GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.11.08 Nr262

VVielkiego

Sicstwa

POZJVAN8KIEGO.

Nakładem Drukami Nadworeej W, De/tera i Spot/ci. - Redaktor: JL, Watanowslii.

jw%e%.

W Piątek dnia 8. Listopada.

1839.

Wiadomości kraj owe.

z Berlina, dnia 2. Listopada, N. Pan przyjął dzisiaj kommunią święte W kaplicy pałacu królewskiego z rąk pierwszego Biskupa, Eulerta, ponieważ J. K. M. z przyczyny łekkiego przeziembienia na publiczne«» nabożeństwie na pamiątkę zaprowadzenia reformacyi w Marchii Brandenburskiej, znajdować się nie mógł. Razem z N Panem J. K. W. Xfąźę Wilhelm i Ja. Xicina Lignicka kommunią św. przyjmowali. ·

N. Pan Ministrowi i tanu i Skarbu Hrabi Alvensleben nadany mu W. Krzyż orderu Xiąźęco Anhaitskiego domu Albrechta Niedźwiedzia, przyjąć i nosić pozwolił.

Wiadomości zagraniczne.

Francya.

z Paryża, dnia 29. Października. Ciągłe obsadzenie portu P a s s a g e przez Anglików skłania teraz tutejsze dzienniki do wynurzenia obawy z tego względu. Poczytują za rzecz pewną, źe Anglicy punkt ten Wtedy dopiero opuszczą, gdy Hiszpania wszy

stkie należąc« się poddanym angielskim summy wypłaci. Lecz całemu wiadomo światu, że Hiszpania nie tylko tego uczynić nie zdoła, ale nadto ciągłe coraz nowe zaciąga długi, aby wojnę domową ukończyć. Jeżeli więc Anglicy Passage aż do całkowitego zaspokojenia należy tości zatrzymać zamyślają, łatwoby być mogło, żeby jeszcze punkt ten przez całe półwieku w swym ręku zatrzymali. Hiszpania jest Francyi trzy lub cztery razy tyle winna, co Anglii. A cóżby Lord Palmerston powiedział na to, gdyby Francuzi, dla zabezpieczenia sobie summ swoich obsadzili P a l m ę --.J. miejsce, które leżąc na połowie drogi do Algieru, nieobliczoneby nam nastręczało korzyści? Czegoby sprzymierzeńcom swoim nie dozwolili, tego i samym sobie dozwolić nie powinni. Anglia nie ma większego prawa do zajęcia portu jakiego na wybrzeżu biskajskiem, jakFrancya do uczynienia tego samego na wyspach bałearskich. Chwalebną jest rzeczą nieść pomoc Hiszpanii, ale jeżeli takowe niesienie pomocy ma mieć jaką zasługę, nie powinno być interessowne. Anglicy jako sprzymierzeńcy do Passage wkroczyli, a teraz zostają tamże jako zdobywcy. Czyliż mają wojnę z Hiszpanią, aby tym sposobem posiadłość jej gwałcić P A jeżeli chorągiew obecnie w Passage powiewającą Ji tylko dla zasłony składu jsnaleść dobitne wyrazy do napiętnowania obmierzłej polityki, interes narodów nikczemnemu interessowi handlowemu poświęcającej. Delecy jesteśmy od przypisywania takowej polityki narodowi angielskiemu. Obwiniamy tylko Lorda Palmerstona z powodu wielu równoczesnych wypadków, które przyjacielskie stosunki między dwoma narodami zrywają. Lord Palmerston wpływał do zabiegów względem opuszczenia Ankony, a teraz nam także służy prawo zażądania objaśnień względem obsadzenia Passage. Karmimy się nadzieją, że Lord Palmerston nie zaniedba uspokoić w tej mierze Francya. <c Pan Thiers żyje od czasu swego przybycia do Paryża bardzo skromnie i wyłącznie się tylko swemi pracami literackiemi zajmuje. Spodziewają się, że pierwsze tomy jego Historyi rządów cesarskich wyjdą na widok publiczny na początku przyszłego roku. Z C a m b r a i donoszą o jednym czynie gwałtownym policyi. Niedawno temu udało się trzech agentów policyjnych i dwóch żandarmów, jak zapewnieją, bez upoważnienia sądowego, do mieszkania młodego seminarysty, będącego na wakacyach u swego ojca. Mimo jego i jego rodziny przełożeń, porwano go z łóżka i zaprowadzono do kommissarza policyi, gdzie bez zapytania go się o jego nazwisko, lub wyiawienia mu powodu uwięzienia go, obce osoby z nim porównywano; gdy zaś te zeznały, że seminarysta ów jest całkiem obcą osobą, znowu go wolno puszczono. Co tylko w mieszkaniu swojćm stanął, znowu trzech nowych agentów policyjnych do niego przybyło; znowu go razem z innemi badano osobami i znowu za podobnćm zeznaniem wolno puszczono. Nadaremno w drodze opierał się towarzyszeniu policyi; odpowiedziano mu, że «sprawiedliwość« nie może mieć względu na obone i że się temu bez szemrania poddać obowiązany. Całe miasto słusznie się zapytuj, jakiem prawem śmiał kommissarz policyi, w tym razie zapewne nie z własnego natchnienia działający, nadużywać swej władzy i targać się na prawa spokojnego obywatela i gwałcić spokój domowy. Jeżeli zas w tej mierze miał rożka» sądowy, czemuż go tak taił i w kopii przynajmniej o bżałowanemu nie pokazał? Próba, którą Pan Eulriot onegdaj okazał na placu marsowym ze «wojem nowo-wynalezionem narzędziem do kierowania balonów, jak się tego spodziewano, nie otrzymała pożądanego skutku. Balon jego podobnie jak i półkownika Lennox, miał postać.olbrzymiego, na bok przechylonego jaja. Przyczepiona doniego łódka była w kształcie kabryoleta, do której zamiast wioseł były przymocowane śmigi, jakby u wiatraka. Za pomocą tych śmigów miało być uskutecznione kierowanie balonu. Gdy P. Eulriot zajął w balonie miejsce, puszczono go w powietrze, a aerostata za pomocą korby nadał mu ruch. Dotąd nie można jeszcze było poznać, jaką siłę JIry wrze na balon ten mechanizm. O w pół do piątej wzniósł się balon, P, Eulriot wyrzucił nieco ciężaru, i wtedy rozpoczęła się powietrzna przejadźdźka. Puszczono wprzód małej objętości balon, aby się dowiedzieć z której wiatr dmie strony, i by się przekonać czy P. Eulriot potrafi w rzeczy samej żeglować w stronę przeciwną. Ciekawość publiczności wzrosła do najwyższego stopnia; ale później ujrzano, że wielki balon postępuje w tym samym, co i mały, kierunku. Smigi przy łódce były W ciągłym ruchu, a przecie na chwilę nawet nie sprawdziły zapowiedzianego skutku. - Gdy wzniósł się do niejakiej wysokości, postrzeżono jakiś obrót łódki, tak ie część przednia zajęła miejsce tylnej części. VV tej chwili ustało poruszenie śmig, a w kilka sekund znikło wszystko w obłokach. Wtedy przejęli się wszyscy obawą o P. Eulriot; albowiem wielkie wzbudził zajęcie. Nie wiedziano jak sobie poradzi przy spuszczaniu się; ale P. Garnerin obecny przy tern doświadczeniu zapewniał, iż dał mu przepisy, lego się tyczące, obawiał się tylko, aby 1'. Eulriot, który przy wznoszeniu zdawał się utrącać przytonaność, mylnie czasem nie wypełnił jego przepisów. W chwili odejścia poczty nie wiedziano jeszcze jaki spotkał los P. Eulriot. Anglia.

Z L o n d y n u, dnia 27- Października, Gazety lrlandskie zawierają następujące doniesienie o o dkrj tym spisku: «W zeszły piątek władza w Cavan w Hrabstwie Jrlandskiem Ulster wspierana przez liczny oddział agentów policyjnych w bliskości Monagamu śledztwo przedsięwzięta i zabrała znaczny zapas broni i amunicyi, w wielu miejscach ukrytej. Zdaje się, że i gdzieindziej podobne uczyniono odkrycia. P. Litle w towarzystw je Kapitana Haltonay udał się do domu Kommissarza prawai d$£ ubogich i zabrał tam pisma tajemniczej iifoarjtawniczej treści. Kommissarz ten znanynws A tamecznym obwodzie jako jeden z tak nazwanych Bandmanoer Kapitanów; osadzono go w Cavan w więzienni, gdzie już kilku innych Kapitanów i przywódzców z innych Hrabstw lrlandyi zamknięto, *u których też niebezpieczne papiery znaleziono, ujętych codziennie badano, ale o wypadku śledztwa publiczność żadnej zgolą nie rach w CAvan ścisłe przedsiębrano śledztwa, że i tam buntownicze znaleziono pisma i ie wielu wojskowyrh jako udział mających W tym nieprawnym związku aresztowano. Pomyślny wieńczy skutek usiłowania Półko wnika Pasley, które podejmuje przy wydobywaniu okrętu "JA oval George« za pomocą stosu wolty. Wydobył on już kawałkami przednią część okrętu i na powierzchnią je wyprowadził. W północno-amerykańskFem Państwie Massaschuset jest 43 towarzystw assekuracyinych, i 120 banków. - Z tych pierwszych 24 znajduje się w B o s t o ni e, a 19 po innych miejscach; kapitał ich wynosi ogół. 8,315,000 dollarów. Banków jest w Bostanie 28, za Bostonem 92; kapitał ich wynosi 34,630,000 dollarów; papierowych zaś pieniądzy, znajdujących się w obiegu liczą na 9,000,000 dolIarów. Piszą z Londynu pod dn. 20. Października: »W tych dniach robiono na Tamizie doświadczenia ze statkiem parowym, opatrzonym zamiast koła śrubą Archimedesa, która go w ruch wprawia. Statek ten sprawując -więcej poruszeuia w wodzie od zwyczajnego statku żaglowego, odbył na przeciw wiatru i prądu milę angielską w ciągu 5 minut i 5ciu sekund, a za pomocą wiatru i prądu wody, wrócił w 4i minutach. Machina odbywała 22 do 23 uderzeń na minutę. Hiszpania.

Z Madrytu, d. 23. Października.

Nadeszły tu wiadomości od armii północnej., Xiąźę Vitoria dn. 18. m. b. z Manresy wyruszyć chciał, przyrzekłszy, le wkrótce coś stanowczego przedsięweźmie. Wszakże upowszechnione«! tu zdaniem, że w Aragonii na wielkie napotka trudności, kiedy kral ten przez Cabrerę do szczętu zniszczony; ma także armia już wiele liczyć chorych, których dla braku lazaretów z Teruelu, Alcanizu i Calomachi do Saragossy przewożą. Aż do Morelli i Cantaviei wszystkie trakty poniszczone a Cabrera uzbroił prócz tego ludność w dolnej Aragonii i północnej części Walencyi, S Z W aj c a A y a.

Z Z li f i c h u, dnia 2Sb B*adziernika.

Czytamy w KorASpediUjesBueiie Schaffhuskim: »Słychać,yizf-nipdawrao temuXiążę Metternich przesiał z J«hanpii*bergu Posłowi austryackiemu w Szwa caryi, Hrabiemu BombalIesowi, list z poleceniem aby nowemu rządowi ziirichskiemu oświadczył uznanie zasad jego z strony gabinetu austryaekiego, i to w · wyrazach, będących zarazem nagrodą dla mężów, którzy w czasie wiadomych wypadkówz taką wytrwałością i umiarkowaniem zajęli się świetnym interesem, na którym szczęście i pomyślność ludów, jako też utrzymanie porządku towarzyskiego polegają.« A U S t r y a.

· Z W i e d n i a, dn. 29. Października.

Z Konstantynopola nic nowego nie nadeszło. Lord Ponsonby wręczył młodemu Sułtanowi nowe swe listy wierźytelne. Posłowie oczekiwali nowych instrukcyi, flotty spokojnie na kotwicach stały. Wszystkie nowe mianowania dzieją się pod wpływem możnego ciągle Chosrewa Baszy. Rozliczne pożary wzniecają obawę, bo one to zwykle są na Wschodzie przepowiednią rozruchów. Turcya.

Z Konstantynopola, d. 16. Października.

(Gaz. Powsz. lipska.) - Od kilku dni znowu powszechnie mówią, że Ibrahim Basza wyruszył. W Rossyi żniwa nie były obfite a tu ceny zboża ciągle się podnoszą; pospólstwo zaczyna się już cisnąć do składów zbpźa a mąki zabrakło; rząd z obawą chwycił' się więc stosownych środków dla odwrócenia niebezpieczeństwa. Ciągle przybywają tu statki parowe w Anglii na rachunek Rossyi i dla rządu rossyjskiego budowane; oprócz «Argonaut« o sile 200 koni, który onegdaj tu zawinął, czekają dwóch innych podobnych i dwóch żelaznych, Ztąd wynika, że Rossya z ogłoszonego przez marynarzy angielskich twierdzenia, iz Jlotilla z statków wojenny eh parowych złożona bitwę morską zdecyduje, korzystać zamIerza. Podług Dostrzegacza austryaekiego wybuchnął znowu w Konstantynopolu ogień, który między meczet Sułtana Baiazet i Laleli wielkie szkody zrządził. Liczbę spalonych domów podają na 400. Część-przedmieścia Pera, która się przed dwoma miesiącami spaliła, ma być w skutek rozkazu Sułtana podług nowego odbudowana planu, - W ązkie dawniej ulice teraz rozprzestrzenia i domy w pewnych przedziałach murami od ognia zabezpieczą, a tym sposobem na przyszłość gwałtownemu szerzeniu się pożarów zapobiedz spodziewają się, Z zatoki Besika, dn. 6. Października.

(Gaz, Powsz.) Pomiędzy okrętami eskadry angielskiej powstał dn. 1. Października wielki ruch. Część tychże udała się pod żagle i okręty liniowe »Implacable, Powerful, Vauguard i Ganges" jeden za drugim od brzegów odbijały. Możesz sobie VVcPan wystawić, że względem przeznaczenia tych okrętów tysiączne powstawały domysły, dopóki się nie dowiedziano, że tylko do Smyrny dla opatrzę francuzkie będą niezadługo musiały to samo uczynić, bo wybrzeże trojańskie do szczętu ze wszystkiego ogołocone. - Zważyć należy, de się tu blisko 15,000 ludzi z służby morskiej znajduje. Zresztą bliskość nieprzyjemnej pory roku juź się zaczyna dawać we znaki i na nudach nie zbywa. Podług wszelkiego prawdopodobieństwa przepędzą obie flotty zimę pod Smyrrią i Vurlą. Xiąźę J oinville i kontradmirał Lalande przeciwnie w Konstantynopolu zimę przepędzić zamyślają. Zwyczajnie dobrze zawiadamiane osoby powiadają, źe juź otrzymano potrzebny firman, aby jeden okręt wojenny mógł Dardaneile przebyć. Fregata "Belle Poule« ma podobno na Bosforze kotwicę zarzucić. - Donosiłem WćPanu przed kilku dn umi, źe mala eskadra austryacka pod kontradmirałem Bandeirą połączy się z nami. Teraz dowiaduję się, źe to wtedy tylko nastąpi, gdy przyjdzie do wspólnego przeciw Mehmedowi Alemu działania.

III - - - - - - a a - B 5I - B - - - i - - - - Ul

Doniesienie literackie.

W wszystkich księgarniach jest do nabycia zeszyt pierwszy dzieła: PAMIAVIIKIda panowania Augusta III. i Stanisława Augusta wydane z rękopismu przez %. iiiOgkOMJOkDoo.

Pań W oykowski, dla ułatwienia i mniej zamożnym nabycia dzieł, które pod ogólną nazwą «P a m i ę t n i k i i m a t e r y a ł y d o n o wsej his tory i Polski«- drukiem ogłaszać zamyśla, postanowił wydawać je zeszytami.Tom pierwszy dzieła"tego, zawierający wyżej wymienione pamiętniki, ukończony zostanie w końcu przyszłego miesiąca; wyjdzie w czterech zeszytach i obejmować będzie najmniej 16 arkuszy in gr. 8vo, które 4 Złt. pols. kosztować będą. Cena więc każdego zeszytu jest l Zlt. p ols. PUBLICZCE OBWIESZCZENIE.

Toczą się tu regulacye stosunków dominialnych i włościańskich we wsiach wielkie i małe G linno do majętności Kaczkowskiej należących i we wsi szlacheckiej Mirosławicach, dalej separacye pól Wielowsi pod Gniewkowem, Siedlimowa i wsi Bielska, jako też abluicya pańszczyzny w Ciencisku. Także obrabia się tutaj podział wspólności pół miasta Inowracławia i ról z temiź w pomieszaniu położonych i obustronnemu pastwisku ulegających. Takiemi są grunta przedmieszczanóyy Inowracławskich, kilka płósekroli wsi szlacheckich Rombina i Komaszyc, pola gospodarzy w Rombinie, Szymborzu, Batkowie i Jacewie, role folwarków Jacewa, Friedrichsfelde inaczej Maroiewo zwanego, Kruśliwca i Borusławczyzny, grunta do kolonii Thomaberg należące i niektóre płósy folwarku Popowice jako też tamecznego gospodarza. Przy te; okazyi mają także dzieMęciny naturalne, pojedyncze części gruntów wspomnionych ciążące, resp.,plebanii katolickiej w Pieraniu i szpitalowi Świętego Ducha w Inowracławiu należące się, bydź abluowane, a pojedyncze miejsca pomiędzy sobą rozseparowane. Wszystkie miejsca juź rzeczone położone są W powiecie Inowraclawskim.

Wszyscy niewiadomi interessenci spraw pomienionych wzywają się, ażeby się albo do terminu, lub w terminie 1) dla sprawy Inowracławskie; na dzień 27. i 28. Grudnia r. b. W biórze tutejszego Magistratu; 2) dla reszty spraw na wstępie tegoż obwieszczenia wyłuszczonych na dzień 30. Grudnia r. b. w biórze tutejszej Kommissyi specyalnej, wyznaczonym, celem dopilnowania swych praw zgłosili, inaczej nawet w razie nadwerężenia, sprawy przeciw sobie istnieć dać muszą i z źadnemi wnioskami przeciw takowym nadal słuchani być nie mogą. Inowracław, dnia 26. Października 1839.

Królewska Kommissya specyalna.

SCF Zupełnie świeże e!b!ąskie"minogi "O tak w achtelikach i beczułkach o 60 sztuk, jako też pojedynczo, tudzież świeżego marynowanego jesiotra przedaje w cenach jak najtańszych handel Kardia Gumprechta.

Ceny targowe w mieście p o II n a n I U.

Dn. 6. Listopada 1839. r.

od do Tal. «gr.fen.IT»l. sgr. fen.

112 6 1 3 [22 17 - 2 5 27 6 u.

27 6 Ił 6 10 10 6 19 20 4 7 6 4 10 2 2 5 13 20 14

Pszenicy szefel Zyta

Owsadt. .

Masła garniec .

S pirytusu b e c z k a .