G AZE T A

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.02.06 Nr31

"\Vielkiego 1lis;stwap O Z N A IV 8 K I E G O.

Nakładem Drakami Nadwornej w . Dekera i Spółki. - Redaktor: A, Wannoteshi.

¥31.

W Srodę dnia 6. Lutego,i$$O.

Wiadomości zagraniczne.

p o l s f t a. Z Warszawy, dn. 30. Stycznia.

Przez Ukaz Cesarski, pod dn, 5. z. m. zapadły, podniesieni zostali za odznaczającą się służbę, w Korpusie Inżenierów dróg i mostów Królestwa Polskiego, do stopnia Podpułkownika, Majorowie: Urbański, Achouppe I., Dobrzyński i Postawka K; do stopnia Porucznika, Podporucznicy: Issajski, Krosnowski, Bogusławski I., Ramlowski, Korzeniewski, Dejbel, Czarnecki, Góralewski, Sliwowski, Muller, Obuchowicz, Rottengruber , Norpe, Bourdo i Mironów; do stopnia Podporucznika, Chorążowie: Rysiński, Kodrębski, Rakowiecki II., Głowacki, Uszyński, Mostowski, Zilie U., Kurnicki, Sławiński, Koiuchowski, Winnicki, Sauvan, Schouppe U. i Jahn. Minister Sekretarz Stanu Królestwa Polskiego, Hrabia Stefan G r a b o w s ki, wrócił K Litwy do Warszawy.

Do świetności dzisiejszego balu maskowego, przeznaczonego na korzyść ubogich, pod opieką Towarzystwa Dobroczynności zostających, bardzo wiele przyczyni się wspaniały lokal w pałacu Brylowskim, który składa się z kilkunastu pokoi, gustownie na ten cel urządzonych, gdzie spodziewane piękne kostiumy, bez tłoku tern wspanialej okazać się będą mogły, i tein przyjemniejszy widok sprawią dla tych, którzy bez kostiumów, tym powabem zachęceni, wybierają się na bal rzeczony. o s s y a.

Z P e t e r s b u r g a, d. 5. (17.) Stycznia, Przez Ukazy Cesarskie do Rządzącego Senatu z dn. 1. b. m. Prezydent Rady Państwa i Komitetu Ministrów, Gerferał-Adjutant, Generał jazdy, Hrabia Wasilczykow, wyniesiony zostaje wraz z potomstwem na godność Xiąźęcia Cesarstwa Rossyjskiego, a Rzeczywisty Tajny Radca, Prezydent Departamentu praw w Radzie Państwa, Speranski, na godność Hrabi Cesarstwa.

F 2 a n c y a Z P ary ż a, dnia 26 Stycznia.

Konstytucyonista opowiada, że, gdy na wczorajszem posiedzeniu Izby deputowanych członek pewien ministeryalny twierdził, iź wie z pewnością, że Marszałek Soult podał Królowi wnioski względem utworzenia nowego Ministerium, drugi deputowany odrzekł: "Aby Pana przekonać, że się rzecz ma całkiem inaczej, gotów jestem zara . Pana do Marszałka Soulta zaprowadzić, a z ust jego się dowiesz, że Pana źle zawiadomijno.« JNa i pierw sj,y deputowany odszedł jak zmyty. Messager oświadcza, źe jest upoważ n i o n y do zaprzeczania doniesieniu »Dziennika sporów," jakoby Marszałek Soult w czasie swojej ostatniej rozmowy z Królem fi. Panu miał przyrzec jutro podać wnioski względem utworzenia nowego Ministeryum, i dodaje: »Marszałek będzie miał znowu istotnie w niedzielę rozmowę z Królem; ale nie Tore się w czasie tejże w żadne wdawać układy, gdy źadn)ch instrukcyi w tej mierze nie odebrał. Marszałek zdaje się na wolu N. Pana, ale usługi swoje zawisłemi uczynił od warunków, które za konieczność rządu parlamentarnego poczytu.e. Gd} by się Król do zdania jego miał przychylić, mogłaby rozmowa skutek jaki wydać, ale inaczej nie.« Z dnia 27. Stycznia Gazety dzisiejsze (nadeszły do Berlina dopiero około godz. d. popołudniu) nic ważnego nie zawierają. Za powrotem zaraz swoim z Dreux wezwał Król do siebie Hrabiego Montaliveta i naradzał się z nim aź do północy. Dziś rano o godzinie 11. był Marszałek fcoult w Tuilleryach, ale przy odejściu poczty nic jeszcze o treści rozmowy jego z Królem nie wiedziano. Przed swoim wyjazdem do Tuilleryów miał Marszałek Soult oświadczyć swoim politycznym przyjaciołom, źe od podanych przez się warunków na krok nie odstąpi. - Kilku oficerów, pełniących służbę przy Xi<;ciu Orleańskim, wyjechało dziś do armii północne). Znowu tu kiedy niekiedy zaczynają napomykać, źe armia północna, stojąca nad granicą belgijską, zmusi Belgią do zastosowania się do postanowień konferencyi londyńskiej, na przypadek oporu z strony tejże, a dzienniki oppozytyjne naturalnie przeciw takowej myśli okropnie piorunują. A n g li a.

Z L o n d y n u, dnia 24. Stycznia Chociaż dziś minister)alny dziennik M o rning ChronicIe oświadcza, że na mocy danego mu upoważnienia wiadomość ; u n u o zaślubieniu Królowej uroczyście zbija, przeeitź ostatni dziennik obstaje przy swoj em twierdzeniu, że podanie jego co do istoty rzeczy jest prawdziwe, chocieź może N. Pani narodu o tein w mowie od tronu nie zawiadomi, tylko w osobnym reskrypcie do Parlamentu.

Zdaie się, że Hrabia Sebastjani istotnie onegdaj ostateczne postanowienie konierencyi londyńskiej podpisał, bo chociaż M orningP o s t, dziennik zwykle o układach tejże dobrze zawiadamiany, o wypadku tym wprost nie wspomina, przecież w następującym ar

tykule zdaje SIę niej'akol zdanie to potwierdzać: «Cieszy nas, źe możemy donieść o załatwieniu sprawy holendersko-belgijskiej, a przynajmniej o ile reprezentanci pięciu wielkich mocarstw, wpływający do konferencyi londyńskie), sprawę tę rozstrzygnąć mogli. Oświadczono równie Królowi holenderskiemu jak Królowi Belgijezyków, źe oba obowiązani żądaniom konierencyi natychmiast zadość uczynić, w przeciwnym razie przeciw rządowi belgijskiemu mocy oręża użyją." Z dnia 25. Stycznia.

W tych dniach wiele rozmawiano o gwałtownej chorobie Xi<;cia Wellingtona; ale M o r n i n g - P o s t oświadcza teraz, źe cała ta choroba była małoznaczna. Aiąźę ukończy W Maju 70 lat.

W Manchestrze budują teraz katolicy nowy wspaniały kościół, ma ący się równać najpiękniejszym budowlom gotyckim w Anglii. Budowę tę poruczono budowniczemu Huginowi, który już kilka gmachów w stylu gotyckim, wystawił: Koszta wynosić mają 30,000 funt. szurungów. Portugalia.

Wniosek Komitetu o ważności wyborów przyjęła Izba Deputowanych 55 głosami przeciw j 2, nakazano tylko nowe wybory w obwodzie Braga. Dnia 8. z. m. wybierano Prezesa, i wybór padł na Pana Jose Caetano de Compos, który juź dawniej tę godność piastował. Mówią znowu o zmianie Miriistrów.

. Wysyłki pszenicy do Anglii trwają ciągle, Jest to rzecz nowa dla Portugalii; od wieków niepamiętają, aby rolnictwo Portugalii było w takim stanie, żeby mogło wysyłać zboże za granicę.

N i d e r l a n d y.

Z Amszterdamu, dn 27. Stycznia.

(Hand lsblad.) Z Londynu odebraliśmy następujące doniesienie z dn. 24 wieczorem: "Francya przystąpiła do uchwały konferencyi bez wszelkiego zastrzeżenia i oporu i Generałowi Sebastianiemu polecono oświadczyć, że dwór jego postanowił przystąpić d'un, maniere pure, et simple, et san s reserve. Dalej donoszą, źe uchwalę konferencyi, w odpowiedzi na podane przez Króla holenderskiego wnioski względem 24ch artykułów, dnia 26, do Hagi przesiano i Królowi wręczono.» JI u s t r f a.

Królewsko-pruski Poseł, Hrabia v. Maltzan, po kilkomiesiętznej nieobecności, wrócił do Wiednia dnia 18. z. m.

Nagła śmierć jednego zidizkich krewnych Xi<;cia Metłernicha, stała się powodem, źe 2 bale, które Xiąźę dać zamyślał, zostały odło wiony z powodu żałoby dworu. U Xi<;cia Wazy był jednak bal dnia 19. z> m.

Gazeta Gratzka ogłosiła oświadczenie Hr.

Artemo, iż doniesienie frankfórtskiej gazety o przedaniu dóbr jego Królowi Belgijskiemu, jest zupełnie, fałszywe. W upłynionym roku umarło W Wiedniu osób 14,JJ9, a urodziło się 16,295. l>V ł v f h y. Z R z y m u , dnia 17- S t yc nia (Gaz.powsz.J - Dziś poprzylepiano naroeach ulic obwieszczenie w łacińskim języku obejmujące wyrok inkwizycyi, zakazujący W calem katolickiem chrześciaństwie czytania i posiadania następujących książek: 1) La chute, j i m Anet; episode par Alphonse de Lamartine, 2) Vie de Gregoire VII. 1075-1085. ParM.A.

De Vidaillan. 3) DeI riiwmavento ddla Filosofia antka italiana deI Conte r Mawiani delia Rovere. AJ JS'uove Po esie deI Conte Mam ian i . i> r-" Wrn T L " !"".". T",,'«,'," /, I,,-li r tJ łf t 49 rreo r. 5baJjJJlsFIi I!trfcJle!!JfiaMtn. bffl[fstellung des iiltesten Christenthuws uus den Seh * iften der iiltesten Kirch en vii ter. 7) Prujung der Unterrichts - Methode der praktischen Re ligion , von Dr. J, ti. Graser. 8) Diviuitiit oder das Prinzip der einzig wahren Menschen - Erziehung SCc. von J. B Graser. 9) Das Verhiiltnis/ der Graserschen Unterrichts - Methode. 10) Das Verhiiltnis/ des Elementar- Unterrichts zur PoHtik&Cc. von Dr. J. B. Graser. 11) Die Ei heb 'ung des geistlichen Standes zur Wurde &cc. von Dc.J.B. Griiser, i 12) Lehrbuch dAs chrhtkathalischen Glaubens Sc. von J. H. Archterjeldt. Prócz ostatniego dzieła, zakazanego pod dnu m 28. Listopada 18J8, wszystkie poprzedzające dzieła luź d. 28. Sierpnia z. r. Inkwizycya pet"pj}a T u 2 C Y a.

Z Konstantynopola, d. 10. Stycznia.

(Gaz. pawsz) - Spodziewają się tutaj Pana Macneila. Głoszą, że Persyą opuścił, nie

,rojny. lego ,. "."., -:J fcsza część kupców angielskich w miescIe tutejszem. Lord Ponsonby bardzo się gniewa ria Mirzę Mohammeda. Przekonał on się, że się na nim pomylono, i że go na tronie perskim nigdy osadzać nie należało. Mirza JI10hammed gra przeto wielką rolę, jeżeliby się z Anglią w ten sposób miał poróżnić, iżby kompania wschodnio-indyjska całej zmuszona była użyć siły, aby go z tronu zrzucić Zasoby i środki jej są bardzo liczne i różnego rodzaju, t Szach bez wezwania pomocy Ros

syi niezawodnie im uledz musi. Ale z wszystkiego, co tylko słyszymy, wnosić można, ze Szach szczeci się przy aźnią Hossyi, z któregoto powodu gabinet londyński i kompania wschodnio-indyjska z większą ostrożnością postępować muszą. Dla tego nie można się tak łatwo wkroczenia do Persyi obawiać i nawe t z niejaką pewnością wnioskować można, że Anglia w skutek nalegania Szacha niezadługo wyspę Karrakh opuści. W portach rossyjskich uzbrojenia ciągle trwają, jak gdy- - - by w.o a. istotnie wybuchnąć miała. 8 f fp samem dowiadu eray się także z Malty. Angiebka eskadra na morzu Srodziemnem, jak z Malty donoszą, zostanie w ciągu miesiąca w trójnasób zwiększoną. Część flotty angielsklej, stojącej pod Maltą, stanie na stopie wojennei. Trzy okręty o wysokich pokładach opuszczą za kilka dni przystań i udadzą się do Smyrny, skąd podług okoliczności przy Dardanellach staną. - Zaraźliwa febra pogrążyła kilk3IlilaścieH r inbi rIr.a:mk1t1w ww l' B Ea liW Żaf(i)-=bie; między innymi umarł na nią austryacki Kanclerz, t' an Testa.

Mówią, że jednej z córek Sułtana ma być mężem tethi Basza, Poseł w Paryżu; bultanka ta ma być miła i ukształcona.

ROZlllaite wiadolllOŚci.

Z Poznania. W upłynionym roku założono w departamencie bydgoskim 11 nowych szkół, t. j. 6 katolickich, 4 ewangelickie i 1 publiczną żydowską szkołę. Trzy szkoły miejskie rozprzestrzeniono przez przyłączenie wyższych klass i ustanowienie nowych nauczycieli, a tak już 9 szkół miejskich posiada wyższe klassy szkół realnych. 40 wsi, w których dzieci dotąd szkół pozbawione były, wcielono albo do dawniejszych albo do nowo założonych szkół. Wystawiono 24 nowe domy szkolne, a 5 rozpoczętych wykończonolicząc od 18J a roku naj taska wie) przeznaczyć raczył, przekazano w upłynionym roku departamentowi bydgoskiemu 2000 tal na wsparcie ubogich gmin przy wystawianiu domów szkolnyeh, 3000 tal. na lepsze uposażenie posad nauczycielskich i 566 tal. 20 sgr. na wsparcie pomocniczych seminaryów. Pierwszą summę rozdzielono między 12 gmin ubogich; z drugiej przesłano pieniądze 79 szkołom częścią na polepszenie pensyi już ustanowionych, ale szczupłe pensye mających nauczycieli, częścią, cielskich. Prócz tego wyposażono dostateczniej 15 szkół summa 456 tal. 7 sgr. 6 fen. po większej czyści z funduszów gminnych, a dla 5 szkół przeznaczono rocznie z borów królewskich 29 sążni drzewa opałowego. Ustanowiono 35 nowych nauczycieli, a między temi 30 wykształconych w seminaryach nauczycielskich tutejszej prowincyi. Z E wangelickiego seminaryum nauczycielskiego w Bydgoszczy w)szło znowu na św. Michał z. r. 14 usposobionych nauczycieli elementarnych, z pomocniczego seminaryum w Fordonie 12, a z katolickiego w Trzemesznie także 14. W celu dalszego kształcenia luż ustanowionych nauczycieli zawiązało się w różnych o bwodach 9 towarzystw czytelniczych dla tychże nauczycieli, zostających pod zwierzchnim zarządem duehowneg > dozoru szkolnego. Z utworzonego lunduszu wspierania wdów i sierot po zmarłych nauczycielach w tutejszym departamencie, wynoszącego już obecnie Y352 tal. 14 sgr. 3 fen. pobiera pensye 10 wdów i 8 sierót. Liczba szkół publicznych w departamencie bydgoskim, prócz gimnazyum w Bydgoszczy, progimnazyum w Trzemesznie, seminaryum nauczycielskiego w Bydgoszczy i pomocniczych seminaryów w Trzemesznie i Fordonie, wynosi obecnie 603, t. j. 216 ka tolickich, 367 ewangelickich, 3 mieszane i 17 publicznych szkół żydowskich. Między temi jest 107 szkół miejskich i 496 wiejskich. W r . 1815 zastano tu tylko 289 szkół, a między temi ledwo trzecią część katolickich. Ti udno nie uznać, że gminy pamiętne dobrodziejstwa Ń. Pana przeznaczonego na cele szkolne, coraz się tro.-kliwiej kształceniem młodzieży zajmują i )uż nie wjednem mieiscu stosunkowo z swemi funduszami znaczne ponoszą ofiary. Z tak pocieszających wypadków wnosić można, że podług ojcowskiej woli N. Króla, prawdziwa oświata ludu w tutejszej prowincyi skutecznie popartą będzie.

Gazeta powsz lipska w ostatnim (d. 2.

Lutego) tu nadeszłym numerze stosownie do listu z Krakowa bardzo cierpki umieściła artykuł o czasopisarstwie polskićrri. Najgorzej tam wychodzą redaktorowie pism w W. Xięstwie Poznańskiem o których wspomniany korrespondent bardzo zwięzłe powiada, iż żałować trzeba, że ci redaktorowie z powodu braku wyższego wykształcenia z wolności, zktórąby pisać mogli, korzystać nie umieją. Do czego namiętność gry może doprowadzić, świeżo dał dowód młody Hrabia G.... W Czechach. Przed 2ma laty odziedziczył po ojcu prócz dóbr, kilka milijonów gotówki. -

Zapalony; amator kart rychło przegrał w Medyolanif, Wiedniu i Pradze cały ten majątek i przystąpił flawet do sprzedaży nieruchomości. Minio tak strasznej nauki danej mu przez zmienną fortunę, nie ustawał ubiegać się Za grą hazardowną. · W końcu kiedy jego źródła pieniędzy zostały wyczerpnięte, odważył się sfałszować wexel na znaczny dom handlowy Wiedeński i pojechał go spieniężyć w <>racu, W tymże dniu kiedy wypłata miała fałszerzowi być wręczona, los sprowadził do (Jracu Ajenta z domu handlowego, na który wexel był wystawiony. Wyjaśniło się szalbierstwo i zrujnowany szuler został aresztowany. Nim go odprowadzono do więzienia, uciekł z pod baczności strażnika i diugi czas ukrywał się w miasteczku czeskiem pęd nazwiskiem przybranem. Tu go jednak wyśledzono, a zbrodniarz obawiając się kary, odebrał sobie życie. Śpiewaczka -zreder Dewrjen w skutku niebezpiecznej choroby zupełnie głos straciła. - Król .*aski zapewnił jej roczną pensie 6000 zł.

Artystka zamyśla udać się. do W ł o c h, gdzie może łagodność klimatu głos jej przywróci. Z listy statystycznej okazuje się, że roku 1836 było w Paryżu 6,523 przypadków śmierci nienaturalnej i połowa tyth przez utonienie. Samobójstw tegoż roku było 2340, to jest 1775 mężczyzn i 565 kobiet!!! Lipiec był w samo* bóistwa najobfitszy, a Grudzień najmniej przedstawia tych smutnych obrazów. Przyczyny samobójstw były: Pomieszanie zmysłów, niezgody domowe, cierpienie fizyczne, a najbardziej zbytnie używanie gorących napojów! I

W budynkach Król. szkoły imienia Ludwiki, są od Wielkiej nocy r. b, następujące staun eye do wynajęcia: i) kram i 4 pokoie, w których teraz p. Kahtorowicz ma szynkowmą i restauracją; 2) mieszkanie z trzech pokojów na trzeciera piętrze, z kuchnią, górą i sklepem. Chęć najęcia mający zechcą o bliższych szczegółach dowiedzieć się u Kadzcy handlowego Bielefeld. Dom na brobli pod i\r. 2?, składalący się z dwóch mieszkań, jednego po 4, drugiego po pięć pokojów, stajen, mieszkań lato wy eh i ogrodu za domem, jest od Wielkiej nocy r. b. do najęcia Bliższych warunków u mnie dowiedzieć się można. Fryderyk Bielefeld.

W domu moim w rynku pod i\r- ja. a$ od Wielkiej nocy r. b. trzy pomniejsze mieszkania do najęcia. Fryderyk Bielefeld.