GAZETA
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.05.13 Nr109
Czas czytania: ok. 19 min.Wielkiego
)K tę s t iv a p O Z M A N 8 KlE G O.
Nakładem Drukarni Nadwornej W, Deteera i Spółki. - lledaktor: A» WunnoweUi,
1\ I Ofl,
W Poniedziałek dnia 13. Maja.
1839.
Wiadoll1ości zagraniczne.
Polska.
Z War s z a w y, dnia 3. Maja.
Dnia 24. Kwietnia (6. Maja) r. b. odbyło się publiczne sprawozdanie z czynności Banku Polskiego f na którem miano następujące głosy: Głos J. W. Rzecz. Radcy Stanu Łęskiego, prezydującego w zastępstwie Jaśnie Wg o Dyrektora Głównego Przychodów i Skarbu. - Panowie! Dopełniając wskazanego przez prawo obowiązku, mam zaszczyt, w zastępstwie Dyrektora Głównego Przychodów i Skarbu, otworzyć dzisiejsze posiedzenie, na którem Bank Polski złożyć ma zwykły obraz czynności swoich, w ciągu r. 1838. Dziesięcioletni przeciąg czasu, oddziela rok ten od epoki utworzenia Banku Polskiego. Przebiegając myślą ten okres, i zastanawiając się nad rozwiniętą w nim działalnością Banku, niepodobna jest nie przyznać, iż Instytucya ta w każdym postępie, jaki kraj nasz w zawodzie przemysłowym uczynił, ma niezaprzeczony i znakomity udział. S tworzenie i ustalenie kredytu publicznego, tej głównej zamożności ogólnej podstawy, wspieranie i ułatwienie tak ważnych dla kraju czynności Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, silnapomoc niesiona dla rolnictwa i handlu, przez zaliczenia na produkta i zakłady tak przemysłowe jak rolnicze, i przez uzupełnienie systematu dróg bitych, znakomity popęd nadany górnictwu i hutnictwu, nareszcie zasilanie Skarbu Królestwa corocznym wpływem z przewyzki zysków Bankowych; - wszystkie te tak pożądane, a dla kraju nieocenione rezultata, przypisane być winny, bądź bezpośredniemu działaniu Banku, bądź czynnej jego pomocy. Pierwotne uposażenie Banku składało się z 30 milionów złotych w gotowych łunduszach, dodatkowe wynosi 12 milionów w kapitałach hypotekowanych, przewyźka zaś zysku w gotowiznie przez Bank do Kass bkarbowych corocznie wnoszona, wynosi przez lat dziesięć od utworzenia Banku summe zip. 33,650,000. Tak więc Bank już dziś Skarbowi powrócił z przewyźka fundusz na pierwiastkowe założenie swoje wyłożony. - Jeżeli wszystko, co dotyczę bytu i powodzenia mstytucyi tak ważnej, obojętnem być nie może, z zadowoleniem dowiecie się Panowie, ze i w roku upłymonym, czynności Banku Polskiego'" w zakresie Wskazanym mu przez prawo żadnego nie doznały zatamowania; chociaż bowiem przyczyny ogólne i spra;yiedliwa ostrożność, spowodowały niejakie Ecie rozwinięta w innych gałęziach czynność, dozwoliła zwierzchności Kartkowej wynagrodzić to tak dalece, źe zyski do kassy generalnej "Królestwa przelane wyrównywają prawie przeszłorocznym. Szczegóły ruchu funduszów Banku i obraz jego czynności, o których ze zdania sprawy Kommissya Umorzenia długu krajowego poweźmie wiadomość, oczekują bezstronnego i światłego Jej ocenienia. Warny nadzieję, iż podobnie jak w latach poprzednich, znajdziecie Panowie w rozbiorze tym ugruntowane przekonanie o trafnym i celowi odpowiednim interesów Bankowych kierunku. Powszechna wieku naszego dążność przemysłowa, której wpływ tak przeważnie czuć się daje w całym świecie, i której pielęgnowanie jest dziś przedmiotem starań wszystkich 0ś.wieconych Bządów, szczególną nadaje wartość zakładom i instytucyom, mającym na celu obudzenie ruchu przemysłowego i przedsiębierczego ducha. My w tym zawodzie tak dawno przez inne kraje wyprzedzeni, im więcej mamy do czynienia, tern drożej cenić winniśmy podane nam do tego przez Rząd środki i zachęty. Dzięki więc niech będą mądrości Monarchy, który rzuciwszy przez utworzenie Banku Polskiego zaród owoców, któremi się dzisiaj cieszymy, nie przestaje potężną Swoją wspierać ich dojrzenie Opieką. Głos J. W. Hrabia Stanisława Grabowskiego, KontrolIera Generalneg,o Królestwa, prezydującego w Najwyższej Izbie Obrachunkowej, Prezesa Kommissyi Umorzenia Długu Kraj owego. Szanowni Panowie! Ziszczenie dobroczynnych zamiarów N. Pana, przy ustanowieniu Banku Polskiego powzię tych, łącząc się z ogólnemi pożytkami kraju i ę OjedynCZYCh jego mieszkańców, dowodzi askawości Wspaniałomyślnego Monarchy, tóry tej Instytucyi nadał istnienie i spływające z niej korzyści dla dobra swoich poddanych przeznaczyć raczył. '" Ktokolwiek badawczem okiem przebiegnie szereg lat, od utworzenia Banku upłynionych, kto zbierze i oceni otrzymane dotąd z jego obrotów rezultaty, ten uzna ealą ważność i użyteczność tej Instytucyi, która pad troskliwą opieką Rządu, z równą wytrwałością od lat jedenastu dążąc do osiągnienia wskazanych jej celów, swobodnie swoje rozwija działania i skutecznie przykłada się do rozszerzenia przemysłu, ożywienia handlu, ustalenia kredytu i wspomożenia rolnictwa krajowego. Niniejsze Zdanie-Sprawy z działań Banku Polskiego za rok 1838, ma przedstawić obraz całorocznych prac tej,
Instytucyi i ziścić powzięte nadzieje pomyślnych skutków, jakie w tym czasu zakresie na dobro kraju .-.płynęły. Opierając się na doświadczeniu lat poprzednich, nie wątpimy bynajmniej, źe wykazać się dziś mające rezultaty, będą równie pożądane, jak świetne i zadowolnić potrafią słuszne oczekiwanie N. Pana i troskliwość tych, których obchodzi etan i powodzenie tej Instytucyi. - Hoztrząśnienie działań Banku Polskiego, i ocenienie osiągnionych korzyści i zysków, należy do Kommissyi Umorzenia Długu Krajowego, która czuwając nad wykonaniem obowiązujących Bank przepisów, starała się i w roku zeszłym zadosyć uczynić swemu przeznaczeniu. - Po wysłuchaniu Sprawozdania Banku za r. 1837, Kommissya U morzenia, ze złożonego sobie obrazu całorocznych jego działań, oraz inwentarza, powzięła przedewszystkiem przekonanie, że Skarb Królestwa wniósł do Kassy Banku, przeznaczone fundusze na zaspokojenie długu, tak z epoki dawniejszej, jako też z trzech nowych pożyczek, przez Rząd zaciągniętych, pochodzącego. - następnie, podług przepisanej sobie instrukcyi, sprawdziła także Kommissya Inwentarz Banku z księgami i dowodami, porównała jego stan czynny i bierny i znaldując wszystko w należytej zgodności, przekonała si , źe ajątek j go w Inw ntarzu właś< iWIe ocenIony, kapItał stanowIący uposażenie, zmniejszeniu nie uległ, zyski zaś jego roczne i superaty, przechodząc wysokość tegoż kapit , , , y:r mmie zł. p. 4,106,499, gr. 15, do Skarbu Kr6i'esi;a - .pi nęł';i . - , -C d - d pozy tów tak opieczętowanych, jako teź i nieopieczętowanych, te, zgodnie z księgami roku poprzedniego i ze sprawozdaniem, również zapisane były do nowych ksiąg i do Inwentarza, i względem ich przechowywania środki zabezpieczające użyte zostały. Przytem, Bank posiadał odpowiednią złożonym do niego depozytom nie opieczętowanym ilość gotowizny i papierów publicznych procentowych, do których fundusz umorzenia był przywiązany. Dopełnienie tego ważnego obowiązku, przekonało Kommissya Umorzenia, źe Bank i w tym czasu przeciągu, nie zbaczając od głównych swych celów, wspierał i rozszerzał zakłady przemysłowe i ożywiając handel przez ułatwienie kommunikacyi wewnętrznej, niósł oraz pomoc rolnictwu krajowemu i przykładał się do ustalenia kredytu publicznego. - Wszystkie te dobroczynne skutki i otrzymane przez Bank dla Skarbu Królestwa, tak znakomite zyski numeryczne, Kommissya U morzę* nia, przy skreśleniu obrazu całorocznych działań tej Instytucyi, miała zaszczyt w rapporcie pod Najwyższe Monarchy rozpoznanie. ISaj. Pan, z Ojcowską pieczołowitością o dobro naszego kraju, ujrzał w tych owocach staraniem i pracą Banku zebranych, urzeczywistnienie oczekiwanych z upragnieniem pożytków, i w odpowiedzi na złożony Sobie rapport Kommissyi, przez J O. Xiecia Namiestnika Królewskiego objawionej, oświadczyć łaskawie raczył Monarsze Swoje zadowolenie.W wykonaniu także swych przepisów, Kommissya Umorzenia rozciągała w roku upłynionym kontrollę nad wypuszczaniem w obieg biletów bankowych, mających zupełnie zastąpić bilety kassowe. W ogólności, kurs tak jednych jako i drugich, w obrotach pieniężnych był pożądany, a ilość ich w obiegu nie przechodziła stanu majątkowego Banku, 42 miliony złotych wynoszącego. - Umarzanie oraz pożyczek i w roku zeszłym zostawało pod nadzorem Kommissyi. Każdej z nich w właściwym czasie i z zachowaniem przepisanych formalności, odbyło się publiczne los »wanie i przypadające na nie wypłaty Bank uskuteczniał w kraiu i za granicą. Jakoż w roku 1838 spłacono: Z pożyczki 42 milionowej Obligacyj Udziałowych za summę zł. p. 2,573,593, z pożyczki 25 milionowe'j Obligów Skarbowych, wraz z kuponami, za zł. 1 mil.
963,161, gr. 26, i nakoniec z pożyczki 150milionowej Obligacyi cząstkowych za summę zł. 7,919/00, które po skontrollowaniu i obliczeniu przez Kommissya Umorzenia, w części publicznie spalone zostały, w części do naslępnego spalenia, w jej depozycie są zachowane. Co do Obligacvi wylosowanych i niespłaconych, tych numera podane zostały do pism publicznych, celem zawiadomienia wierzycieli, ażeby zgłosili się do Banku, po odbiór swoich naleźytości. Nadto, Kommissya U morzenia, mając poruczony sobie dozór nad zamianą Obligacyi cząstkowych na Certyfikaty, takowe w ilości sztuk 79,432 czyli za summę złp. 39,716,000, od Banku przyjęła i po osteplowaniu i zapisaniu do właściwych Kontroli, w depozycie swoim zachowała. - Z zamknięciem czynności Banku, w końcu roku 1838 nastąpionem, Kommissya Umorzenia obbyła rewizyą Kassy i składów bankowyc h, a spisany tych czynności protokół, obejmujący w sobie znaleziony stan gotowizny, papierów publicznych, wexli, tudzież .wszelkich innych wartości, pod zarządem Banku zostających, posłuży jej za podstawę do sprawdzenia ksiąg bankowych, które po ogłoszeniu niniejszego sprawozdania, niezwłocznie przedsigwzigtem zostanie. Kommissya umo
rzeni» długu krajowego, wierna swoj emu po<· wołaniu, z ca!ą usilnością zajmie się tą pracą, ażeby po roztrząśnieniu objawić się dziś mających rezultatów Banku i bezstronnem ocenieniu osiągniętych w roku upłynionym korzyści i zysków, zapewnić mogła Najjaśniejszego Pana, że ta instytucya, dążąc ciągle do spełnienia zamiarów łaskawego monarchy, odpowiada widokom rządu i zbawienny swój wpływ na dobro i pomyślność całego kraju, stale wywiera. Głos J. W. Józefa Lubowidzkiego, Radcy Stanu, Prezesa Banku Polskiego. - Panowie! Upłynął znowu rok istnienia instvtucyi, wywołanej do życia dobroczynnemu Monarchy naszego zamiarami, mającej główny cel wspierać i rozkrzewić handel, kredyt i przemysł krajowy. Im mniej pod tym względem korzystne było położenie kraju naszego, tern ważniejsza dla niego skuteczna pomoc. N ie zostały też zawiedzione zbawienne Monarchy zamiary, i Instytucya Banku Polskiego samem istnieniem swoj em Ważne i niezaprzeczone krajowi temu przyniosła korzyści. Kapitał i zasoby Banku przyszły pośrednio i bezpośrednio w pomoc rozmaitym przedsięwzięciom handlowym i przemysłowym, wywarły wpływ na kredyt i kurs papierów publicznych. Wprowadzone znaki obiegowe, co do liczby ustawą zasadniczą ograniczone, oparte na rzeczywistym majątku, a zatem wzbudzające dostateczne zaufanie, z natury jednak swojej niemogące wychodzić za granicę, ożywiły wewnętrzną cyrkulacyą, i zapobiegły szkodliwym skutkom, jakie niekorzystny częstokroć dla nas bilans handlu zewnętrznego na kraj nasz wywierał. Te są ogólne dobrodziejstwa inslytucyi od czasu jej zaprowadzenia. W jaki sposób odpowiedziała przeznaczeniu swemu w upłynionym roku, sądzić Panowie będziecie ze szczegółowych czynności, które stosownie do przepisów pod sąd publiczny oddać dziś przychodzimy. Położenie handlu w ogólności w roku dopiero ubiegłym, niebyło nader pomyślne. Nie ustały jeszcze zupełnie skutki przesilenia handlowego, które przed dwoma laty dotknęłozachodnie kraje Europy. Ustat ruch w akcyach przedsięwzięć przemysłowych, a jednak nie powiększył się w papierach publicznych, zatrudniających niedawno wielkie massy kapitałów. Widocznie nie powróciło jeszcze zaufanie między handlującemi, i było powodem do wstrzymania kapitałów i ograniczenia osobistych kredytów. Położenia tego nie mógł Bank spuścić z uwagi, i w skupowaniu wexli,.
w 5 tej ważnej pomocy handlu, zachować musiat wszelką ostrożność. Ztąd stosunkowo do lat poprzednich, zmniejszenie się obrotów w tej gałęzi działań Banku. Nie został jednak handel krajowy bez przyzwoitej i skutecznej pomocy, już to przez znaczną jeszcze ilość skupionych wexli, już przez powiększenie pożyczek i zaliczeń za dostateczncmi rękojmiami. Jakoż ruch w handlu krajowym był dosyć znakomity. Znaczne interesa robione były w Listach Zastawnych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, i papier ten, w stosunku do cen innych papierów publicznych, w zadowalniającym utrzymywał się kursie. W handlu towarnym korzystne ceny zboża, wełny i drzewa, ożywiły ruch wewnętrzny i stosunki z krajami zagranicznemi, pomimo utrudnień, jakie stawiało cło tranzytowe pruskie, niedawno znacznie powiększone. Przemysł ręko dzielny widocznie się rozszerzał i wznosił. Powstały w upłynionym roku niektóre ważne zakłady. Do tych należy przędzalnia bawełny P. Gayer w Łodzi, w Gubernii Mazowieckiej, założona na obszerną skalę i opatrzona doskonałemi machinami z warsztatów Pana Cocquerille w Belgii. Rękodzieinia ta zaradzać będzie mocno dającej się u<-zuwać potrzebie krajowej, gdy dotąd najznaczniejsza część przędzy bawełnianej mimo wysokiego cła z zagranicy sprowadzana być musiała. Wzniesiona także została w upłynion>m roku fabryka cukru z buraków w Hermanowie, połączona z zakładem ralineryi cukru nader potrzebnym i dogodnym dla pomniejszych iabryk cukru z buraków które z korzyścią dla przedsiębierców i rolnictwa wogólności, w różnych częściach kraju powstają. Wzniosła się dalej fabryka wyrobów jedwab« nyeh r. Tilmes w W arszwvie, i dostarcza równie pięknych jak trwałych wyro b ów, dotąd wyłącznie sprowadzanych z zagranicy. Rozszerzona i udokładniona została przędzalnia lnu na machinach w Żyrardowie, Podobnież fabryka machin P. Steinkeller w Żarkach, która dostarcza krajowi wszelkiego rodzaju machin, a szczególniej machin parowy eh w największych nawet wymiarach. Fabryki cienkiego sukna w Kaliszu, Przedborzu i pod Rawą ciągle były korzystnie zatrudnione.
Zgoła, we wszystkich częściach kraju i rodzajach przemysłu, dawał się postrzegać ruch i postęp, którym z przyjemnością przychodzi Bank w pomoc, w miarę zgłaszania się, potrzeby i w granicach istniejących przepisów, tudzież przyjętych zasad. (Dahoń. nastąpi.) F r a n c y a.
» Izba deputowanych. Posiedzenie d.3. Maja. Na początku dzisiej szego posiedzenia wstąpił Pan Mauguin na mównicę' i przeczytał następujący projekt do adressu do Króla: «Podpisany podaje Izbie wniosek, aby Królowi wręczyć uszanowania pełen adres i prosić N. Pana o zakończenie obawy kraju i o użycie służącego mu przywileju do urządzenia stanowczego Ministeryum. Pragnie on także, aby Izba w adresie tym wynurzyła życzenie swoje, zęby Król Ministrów z pośród takich wybierał mężów, ktorzyby, pamiętni na utrz)manie porządku, nie spuszczali zarazem z oka mądrego i rozważnego postępowania naprzód; ktorzyby zewnątrz pokój bez słabości utrzymać potrafili, a w kraju się dzielnie zmniejszeniem ciężarów publicznych zajęli; ktorzyby przemysłowi czynnej i szczerej opieki i pomocy udzielali, bezprzestannie potrzeby kraju zaspakajali i, nie dopuszczając się przekupstwa i innych nadużyć, zawsze sobie w Izbie i Kollegiach obiorczych większość wyjednali, nie przez podstęp, zabiegi i obłudę, ale przez jawność, zręczność i prawość czynów swoich.« Następnie przychylono się do wniosku Pana Mauguina, aby myśl tę mógł bardziej rozwinąć. Z P a ryż a , dnia 3. Maja.
Układy ministeryalne ani na krok dalej nie zdają się postępować. Marszałek louI t chciał wprawdzie jeszcze wczoraj kilku członków lewego środka skłonić do przyjęcia posad ministeryalnych w gabinecie prawego środka, ale usiłowania jego naturalnie były nadaremne. T e m p s powiada dzisiaj: «M arszałek Soult ma jeszcze ciągle powierzone sobie utworzenie gabmetu. Zdaie się jednak, że się tern mniej nierównie, jak przygotowaniami do swego odjazdu zajmuje, tak przynalmniej wczoraj wieczorem kilku z jego przyjaciół utrzymywało. Xiążę Broglie żadnej teki przyjąć nie chciał. Pan Humann, na którym wymuszono przyrzeczenie, że wyjazd swój aż do zakończenia przesilenia odwlecze, mimo to onegdaj do Elzacyi powrócił. Pan Sauzet także Paryż opuścił, ale zapewne tylko na kilka dni. Pan Cunin- Gridaine oświadczył, że do żadnej kombinacyi wpływać nie chce, a Pan Teste znudził się juz tylu zabiegami. P. Passy nareszcie oświadczył wczoraj wieczorem, że swoje krzesło prezesowskie zatrzyma. Na Pana Dupina nie bardzo można liczyć, a Pan Thiers czynnie się zajmuje wykończeniem swoj ej historyi Florenckiej.« W Dzienniku sporow czytamy: «Nie potrzebujemy zapewne zwracać uwagi publiczności na odpowiedź królewską, daną Prezesowi Izby deputowanych. Sądzimy, że wszyscy prawi ludzie, - ludzie nie należący rzać na przeniewierczy u pór, z jakim od niemal dwóch miesięcy nie przestają zwalać winę na Króla i odpowiedzialność za słabość i niedołęźność tych, którzy się parlamentarnym gabinetem kraj obdarzyć zobowiązali. Odpowiedź królewska, objawiająca w tak szlachetnych i czułych wyrazach jego konstytucyjny sposób myślenia, objaśni nareszcie dokładnie opinią publiczną. Już teraz zaczynają się osoby, początkowo nie bardzo koronie przychylne, zapytywać samych siebie, do czego- nareszcie zmierza ów gatunek spisku, utworzonego, jak się zdaje z jednej strony, aby Królowi nie dozwolić utworzenia Ministeryum, a z drugiej, aby mu niepodobieństwo to za winę poczytać. Sposób myślenia, objawiony wczoraj przez Króla przed deputowanymi Francyi, jest zupełnie ten sam, o jakim Marszałek Soult w Izbie Parów a Pan Passy w Izbie deputowanych świadectwo dali. Wszystkie osoby, które w ciągu przesilenia z Królem w styczności zostawały, w tem się zgadzają, źe korona szczerze pragnie ukończenia przesilenia i wszelkie mi do tego dąży sposobami. ' Panowie Dufaure i Dupin nie zostawili także w te] mierze na mniejszej · wątpliwości. Skądże więc pochodzi, źe mimo tylu świadectw dzienniki oppozycyjne całkiem przeciwnych zasad rozsiewać nie poprzestaje? Któż je upoważnia aby miały ciągle w zapasie tłumaczenia, które każdy wypadek na koronę zwala,ąi' W czyimźe interesie pracują? Jakiż ich zamiar? Powtarzamy, Król wszystko uczynił i wszystko czyni, co od niego zależy, aby smutne to przesilenie zakończyć, i jemu winy przypisywać nie można, jeżeli coraz nowe trudności utwprzeniu gabinetu na zawadzie stawają. « Powiadają, że wczoraj w Tuilleryach ważne z Algieru otrzymano wiadomości. Kroki nieprzyjacielskie między Abdel - Kaderem a Francyi} już się podobno rozpaczęły i głoszą nawet o bliskie m wyjeździe Xiecia Orleańskiego do Mryki. Do Tulonu i Brestu wyprawiono kilka telegraficznych depeszy, zostających w styczności z niepokojącemi doniesieniami z Algieru. Statkiem przewozowym "le Rhone", który do Havre zawinął, nadeszły gazety nowoyorgskie z dn. 8. Kwietnia. C o u r r i e r de s E t a t s unis zawiera następujący list Admirała Baudina do francuzkjego Generalnego Konsula w Nowym-Yorku, datowany w porcie Veracruz d. 10. Marca: «Wczoraj wieczorem podpisałem w Veracruzu z Panem Gorostizą, brazylijskim Ministrem spraw zagranicznych, i Generałem Guadulup- Victoria dwoma pełnomocnikami rządumexykańskie»o konwencyą i traktat. Pan Gorostiza wyjechał dziś rano o godzinie 5tej do MexYK:Q w celu otrzymania zatwierdzenia tych dwóch układów. Generał Victoria prosił o dwutygodniowe zawieszenie broni i przychyliłem się do tego. Port veracruzki na nowo dla wszystkich bander otworzyłem. Jutro okręty francuzkie i wszystkie inne bez najmniejszej różnicy ładunki swoje wykładać zaczną. -. (Podp.) Ch. B au din.« - Niektóre dzienniki amerykańskie umieściły następujący artykuł O zawartym w Veracruzu traktacie: «PYancuzi otrzymali prawo handlu hurtowego, którego im .VJexykanie tak uporczywie odmawiali Summę 600,000 dolarów otrzyma rząd francuzki na wynagrodzenie za dawniejsze obelgi 1 z Mexyku wygnani Francuzi mają wynagrodzenie otrzymać. Za zapłacenie tych summ zaręczył poseł angielski. Przed zawiązanym układów domagał się Admirał Baudin zupełnego zadosyćuczynienia za obrażające wyrazy w raportach Generała Santany i Prezydenta Bustamente, w których obwiniam Admirała o naruszenie zawieszenia broni Przychylono się do tego zadosyćuczynienia' i gdy to nastąpiło, sądził Admirał, że przy poiedynczych punktach może się wspaniałomyślnym okazać 1 tak przez wzgląd na opłakany stan skarbu mexykanskiego zrzekł się kosztów wojennych; a nie chcąc zanadto obrazić honor narodowy i na to zezwolił, źe traktat ten nie na pokładzie jego okrętu, tylko na stałym lądzie podpisano. « ' Pan Zea bermudez przybył do Paryża dn.
24. z. m. i nazajutrz miał posłuchanie u KrólaZ dnia 4- Maja.
Posiedzenie Izby deputowanych dnia 4. Maja. Porządek dzienny stanowiło dzisiaj rozwijanie propozycyi Pana Mauguin pod względem adressu do Króla. «J estem tego zdania, rzekł Pan Mauguin, że w prawdziwie konstytucyjnych krajach wmieszanie się narodu albo jego reprezentantów du spraw kraju nigdy nie może być szkodliwem. U nas, mniejszem Jeszcze aniżeli w kraju ościennym demokracya, kraju nic nie kosztująca lecz go owszem pracą swoją wzbogacająca, - mniejszem (powiadam) zagraża monarchii konstytucyjnej niebezpieczeństwem.« Mówca wchodził następnie w dokładniejszy rozbiór systemu konstytucyjnego w Anglii. Wynurzył oraz zadziwienie swoje, źe Francya w nip spełna lat 9 18 różnych miała gabinetów i źe przy każdem przesileniu ministeryalnem dwa zawsze wpływy się wyjawiły: jeden, gi, gdzieindziej. (Szemranie w środku.) «A lubo powiadam (tak P. Mauguin rzecz swoje dalej prowadził), żeśmy 18 różnych mieli kombinacyi ministeryalnych, nie wynika stąd jednak, żeby wiele osób w sprawach publicznych utłział miało. Tylko 12 albo 15 osób i zawsze te same, tajemnice państwa posiadały. Zostajemy teraz od och miesięcy w stanie tymczasowości i powszechna niespokojność panuje w kraju. Handel odłogiem leży, bankructwa się zagęszczają, kapitały w ukryciu, a wkrótce może skarb publiczny niedobór ogłosi. MPanowie! wśród takich okoliczności powinnością wasza, działać, aby tak osobliwemu położeniu tamę położyć. Miejcie się na baczności i pamiętajcie, źe kraj na kogo jednak winę zwali, albo na was, albo na inną władzę państwa. Nie sądźcie, żeby wniesiony przezemnie środek był bezpotrzcbnym. Energiczne wysłowienie się Izby celu swego nie chybi, przeciwnie wielką się obarczacie odpowiedzialnością, jeżeli nie dołożycie wsze1kiej usilności, aby kraj z tego odmętu wydobyć.« - W. Zachowawca pieczęci, P. Girod, sądził, iż celem Pana Mauguin zapewne nic innego, jak kryzę ministeryalną zakończyć. AJ e właśnie dla tego wniosek jego widocznie niekorzystny, bo powszechnie wiadomo, źe korona gorliwie utworzeniem gabinetu się zajmuje. Wszyscy w przesileniu udział mający z mównicy oświadczyli, źe Królowi winy odwłoki przypisać nie można. Zresztą zdaniem jego przesilenie ministeryalne bliskiern końca (śmiech powszechny), żąda -więc odrzucenia, albo przynajmniej odroczenia wniosku. - Podobnie się też oświadczył P. Sade. Tak więc P- Mauguin odrzekł, iż nic przeciw temu nie ma, ile źe W. Zachowawca pieczęci bliskie zawieszenie kryzy gabinetowej zapowiedział. - P. Girod: «Jam tego nie powiedział!« (Znowu śmiech.) Powiedziałem tylko, iź się spodziewam, że kryzys wkrótce ustanie.« - Izba następnie zapytaną została, azali wniosek rzeczony na 8 dni, czyli też tylko do przyszłej środy odłożyć chce? Oświadczyła się za odroczeniem aż do środy, a tak sessyę solwowano.
Gazety dzisiejsze nie donoszą o żadnej nowej kombinacyi, zdaje się więc, źe do stanu tymczasowości przywykać się zaczynają. Marszałek Soult codziennie bywa na zamku i przez kilka godzin z Królem pracuje. Moniteur Parisien zbija pogłoskę, jakoby rząd miał otrzymać wiadomość o rozpoczęciu kroków nieprzyjacielskich w Afryce,o.
Najnowsze do Ministerium wojny doszłe raporta nic zgoła o tern nie Wspominają. A n g l i a.
Z L o n d y n u , dnia 3. Maja.
Wczoraj były znowu wielkie pokoje u Kró* lowej w Buckingham pałacu, przy którejto sposobności między innemi dostojnemi gośćmi i Hrabina Potocka, szwagrowa Hrabiego Worońcowa, N. Pani przedstawioną została. Kurye r donosił wczoraj, źe wszelkie juz poczyniono przygotowania na przyjęcie W. Xigcia Następcy tronu rossyjskiego, który W towarzystwie Xiecia Wilhelma Fryderyka niderlandskiego dzisiaj tu spodziewany; J. C W. przy wylądowaniu w Deptford przez Hrabię Pozzo di Borgo i innych, magnatów rossyjskich przyjmowany będzie. Cztery pojazdy i 5 fourgonów juź tam wysłano. (Podług udzielonej wczoraj depeszy telegraficznej Cesarzewicz istotnie d. 3. do Londynu przybył, ale zapewne dopiero późno wieczorem, tak dalece że gazety z dnia 3, wiadomości tej udzielić nie mogły). Stosownie do M o r n i n g-P o s t Panna Rothschild, która poszła za brata Lorda Souhtamptona, Pana Henry Fitzroy, członka parlamentu i która ma posagu 150000 funt. szterl, raiata kościoła anglikańskiego, który jej na łono ościoła chrześcijańskiego przyjmować nie chciał, ponieważ pobudki ją do tego skłaniające z inklinacyi miłosnej pochodziły, przekonać potrafiła, źe juź od lat dziecinnych stały powzięła zamiar zostać chrześcianką; przeto dnia onegdajszego ochrzconą została. Wedle artykułu korrespondencyjnego W M o r n i n g - C h r o n i c i e zamierzają w zachodniej części Londynu kościół katedralny katolicki wybudować, który 10000 ludzi wygodnie obejmować będzie i w każdym względzie jedną z najpiękniejszych ozdób stolicy się stanie. Koszta wynosić będą przeszło 150000 fun. szt. Między pospólstwem upowszechniła się pogłoska, źe Papież sam do Anglii przybędzie, aby katedrę tę poświęcić.
Na ostatniem zbiegowisku kartystów w Llanidloes w Walii dwuch policyantów londyńskich zamordowano. Tamecznemu sędziemu okoju, chcącemu brutalskie tłumy uspokoić, apelusz piką przebito. Podobne zgromadzenie kartystów odbyło się w Manschester, a to W celu prześladowania i wyklęcia Whigów.
Miejsce zgromadzenia, cyrk, juź na godzinę przed oznaczonym czasem aź do natłoku był przepełniony. Zanim świece zapalono, ktoś pośród przytomnych z pistoleta wystrzelił, co okropne sprawiło zamieszanie. .Następnie zabrzmiała muzyka i Pan Feargus - O'Connor półtora godzin trwała i w którpj o spiskach, niby to na życie jego uknutych i o swoich usiłowaniach dla sprawy ludu rozprawiał. Oświadczył, iż nie wypada potępiać konwentu, źe dotychczas niewielka czynność rozwijał; d. 6. Maja petycya parlamentowi podaną będzie, co gdyby aż do tego czasu nie nastąpiło, sam w całym kraju konwent oskarży. P. James Wheeler wniósł o wotum zaufania dla Pana O'Connora twierdząc, iż powinnością każdego kartysty bronić go do upadłego, i źe ten, któryby w obronie tego męża i zasad jego śmiercią honorową poledz nie chciał, godzien być niewolnikiem. Po przyjęciu tej roocyi zgromadzenie się rozeszło. Morning- Chronicie tego zdania, źe Prancya vAze Uuej dołoży usilności, ażeby Donna Izabella poszła za syna Don Carlosa, a lubo dziennik ten związek takowy za zagubny pod względem konstytucyjnym i dynastycznym poczytuje, rozumie jednak, że to nastąpić musi, jeżeli na czele armii krystynistów nie staną zdolniejsi i czynniejsi wodzowie. »Naczelne duwództwo Espartery (powiada) jakkolwiek zamiary jego szczere, niezawodnie do układów albo do zaślubienia młodej Królowej z synem Don Carlosa doprowadzi. Największą dumą Espartery jest, nie być pobitym; wojny zaczepnej prowadzić nie umie, a jeżeli dłużej tak potrwa, istotnie źyczyćby wypadało, żeby się układy czem prędzej rozpoczęły, Oszczędzonoby takim sposobem rok wojny domowe/ a reakcya, prowadząca do innej narodowej walki za sprawę wolności, tem rychlejby nastąpiła. Zdaniem bowiem naszern, stronnictwa liberalnego w Hiszpanii nikt przytłumić nie zdoła, sądzimy więc, źe jeżeli jaki z czynów Don Carlosa, bądź gwałtem, bądź przez zaślubienie na tron Hiszpanii wstąpi, to tylko środkiem będzie, aby stronnictwo liberalne zreformować, je ustalić i nowem natchnąć życiem, kiebyby tym sposobem od niezdolnych generałów i zdrajców, mieniących się być umiarkowanemi, się oswobodziło.« Hiszpania.
Na radzie Ministrów dn. 19. Kwietnia rozbierano pytanie, czyhby właściwem było rozwiązanie teraz KOrtezdw; podobno go jednakże stanowczo jeszcze nie rozstrzygnięto, gdyż Ministrowie rozmaitego w tej mierze są zdania. Pizarro i Hompanera de Cos są za rozwiązaniem, Perez de Castro i Chacos, przeciw, Minister sprawiedliwości i łaski Pan Arazola, okazał się neutralnym, chociaż jest wiadomo, źe dzieli zdanie tych, którzy
żądają rozwiązania. N ajbezstronniej i najbeainteresowniej zachował się w tej mierze Generał Alaix. Znad granicy hiszpańskiej.
Don Carlos opuściwszy dnia 26. Kwietnia Tolozę, udał się do Willafranki. Dnia 27go stanął w Vergarze . S tamtąd chciał się udać do Durango a może i do Balmasedy, aby być bliżej widowni wojny. Przez Vergare donoszą nam, źe Maroto stanąwszy naprzeciw krystynistom, dn. 25. ogień przez guerylasów rozpocząć kazał, chcąc nieprzyjaciela do przyjęcia bitwy zniewolić; nie wiadomo jednak, czy Hr. Luchano wezwanie przyjął. Wszystkie siły zbrojne karolistów w Nawarze, do Biskai wyruszyły. Wycieczka załogi z San, Sebastianu dn. 26. Kwietnia żadnego nie wydała skutku. B e 19 i a.
J ournal de Liege dowodzi konieczną potrzebę reformy w wyborach, dziwi się oraz, źe w Venloo ciągle odbywają się roboty na rachunek rządu i czyni pytanie, czyli obowiązek utrzymania w dobrym stanie z jednej strony Venloo a z drugiej Lilio i Liefkenshoek, rozciąga się tak daleko, ażeby stawiać koszary i składy na amunicyą? W Journal du Com. d'Anvers czytamy: «Dowiadujemy się, iż rząd Stanów Zjednoczonych wezwał znowu rząd belgijski o w>nagrodzenie kupców amerykańskich za straty, jakie ponieśli z przyczyny pożaru ich składów w Antwerpii na początku rewolucyi. Żądanie to jest coraz gwałtowniejszem i było celem ostatniej podróży Pana Buren, syna Prezydenta, do Bruxelfi. Ministeryum więc belgi.skie będzie musiało nowe ponieść ofiary, chcąc zawrzeć traktat handlowy, tak ważny dla Belgii, ażeby się nie dać wyprzedzić Hofłandyi, która już podobny traktat zawarła, a do czego tem bardziej znaglonem będzie, gdyż Hollandya, w skutek swojego traktatu, zamiast bkaldy, łatwo może otworzyć Mozę dla tranzytowego handlu amerykańskiego.« Wiochy.
Gazeta Szląska otrzymała przez Wiedeń następuiące doniesienia z Włoch: «Dnia 14. Kwietnia wyruszyło z Palconary, & mił od Ankony, około 16 osób, należących do ostatniego steku ludzi, z francuzką trójkolorową chorągwią. Udali się ku cytadelli Perretti, o 2 nule od Palconary, i w drodze uzbrojeni w puginały i inną broń zakazaną, wszędzie postawy wojskowej przestrzegali i nieustannie wykrzykiwali: «Niech żyje Prancya, dająca pierwszy znak do wojny!« Nie znalazłszy nigdzie ani jednego zwolennika, za chorągiew swoje zatknęli. Dwóch spokojnych mieszkańców, z którymi się pokłócili, gdy ci ich szalony zamiar ganili, niebezpiecznie ranili i potem znowu do Palconary wrócili, dowiedziawszy się o zbliżaniu małego oddziału karabinierów papiezkich, co ich okropnego nabawiło strachu. Władze rozpoczęły zaraz najściślejsze śledztwo i już kilku tych szalonych zagorzalców do -więzienia wtrącono; zresztą ani najmniejszy ślad wypadku tego się nie pozostał.« Serb i j a.
Dziennik Adler donosi z Temeswaru: Xiążęta Serbscy korzystali -z upłynionej zimy i rozpoczęli naukowe oraz socyjalne wychowanie dla swego nowego stanowiska. Celem dalszego kształcenia się pojadą najpierw do Lipska. - W przygotowaniu do tego trudnią się obecnie nauką niemieckiego języka. Dla Węgier kierunek tego wychowania tem mniej 0bojętnyrn być może, ileże takowy wielokrotny Wpływ wywrze na sławiańskich mieszkańców po tej stronie Dunaju. Odkąd Serbija na nowo się wzniosła, co raz głośniejszą staje się narodowość lednoplemiennych z nią Iliryjczyków, Horwatów, Slawowów i t. p., a literatura tych rozrodów rozmaitsze niż dawniej .wydąje na świat utwory.« T u 2 C Y a.
Z J a ss, dnia 19. Kwietnia.
(Gaz. Szlqska. ') - Baron Riicktnann przebywał tu przez 6 dni i częste miewał obrady z Xieciem Stourdzą. Powód do tego tajemnicą, słychać jednak że Xiąźę Stourdzą zazdrosny na swego sąsiada, Xiecia Wołoszczyzny, G hika, który od rządu rossyjskiego 100,000 dukatów gratyfikacyi otrzymał"; Xiąźę Stourdzą żąda podobnej nagrody. Celem więc missy i Pana de Riickmann było, porozumieć się z nim w -tej mierze (co Konsulowi rossyjskiemu, Panu Kotzebue, się nie udało), bez obarczenia -wszelako nowym ciężarem podatkujących W Xiestwie. Peru.
Od Generała Moran nadeszłe do Lima wiadomości donoszą (o czem już wspomnieliśmy), że pod jego dowództwem będące wojsko pobiło zupełnie Chilijczvkow, zabrało wszystkie zapasy i wielu jeńców. Protektor Santa Cruz miał wyjechać z Lima do obozu. Dwa korsarskie statki zabrały wojenny okręt chilijski i przyprowadziły do portu Callao, również dwa ich statki przewozowe zostały zniszczone. Tym sposobem wojnę za ukończoną uważać można.
SPRZEDAŻ KONIECZNA.
Główny Sąd Ziemiański Wydział I.
w Poznaniu. Dobra szlacheckie C z e s t r a m czyli G oleje wko z przyległościami w powiecie Krobskim, oszacowane na 30,956 tal. 5 sgr. 10 fen., dalej dobra szlacheckie S w o r o w o z przyległościami w tym samym powiecie, oszacowane na 24,379 tal. 24 sgr. wedle taxy, mogącej być przejrzanej wraz z wykazem hypotecznym i warunkami w Registraturze, mają być w terminie dnia 28. Października r. b. przed południem o godzinie 10tej w miejscu zwykłem posiedzeń sadowem sprzedane. Poznań, dnia 23. Marca 1839.
IIl, UWIADOMIENIE.
I W mieilzychodzie d Di- m II{ skiem stoi na sprzedaż 40 t znych sko- II{ II{ pów. Chcący takowe kupić zechcą się :Q * do Rządcy lub Nadowczarza zgłosić. )I(
UlUlUlaUlUlHUl611lJl&EaE6E6EHEllIeIOUllllUllll A UlUlUlHpEIlIEIlIUl6UlaaaaIlIEUl HM--.«.
Świeże nasienie czerwonej i białej koniczyny, francuzką lucernę i rajgrasu francuzkiego poleca jak najtaniej handel K. G u m p r e c li t a.
Kurs papIerów I pieniędzy giełdy Berlińskiej.
Sto
N a pr. kurant
Dnia 7. Maja 1839.
C papiepr . rami
gotowizna
Obligi długu państwa .
Pr. ang. obligacye 1830.
Obligi premiow handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito 4 4 34 4 4 4 4 4 Ir -1ft
103i 1021 72-f1 f« 1034
102? 1021 711 102 Ę 103 101
Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W'. X. Poznańskiego W schodnio - Pr. listy zastawne Pomorskie dito Kur- i Nowomarch. dito « Szląskie, dito ObI. zaległ, kap. iprC. Kur- i Nowej - Marchii < Złoto a I marco N owe d u k a t y . . . .
Frydrychsdory · .« Inne monety złote po 5 talarów
100Ł 1041 1004 101-t 102 1021
102J 215 181 .
mi miSh 12f 3
-i
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.05.13 Nr109 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.