.. .. &AZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1839.11.12 Nr265

Wielkiego

XięUltwsi p O Z N A N S K I E G O.

Nakładem Drukami Nadwornej W Dełeera i Spółki. - Redaktor: lI, WannowsRł,

JW$65.

We Wtorek dnia 12. Listopada.

1839.

Wiadomości kraj owe.

z B e r l i n a, dnia 7. Listopada. N aj. Król raczył Professorowi w wydziale filozoficznym w Uniwersytecie Bonnskim, Dr. B r a n d i s owi dozwolić noszenia złotego krzyża kawalerskiego orderu Zbawiciela, nadanego mu przez Króla greckiego.

Wiadomości zagraniczne.

Anglia.

Z Londynu, dnia 2. Listopada.

Xiąźę Esterhazy, Poseł austryacki, 0PUSCl podobno niezadługo Londyn i zimę w Wiedniu przepędzi. Ludwik Napoleon, zamierzający osieść na lawsze w Anglii, najął pałac należący do hI. Ripona, na przeciwko pałacu owdowiałej Królowej.

Powiadają, źe Cesarz rossyjski kupił okręt parowy »British Queen« ra 160,000 funtów »zterl.

Prace przygotowawcze około odbudowania Giełdy Londyńskiej czynnie się posuwają. Ze 38 podawanych przez architektów planów wybrano tymczasowie pięć. Koszta tej budowy wyniosą 150,000 funtów.

Przychody Stanu w upłynionym kwartale podniosły się w porównaniu z takimźe okresem roku zeszłego, o 293,222 funtów sterl. a w j20równaniu do całego zeszłego roku, O 1,'/13,971 funtów.

Hiszpania.

Morning Chronicie otrzymała następujące doniesienie z M a d ryt u z dn. 23. Paźdz. : » Wczoraj zdano sprawę o wniesionym dn. 7« przez Ministra Skarbu projekcie do prawa względem utworzenia 5procentowych bonów W ilości 200 milionów reafów. Komnaissya upoważnia do tego rząd, aby tym sposobem zaradzić potrzebom armii. - Dziś rozpoczynają się obrady nad projektem do adressu w odpowiedzi na mowę od tronu. Wśród obecnych okoliczności trudno przewidzieć, jak się obrady te skończą i jakie skutki za sobą pociągną. M e n s a n g e r o donosił dziś rano, ze Don Jose Santos de la Hera miał być mianowany Ministrem marynarki, ale źe o obsadzeniu Ministerstwa spraw wewnętrznych jeszcze nic nie słychać. Jeżeli to prawda, a być łatwo może, gdy dziennik ten zwykle pewne oMinfsteryum raiewa wiadomości, wynikałoby stąd, ie rząd na dawnej drodze postępować i nadal zamyśla, i że Izby z pewnością odroczone zostaną. Ostatnie wiadomości gazety z Walencyi zawierały adres Cabrery do jego zwolenników, w którym tenże powiada, źe dalekim jest od zawierania pokoju lub poddania się. Z nad granicy hiszpańskiej.

France mćridionale donosi z nad granicy na warski ej z dn. 27. Paźdz. ; Dolina Bastan wyprawiła trzech deputowanych do Pampelony, którzy przyFzekli uzbroić oddział 200 ludzj w piki i' utrzymywać ich przez dwą miesiące, aby ci mieszkańców doliny zasłaniali. Na rozkaz Wicekróla JNawarry ustawiono w okolicznych wsiach około Arrusceas i Sierra de Andria, załogi, aby się tamże guerylasowie nie zbierali. Wyłączywszy niższą Aragonia, Walencyą i Katalonią, gdzie Cabrera i hrabia Espana wojują, już w całym kraju widać błogie skutki układu Bergarskiego. W la Mancha poddał się osławiony Saturnino, będący długi czas postrachem kraju, z kilku innymi naczelnikami gueryjasów, zatrzymali oni swoje broń i konie i Wcielono ich do regularnego wojska. Także Palillos usłuchał nareszcie głosu ludzkości i choć się nie poddał, jednak Ayuntamiento W Waldespinasie na piśmie o wypuszczenie córek swoich na wolność upraszał, przyrzekając, że odtąd nikogo więcej rozstrzelać nie każe. Belgia.

z Bruxelli, dnia 2. Listopada. (Hand&kblad) Wiadomości o nowo odkrytym spisku w Paryżu żywy tu wzbudziły interes, sądzą bowiem, że i tu spisek ten był rozgałęźony. Zapewniają zaś, że w stolicy nasze) znajdują się naj znakomitsi nieukonten - towani Francuzi, zostający w ciągłych związkach z paryzkiemi republikanami i mający nadzieję, źe także niektórych llamendzkich zagorzalców na swoje stronę przeciągnąć potrafią. Zamierzają oni podobno wzniecić równocześnie powstanie ludu w Paryżu i Bruxelli, aby przez to planom swoim nadać pozór większej siły i dojrzałości. Łatwo pojąć, że policya nasza nader baczne zwraca oko na Francuzów, którzy tu ostatnie mi czasy przybyli z Paryża. W biórze policyjnem utrzymują spis tycjjże i tam wszystko troskliwie zapisują, co się tylko ich dotyczy. W ostatnich czasach szczególniej bardzo wielu autorów francuzkich tutej przybyło, co początkowo naszćj w}stawie przypisywano; teraz jednak wędrówki takowe zupełnie z innego uważają punktu. Naturalnie same tylko są to dotąd domysjy, a czas wykaże, czy się sprawdzą lub nie. Austiya, Z W i e d n i a, dn. 29. Października.

(Gaz. Powsz.) Donoszą z P r e s z b u r g a, źe

J. C. W. Arcy-xiąźę Palatyn węgierski, po wróciwszy z Wiednia przywiózł Sejmowi pocieszające zapewnienia pod względem najnowszego przedstawienia tegoż o używaniu języka węgierskiego. Stany bowiem przesiały przedstawienie h tylko w języku węgierskim, nie zaś, jak dotąd bywało, w węgierskim i łacińskim ułożone, z prośbą, aby nadal we wszystkich przedstawieniach tylko języka węgierskiego używano. Na to zawiadomił Arcyxiąźę Palatyn Stany w imieniu królewskiem w następujący sposób: »Ponieważ zwyczaj wymaga, aby przedstawienia w obydwóch podawano językach, przeto Król żąda, aby przedstawienie względem teraźniejszej zmiany w formie przepisanej ułożono, poczem N. Pan chętnie się do życzenia Stanówprzycbyli.« - Na posiedzeniu dn. 25. b. m. naradzano się w krótkości nad tern i po krótkim oporze postanowiono uczynić podług danej skazówki, przez co sprawa ta załatwioną będzie. Na posiedzeniu d. 26. ustanowiono kommissyą do ułożenia prawa wexlowego dla Węgier. Brak takowego bowiem mocno się uczuć daje, choć wyznać należy, źe praca ta z niejedną połączona będzie trudnością, gdy wypadnie prawo wexlowe z ślacheckiemi stosunkami państwa pojednać. Miejmy nadzieję, źe rzecz ta pomyślnie wypadnie. Pod względem opatrywania i umieszczenia w kra;u będącego wojka, zdaje się, że rząd przychyli się do życzeń Stanów w tej mierze objawionych. Piąty artykuł urbarialny, dotyczący się zupełnego prawa dziedzictwa chłopów, )uź przez obie Izby przyjęty. Teraz zajmuje się Sejm poprawą prawa exekucymego względem dłużników, jako rzeczy, cały kraj mocno obchodzącej. Z dnia 2. Listopada.

Podczas gdy się z K o n s t a n t y n o p o l a o zupełnem zatamowaniu układów dyplomatycznych dowiadujemy, dopóki się Anglia i Francy a lepiej między sobą nie porozumieją, nie odbieramy z europejskich prowincyi państwa tureckiego żadnej pocieszającej wiadomości. W Bosnii panuje wprawdzie spokojność, ale odbywają się tamże, jako też i w samym Sarajewie potajemne schadzki w interessie Wicekróla egipskiego. W Herzegowinie Rajasowie w naiwyższym stopniu oburzeni, w Priesendzie bunt jeszcze nie przytłumiony.

m ł o c b y. Z n a d g r a n i c y w ł o s k i ej, d. 26. Październ.

(Gaz.Powsz.) - Piszą z Turynu, źe Xiąźę Bordeaux do Genui niespodzianie przybył i pod przybranem jakićmś nazwiskiem do Civita - Vecohia się zaambarkpwął. Nie umiano sobie tego tak nagłego ukazania się Xiccia tego III ziemi włoskiej wytłumaczyć, ile źe nikt o

tera nie był uprzedzony i on sam pod względem celu podróży swojej głębokie zachowuje milczenie. Rozumieją, źe się tymczasowo do Rzymu i N eapolu do krewnych swoich udać zamyśla a później w inne się obróci strony. Rzecz tanie jest bez znaczenia, - Pod względem Don, Carlosa dwór Sardyński żywo się układa. Życzy sobie, żeby Infant od rządu francuzkiego paszporta swoje odebrał. Zdaje się wszelako, źe się w Paryżu dotychczas do tego skłonić nie chcą. - Z dni a 28. Paź dz. Stosownie do wiadomości z państwa kościelnego, Xiąźę Bordeaux niedaleko Rzymu zjechał się z matką swoją. Młody Xiąźę bez paszportu albo raczej za paszportem na guwernera jego wystawionym potajemnie z państw Austryackich się wydalił, gdzie mu wyjazdu do Włoch wzbroniono. Bywszy przytomnym na popisach wojska pod Verona i zabawiwszy przez czas niejaki w tern mieście, rzeczy swoje, aby wszelkiego podejrzenia uniknąć, do Gorycyi odesłał, sam zaś jaknajśpieszniej na małym jednokonnym wozie w przeciwnym kierunku ku granicurn Rzymskim wyjechał, które też niepoznany od nikogo szczęśliwie przebył. Powód do kroku tego nie wiadomy, ale rozmaicie go osądzają. W ogólności upatrują w tym czynie młodego Xiecia jakieś junactwo, niewczesny żart aby Rzym czem prędzej zwiedzić i matce swojej przyjemną zrobić niespodziankę. Wszakże z okoliczności tej, że Xięźna Berry tegoż samego dnia z Neapolu wyjechawszy z synem swoim w pewnem miejscu się spotkała, wyprowadzają niektórzy wniosek, źe młody Xiążę ważne chociaż dziwaczne powziął zamiary i wylądowania w Francyi południowej doświadczać chce. Jakkolwiek bądź oddalenie się jego powszechnie wielkie sprawiło · Wrażenie.

Z R z y m u, dn. 26. Października.

(Gaz. Powsz.) - Papież miał przed kilku dniami napady febry, która wszelako stosownie do ostatniego buletynu już ustąpiła. - Obecność Xiecia Bordeaux stała się w naszych wyższych towarzystwach przedmiotem uwagi i rozmów; słychać, że tu bez paszportu i w bardzo niestosownej chwili przyjechał. Ze go Papież dotychczas nie przyjmował, pochodzi może stąd, że J. Świątobliwość (jak właśnie wspomnieliśmy) słaby. Przeciwnie twierdzą inni, że Papież, który, jak wiadomo, ostatniemi czasy z rządem Ludwika Filipa się *pojednał, Xieciu posłuchania całkiem nie da. Matka jego, Xięźna Berry, temi dniami do Austryi powróci. Turpya.

O Wspomruaneiu już (W piśmie naszem stosownie do J o u r n a l de S m y r n e) powstaniu Druzów, Echo de l'Orient donosi według listów z Bairutu z dn. 1. Paźdz. co następuje: «Obwód Hauranu pod dowództwem nowego Szeika, posiadającego nadzwyczajną energią charakteru i niezrównaną śmiałość, formalny podniósł bunt. Zniechęceni, którzy się pod chorągwią jego zgromadzili, uderzyli dzielnie na oddział wojska egipskiego i porazili go z stratą 4( O ludzi w zabitych i ranionych. Górale tern powodzeniem zachęceni, szybkie czynią postępy; nie jest jednak do prawdy podobnem, żeby góry swoje opuścić mieli, aby w dolinie wojnę prowadzić, gdzieby im szczęście wojenne zapewne nie sprzyjało. Ze zaś jednak zuchwałość ich się wzmaga i nawet niebezpieczeństwem zagraża, ta dowodzi okoliczność, źe Szerif Basza Damaszku w 6000 wojska z 6 działami spiesznie przeciw nim wyruszył. Równocześnie i nadchodzące z Jerozolimy i Palestyny nowiny podobnie niepokojącej treści. Szemrzą tam głośno na administracyę Mehmeda Alego, wzbraniają się płacić podatki i wszystko dowodzi, źe tara wkrótce jawny rokosz wybuchnie. - Ibrahim Basza, o którym głoszono, źe do Aleppo powróci, przeciwnie w Maraszu się koncentruje, gdzie zimę przepędzić zamyśla. - Soliman Basza, którego Ibrahim komendy pozbawił, wrócił do Aleppo, skąd się do Saidu uda. Powstała między Generałami tymi niezgoda wielkie w kraju zrobiła wrażenie i obawiano się powszechnie, żeby zazdrość, której się ibrahim uwieść dał, szkodliwych za sobą nie pociągnęła skutków i umysłów Syryjczyków zupełnie nie rozjątrzyła. -r Rząd egipski nietylko stare fortyfikacye około Saint Jean d'Acre naprawiać kazał, lecz nowe tam też zakłada dzieła, skąd wnioskują, źe się na tym punkcie zaczepki obawia; bo właśnie to miejsce jest niejako przedmurzem Syryi, Egipt.

Z A I e x a n d r y i, dnia 12. Października.

(Gaz. Powsz.) Basza znajduje się w Kahirze; dn. 14. ma tu znowu powrócić. Nie mamy tu nic nowego. W czasie podróży do Kahiry przewróciła się dn. 5. łódź z Mehmedem Alim, ale szczęściem wydarzyło się to w bliskości lądu, jednakże Basza przez pół godziny zostawał w wodzie. Barka Kapudana Baszy podobnegoź doznała łosu.

Rozlllaitewiadolllości.

Z P o z n a n i a. - «Tygodnika literackiego« wyszedł Nr. 33. ; zawiera: "Der Mond nach seinen kosmischen und individuellen Verhalt poezya przez K. Z. Wyjątki z Stefana Czarnieckiego, powieści dotąd drukiem nieogłoszonej Pana M. Czaykowskiego (dalszy ciąg).- Przegląd dzieła: Moje wspomnienia, przez Al. Jełowickiego (dalszy ciąg). - Doniesienia literackie.

(Z Tyg, Petersb.) - Obraz Bibliograficzny i Historyczny Literatury i Nauk w Polecę i t. d. wystawiony przez Adama Jochera i t. d. T. I. Sposzyt 11. "Wilno. U Jozefa Zawadzkiego.-str.

89 - 210. (z rysunkami okładki z Biblioteki Klassyków Zygmunta Augusta.) Ten sposzyt drugi kompletule i dopełnia wiadomości Historyczno Bibliograficzne o Literaturze starożytnej i filologii, a naprzód kończy się w nim spis dzieł wydanych w tym przedmiocie w Polsce lub przez Polaków, następują po tera noty do całego spisu, zawierające najciekawsze wiadomości, o autorach, dziełach, wyjątki, roztrząsania, cytacje i t. p. Łatwo pojąć źe noty, które tycząc się tylko literatury starożytnej, już są bardzo zajmujące, podwójnego następnie nabiorą interessu, pdy przyjdzie do innych oddziałów". Mówiąc o pierwszym zeszycie tego dzieła, powiedzieliśmy już nasze zdanie o wykonaniu jego, pozostaje nam tu, Wymienić niektóre ciekawsze miejsca z not, aby ich naturę i przedmiot okazać, a nareście dowieść jak wydawca i tę część wypracował. Tak naprzykład ciekawe są szczegóły o Libanie i jego zajściach ze starszyzną U niwersytetu Krakowskiego (109) malujące tak dotąd niewiele ożywioną historyą jego, którą tylko na zimno i uczono traktował Sołłykiewicz ex professo. Zasługuje na uwagę przywrócona Kopernikowi sława wydania a podobno i tłumaczenia Teofilakta, klóre doląd Laurenliusowi Corvinusowi przyznawano. Poparł swój Wniosek, z Janockiego pisma wyciągnięty, wydawca, ważną wiadomością, iż w roku wydania Teofilakta, właśnie się Kopernik znajdował w Krakowie (113). Dla frenelogów zalecamy (126) wyjątek % Jana Versora o siedlisku władz duszy w mozga. Z resztą było to już podobno za czasów Arystotelesowych wiadomem, a w średnich wiekach za pewnik uważanym. Uderza u Jana Versora, takie odosobnienie władz duszy, że je całkiem jedne od drugich niezałeżnemi czyni. W inszym rodzaju ciekawa jest w notach wypisana przedmowa, raczej przypis problematów Arystotelesa wydanych w roku 1535 u Flor. Unglera, przez Andrzeja Glabera z Kobylina, Hedwieże z Kościelca, Kasztelance Zarnowskiej, (127) Przedmowa ta maluje sposób widzeniarzeczy ówczesny i iłumaczy przykucie kobiety do kądzieli,] kołowrotka i krosien, przy których tak długo jedyne ich było miejsce, dowodzi też razem że nieuctwo i prostota ówczesna niewiast nie były powszechne. - Ze wszech miar ciekawy to urywek, (ł.ohończeniewst.y

.BMll---B-ll--MM«m--.-.

Podaje się niniejszem do wiadomości publicznej, że Jan Bogumił Fiedler młynarz tutejszy i Charlotte z Henningów owdowiała N i K o d e, kontraktem przedślubnym z dnia 29. Października 1839. wspólność majątku i doroku wyłączyli. Poznań, dnia 29. Października 1839.

Kr ól. Pruski Sąd ZiemsKo-mielsKi.

Uwiadomiając Szanowną Publiczność, iż w dniu dzisiejszym otworzyłem tu w Poznaniu w rynku pod Nr. 70. księgarnię, z którą połączyłem skład rycin, poważam się łaskawym Jej względom polecić się z tern zapewnieniem, iż starać się będę pod każdym względem zasłużyć sobie na zaufanie łaskawej publiczności. Zarazem donoszę, iż urządziłem czytelnią najnowszych dzieł irancuzkich. Poznań, dnia 11. Listopada 1839.

Jan Konst. Zupański.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskie. .

Sto

Napr. kurant

Dnia 9. Listopada 1839.

prC. papie- gotorami wizna 4 1031 1031 4 102£ 102 - 70<- 70 31 102j 101J 4 1021 lo t! 4 103J 102J 4 - 4 P IJ 1001 - - 47£ - 4 102 1014 4 1045 M 102} 1011 IOi 4 1031 1021 U, J02i - - 971 -. - - 215 214 - 18* - 13f 12 * I a - Hfj lOn; - , 3 4

Obligi długu państwa . · Pr. ang, obligacje 1830.. · Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmarchii z bież. kup.

Obligi tymcz. Nowej Marchii dt.

Berlińskie obligacye miejskie , Królewieckie dito Elblągskie di to

, ,

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego , Wschodnio - Pr, listy zastawne Pomorskie di to Kur- i Nowomarch. dito Szląskie dito Obi. zaległ, kap, ip rC Kur- i N owej - Marchii» , t

, ,

Frydrychsdory i , Inne monety złote po 5 talarów.