GAZETArfótą j ?iia iiel s

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.09.06 Nr208

Czas czytania: ok. 10 min.

; , ,qa51

VVielkiegoei wra POZMN8KIEGO.

Nakładem Drukarni Nadwornej W De/cera i Spółki. - Redaktor: A. Wattnotvshh

«JI#90$ B

W Piątok dnia 6. Września.

1839.

Wiadomości kraj owe.

Z Berlina, dnia 3. Września Przybył tu: JW. Tajny Stanu Minister i (-.enerainy Dyrektor poczt, JN agler, z KissIngen.

Wiadomości zagranIczne.

Polska.

z War s z a w y, dnia 31. Sierpnia. Onegdaj rano w pałacu Belwederskim przedstawiani byli J. K. M. Xieciu Albertowi Pruskiemu: Generałowie, przez J. W. Generała piechoty Dowódzcę korpusu K aj żar o w a, a wyżsi Urzędnicy, przez JW. Generał - Adjut. p. o. Wojennego Gubernatora Szypowa. - Królewicz przed południem zwiedził pola wojenne w okolicy Woli, a następnie cytadellę. O godzinie 4 znajdował się w gronie znakomitych obecnych w Warszawie osób na obiedzie w zamku, w czasie którego brzmiała muzyka wojskowa. JW. Generał-Adj. Szypow wniósł toast za zdrowie N. Króla Jmci Pruskiego i Jego NN. Rodziny; Królewicz wniósł za zdrowie N. Cesarza i Jego NN. Rodziny. Onegdaj była rocznica zwycięztwa pod Kulmem, Dostojny Gość wniół toast na cześć

Wojsk Rossyjskich i Pruskich, połączonych w owym dniu pamiętnym. Wieczorem Królewicz znajdował się w Wielkim Teatrze; - wczoraj rano wyjechał dla zwiedzenia twierdzy Nowogeorgiewskiej; wrócił przed wieczorem. Z dnia l. Września.

J. K. Wysokość Xiaźę Albert Pruski udał się dnia wczorajszego rano w dalszą drogę do Borodina.

Rossya.

z P e t e r s b u r g a, dnia 25. Sierpnia. Generał - porucznik Michajłowski -lJ anilewski miał zaszczyt złożyć Najj. Panu napisane przez siebie z Monarszego rozkazu i dedykowane J. C. Mości, Opisanie ojczystej wojny 1812 roku, i udarowany został złota tabakienj z wizerunkiem N. Pana. Francya.

Z Paryża, dnia 28. Sierpnia.

Generał Bertrand z Pauillak przybył do Bordeaux. J ego wjazd równał się formalnemu tryumfowi. Wawrzynami i wieńcami kwiatów obsypywany, przez lud radością uniesiony, który konie z poiazdu jego Wyprzagł, do pomieszkania swego zaciągniony został. Ulewny deszcz, który wieczorem padał, nie mógł zapału tego ostudzić i zniwe uroczystej. t O wiadomości, ze Mehmeda Alego do wydaniaflotty tureckiej wezwano, Dziennik sp or ó w uwala, co następuje: "Przesadzając ważność zakładu, trafunkiem przez Wicekróla nabytego, zdaje się, iź zupełnie o tern zapominają, że pytanie to całkiem inną przybrało postać, odkąd kongres na rozstrzygnięcie onego wyznaczono. Rzec śmiało możemy, że z widowni tej, na której Sułtan i Wicekról najprzód wystąpili, Turcya i Egipt znikły, aby mocarstwom europejskim miejsca ustąpić, Jakoź w istocie ze strony Wschodu walka skończona; wszystkie koleje losów już wyczerpane. Mehmed Ali niczego więcej lękać się nie potrzebuje, jak zwycięztwa swego; trudnością dlań nie posuwać się dalej, lecz wstrzymać się. Gdyby albowiem interwencyi nie było, niezawodną, że Mehmed Ali wszystkie, którekolwiek bądź warunki Porcie- przepisywatby mógł, i źe Porta przyjąćby je musiała. Niezaprzeczoną, że Porta nie miałaby innej nadziei, jak nadzieję łagodności lennika swego. Dla tego tćż posiadanie Hotty tureckiej żadnej zgoła korzyści Wicekrólowi przynieść nie może; jestto nieużyteczny oręż, którego ani za niego, ani przeciw niemu użyć nie można. Nawet gdyby Wicekról zdrady Kapudana Baszy nie chciał był przyjąć, już demonstracya ta sama przez się tenże sam miałaby skutek. Wie on dobrze, że jeżeli flotte odseła, nie odsćla dla tego swoich nieprzyjaciół; wie on, źe Porta jej przeciw niemu użyć nie może. J ak się rzeczy teraz maią, to ani Turcya z Egiptem, ani Egipt z Turcy ą kroków nieprzy acieiskich nie rozpocznie, lecz jedno albo drugie państwo z Europą, czyli prawdziwie) powiedziawszy, z częścią Europy. N a tern też właśnie zasadza się zaufanie nasze w skutkach układów. Mocarstwa wiedzą, że tu nie tak o Turcya, ani o Egipt chodzi, jak raczej o nie same; wiedzą one, iź zadanie to, jakkolwiek trudne i zawile, rozwiązać muszą, i źe samo wstrzymanie Wicekróla albo Porty od rozpoczynania na nowo kroków nieprzyjacielskich, bynajmniej jeszcze nie wystarcza." Anglia.

z Londynu, dnia 27. Sierpnia. Pan Brunei oznajmił Lordowi Majorowi Londyn u, źe prace około tunelu są teraz ubezpieczone przeciw wszelkim wypadkom, i źe naj dalej w ciągu tygodnia będzie można już dostać się na drugi brzeg Tamizy. O'Connell w piśmie swojern 15. b. m. pochwala mieszkańców Dublina, źe się nie przyłączyli do niespokojnych kartystów . Tenże naposiedzeniu Izby Niższej dn. 20. b. m. mówił o doniesieniu przez Posła angielskiego w Rio Janeiro, ze gdy portugalski okręt, prowadzącv handel niewolnikami, przez angielskich źeglarzy pochwyconym został, znaleziono wnira pismo właściciela do agentów na brzegach Afryki, polecające, ażeby na spodzie okrętu mieli beczkę zatrutej wody lub wina, jako najlepszy sposób zemszczenia się nad tymi napastnikami. W skutek czego O'Connell domagał się, aby zażądano natychmiast od Rządu portugalskiego wyśledzenia zbrodniarza i zarazem dopilnowano wymierzenia mu suroWćj kary.

Ił . .

1 S Z P a n l"a.

z Madrytu, dnia 21. Sierpnia. Gazety tutejsze obejmują następujący raport Generała O'Donnella do Ministra wojny, z głównej kwatery Tales d. 14. m. b.: «JW. Panie! Zamek i twierdza Tales wraz z załogą, artyleryą i zapasami wszelkiego rodzaju, w mojej mocy. Przez 6 dni biłem z armat na wyłom, ale aby zamiaru-mego dostąpić, musiałem twierdzę tę blokować i powstańców, zajmujących pod dowództwem Cabrery oba skrzydła, porazić. Dywizya Generała Aspiroza, posiłkowana brygadą Hoyosa, wyruszyła, by go z stanowiska jego wyparować; nieprzyjaciel po kilkakroć kusił się o przełamanie linii naszej, ale napróźno; odparto go wszę dzie. C a b re r a, sądzący, źe stanowiska jego niezdobyte, ujrzał się mocno złudzonym i jego najlepsze bataliony w tej zaciętej walce sławę swoje straciły. Bój trwał przez 16 godzin i nasza strata znaczna. Wkrótce nadeślę JWP an u szczegóły tej dla oręża Królowej tak świetnej rozprawy. W tej chwili czynię przysposobienia, aby zamek i twierdzę w powietrze wysadzić.« W drugim raporcie, zamieszczonym także w gaz. madryckich, donosi O'Donnell, źe cytadellę Tales istotnie W powietrze wysadził.

Portugalia.

Podług wiadomości z Lizbony, mówiono tam, źe wkrótce rozpoczęte będą w Londynie nowe układy, w przedmiocie wykonania zawartego z Anglią traktatu, tyczącego się utrudnienia handlu niewolnikami; spodziewają się, iź sprawa ta z obustronnem zadowoleniem ukończoną będzie. Traktat, który Por. tugaha zawrzeć chce z fhszpanią, względem WOlU, e, ZeSlU g ' A Douero, odłożono do nastęP u > c h posiedzeń Kor ezow.

Belgia.

H a n d e l s b l a d tłumaczy się, źe artykuł jego o przyszłych stosunkach Belgii z HoIIandyą, nie miał bynajmniej na celu wzniecenia nie siłował tylko okazać, jakby pożyteczne było dla obudwóch krajów przywrócenie dobrego porozumienia. Neutralność Belgii i HolIandyi, utrzymuje tenże dziennik, w pewnych przypadkach mogłaby wydać nader ważne skutki dla Francyi. T U r C y a.

(Gaz. Wroch) - Drogą nadzwyczajną nadeszła wiadomość z Konstantynopola z dn. 15. Sierpnia, że Wicekról Egiptu w skutek propozycyi wielkich mocarstw, wszystkie warunki tychże, wyjąwszy tylko posiadanie Kandyi, z której ustąpić nie chce, przyjął. Chce się wyrzec Syryi i flottę zwrócić. Słychać, że oświadczenie to dał już przed przybyciem Admirała Stopforda do Alexandryi. - Anglia koniecznie przy ustąpieniu z Kandyi obstaje. Z B e l g r a d u , d. 19. Sierpnia.

(Gaz. Szląsh.) - Xiąźę Miłosz Arcybiskupowi Serbii, który mu o zgonie syna jego Milana i o powołaniu drugiego syna jego Michała na tron Serbii doniósł, odpowiedział, źe w wielkim będąc pogrążony smutku z powodu utraty ukochanego syna jeszcze do tego skłonić się nie może, żeby się też i z drugim synem miał rozłączyć, źe wszelako później pewne da w tej mierze oświadczenie. Dorozumie wa;ą się, źe stary Miłosz tylko na czasi e chce korzystać, aby stanowczej doczekać się odpowiedzi z l 'etersburga i Konstantynopola na wysłane tam Iprotestacye, Zresztą w Serbii zuptłna panuje spokojność. - 'W B 0snii spokojność ta bardziej p o z o r n a; wszędzie tam zarody do zniechęcenia i powstania. Wezyr z wielką surowością czuwa nad utrzymaniem porządku; wydał rozmaite postanowienia przeciw wichrzycielom; t. p. każde zejście się -więcej jak ó osób surowo zakazane. Nadesłany z Konstantynopola do Trawniku rozkaz: aby nowe nabory do wojska uskuteczniono, z przyczyny szczególnego wstrętu ludności całej i zupełnego ogołocenia prowin - cyi tej z wojska, nie mógł być spełnionym. W Herzogowinie po śmierci Sułtana Mahmuda prześladowania chrześcian się wszczęły, a Baszowie z swej strony nie okazują wielkiej chęci, by tym bezprawiom zapobiegać. - W Czernohorzu oczekiwany pełnomocnik rossyjski, pod przewodnictwem którego uregulowanie granic z Austryą ma być przedsiębrane. Tuszą sobie, ze krok ten pomyślnym skutkiem uwieńczony zostanie.

Z Alexandryi, dnia 7. Sierpnia.

(Gaz. Powsz.) - Z Syryi nie mamy tu żadnych wiadomości nowszych, od tych, co do dnia 16. Lipca sięgają. Ibrahim Baszaw 17,000 wojska stał jeszcze pod Maraszem, Soliman Basza pod Aintabem; ale i Bir i Orfę wojsko egipskie obecnie już zajęło a do Adany udało się też kilka pułków. Z Beirutu donoszą: »Gubernator Aleppy w 5000 wojska przeciw kilku miasteczkom i wsiom między Aleppo i Antakią, które się zbuntowały, · wyruszył i zrządził tam między mieszkańcami i huitajstwem, które się z nimi połączyło, rzeź okropną. Dwie korwety francuzkie i jeden bryg stoją tu ciągle na kotwicy.« - O Hafizie Baszy nie mamy pewnych wiadomości; słychać, źe z wyższymi oficerami tureckimi w Malatii przebywa. Podług ostatnich wiadomości dowodzi on jeszcze 10,000 wojska. Zdaje się niepodobieństwem pewniejszych zasięgnąć wiadomości o położeniu rzeczy Z tamtej strony Tauru.

Rozmaite wiadomości.

Z P o z n a n i a. - Dziennik urzędowy Król Begoncyi w Poznaniu z dnia 3. Września zawiera między mncmi następujące doniesienie o chorobach bydlęcych: Pomiędzy owcami dominu Biskupic, powiatu Sredzkiego, w Nietoperku, Kintzelsmiihl, Kocieszynie Ro-ozincu Stefanowie, Klastawie, Rybojadel i Mokrym Lutolku wybuchła ośpica, dla czego · miejsca rzeczone zamknięte zostały dla owiec wełny, ostrej paszy i mierzwy; - doniesie' nie o nowej posadzie: Na gruncie wsi Jeżewa, powiatu Sremskiego, powstał nowy folwark, któremu wedle życzenia dominu nada no nazwę: »Frasunek«; _ następującą kror ikę osobostą: Aptekarz KrYltyan Eryk Samuel belIe nabył Kazubskiego aptekę w Rakoniewicach i otrzymał pozwolenie .kontynuowania procederu aptekarskiego: _ i r o z k a z N ajwyższy gabinetowy w przedmiocie uźyyyania ,ezykow urzędowych. tV

Z dnia 16. na 17. Cerwca r. b. włościanie wsi rządowa bedorowk" w gubernii Saratowskie, powiecie Chwałyńskim, przebudzeni zostali nagłym hukiem i wzruszeniem się ziem. a następnie mocnym trzaskiem domów swoich. N.ezgadując przyczyny, wybiegli na ulica i z przestrachem ujrzeli, Iż cala dolina! na której większa część wsi jest położona, o' derwała się od spodu góry, osiadła do znacźnei głębokości , posunęła się ku rzece Wołdze' Przerażenie ich d. szło najwyższego stopnia! gdy cała poruszająca s.(f massa zaczęła się burzyć, jedne zabudowania podnosić się, a drugie strącać. W krótkim czasie, na całej osiadłej przestrzeni potworzyły się znaczne wyniosłości i wgłębienia, a obszerne i syme su, jakby ręką sztuki zdziałanego: tam gdzie fuyly bagna i małe jeziora, wzniosły się paórki, a na wzgórzach porobiły się przepaści, łóre podobnie jak i niektóre rozpadliny, napełniły się wodą. Sama zaś powierzchnia placu przedstawiała podobieństwo bujającej tratwy. Widoczne burzenie się i kołysanie ziemi trwało przez 3 doby, poczem stopniowo ustało, i do dnia 6. Lipca wydarzały się tylko częściowe osiadania i rozpadania ziemi. 'W ciągu tego czasu do 70 domów zostało uszkodzonyeh; niektóre zabudowania zupełnie się obaliły, a niektóre porozrywane zostały na części; przysionki i spichrze oddzieliwszy się, upadły na zachódj szopy i chlewy posunęły się w różne strony; piwnice prawie wszystkie są zasypane i zniszczone; najwięcej zaś ucierpiały stodoły i ogrody, · przytykające do góry. Ta część wioski leży na dość znacznem wzgórzu, i przy jej opadnięciu obaliło się wszystko, co tylko się tam znajdowało. Szczęściem nikt z włościan nie utracił życia. Przestraszeni w pierwszej chwili mieszkańcy cały czas trwogi przepędzili pod golem niebem, i ledwo teraz zajęli się naprawianiem zabudowań i zaczęli powracać do swych siedzib. - Opadła przestrzeń wynosi półtory wiorsty długości i do 250 sążni szerokości; o ile zaś przestrzeń ta rozszerzyła się i posunęła do Wołgi, jeszcze nie wiadomo. Sądząc jednak z położenia różnej wielkości wzgórz, składających się wyłącznie z kamieni różnej wielkości, dawniej w znacznej od brzegu odległości, a dziś w miejscach głębokich znajdujących się, wnosić można, że posunięcie to do kilkudziesięciu sążni dochodzi - Wieś Fedorówka leży przy wielkim trakcie z Symbirska do Saratowa, 15 wiorst od Chwałyńska. Tuż znajdują się znaczne góry, których wierzchołki składają się z kamienia wapiennego, a spód z pokładów rozmaitej gliny i kamieni, z gatunków krzemiennych i wapiennych, przejętych mnićl więcej niedokwasami różnych metalów. Dolina, na której leży wieś bedorówka, przytyka do gór od strony wschodniej, i ciągle podmywana jest wodami Wołgi. - h pomiędzy wielu domysłów o przyczynie tego wypadku, godzien jest uwagi następujący: naprzeciw miejsca, gdzie nastąpiło zapadnięcie się ziemi, "Wołga najbardziej ścieśniona jest brzegami, i jak się zdaje, obfite jej wody, nie mając wolnego odpływu, stopniowo wygłębiają koryto rzeki i podmywają prawy brzeg, na którym leży wieś Fedorówka; a ie brzeg ten składa się z naniesionej ziemi i napływów Z gór, przeto woda przesiąkając między przenikliwemi i nieprzenikliwemi pokładami zie

mi, uformowała proznią, która zawaloną została przez wyżej opisane opadnięcie. W hrabstwie Lincoln, Cambridge i Bedford, doświadczano, z pomyślnym nader skutkiem, sposobu osuszenia bagien za pomocą machiny parowej. Machina parowa siły 10 koni wystarcza do osuszenia przestrzeni 1000 morgów wynoszącej. Jeżeli pada deszcz nad miarę, machina odprowadza wodę, jeżeli panuje posucha, śluzy otwierają się i skrapi-ają ziemię; koszta suszenia wynoszą 2 i pół szył. na morgę. Koszta zakładu, wliczając w to już budynek i machinę same, wynoszą 20szyl. na morgę.

UWIADOMIENIE.

Młyn wodny o dwóch gankach i jagielniku na odnodze rzeki Prosny w wsi P o d l e s i u do Dominium Kuehary podłężne należący, w powiecie Pleszewskim, jest z wolnej ręki do wydzierżawienia, na lat 6 lub 9 albo też na sprzedaj. Ochotę mający dzierżawić lub kupić zechcą się do Dominium Kuchary "">,l('jsu" gdzie warunki można prze rżeć» Studenci, którym się zaręczają najstosowniejsze wygody życia, korepetycje nauk szkolnych, prócz tego nauka języka francuzkiego i muzyki, jako i ustawiczny dozór, znajdą od Św. Michała r. b. przyjęcie pod nader korzystneini warunkami. Bliższą wiadomość da nauczyciel języka francuzkiego Kadziewski pr zy Dominikanach Nr. 16. w Poznaniu.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiei

D m ' a 3 II rześnia l 8 3 9 .

.ito- Napr. kurant pa papie- gotoP.C. rami wizną

Obligi długu państwa . . . .

Pr. ang. obligacje 1830. .

Obligi premiow handlu morsk, Obligi Kurmarchii z bież. kup, Obligi tymcz, JNowe') Marchii dL Berlińskie obligacje miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T. , Zachodnio - Pr. listy zastawne .

Listy zasL W, X. Poznańskiego .

Wschodnio - Pr. listy zastawne.

Pomorskie dito Kur- i Nowomarch. dito Szlaskie dito ObI. zaległ, kap, i prC. Kur-i Nowej - Marchii , Złoto a l marco . .

N owe dukaty.

Frydrychsdory . , Inne monety złote po 5 talarów .

Disconto .......

. ,

4 104J 4 103 \ b% 4 102J & 103J 4 104 4 4,

103i 1031 69 1011 101}

47* 3, 1021 4 1051 U 3, lO.? J 3; l O 31 3. l O 31 96 215 181 13£ 124 3lO[J 1021 1031 12 4

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.09.06 Nr208 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry