienia andlu kawą z Moki do Aden. - Basza Egiptu czynił bezskuteczne usiłowania, aby dostać w moc swoje obwody -wydające kawę, poprzestał więc już oddawna jedynie na pozostawieniu załóg w portach N ohetha, Hodeida i Mokki, tudzież w kilku twierdzach niedaleko gór położonych, przez co ma w swoich ręku dowóz z Sanna. Z początku usiłował przywłaszczyć sobie monopol kawy, ale przekonał się niebawnie, że dowóz zmniejszał się tak dalece, iż nie był wart zachodu. Nałożył więc na kawę cło wysokie, ale handel nią zostawił dowolnym. To cło jest pobierane W warownem mieście Beit- ul- Fekih, panującem nqd drogą, po której idą karawany z ór do Mokki. Prócz cła bardao wysokiego, tóre tu dla Baszy egipskiego pobierają, wybierają także luź poprzednio opłatę i Br duini od karawan przez ich obwody przechodzących, co tak dalece zniechęciło kupców handlujących kawą, iż wolą zsypywać swe zapasy na składach, aleby przez to dogodniejsze dla siebie wymusić warunki Teraz, gdy Aden w ręku Anglików, dokładają wszelkiego starania, aby, zwróciwszy drogę handlową w te strony, uniknąć wszystkich swych ciemięźycieli, zwłaszcza, że Aden leży od Sanna niewiele dalej jak Mokka, a większa część handlu znajduje się w ręku indyjskich domów handlowych Hanianu, przekładających mieć do czynienia z Anglikami, niżeli z Egipcyanami. Ameryka.

Paragraf poselstwa prezydenta Stanów Zjednoczonych, w którym mowa jest o zawartym z Kossyją traktacie, pod względem północno-zachodnich brzegów Ameryki, brzmi w sposobie następującym: »Z przyłączonej korespondencyi okazuje się, że rząd roesyjski nie skłania się do odnowienia czwartego artykułu konwencyi, zawartej w Kwietniu roku 1824 między Stanami Zjednoczonemi a Cesarzem Hossyi. Trzeci artykuł tej konwencyi opiewa: Wie wolno ani obywatelom Stanów Zjednoczonych, ani poddanym rossyjskim, lub pod powagą którego z tych dwóch rządów, zakładać o»ad na północno-zachodnich brzegach Ameryki, albo na sąsiednich wyspach, na północy od 50° 4 O" Sz. półn. Zaś artykuł czwarty brzmi: Przez przeciąg lat dziesięciu, od dnia podpisania tej konwencyi, okręty należące do obu,pornienionych mocarstw, lub do ich obywateli i poddanych, mogą bez żadnej przeszkody pływać po jeziorach, odnogach, portach i rzekach brzegów wspomnionych w powyższym artykule i trudnić się tam rybołówstwem oraz handlem z krajowcami. Rząd rossyiski za powód do tego, iż nie chce odnowić postanowień przytoczonego artykułu, to podaje, że obywatele Stanów Zjednoczonych zapewnionego im powyższym artykułem przywileju używali jedynie, do zaopa ie przedmioty te z handlu rossyjskiego wyłączonemi były, i że powyższy handel szkodliwy iest położonym na północno-zachodnich brzegach osadom rossyjskim i łatwo do zażaleń spowodować może; JCMość mniema przetfe, ie dla interesów obu krajów byłoby na lepiej nie przystąpić do pro )ektu uczynionego przez rząd amerykański i artykułu 4tego nie odnawiać. Z przyłączonej kprespondencyi Wykrywa się, z jakich powodów twierdzimy, że obywatele Stanów Zjednoczonych, nie zawisie od postanowień konwencyi z r. 1824, mają prawo prowadzenia handlu z krajowcami w niezai<;tych dotąd mie scach w mowie będących brzegów; prawo, które wszakże ustaje, skoro Rossyjanie na jakiem z miejsc tych osadę założą. Rząd rossyjski zaprzecza wszelako tego prawa. Handel prowadzony tamże w latach ostatnich przez naszych obywateli jest wprawdzie tylko mało-znaczącym, wszelako sprawa, w innym zwłaszcza względzie, zasługuje na uwagę kongresu.« Wysłane z Filadelfii do Harrisbourg wojska, 1500 ludzi, przybyły tam dnia 9. z. m. i przywróciły cokolwiek spokojność. Osadziły arsenał i rozkwaterowały się po mieście. Demokraci temtejsi odbyli zgromadzenie i postanowili zażądać od Gubernatora objaśnienia względem tego zajęcia miasta. Ale aresztowano przywódzców i zamierzono Ciało prawodawcze zgromadzić.

Rozll1aite wiadoll1ości.

Z P o z n a n i a. - »Tygodnika literackiego« wyszedł No. 43. zawiera: Żurnale większe francuzki e i Revues, (dokończenie). - Pieśń na zwaliskach przez G. E. (poezya). - Czerwona sukienka powieść Czajkowskiego (dalszy ciąg). - Przegląd wizerunków naukowych (dokończenie). Korespondencya: List Słowaka węgierskiego do redakcyi Tygodnika literackiego napisany o polskim języku. - Doniesienia literackie.

A U K C Y A.

We czwartek dnia 24. m. b. zrana od godziny 9tej, z południa od godziny 2giej, mają W mieście tutejszem u Pana F a l k e n s t e i n W sali Apollina (Apollo-Saal) przy ulicy Fryderykowskiej publicznie być przedawane: znaczna ilość botów męzkich wysokich i niskich, bóciki dla dzieci, galosze, sandały, Biezkie ciimy materyalne do sznurowania,boty ranne, boty na bale maskowane, trze wiki damskie, rozmaite kopyta do botów, prawidła, tudzież wszelkie do robienia botów potrzebne sprzęty, jako też cokolwiek meblów, sprzętów domowych i sukien. Poznań, dnia 17. Mycznia 1839.

I FORTEPIANA.

A Skład mój fortepianów został A znacznie pomnożony świeżo Jr sprowadzone mi instrumentami, Jr pomiędzy któremi znal duje się Jr cotylko odebrany nowy wzoroA wo piękny fortepian król. nadiP worn ego fabrykanta instrumencie tów Kistinga i syna wBerlinie, A za ustanowioną cenę 60 Frydryksdoró w w* złocie. N owy skład fortepianów zamiejscowych na j chlubnie] znanych fabrykantów u JuUUwika Falka, w rynku Nr. 89. Poznań, dnia 22. Stycznia 1839.

NB. Kilka starych jeszcze dobrze dochowanych instrumentów, Z których żaden nie ma niżej 6ściu oktaw, moina \ tamże w umiarkowanych dostać cenach.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskie) .

Dnia 19. Stycznia 1839.

Sto

N a pI. kurantprC.

papie- gotorami wizną

Obligi długu państwa PI. ang. obligacye 1830. .

Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmarchii z biei. kap, Obligi tymcz. Nowej Marchii dt.

Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie _ dito Gdańskie dito w T.

Zachodnio - Pr. list/ zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego W schodnio - Pr. listy zastawne Pomorskie dito Kur- iN owomarch. dito Szląskie dito ObI. zaległ, kap, iprC. Kur- i N owej - Marchii , 4

102£ 101 51

1.< lm. ml 102j ml 1011 1011 99i 1021 100£ 1041 1001 101* 101£ 4 4 4

, , 1001 H 1041 4 101$ 1011 3 5 1021 Ir 1034 IJ 4 2151 2141 18i 13£5£ III 13 I f 2 I 3 1 4

Złoto a l marco ", Nowe d u k a t y . . . . . . .

Frydrychsdory i » Inne monety złote po 5 talarów.

Disconto

, ,