GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.04.04 Nr78

VVielkiego

Xi stW"a PO ZNAN SKI EGO.

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dehera i Spółki. - Redaktor: ));. IfVcMftfitr*j;j«

.JIf78.

W Czwartek dnia 4. Kwietnia.

1839.

Wiadomości zagraniczne.

p ols k a. Z Warszawy, dnia 29. Marca.

Wczorai w Kościele S. Krzyża pontifikalnie celebrował JW. JX. Chmielewski Biskup Suff. i Admin. Archidyecezyi Warsz., oraz w obec licznego Duchowieństwa wszelkich Zakonów, jakoteż Akademii Duchownej i Seminaryum, dopełnił obrzędu święcenia olejów. Następnie JX. Wizytator Missionarzy umywał nogi 12 starców, posługujących w różnych tutejszych Kościołach, naj starszy z nich J ó z e f Odachowski, ma lat 89.

Jeden z znakomitych kupców Warsz. zakupił proceder o ś w i e c a n i a g az e m pochodzącym z rozkładu wody, wynalazku P. Seliques (Selig). Apparaty są już W drodze i wkrótce jeden z znakomitszych gmachów i biur tego miasta, w ten sposób na próbę oświecony będzie. R o s s y G.

Z P e t e r s b u r g a, dnia 23. Marca.

Tutejsza gazeta nandlowa zawiera co następuj e: «W gazecie hamburskiej B o e rs e n halle znajduje się artykuł z Berlina, wyjęty z Merkurego frankońakiego, według którego miał rząd rossyjski stamtąd zaciągnąć tymczasową pożyczkę 6,000,000 talarów»także gońcy rossyjscy, przybywający 3 Angłii, mają z sobą sztaby złota przewozić". Śmiechu jest zaprawdę wartą rzeczą czytać dodane wnioski domniemanych finansistów i sądzić, jakoby Rossya w wielkim była kłopocie o biedne sześć milionów talarów. Dosyć jest nadmienić, że całe podanie o tej pożyczce zmyślone, lecz że istotnie wiele złota do Bossyi gońcami wyprawiono. Złoto to jednak przeznaczone było nie dla rządu, tylko dla osób prywatnych, gdy z przyczyny znacznego wywozu w roku upłynfonym i wysokiego biegu wexli zagranica saldo kontantami zapłacić musi.

F 2 G n c y G.

Z Paryża, dnia 25 Marca.

Podczas kiedy dzienniki Marszalka Soułt i Pana Thiers niepowodzenie zamierzonej przez nich kombinacyi wyższemu przypisują wpływowi, D z i e n n i k s p o rów winę wszelką na Pana Thfersa zwalać usiłuje. Powiada bowiem: »Gdy nie można było urządzić Ministeryum koalicyjnego, zaczęto robić doświadczenia z Ministeryum lewego centrum. Trzy albo cztery dni zdawało się, że wszystko się powiedzie; postanowienia już. były wygotowane a program wydany. Któż więc sprawcą powtórnego poróżnienia? Nikt inny jak Pan Thiers, żądający pewnych obja a przekonano SIę, ae jeden drugiego nie rozumie. Pan Thiers i nikt inny, ani dwór, ani gabinet z dnia 15. Kwietnia, rodzące się Ministeryum udusił. Do czegóż więc zmierżał? Powiemy to w krótkich słowach, Chciał b\ć nieograniczonym panem, chciał wszystkich zawisłymi od siebie uczynić, carte blanche dostać od dworu. Nie czynimy mu jednak żadnych wyrzutów", życzymy nawet, aby mu polecono nowy utworzyć gabinet, tusząc sobie, że dostawszy się raz do steru zarządów, zręcznie się zwróci i jako Minister konserwatystą będzie.« Pod względem stanu rzeczy we Francyi powiada M o r n i n g - C h r o n i c l e: Byt siedmiu stronnictw w jednej Izbie, której skład jest tej natury, że potrzebuje połączenia przynajmniei trzech ich dla utworzenia większości, obok tego, że nawet dwóch nie ma, któreby były jednego zdania, jest stanem, który ci erpianym być nie moż-e i musi hańbę przynieść całemu rządowi reprezentacyjnemu. Standard czyni w tym względzie uwagę: »Pan Guizot zdaje się mieć zamiar zajęcia we Francyi podobnego stanowiska jak J\ir Robert Peel w Anglii, to )est: aby przypuścić chciwe stronnictwo Jakobinów do urzędów na pewien czas, lecz starać się, aby nic złego nie zrobiło. W Izbie deputowanych liczą 14 Exministrów, 1 Exposła, 1 Exrządzcę osad, 12 Exprefektów, 1 Exdyrektora Generalnego, 4 Exradców Stanu, 75 Expodprefektow, 3 Exreferendarzy sianu, 3 Exgeneralnych Frokuratorów, 10 byłych Inźernerów, Sekretarzy Poselstw, Poborców i Pxadcow Prefektury, 63 kupców, bankierów, fabrykantów, żeglarzy i t. d., 3 fabrykantów żelaza, 3 Notaryuszów , 12 b. Notaryuszów, 14 autorów i publicystów, 1 rzeźbiarza, 2 redaktorów gazet, 33 wyższych oficerów retretowanych, 6 lekarzy, 6S adwokatów i 38 właścicieli gruntowych. Korwcta »le Creole« odpłynęła z Brest do Martiniki z gotowizną, przeznaczoną na wsparcie dla unieszczęśliwiunych przez trze. . . .

SIenIe ZIemI.

Admirat Arnoux, mianowany dowódzcą sianowiska przy Antyllach, był dawniej P»ządcą Guadalupy i w tym charakterze wyświadeżył dla francuzkićj marynarki bardzo wielkie przysługi. Egipski Generał Ed-Hem Bey przybył z Londynu do Paryża. Towarzyszy mu czterech młodych Egipcyan, sprawujących przy nim urząd sekretarzy. Arcybiskup paryzki nakazał yy swojej dyecezyi zbierać składkę na zniszczonych przez trzęsienie ziemi mieszkańców Martyniki, Anglia.

Z Londynu, dnia 22. Marca, Czytamy w gazecie S u n: »J est to rzeczą nader naglącą, żeby rząd nareszcie pytanie graniczne w Ameryce załatwił, aby niebezpieiznym związkom, zachodzącym między obywatelstwem amerykańskiem, sprzyjającem Kanadyjczykom i powstańcom kanadyjskim tamę położono. Takim sposobem położonoby kamień węgielny do budowli ustawodawczej, mającej być w Ameryce wzniesioną. Po załatwieniu pytania dotyczącego się granic w Ameryce nastąpiłoby równie ważne pytanie, zmierzające do zakończenia wojny domowej w Hiszpanii. Pojąć nje można, tern mniej usprawiedliwieniewkroczenie i oboiętność Anglii i Francyi na rzeź, niszczącą wszelkie żyły Królestwa, nad którem panuje Królowa, której praw bronić stosownie do uroczystego traktatu świętą państw tych powinnością, Podczas tej womy burzącej Hiszpanią, tracimy posługi flotty nad wybrzeżem kraju tego ustawionej a to jeszcze w chwili, kiedy całej potęgi naszej w obronie własnego handlu i własnych posiadłości w innych częściach świata potrzebujemy. Dowodzona przez komodora Lorda Hay eskadra, krążąca teraz bezkorzystnie w zatoce Biskajskiej, mogłaby była zeszłej zimy albo w zatoce mexykanskiej albo nad brzegami Persyi się znajdować, aby poradom Posła naszego przy dworze Szacha więcej nadać sprężystości i powagi. Pozbywszy się raz pytania kanadyjskiego i hiszpańskiego moglibyśmy z łatwością i większą energią uwagę nasze na Wschód zwrócić, gdzie może wkrótce wypadki największe) wagi się wydarzą. Im lepiej i zręcznie) przyczyny słabości i przeszkód od nas oddalamy, tern lepiej przygotowani będziemy, aby wzniosłe przywileie wielkiego narodu, spokojny postęp prawdziwej oświaty i istnienie powszechnego pokoju przez połączony wp ływ potęgi i sprawiedliwościocalić. Zaiste niepotrzeba na to wielkiego daru politycznej przenikliwości, aby Ministrom naszym dowieść, że wilia wielkich, groźnych wypadków nadeszła i że tymczasem nie ma mędrszej polityki nad tę, aby owe pytania, obudzające zazdrość nieprzyjaciół naszych i żywiące ich nadzieję, jak najprędzej załatwić.« Wczoraj wieczorem odprawił tu tak nazwany konwent narodowy walne zgromadzenie, na którem zapalczywe miano mowy. PP. Feargus O'Connor i Oastler wspomnieli o aresztowaniu Plebana Stephens i wzywali lud, aby się uzbroił i w razie potrzeby gwałtu cie ludu w Y orkshire i Lancashire już są uzbrojone. Zdaje się, źe uzbrajan wojennych przeciw Kabulowi zaniechano i źe rząd indyjski zrzekł się zamiaru wystąpienia czynnie w tej walce. Szach Sudscha z swojej strony postanowił przedsięwzięcie to na własny rachunek popierać, przyezem mu współdziałanie oficerów angielskich dla wyćwiczenia wojska przyobiecano. Gazety Wschodnio-indyjskie zawierają rozmaite doniesienia, stosownie do których Dost Muhammed, władzca Kabulu, życzenie miał objawić unikania kroków nieprzyjacielskich i złożenia korony na korzyść dawniejszego władzcy swego, Szacha Sudscha, pod warunkiem, żeby mu znaczną dano pensyję. Ale wszystkie te podania na żadnej nie polegają podstawie. Oficer rossyjski wyższej rangi niedawno ternu w służbę Szacha perskiego wstąpił, a dwa okręty woienne rossyjs-kie wraz z amerykańskim, w zatoce perskiej krą żyć maj ą. Xiąźę Wellington przeznaczył dla przyszłej swojej synowej podarunek nader znacznej wartości, znalazł albowiem w swoim gabinecie dyamenty o których dawno zapomniał, i te przeznaczył przyszłej Margrabinie Douro. Między temi kosztownościami znajduje się order aaroyvauy od Lud wika 18go, wartości 2 miljony złp.

Z dnia 23. Marca.

Izba niższa. Minister spraw wewnętrznych, Lord John Riissel, oznajmił, że wezwie Izbę do bronienia systematu rządowego. Wniósł on naprzód, aby zamienienie się Izby w Kommissyą dla bilu reformy municypalności irlandzkiej aź do d. 15. Kwietnia odroczyć, i dodał, źe w pierwszym tygodniu po świętach wielkanocnych wywoła oświadczenie Izby o zarządzie Iriandyi w czasie lat ostatnich. Za przyczynę tego podawał onegdajsze obrady, wsku tek których żaden Lord Porucznik lrlandyą zarządzać nie może, dopóki nie będzie wiedział, czy Izba pochwala ostateczny systemat zarządu w Irlandyi, lub nie pochwala. «W skutek kilkakrotnego oświadczenia Lorda Mełbournego, rzekł Minister, w skutek mianowicie objawienia szlachetnego Lorda, źe dopóty tylko urząd swój sprawować może, dopóki zaufanie Izby niższej posiada, poczytuję sobie za obowiązek pozostawić członkom tej J zby rozstrzygnięcie pytania, czy Izba obstaje przy zasadach, jakich się dotąd w administracyi irlandskiej trzymano? Co się prawodawczych dotyczy środków, wiem bardzo dobrze, źe różne okoliczności uskutecznieniutychże na zawadzie stanęły. Przyznaję, źe sami nie mogliśmy utrzymać w parlamencie wniesionych przez nas środków, ale zdołaliśmy przy zaufaniu, a może i pobłażaniu Izby drugiej tak Irland va zarządzać, że to się doza rzecz Konieczną zapytać się Izby, czy się przychyla do tego, aby mój szlachetny przyjaciel (Lord Fortescue) i nadal tych samych przestrzegał środków. Jeżeli się Izba do tego przychyli, on równym sobie sposobem jak dotąd postępować będzie; jeżeli zaś Izba inaczej zawyro kuj e, t r z e b a b ę d z i e z a r z ą d I r l a n - dyi w inne oddać ręce.« Następnie zajmowała się Izba przyzwoleniami dla wojska lądowego. Lord Howick uzasadniał większe żądania tegoroczne w tym razie mianowicie wypadkami kanadyjskiemi. Powiększenie wojska w przeszłym roku przez uzupełnienie stojących pułków w Kanadzie, wynosiło 2464 ludzi, a na ten rok trzeba będzie jeszcze 5648 ludzi. Powiększenie wo ska wIndyach wschodnich nie obciąża »resztą kraju, gdy kompania wojsko to na swym żołdzie utrzymywać musi. Tu -wymienił Lord Howick wiele ulepszeń poczynionych w wojsku i wniósł o przyzwolenie 171,213 funt. szterl" które dodatkowo zaliczyć trzeba. Gdy Pre» aes Kommissyi, Pan Bernai, wniósł o przegłosowanie nad tym dodatkiem, powstał Si» Henry Hardinge, Sekretarz wolimy w Ministeryum Xiecia Wellingtona , i oświadczył, że wniosek ten jest niedostateczny i źe wojsko wielkiego utrudzenia w służbie dozna. Nasamprzód rzekł, źe w samym kraju kartyści tak groźne zajmują stanowisko, iż mając 10, OOOżołnierzy mniej jak za iVrinisteryum Greja, trudnoby było wszystkiemu wydołać. Szczególniej zaś zagraża niebezpieczeństwo wIndyach wscho<dnich, gdzie niechęć krajowców ku Anglikom coraz bardziej się wzmaga. W 1826. roku miano tamże 30,872 żołnierzy europejskich, a 260,273 krajowych; teraz zaś jest tam z pierwszych tylko 30,340, a a drugich 150,000, a zatem w ogólności mniej o 110,000 ludzi. W Kanadzie nie można jeszcze być pewnym, czy z Stanów Zjednoczonych oddziały rokoszan wkroczyć nie zechcą, a w N owym Brunświku, któremu 42,000 milicyi z państw* Maine zagraża, ma tylko Gubernator, Sir John Hai?vey, jeden batalion wojska na swe rozkazy, do którego teraz dopiero dwa bataliony z Indyi zachodnich dedano. Tejto tylko okoliczności przypisać należy, źe poseł nasz w Washingtonie, Pan Fox, widział się być zmuszonym unieważnić niejako instrukcyp nadane przez rząd Gubernatorowi N owego Bruneyy- trzeby, zostającej w sporze ziemi mocą oręża bronił. Przez sprowadzenie wojska z lndyi zachodnich do Kanady ogołocono w pewnym względzie tamte prowincye z wojska, a w Bermudzie, na najważniejszem stanowisku nad wybrzeżem amerykańskiem, tylko obecnie osada 450 ludzi liczy. Zmniejszając tym sposobem wojsko nad miarę, kraj na swoim kredycie traci, i zważać należy, że nasza siła lądowa i morska we wszystkich częściach świata 150 milionów mieszkańców zasłaniać musi. Lord Howick przytoczył przeciw takowemu wywodowi, że na mocy zasady przez kraj wskazanej Ministeryum w czasie pokoju oszczędności przestrzegać musi, i dla tego wojska w czasie pokoju na stopie wojennej trzymać nie może, i następnie wykrył, że wojsko w kra'u i osadach w równy podzielone jest sposób jak za czasów 6ir Henry Hardinge. Co się Kanady dotyczy, znajduje się tamże teraz 13,000 regularnego wojska, aie trzeba 1500 mil granic zabezpieczyć, i ogromną ilość trzebaby tamże wyprawić wojska, gdyby 38,0 O-ocliotników, mogących bezpiecznie tyleż wojska regularnego zastąpić, w to liczyć nie chciano. Woj sko to w Kanadzie służy zarazem do zasłonienia osad pozostałych w Ameryce północnej, które także mają swe milicye, jak np. Nowy Brunświk; a i te w obrachunek ogólny" wchodzić powinny, jeżeli milicyą 4tanów Zjednoczonych obliczać chcemy. Zresztą Sir Henry Hardinge za nisko podał wojsko regularne zostające pod rozkazami Gubernatora N owego Brunświku; ale roztropność nie pozwala błędu tego publicznie prostować. Jeżeli oppozycya pragnie zwiększenia wojska, niechże wnioski s\ve w tej mierze poczyni. Rząd w razie potrzeby niczego nie zaniedba, a że wojsko prędko zebrać można, niech służy za dowó d, że w ostatnich trzynastu miesiącach nie mniej jak 15,000 rekrutów zebrano, a między tymi trzy tysiące w ciągu dwóch miesięcy. Pan Karol Buller, jeden z towarzyszy Lorda Uurhama, nie zaprzestał na takowem wyjaśnieniu Sekretarza wojennego. Zapytał on się: Czy można zostawić wojsko na stopie pokoju, gdy się niebezpieczeństwa wojny obawiać należy, i mówił szczególniej z wielką obawą o wielkiej skłonności do wojny nad granicą Stanów Zjednoczonych, a mianowicie w państwie Maine; wnosił bowiem, że pierwsze wiadomości z Ameryki bardzo łatwo» zwiastować mogą rozpoczęcie kroków nieprzyjacielskich i wojnę między Stanami Zjednoczonemi a Anglią, wojnę w ogólności przeciw handlowi każdego rodzaju i przeciw cywilizacyi. Prócz tegonie należy zapominać, że spory graniczne między iN owjm Brunświkiem a Maine nie są jedynemi, lecz że owszem cała granica między Kanadą a Stanami Zjednoczonemi ciągle się przyczyną do zatargów staje. Każdy znający te stosunki jest przekonany, że teraz kryzys nadeszła, i że starcie się nastąpi, jeżeli teraz układy będąjeszcze bezskuteczne. Dla tego trzeba być uzbrojonym. Lord Palmerston ganił lekkomyślność mówcy w tej mierze i bronił rządu od zarzutu, jakoby z jego winy zatargi graniczne nie były jeszcze załatwione, bo ten chciał się w tej mierze zdać na wyrok rządu niderlandzkiego; sądził także, ze i teraz jeszcze nie należy się obawiać naruszenia pokoju. Pan Buller zarzucał mimo to Lordowi Palmerstonowi za powolne i nie dość sprężyste postępowanie. Po przymówieniu się jesz c z e kilka m ó w c Ó w p r z y jęt o w n i o s k i bez przegłosowania. Pytanie względem administracji Irlandyi stanie się na nowo pytaniem gabinetowćm i można przypuścić, że wrzaskliwe okrzyki, z jakiemi Torysowie oświadczenie Ministra przyjęli, po większej części przez to wywołane zostały, iż domniemane -wystąpienie Ministrów wkrótce się w rzeczywiste zamieni. Ale nadzieja ta, zdaniem jednego dziennika fiorannego, należącego do stronnictwa liberalnego, zupełnie zawiedzioną będzie, i w obecnej szczególniej chwili Ministeryum stano» yyczo w sprawie irlandzkiej wystąpi. Szwaj t a r y a .

Z Genewy, dnia 14. Marca.

Od niejakiego czasu wydarzają się tu w okolicy kościoła katolickiego burzliwe sceny, do których się nareszcie władza rządowa wmieszać musiała. Zakłócono kilkakrotnie nabożeństwo nieprzyzwoitem postępowaniem, a przyczyną tego były buntownicze kazania postne, miewane przez jednego misyonarza, zaproszonego do Genewy. Wczoraj doszedł nieład do najwyższego stopnia. Porucznik policyi wydał okólnik, w którym ogłasza, że się surowych chwyci środków do utrzymania porządku i spokojności. Kilku wichrzycieli wczoraj ujęto, ale ich dziś wolno puszczono. Trudno będzie przytłumić wzburzenie. Już od niejakiego czasu usiłuje kilku pisarzy wzniecić niesnaski między katolikami a kalwinami w Genewie, a to przez połączenie pytania religijnego z politycznem. Niemcy.

Z Moguncyi, dnia 26. Marca.

Dziś około południa przybył tu z Darmsztadtu W. X. Następca tronu rossyjskiego i stanął w oberży pod »Rheinisch Hof.« Zaraz .po przybyciu W. Xiecia złożyli mu usza poczem tenże w towarzystwie Wice Gubernatora i Komendanta twierdzy wyjechał dla przypatrzenia się całej twierdzy. Jutro wielka parada O wyjeździe W. Xigcia jeszcze nie słychać. A u s t 2 Y a.

Z Wiednia, dnia 24. Marca.

Po powrocie Barona Rotschilda sprawdził się domysł o nowej pożyczce austryackiej; wynosić ona będzie 60 milionów złotych reńskich i połączoną zostanie z loteryą. Co się procentu dotyczy, oczekują jeszcze najwyższego postanowienia, ale zdaje się, źe ten 4 przechodzić nie będzie. Poseł rossyiski, Pan Tatyszew , wypłacił jednemu galanternikowi 40,000 zł. ren. za tabakierki i pierścienie brylantowe, które W. X. Następca tronu rossyjskiego tutaj w podarunkach rozdał Najjaśniejszy Pan celem zaradzenia w Lombardzko- WTeneckiem Królestwie już dawno czuć się dalącemu niedostatkowi wyższego wojskowego zakładu edukacyjnego raczył rozporządzić: aby dotychczas w Medyolanie istnący powszechny instytut wychowania rozwiązano, a w miejsce tegoż kompanią kadetów, na wzór kompanii w Hracu i Ołomuńcu istnących, tudzież dwa domy wychowawcze w tfergamo i Cividale założono, z których r ierWSZy domern wychowawczym Lombardzim, drugi zaś Weneckim zwać się będzie. Kompania kadetów tych składać się ma z pięćdziesięciu bezpłatnych, skarbowych, na koszcie instytutu zostających, i ze stu płatnych uczniów. JI m e r y h a.

Z Nowego-Orleanu, d 29. Stycznia.

Ostatnie wiadomości z Vera-Cruzu z dn. 5.

b. m. nie zawierają jeszcza niestety wiele pocieszającego, bo nieporozumienia między Mexykiem a Francyą jeszcze nie załatwione. Przybyło mnóstwo okrętów do portów tamecznych, ale ich z · wiadomej przyczyny nie «'puszczono. Obawiają się, żeby niektóre okręty, nie dostatecznie opatrzone w żywność nie musiały się tutaj lub do Hawany wrócić. - Z Tampikiem mamy od niejakiego czasu nieco związków handlowych, gdy Admirał Baudin, sprzyjając przewagę tamże mającemu federahstowskiemu stronnictwu, blokadę zniósł. - Z Matamorosu otrzymaliśmy wczoraj po długiej przerwie pierwsze wiadomości z dn. 18. b. m. ale i tam smutno, bo wojsko rządowe ciągle jeszcze z łederalistami bój zwodzi. - Z dnia 30. Stycznia. - Wtej chwili odebraliśmy wiadomości wprost z Vera-Cruzu. Za kilka dni spodziewano się tamże otrzymać jakie stanowcze doniesienieo wo'nie lub pokoju z stolicy Mexykuj gdzie Minister Pakenham dn. 13. b. m. miał stanąć.

Już 26 okrętów kupieckich przybyło.

Rozmaite wiadomości.

Z Poznania, dnia 3. Kwietnia. - JW.

Xiądz Arcybiskup Gnieźnieńsko - Poznański D u n i n dzisiaj rano o 9tej godzinie wyjechał do Berlina.

(Z Kur. IVarsz.) - Salomon L i p s z y c Rabin Wrarszawski, rozstał się z tym światem. Taka wieść rozlegała się onegdaj rano w gminie Izraelitów Warszawskich, a smutek i żałoba osiadły na twarzach. Ze kupcy tegoż wyznania przymykali sklepy; źe do 20,000 osób odprowadziło ciało na miejsce spoczynku; że od najznakomitszych aż do biednego wyrobnika każdy prawie przewyższyć chciał drugiego w okazaniu żalu; wszystko to jest nader nalurałnem, gdyż Izraelici w Europie 2ch mieli naj znakomitszych Babino V w obecnej epoce, nauką i pobożnością słynących, to jest Kabina Poznańskiego i Warszawskiego, pierwszego stracili w roku zeszłym, a drugiego onegdaj. Strata niepowetowana ludzkieini słowy określić się nie daje. Wyliczenie cnot zmarłego obok nauki i pobożności za obszerne byłoby do zakresu pisma; przecież o jednej celującej niegodzi się przemilczeć, to jest, iż od pół wieku swego pędząc dni w cierpieniach skołatanego zdrowia, mniej czuł te cierpienia od bólu i umartwienia iakiego doznał, niemogąc tak hojnie rozdawać jałmużny ubogim jak tego pragnął, a lubo dobrze był wyposażony," lubo dochodziły go liczne ofiary, jednak tak pamiętał o ubogich tutejszych i obcych, że nieraz oddając wszystko, sam cierpiał niedostatek. 75 lat pobożnego życia kończąc, powołany został po odebranie zasłużonej nagrody. J. G. W lierlmie umarł niedawno sknera, który przez 15 lat nieopuszczał swego samotnego mieszkania, w gaikach i śmieciach znaleziono po nim ukrytą summę 1,060,000 zip. Na koncercie danym w tych dniach w Paryżu u Panów Lafona i Herca wykonano tercet na skrzypce, fortep)jan i organy. Pani ?enase darowała Pannie Raszel mebel nader znacznej wartości. Jest to neseser zawierająey tualetę, serwis i sekretarzyk. Fabrykant zrobił tylko 2 takie nesesery, jeden dla Xigzny Berri, a 2gi dla Pani Thiers.

P. Kox opowiada w piśmie angie.skiem zoologicznem: W okolicy Lauzanu znaleziono żmiję na 10 cali długą, która przy 3ciej części swojej długości, począwszy od ogona miała na lewej stronie wyrostek podobny do nogi stek podobny do nogi jeszcze nie wykształconej ukrytej pod skórą. Przy czołganiu się nie zdawała się żmija nogi używać. Była wycieńczona i osłabioną, żyła jeszcze przez trzy dni, potem ją zabito przez wrzucenie do wyskoku winnego. Teraz wyjaśniła się zagadka. Żmija (Coluber borus) uchwyciła i połknęła jaszczurkę prawie takieiże co ona wielkości. Druga również silna zachowała jeszcze życie w wnętrznościach żmii. Skutek ztąd wyniknął, iż swojemi małe mi pazurami tak długo drapała, aż w boku żarłocznego gadu utworzył się otwór, przez który przednia noga zupełnie wolno wylazła. Kolor jaszczurki będąc podobnym do koloru żmii, nie dał poznać różnicy, a prócz tego otwór szczelnie był zamknięty przez nogę. Zwierzę znajduje się W muzeum w Lauzanie.

P. Ciceri sławny malarz dekoracyi w Paryżu wynalazł sposób aby farby w kamienie wsiąkały, przez co utworzy się nowy system ozdabiania tak wewnątrz jako też zewnątrz. Umie malować wszelkie przedmioty na wszelkiego gatunku kamieniach, umie kopiować naturę przez naśladowanie marmuru, albo dać wolny bieg swojej wyobraźni, albo przenieść na kamienie najsławniejsze dzieła najcelnieiszych malarzy. Mur nagi, kolumna, gzymsy, mogą być zamienione w marmur albo przyozdobione w najpiękniejsze malowidła. Farba w kamień wnika, ale nie pokrywa go cienką warstwą jak przy malowaniu zwyczajnem, ulegającem Zniszczeniu przez czas i złe pory; według sposobu Pana Ciceri, powierzchna zostaje wygładzoną i wypolerowaną jak marmur, tak iż kamień nabywa blasku i pół przezroczystości rzadko natrafianej w kamieniach naturalnych. Marmur pewno spadnie w cenie, gdy sposób malowania P. Ciceri będzie upowszechniony; mianowicie jest zdatny do zewnętrznej ozdoby domów. Rasyn, po hebrajsku. - Pan Letteris, rodem z Żółkwi, znany literat niemiecki, przełożył na język hebrajski Atalię, trajedyję Rasyna. Dzieło to wyszło drukiem u A. Schmidta W Wiedniu i doczekało się już drugiego wydania. Tłumacz zajmuje się teraz wydaniem Estery, drugiej trajedyi Rasyna; zamyśla także wydać jeden tom oryginalnych poezyi niemieckich.

Choroby moralne XIX. Wieku.

Ukrainomania. (Dok.) Alboz poezya tylko na Ukrainie? Pełno jej w dziejach, na każdej karcie, w każdym kroku Królów, rycerzy, W każdym najsuchszym dyplomacie. Jeśli niechcecie historyi, alboź nie ma podań? - podań poetycznych, w Wiełko-polsce, na Rusi, w Krakowie i na Żmudzi, na Mazowszu, na Podlasiu, wHalickiem, na ruinach Krewa, pod murami Smoleńska, w Białowieżskiej puszczy wszędzie znajdziecie podania, wszędzie jest poezya. Każdy je ma pod bokiem u siebie, w sobie, pocóź jąfz Ukrainy sprowadzać i' N awet miasta, najprozaiczniejsze ziemi kąty, mają stare wspomnienia, które się już skrystalizowały latami w poetyczne bryły - byłoby największą niesprawiedliwością zawsze w Ukrainę po tę wodę chodzić. Lecz łatwiej podobno, i w tem tajemnica, wziąść już stworzony przez poetę świat i w nim nowe tylko osoby pomieścić, niż cały swój świat tworzyć przez siebie na nowo. Bo i Ukraiński poetyczny świat nie jest tem na Ukrainie ; poeci go stworzyli, trochę z rysów danych, trochę z wyobraźni. P. M. Gr. zwolennik szkoły Ukraińskiej, sam wyznaje, że długo bardzo w Ukrainie nie mógł się dopatrzyć poetycznej strony. Wszystko bowiem zależy od tego jak i kto patrzy. W tym sposobie jak na Ukrainie jest poezya wszędzie, gdzie tylko jest mogiła, podanie, las, góra, step, błoto, kawał nieba, gdzie jest cmentarz i człowiek, gdzie są wspomnienia od kolebki, wszędzie jest poezyi zaród, nasienie. To nasienie, jak ewangeliczne, pada różnie, i dla tego rzadko wschodzi; wina gruntu i okoliczności, nie nasienia. - Gdzie pójdzie prawdziwy geniusz poetyczny, poniesie wszędzie z sobą poezya. - Chcielibyśmy o tym aforyzmie wszystk eh przekonać, że narodowa poezya nie kryje się po kątach, lecz rozlana jest wszędzie. Pokazuje się wcześniej tam lub owdzie wyprowadzona na jaw ręką geniuszu. W niegdyś polskim kra;u, aiboż niemają swojej poezyi Krakowianie, Górale, Czerwono-Rusini, Wielkopolanie, nawet swojej wyłącznie i charakterystycznie. Podlasie tak dawno Rusią osiadłe, ma swoje pieśni, zabobony, obyczaje, pamiątki, ma swoją fizyonomiją odrębną i poezya swoją. Litwa właściwa o jakże bogata w podania i pieśni, a jednak jak je pierszy wielki poeta z jednej strony pokazał, tak dotąd z tej tylko strony je obrabiają naśla A dowcy. A może tez nie cała poezya Litwy w boju z zakonem, w Kowieńskiej dolinie i dziejach XIV. wieku. Niewiem kiedy, lecz urodzi się Litwin, który zapewne w macierzystej swej mowie zanuci o Litwie, przejąwszy się nią głęboko> i nikogo nie naśladując. Wołyń jest zasłany, nakryty, przerosły poezya, ale w nim trzeba się też urodzić, lub długo pożyć; od gruzów Łuckiego zamku, który dziś jeszcze zdaje się wydychać po uczcie 1429, gdzie jeszcze w ustach nawetludu jest Witolda imię, od Żytomierskich Ge- wiesnlacze z nad Niemna; ten co je pisał nie deminowych mogił, od ruin zamku i grobu był może sztukmistrzem lub byl nim z taką Koreckich xxąt, wszędzie gdzie jest kurhan, sztuką iż wszelki śład utaił. Nie on pieśń 0· wał, horodyszcze, zamczysko, jest tez w piersi panował, pieśń jego opanowała. Lecz takich ludu podanie. Za cóż wszystkiej poezyi szu- - bardzo niewielu. Dziś naśladowanie poekać w Ukrainie? śmieszną jest zawsze rzeczą zyi ludu jest trudniejszem niż kiedykolwiek, na zimno się zapalać i udawać natchnienie. dalękośmy od niego odbiegli, trudno się jego Nie pojmujemy zaś, aby ktoś synem Ukrainy życiem, -wyobrażeniami, duchem przejąć - nie będąc, przejął się tym kra;em z rozmysłu, trudno się wcielić w ten świat dzikich pamiątak dalece, izbyaź z tego urodził coś prawdzi- tek, który niedowiarstwo nasze, filozofia, i wie poetycznego. Będzie to zawsze poezya wiadomości historyczne niemiłosiernie szarsztuczna, lecz, aby ją wzięto za rodzimą, po- pią. Żal nam wiary i natchnienia ale nie w trzeba geniuszu G6thego, który pisząc wszy- naszej mocy pogodzić jej z dzisiejszą cywilistko na chłodno, wmówił światu doskonale zacyą, choć ją utrapionym sposobem chcą z naśladowane natchnienie, chociaż je tylko niemi pożenić. Prawdziwa to poezya, kiedy sztucznie w sobie przypuszczał. Powtarzam, poeta tak się przejmie przedmiotem, "iż w nim źe nie w jednej Ukrainie jest poezya, nie w, żyje zupełnie; im-więc bliższy jego świat któjednej Kozaczyźnie poetyczne życie, nie po ren tworzy, tern większa doskonałości nadziesłobodach tylko i futorach podania, nie tam ja. Tak w p6ezyach A. G. wierzę w »Kniażtylko wszystkie skarby natchnień. Czemuż nina« acz słabiej odmalowanego, bardziej niż w koło siebie nie patrzeć i o swej nie iść sile, w "Starostę Kaniowskiego,« bo Kniażnin jest bez przewodnika i poganiacza. Zawszeż ta niejako autorowi rodzonym bratem. Takim owca wypchana będzie musiała iść na przód, go przynajmniej odmalował i widział. Nieżeby za sobą trzodę poprowadzić? Niestety, gdyś bliżej byliśmy ludu cywilizacyą, wyobrazawsze! - taksie dzieje na całym świecie, żeniami; dziś się trzeba prawie w noweoo jest to choroba wspólna wszystkim krajom, przerabiać człowieka, aby ją jak należy uczoć, były mody w Europie pisać o Chinach, o A- cóż dopiero aby ją prawdziwą i natchnioną Iryce i Heduinach, o Negrach, o Grecyi, o stworzyć. - Nawet w zawołanej literaturze średnich wiekach i t. p. u nas tak samo jest Ukraińskiej tło i akcessoria są Ukraińskie, nie moda Ukrainy. Na szczęście naśladowcom myśli i uczucia nawet, w których się przenie łatwo się tam przebierze poezyj, a ze bija cale inny świat, wcale nie kozaczyzna, swojej natury jest ona łatwą naśladowcom, nie step, ani Ukraina. Pisano nam niedawno ma formy i myśli sobie właściwe, dość nie o biednym chłopcu złotnika, który poszedł trudne do wariowania. Raz stworzony przez do Konstantynopola pożyć z Turkami, obeznać mistrzów świat, łatwo teraz zaludniać. Zbiór się z ich obyczajami, aby potem mógł napisać pieśni Maxjmowicza i Historya Kozaczyzny dramat historyczny turecki. Ten czeladnik niemało się do tego zapału przyczyniły. To złotnika, czuł podobno najlepiej jakim się spopokazuje, że do poezyi sztucznej, jaką jest sobem tworzyć powinna poezya narodowa, prawie wszystka dzisielsza, potrzeba przygo- nosząca wszystkie cechy miejscowej i okotowawczych matery,ałów pisanych, poznania licznościowej prawdy. - Kto chce śpiewać filozoficznego rzeczy, rozbioru rozumowane- o Ukrainie, niech tam wprzód pożyje, niech go rzeczy, rozbioru rozumowanego i syste- się z nią połączy węzłem wspomnień i przyjmatycznego - wcale czystemu natchnieniu mie ją za matkę - naówczas dopiero będzie przeciwnych. Natchnieni są Rozbójnicy miał prawo śpiewać ją natchniony, i »ieposąSchillera, ale to obraz idealny i nie narodowy dzany o naśladownictwo. Lecz czyż nie pro- G6tz Gothego jest narodowy, lecz sztuczny. ściej szukać przedmiotów bliżej - kiedy naPrawdziwie narodowemi są pieśni i podania tchnienie i poezya są w duszy człowieka, nie w stanie swym przyrodzonym, lub podobne w pewnej krainie i stronie. Bo, powtarzamy, im dzieła pisane przez ludzi więcej natchnio- poezya jest wszędzie, potrzeba geniuszu któnych nu systematycznie uczonych i po sztuk- ryby ją wydobył na wierzch i źródło iywe mistrzowsku biegłych. - Inni wyrabiają na wyprowadził. Jeśli Ukrainy źyW oti pamiąwzór narodowych naśladowania takie, jakie- tki są excentryczniejsze od innych, płpdniejsze mi były niedawno modne meble z nieociosa- we wspomnienia, łatwiejsze, bo już na wpół nych niby kijków naiwnie plecione, nad któ- w ustach ludu obrobione dają śpiewy, jeśli remi w istocie długo snycerz dłubał, nim je że tak powiem, na tamtej ziemi lepiej się upodobnemi do naturalnych uczynił. l)o rzad- daje poezya: czyż dla tego swoje strony opukich dzieł natchnionych narodowych w toku szczać i tam się wynosić?? J. J, Kraszewski, nawet należy sprawiedliwie policzyć piosnki