Wielkiego
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.05.29 Nr122
Czas czytania: ok. 9 min... A
Xi-;StW"3p O Z IV A JY 8 K I E GO.
Nakładem Drukami Nadwornej W, Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannoteahl..
JW Ifc£.
W Srodę dnia 29. Maja.
JI839.
Wiadoll1ości zagraniczne.
F 2 a n c y a.
Z Paryża, dnia 20. Maja.
Dzień wczorajszy spokojnie przeminął i ani dzisiaj, w dzień drugiego święta, nie zdaje się, żeby do zakłócenia spokojności przyjść miało. Mimo to wielka część mieszkańców taką jeszcze trwogą przejęta, iż się nie odważa wyjeżdżać gdzie na wieś. W czoraj przez cały dzień widziano patrole przez ulice miasta przeciągające i uwaiano w ogólności, ze wszystkie poczyniono kroki, aby wszelkie kuszenia o wzniecenie zaburzeń natychmiast dzielnie poskromić. Xiążę Alexander Wirtenberski onegdaj z Paryża wyjechał, udając się do Niemiec. Pod napisem: «Processa przed Trybunałem parowskim» zawiera Te rap s następujące uwagi: »We wszystkich państwach Konstytucyjnych posiadają- Izby prawodawcze wielką władzę sądową-; ale urządzenie ich jest rozmaite. Izba niższa angielska może, jeżeli jej się podoba, stawić przed Izbą wyższą. Izba reprezentantów w Stanach Zjednoczonych może tylko urzędników publicznych przed Senatem oskarżać; Izba deputowanych we Francyi tylko Ministrów przecl Trybunałem, parowskiin stawia* Prawo zatem oskarżani*naszej Izby deputowanych najbardziej jest ograniczone, bkądże więc pochodzi, że nasze Izbę parów częściej do pełnienia obowiązków sędziowskich y niż Senat amerykański lub Izbę wyższą angielską powołują? Pochodzi to stąd r ier niezawiśle od praw Izby deputowanych do oskarżania Ministrów" wolno rządowi wszystkie zbrodnie targania się przeciw_ pokojowi i bezpieczeństwu- publicznemu Izbie parów przekazywać A a wyrażenie to mnóstwo obejmuje czynów, jakich się różne osoby dopuścić mogą. Widzimy też, że processa przed Trybunałem, parowskim coraz się bardziej zagęszczają. Mieliśmy wr-1819. proces spiska wojsk. zd. 19.5ierpn.,. «182CL « Louvela, »1826. « względem dostawy Ouvrardowskiej, . « 1830: Ministrów Karola X r « 1834. obżałowanych kwietniów A « 1835» Fieschiego,.
« 1836. Alibauda, « 1837. Meuniera, « 1838. Laytiego r 1839. obżałowanych majowych.
Z tego wyprowadza Te m p s- wniosek, że lepiejby uczyniono, gdyby zbrodnie podobne do SAdu przysięgłych odsełano,. i odwołuje się, TY tej mierze do Anglii i Ameryki, gdzie surowosclą prawa ukarał. Wspomniany dziennik zdaje się zapominać, źe rząd francuzki także z swej strony w podobnych zdarzeniach odwoływał się do Sądu przysięgłych; ale Sąd przysięgłych w Strasburgu odjął mu słusznie chęć odwoływania się do tej instytucyi, ile źe cnu zawsze inna prawna pozostaJe droga, na której się sprawiedliwego ukaranIa zbrodniarzy spodziewać może. Wczoraj ujęto w mieszkaniu posła rossyjskiego, Hrabiego Pahlena, uwolnionego z galer więźnia, który, zakradłszy się do sypialnego pokoju Hrabiego, rzeczy tamże będące zabierał. Z E l z a c y i, dnia 15. Maja.
(Lipska Gaz. Powsz.) - Z wielkiej czynności telegrafów wnosić było można, źe się w Paryżu także o spokojność stolicy naszej obawiano; ale obawa ta całkiem była bezzasadna. Miejsca i domy publiczne od dnia onegdajszego liczniej niż dawniej bywają zwiedzane, nie zbywa na licznych grupach, ale te najmniejszego nieprzyjacielskiego nie objawiają zamiaru. W samym Strasburgu i innych, mianowicie fabrycznych miastach poczynione środki ostrożności, można wprawdzie mądremi nazywać, ale branie się ludności dowiodło, że są niepotrzebne. Już kilkakrotnie donosiłem W Panu i z pewnością nie bezzasadnie, że Prancya, a szczególniej prowincye są bez najmniejszej dążności politycznej. Sami nawet robotnicy wiedzą, źe zaburzenia ich przykrego zaiste położenia zmienić nie zdołają. Głód mógłby ich kiedy do jatek piekarskich albo spichlerzy zbożem napełnionych zaprowadzić; lecz ani urzędników obrażać nie myślą, ani też rękodzielnie burzyć, których owszem wzrostu gorąco pragną. Chociaż nasza klassa wyrobnicza nie zna wszystkich sieć tworzących nici, w której cały nasz przemysł jest uwikłany, nie jest przecież tak nieokrzesana, aby z czasem nie miała poznać swego interessu i grożącego mu niebezpieczeństwa. Nie będziemy mieli rewolucyi politycznej, ani na korzyść Henryka V., ani dla Ludwika Napoleona, ani tei dla rzeczypospolitej; a przynajmniej zaburzenia podobnego na prowincyi nie rozpoczną. Lecz bi d wzra sta, a wzrastającą biedę wszyscy sWIadomsI rzeczy administracyi paryskiej przypisują; a W tćm znowu massa niejakpś instynktowo za zdaniem rostropniejszych postępuje. Musiałem użyć wyrazu »administracja", ponieważ nie chcę, aby tylko pod nim rząd rozumiano. Bozunaiem lu wszystkich powołanych do czuwania nad interessami Praneyi, czy oni w Ministeryum, czyli też w Izbie parów lub deputowanych, czyli nareszcie w Prefektur ch zasiadają; na nich to -wszystkich. zarzu y CIerpiących spadają. Skoro odetchnI.ęto. nIeco po zadziwieniu nad tak krwawym I nIespodzIewanym wypadkiem, zaczynają znowu niezmiernie powątpiewać, czy już istotnie wszystko przeminęło. Zaburzenie ostatnie mogłoby przynajmniej zwrócić uwagę rządu i deputowanych na to, źe uprzedzenia systematyczne i ministeryalne tym głębsze zadają rany, im widoczniejszemi są dla wszystkich; w takim razie nie potrzebowałaby Prancya poległych żałować ofiar. Lecz nie jedna tylko, owszem obie strony inne mi postępować muszą drogami.
A ngli a.
Z Londynu, dnia 18. Maja.
W. Xiąźę Cesarzewicz przyjmował wczoraj u siebie Markiza Londonderry a wieczorem był obecnym na wspaniałym balu, który na cześć jego Xiąźę Wellington wyprawił i na który około 1000 osób, między temi też Xiecia Sussex, zaproszono. We wtorek W.
Xiąźę JNastępca uniwersytet w Oxforcie zwiedzić zamyśla; senat akademicki przy tej sposobności W. Xieciu wręczy dyplom na doktora prawa cywilnego, na najwyższą godność podług ustaw akademickich. Lord Mayor dawał wczoraj .prałatom kościoła panującego wielki obiad; 7 biskupów było na nim obecnych. Na podawane z wielu stron zapytanie, azali Lord Melbourne się ośmieli parlament rozwiązać, torysowskiStandard tak odpowiada; «zapewne; w krytycznem położeniu swojem gotów się na wszystko ośmielić. Wypadkiem tego będzie wprawdzie mniejszość 100- 150 głosów z uszczerbkiem dla ministeryum, ale Lord Melbourne majKrólową na swojej stronie a tak może on parlament jeszcze raz i po trzeci raz rozwiązywać . Jakoż istotnie nie wiemy, jakimby sposobem ministeryum rozwiązania Izby uniknąć mogło. Poniósłszy klęskę przy nowych wyborach, do powtórnego przystąpi rozwiązania, w nadziei, źe kraj znuży i sakiewki, jako też cierpliwość konserwatystów wycieńczy.« Oto jest treść wypadków, które spowodowały bil dotyczący Jamajki, a w skutku którego rozwiązało się ministeryum angielskie: - Rząd angielski zamierzył w posiadłościach swoich oswobodzić negrów, a za to właścicieli niewolników wynagrodzić summa 500 milionów franków. Izba prawodawcza Jamajki, uważając to prawo za narzucone, długu opierała się jego przyjęciu. Z tego powodu zaprojektowano Parlamentowi zawieszenie dawnej ustawy tej osady. Lecz Lord Caning uchwalono powtórnie zniesienie niewolnictwa, a to z końcem 1838 r.; przeciwko krokowi temu, który obdarzał swoboda łudzi wcale do swobód nieusposobionych, Izba prawodawcza żadnego nie zrobiła oporu. Lecz fdy taż Izba postanowiła na winnych negrów arę więzienia, zamiast chłosty, a Ministerstwu angielskiemu i to się nie podobało, - i gdy prawo uchwalone przez Parlament, znoszące powyższa karę, chciano tonem rozkazującym narzucić osadzie, Izba prawodawcza ogłosiła swoją niezawisłość od Anglii, a Parlament uznał ją za rozwiązaną. W skutku tego Ministeryum przedstawiło Parlamentowi projekt zawieszenia na lat 5 ustaw w Jamajki, i zastąpienie administracyi tymczasowo trzema Kommissarzami. Ponieważ to nie zgadzało się z zasadami radykalistów, przeszli więc na stronę oporu, na którego czele był Sir R. Peel. Hiszpania.
Z Madrytu, dn. 10. Maja.
G a z e t a d w o r s k a umieściła dziś następujący skład Ministeryum: Perez de Castro, Prezes rady gabinetowej i Minister spraw zagranicznych; Alaix, Minister wojny; Perraz, Minister skarbu; Arrazola, Minister sprawiedliwości; Generał Vigodet, Minister marynarki, a do przybycia tegoż Generał Alaix wydział ten obrabiać będzie; Ministeryum spraw wewnętrznych powierzono tymczasowo Ministrowi sprawiedliwości i łask, który swego przyjaciela, Pana Hompanerę, nie mógł skłonić do przyjęcia tego wydziału. Pan Perraz odrzucił wydział skarbowy i tylko rozkaz Królowej skłonił go do tymczasowego zawiadywania tymże. Ministra spraw wewnętrznych dotąd nie Znaleziono; Pan Bautista y Puchę, deputowany większości, któremu urząd ten ofiarowano, nie przyjął go. Kandydatami do Ministerstwa skarbu wymieniają w politycznych salonach Panów Blanco, Rubiano i Simeneza; ostatni, z nich najpewniej miejsce to otrzyma. Do Ministerstwa spraw wewnętrznych wymieniają Panów Entreno i Armandariza. Onegdaj wieczorem opuścił pałac pojazd otoczony 300 jeźdźcami, w którym się znany Munoz wraz z swym bratem, udając się do Prancyi, miał znajdować. Tajemniczy ten wyjazd stał się powodem do wielu domysłów. Z nad granicy hiszpańskiej.
Z nadeszłych od Maroto dnia 13. Maja do Durango raportów pokazuje się, że Espartero d. 11. 5 batalionów dywizyi Generała T orre z stanowiska ich wyparował i po dwakroć szturm przypuścił. Z obu stron z taką walczono zaciętością, że stosy trupów» któremi
ziemia zasłana była, postępom wojska zawadzały. Strata obustronna mabyć bardzo znaczna. Dnia 12. twierdza w drodze kapitulacyiEsparterze się poddała. Dnia 11. i 12. Maja krystyniści pod dowództwem Don Diego Leon na bronione przez Generała Elliot linie pod Estellą uderzyli. Dnia 11. bito się zapalczywie w Arraniz i okolicach; krystynistów po dwakroć bagnetem odparto, następnie posunęli się oni aż pod Lucain, U rbiola i Barbarin, musieli się jednak nareszcie z znaczną stratą aż do Arraniz cofnąć. W nocy z dn. 11. na 12. usiłowali opanować wzgórza pod Montejarrą, nad Estellą panujące, ale ochotnicy karolistowscy dzielnie im opór stawili. Dnia 12. krystyniści mieli być przeważnie pobici; ale ta wiadomość potwierdzenia jeszcze wymaga,
B e 19 i a.
Z B r u x e 11 i, dnia 16 Maja.
Wymiana podpisanego w dn. 19. Kwietnia w Londynie traktatu, musi koniecznie nastąpić w przeciągu 6ciu tygodni, licząc od dnia podpisania; ostateczny zatem termin tejże wymiany przypada na koniec b. m. Wszystkie sekcye Izby reprezentantów, z największym zapałem zajmowały się roztrząsaniem projektu do prawa, spowodowanego przystąpieniem Belgii do pomienionego traktatu. J ednomyślność w przyjęciu tego prawa zniweczyła wszelkie nadzieje oporu. - Izba Reprezentantów pragnie, podług wszelkiego podobieństwa do prawdy, koniecznie w b. m. posiedzenia swoje ukończyć. Zezwoliła już na nadzwyczajne kredy ta dla Ministra wojny i spraw zewnętrznych, obecnie zajmuje się urządzeniem rozmaitych Kommissyi, których celem będzie ułożenie stosunków, z traktatu między obudwoma państwami wypływających. - Co się tycze prawa o cle na Skaldzie, Minister spraw zagranicznych objawił nadzieję, że uda się drogą układów usunąć wszelkie środki przykre i rozdrażniające W ten sposób, iż Ajent hollenderski, mający mieszkać w Antwerpii, bez dopełniania wszelkich śledztw okrętów wpływających na tę rzekę, wprost odbierać będzie naleiytości do rąk swoich za pośrednictwem urzędników belgijskich, na zasadzie przedstawionych mu kontroli. Na zapytanie Posła Limburskiego, czy wojsko w tej prowincyi rozłożone j nadał tamże pozostanie, odrzekł Minister wojny, że nie zaniedba wydać rozkazów odwrotu, jak tylko Hollandya cofnie swoje wojska z północnej Brabancyi i Geldryi; niepodobieństwem albowiem jest obnażać zupełnie granice belgii wtenczas, gdy Hollandya zajmuje toż samo co i dawniej położenie wojenne. Z W i e d n i a, dn. 28. Maja.
(Gaz. szląska.) Publiczność zapewne f rzypomni sobie, źe pensyonowany Cesarskorólewski Feldmarszałek Porucznik Zucchi, wyłączony z pod amnestyi z dn. 6. Września r. z. z powodu udziału swego w zabiegach rewolucyjnych w państwach ościennych Włoskich, oraz powtórnego zbiegostwra i podniesienia oręża przeciw wojskom austryaekim w r, 1831, zbrodni majestetu winnym uznany i po długiem śledztwie w r. 1833 na mocy wyroku sądowego 1Ul śmierć skazany został. Nr Pan, nieprzebranej laski uczuciami powodowany, karę tę na 20 letnie uwięzienie W twierdzy Munkatsch zamienić raczył, gdzie odtąd Zucchi był w detencyi. Przez nowy list gabinetowy Ń CesarŁ obecnie rozkazał, aby Zucchi'ego zMunkatech do Josephstadt w Czechach przeprowadzono, gdzie tylko w rayon fortecy z wolne m pomieszkaniem i z utrzymaniem, na co mu 50 zł. m. k. miesięcznie wyznaczono, przebywać ma. T u 2 C Y a.
Z Konstantynopola, d. 27- Kwietnia.
(Times.) - Stosownie do listów zAleppo, Ibrahim Basza w mieście tem i okolicach znaczne skoncentrował siły zbrojne. Zdawałoby się- więc, źe wojna nieuchronna r gdyby Sułtani nie dał wyraźnego przyrzeczenia Radzey legacy» rossyjskiej Baronowi Fuhrmann" że wprawdzie przeciw każdej napaści bronić się będzie, sam jednak nikogo zaczepiać nie myśli. Traktat handlowy z Anglią i Francyą zawarty, już wszedł w wykonanie. Udzielone kupcom francuzkim T e s ker e s zasadzają się juz na nowej taryfie. Dotychczasowy Radca Poselstwa rossyjskiego w S tambule ,. P. Fuhrmann, dawniej Sekretarz takiegoż Poselstwa w Rzymie, miał dn. 18, Kwietnia poźegnawcze posłuchanie u Sułtana i ozdobiony został ottomańskim:orderem Zasługi» Dyplomatyk ten przeznaczonym być ma do Biura ko respondencyjnego w Ministerstwie spraw zagranicznych.
Rozll1aite wiadoll1ości.
Wędrówka słowika. - Słowik w Anglii zjawia! się zwykle w połowie Kwietnia, % samce przybywają* o> 10 do 14 dni wcześniej niż samice. Samce przed przybyciem samic złowione, utrzymują sfe zdrowo; lecz złowione po upłynieniu tego czasu, a zwłaszcza, jeżeli sobie już znalazły samicę, giną po największej części w niewoli» Ponieważ słowiki Rossyję i Szwecyję zwiedzają, niepojętą jestrzeczą, dla czego ich tak mała ilość do Anglii przybywa. Jakoż w Anglii tylko do niektórych okolic uczęszczają. VV Iriandyi nigdy jeszcze nie słyszano śpiewu słowika. Zdaje się, iż słowiki przelatując prosto z południa ku północy, mało na lewą lub na prawą stronę zbaczają Nie masz ich w Bretanii, ani na wyspach kanału; słowiki z strony zachodniej dążące przez kanał, zapewne koło przylądka la Hogtie udają się na wybrzeże Dorsetshire, i zamtąd rozlatują się ku północy, hądzą nawet, że i w szkocyi nigdy nie słyszano słowika, co lem dziwniejszą jest rzeczą, ile źe Daru'i<; ptak ten odwiedza.
Drzewo Lapacho w Paragwaju.
Łapacho jest najpiękniejszem i najdoskonalszem ze wszystkich drzew na zierni, a dąb nasz bynajmniej porównania z nim nie wytrzyma.' Pewien Portugalczyk w Vila real z pnia jednego tych olbrzymich drzew wyżłobił łódź lak ogromną, że na niej ośmiu majtków kierujących trzema masztami z rozpiętemi żaglami 22,500 funtów samej yorba, czyli paragwajskiej herbaty, kilka skórzanych szawłoków syropu, znaczny ładunek tarcic i 70 pak tytoniu do Assumption przywiozło. Z drzewa tego robią statki, które po upływie lat 50 jeszcze prawie nowe mi nazwać można. Statki te wytrzymują najgwałtowniejsze uderzenia o progi Paranny , nie szkodzą im także ani palące promienie słońca, ani straszliwe pod zwrotnikami ulewy. Twarde jak żelazo ich drzewo nawet zgnilizny nie dopuszcza. W BuenosAyres robią nie tylko powozy, ale nawet krokwie i całe wiązanie dachu z drzewa lapacho w ego. Z powodu trzeciego obchodu jubileuszowego na pamiątkę zaprowadzonej w Lipsku podczas Zielonych Świątek (d. 24. Maja 1539) reformy religijnej, wybito medale, które z jednej strony przedstawiają pięknie wyrobione i bardzo podobne wyobrażenie Reformatora, z napisem: »Doktor Marcin Luter, 24. Maja 1539« a na przeciwnej, Zbawiciela na krzyżu, podług Albrechta Durer, obok krzyża z. jednej strony winna macica, z drugiej snopek pszenicy, godła dwojakiej postaci Sakramentu, wokoło napis; »Jeżeli od Boga pochodzi, tedy nie potraficie go zniszczyć. Ac t. V. 39.» PlI, końcu czyta się: »Na trzeci stuletni obchód reformacyi w Lipsku podczas Zielonych Światek 1839 r.
* * * * * * * * * * * * * * * * *
* N ową nadsyłkę wybornego Szam- * * pańskiego wina, odebrał * - F. W, G r a e t z . *
* * * * * * * * * * * * * * * * *
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.05.29 Nr122 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.