AZ)/(TA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1841.03.01 Nr50

VVielkiego

X i ęetm

· . Pirdie

POZIVANSKIEG

Nakładem Drukarni Nadwornej M Dekera i Spółki. - Redaktor: A. fianttoirst

50.

W Poniedziałek dnia 1. Marca. /

J. .... \ *

Wiadomościkrajowez p o z n a n i», dnia 28 . Lu te g o. Zwołany przez N. Króla piąty Sejm prowincyalny Wielkiego Xiestwa Poznańskiego W dniu dzisiejszym mianowany Królewski Kommissarz, Rzeczywisty Tajny Radzca i Naczelny Prezes F lo l t we 11, uroczyście zagaił, przyczem zebranym prowincyalnym Stanom następujące Najwyższe dekreta propozycyjne objawione zostały:

My FRYDERYK WILHELM z Bożej łaski Król Pruski etc. Naszym na prowincyalny Sejm Wielkiego Xiestwa Poznańskiego zebranym wiernym Stanom oznajmujemy Nasze łaskawe pozdrowienie. Gdy Nas Boska Opatrzność po zejściu śp.

Naszego nieprzepomnego Ojca, Najjaśniejszego Króla Fryderyka Wilhelma Trzeciego do tronu powołała, przejęci uczuciem włożonego przez to na Nas wielkiego i świętego obowiązku, daliśmy publicznie uroczyste przyrzeczenie, że obowiązków tych przy pomocy Wszechmoetiego, i o ile Nam tylko udzielone przez Niego siły dozwolą, z najściślejszą sumiennością dopełniać będziemy, tak całość powierzonego Nam w zarząd państwa, jak i pojedyncze tegoż części równą sprawiedliwością i miłościąobejmując. Wierni temu przyrzecza u z a - biliśmy szczerze do szle N as niedav zażalenia i życzenia, mające na celu urrzym; nie mowy i narodowości polskiej w ''M\ v Xiestwie Poznanskie'm, ale w skutek : tego uznaliśmy, iż Nasze wyższe włt jące sobie administracyą Wielkiego »lęstwa poruczoną, zgodnie z obowiązkami s wujem i czuwały nad sumiennem przywiedze i skutku wydanych przez ś. p. Najjaś i Y'zego Króla rozporządzeń, i że w porę niema dostatecznych powodów do istotnej zmiar, wywanych dotąd zasad administracyjn i żeli skutek nie wszędzie odpowiedział aby poddanych polskiego rodu, o ile łączenie Wielkiego Xiestwa z niemieck-n. państwem dozwala, w ich narodowych w; »umie niach i. obyczajach na żaden sposób < .. szać, ale owsze'm tymże wszelkie p<względy, atąd to szczególniej pochoc polscy mieszkańcy Wielkiego Xiestwa, H znając własnego interesu, zaniedbują czai synów swoich tak do wyższycI rządowych, jak i do wyższego stanu cielskiego i doprowadzać ich na prze drogach do takiego wykształcenia, zn spra*A p 4rwjB«nych i naukowości, jakie czffiuAfeAredwóch stanów nakazuj mfeafl Btóf% tern samem jako uiec i wykazane być powmfiy. JDomagay na przepisanych lyui końcem exai iiej żądano od kandydatów, z przy, polskiego pochodzenia, aniżeli od , w niemieckich, sprzeciwia się nietyl,oin administracyi krajowej, ale naorowi Naszych pod <lanych polskiego rod u, ak obiilcmi "od natury uposażonych mi, iż dosyć im przełożyć szczerej chęci* iX wuziwćj pilności, aby Niemcom w ka»dym rt :aju wykształcenia wyrównać. Wlenczas WJ> ero, gdy się na tej* drodze znajdzie dostateczna liczba wykształconych i pod względeo) gweŁO sposobu myślenia doświadczonych ów, którym urzędy publiczne i naue powierzyć będzie można, peda się Leć rodaków polskich, biorących przy.' wie, administracyi i szkołach publiWielkiein XicstWie ten udział, który we najpewniej do zaspokojenia słusznych źy...J względem utrzymania i wykształcenia i i narodowości przyłoży. " Lubo usunięcia trudności, jakie admmislracya Emoieszkanej przez różnorodne szczepy ludu v kraju za sobą pociąga, w tym razie szczególniej od przychylnego z strony Naszych poisknih mieszkańców Wielkiego Xicstwa uprzedzania bez któ-re-ge'by ws:zystki\ ' IStfs e 1Iia - arerrre"ich słusznych życzeń zwrócone zamiary i środki bezowocownemi zostały, spodziewać N am się godzi, przecież, dla zachęcenia ich do tego przychylnego uprzedzania i utwierdzenia ich ufności, "przedsięwzięliśmy niezwłocznie jeLUbe2e iniie, spełnienie tych życzeń na celu maj," , r i". i orzadzenia. Z tego więc powodu nietylk« riez-ba udzielanych uczącej się młodzieży poIlI ero rodu w czasie jej naukowego sposobi« -nm się i pierwszego'" czasu służby przy władzach wsparć pomnożoną, ale tez usiai, ov katedr dla języków sławiańskich i ich jftera ary przy uniwersytetach w Berlinie i W rocławiu Zarządzone zostało. Rozkazaliśmy, aby zastanawianie nauczycieli, którzy przy nieodZawiu i grarrtOWaości ich pod iunemi względa-ztałcenia i przy niezawodności charakladnie język polski posiadają, przy ch zakładach naukowych Wielko Xięwiększy ile można wzgląd miano, iżby i ile cel usposobienia do wiadomości uniwe tel owych tego dozwala, obok niemieikże w polskim języku udzielane być Podobnież i przy władzach sądowych ;0 Xicstwa, wyznaczone przez N as funtezo id rtwią umieszczanie urzędników, którzy i język polski, i gdy można, rodowitymi są Polakami. Szczególniejszą sprawi Nam przyieuuiość*, jeżeli posiedziciele dóbr szlache

ckich sami siebie lub synów swoich w nabywaniu potrzebnych wiadomości do pozyskania urzędów Radzczo-Ziemiańskich coraz bardzie') kształcić się będą, ażeby dla wykazania swejzdatności examen złożyć mogli, w którym to razie przy obsadzaniu tych urzędów stosowny na nich wzgląd miany będzie. Nakoniec, w celu podniesienia zarobkowości Wielkiego Xicstwa, włożyliśmy na Naszego Ministra skarbu obowiązek przywiedzenia, o ile stosunki tego dozwalają, do skutku przygotowanych już budowli gościńców żwirowych i chętnie fcwzgląd mieć będziemy na mogące pozyskać przychylenie się wnioski Stanów powiatowych o ułatwienie zakładów żwirowych, podobnie jak wszelkich innych powszecjinie użytecznych przedsięwzięć przez zapomóżki z kass publicznych. Wy łuszczy wszy tym sposobem wiernym Stanom Nasz zamiar uprzedzania słusznych i z dobrem Naszej całej Monarchii pogodzić się dających życzeń, i dania Wielkiemu Xiestwu dowodów Naszego ojcowskiego przywiązania, oczekujemy natomiast, że Sejm zaniecha ponawiania dalej sięgających, stosunkom Wielkiego Xicstwa do całego państwa przeciwnych wniosków, których wyjawianie wywołuje tylko uniesienie umysłów i zamącenie, i stawa na przeszkodzie spokojnemu rozwinięciu stosunków; ale owszem z ufnością oczekiwać będzie dalszych, jakie przedsięweżmiemy, środków, Z wielką radością i upodobaniem zachowujemy w pamięci żywy i z 6erca pochodzący wyraz miłości i przywiązania, z jakie'm wszystkie Stany prowincyi w czasie homagium w Królewcu wynurzyły Nam swoje śluby w równym- duchu i uczuciu. Wrażenie tej uroczystej, w Naszej pamięci niezatartej chwili' chowarny w ISaszem sercu z zupełną ufnością, ii także w bezstronnćm i wdzięcznym uznaniu tego, co się już stało i jeszcze stać ma dla prawdziwej pomyślności Wielkiego Xicstwa od czasu jego 2 monarchia połączenia, Stan rycerski tegoż z sianem miejskim i włościańskim zawsze jeden i ten sam duch i uczucie ożywiać będą. Znajdziemy w tern najwymowniejszą rękojmią, iż złożony Nam w Królewcu hołd nie tylko był wypływem chwilowego, przez zewnętrzne okoliczności wywołanego zapału, lecz że głębszego w umyśle zarodu i sposobu myślenia był dziełem. Otucha, że tak jest w rzeczy samej, dodaje nam, - przy postanowieniu corHA większego ożywiania stanowych instytucyj Naszego kraju i coraz większego zbliżenia ku pożytecznemu rozwinięciu, - szczególniej siły do rozpoczęcia także dla stosunków stanowych bardziej ożywionego czasu. Czas te», ażeby był dobry i w błogosławieństwa oba szemizamiarami, od szczerego współdziałania, od porozumienia, na które u Naszych wiernych prowineyalnych Stanów z pewnością liczymy. Za dowód Królewskiego zaufania, jakiem Nasze wierne Stany prowineyalne zaszczycamy, i wartości, jak;} do ich obrad pomocniczy cli przywięzujemy, niech uważają następujące propozycye, a szczególniej pierwszą ściągającą się do organizacyi stanowej i wydan do nich przez osobny dekret dzisiejszej daty oświadczenie względem doiwolić się, mającego zwolnienia podatków. Nasamprzód I. Kniuilclj stanowe.

O'" Insjauie cjJI iiności sejmowych, A. zwróciliśmy u« agę na poczynienie rozporządzeń mających na celu spojedyńczenie c y'nności .zg omadzonych sejmów, a szczególnIej ułatwIenIe Naszym wiernym Stanom gruntownego zgłębienia i opracowania obszerniejszych propozycyj: 1) W skutek tego więc na przyszłość wszystkie propozycye, wymagające szczególniej obszernego rozbioru, Marszałkowi sejmu w stosownym, otwarcie sejmu poprzedzającym czasie doręczyć każemy, ażeby komitety do przygotowawczego obrobienia tychże już poprzednio mianowane i zebrane być mogły. Tym końcem w przyszłości równie nominacya Marszałka sejmowego i jego zastępcy, jako też uskutecznienie potrzebnych uzupełniających wyborów wcześnie przed każdym sejmem nastąpi. 2) Skoro od Naszego Kommissarza sejmowego Marszałek sejmowy zupełny spis wszystkich na najbliższy sejm zwołać się. mających Stanów otrzyma, wymieni ostatni pierwszemu po nazwisku mianowanych przez siebie do przygotowawczych komitetów członków stanowych, aby takowi na wyznaczony przez Marszalka sejmowego czas zwołani być mogli.3) Nasz Kommissarz sejmowy odbierze zalecenie udzielania Marszałkowi sejmowemu wszelkich maferyałów, potrzebnych mianowanym komitetom, końcem pi zygoto wania i rzeczy do przyszłej narady in pleno. 4) Przy propozycyach, szczególniej troskliwego poprzedniego obrobienia wymagają- cych zostawia się Marszałkowi sejmowemu do woli udzielenia tychże wpierw mianowanemu-sprawozdawcy komitetu na przeciąg czasu najwięcej czterech tygodni przed zebraniem śię komitetu w miejsce jego zamieszkania, jednakże tylko do własnego użycia.

5) Zostawiamy do woli Naszych wiernych Stanów, aby załatwienie tych spraw, które na Sejmie może ostatecznie ukończone być nie mogły, wybranemu przez nie na ten cel osobnemu Komitetowi poruczyły. B. Zezwalamy dalej, rozszerzając wydany przez Naszego błogosławionej' pamięci Ojca Najjaśniejszego Króla, pod dniem 2. Listopad 1833. rozkaz gabinetowy, aby ogłaszanie czynności sejmowych drukiem w przyszłości w obszerniejszym od dotychczasowego działo się zakresie, i tym końcem z odprawą sejmową zarazem tak Nasz dekret propozycyjny, jak i wszystkie zaniesione do Nas podania Stanów publikowane być mają: natomiast zaś bez układanego doląd przez Marszalka sejmowego obrazu czynności sejmowych w przyszłości obejść się może. Dozwalamy także druku protokułów i rozdania ich przy zamknięciu Sejmu członkom Sejmu końcem udzielania ich swoim mocdawcom. C W skutek zawartych pod A. 1 - 4. rozpoiządzeri, zgromadzone Sejmy na przyszłość szczególniej się plenameuii obradami zajmować będą musiały, przez co cZas trwania tychże znacznie się skróci. Tym sposobem zostanie ułatwionem wykonanie Naszego najłaskawszego zamiaru, zwoływania w przyszłości Sejmów co dwa lata, który to zamiar Naszym wiernym Stanom niniejszćm objawiamy, oczekując je?na e poprzedniego ich oświadczenia się, o Ile SIę to z ich życzeniami zgadza.

D. Gdy przecież mimo to mogą się wydarzyć przypadki, w których pożądaną nam będzie sposobność powoływania - i także mimo czas zebrania N aszych wiernych stanów, - mężów dzierżących równie Nasze Monarsze zaufanie, jak i zaufanie prowincyi, celem zasięgania ich rady i przypuszczenia ich do współdziałania w ważnych sprawach kraju, zwłaszcza'" gdzie idzie o rzeczy do niektórych (lub wszystkich) prowincyj odnoszące się, umyśliliśmy azać przełożyć Naszym wiernym Stanom projekt ustawy względem ustanowić się mającego z pośród nich komitetu. Komitet ten, bez najmniejszego ubliżenia przez to przepisanemu zakresowi działań sejmów prowineyalnych, przeznaczony jest częścią do dawania tak w ogólnych, jako też interessu prowincyj w szczególności dotyczących spraw, tej opinii, którejbyśmy odeń zażądać mogli, częścią zaś dla dopatrywania we względzie przedmiotów, oddanych pod zarząd Stanów, spraw w czasie między - sejmowym wydarzonych. 1IY ostatnim atoli -względzie zostawiamy do woli Naszych wiernych S tanów, poruczanic tych rzeczy całemu Komitetowi, lub ustanowić,się mającemu z pośród nich szczuplejszemu wydziałowi, albo i zachowujemy sobie potrzebne bliższe w tej mierze postanowienia aż do nadejścia ich względem tego deklaracyi. Dalej zostawiamy Naszym wiernym Stanom do woli, pozostawienie składu Komitetu Według stosunku rozmaitych S tanów, jak są w . 2. dołączonego projektu wyrażone, lub uczynienie N am propozycyj, wedle których, obok utrzymać się mającego we wszelkich przypadkach stosunku rozmaitych stanów, także jeszcze stosunek pojedynczych części kraju pomiędzy sobą pogodzićby należało. U rzędowanie Marszalka Sejmu jako ciągłego członka Komitetu i przewodniczenie onernuż wypływa z natury rzeczy i w tym celu mianować go zawsze będziem w przyszłości na cały czas jeden Seim od drugiego przedzielający, tak iż urzędowanie jego dopiero % nominacią Marszałka następnego Seirnu koniec weźmie. Wychodki więc do Naszych wiernych Stanów Nasze najłaskawsze wezwanie, ażeby eo spieszniej, względem dołączonego pro ek tu ustawy tyczącej się urządzenia Komitetu Stanowego dla t'rowincjalnego Związku Poznańskiego do brze rozważoną dały opinią, a chcąc, ażeby Nasze ostateczne postanowienie W tej okoliczności na każdy przypadek, jeszcze przed zamknięciem terażnieiszego Sejmu udzielone im być mogło, poleciliśmy Naszemu Kommis*arzowi sejmowemu podanie Nam niezwłocznie oświadczenia w tej mierze, »koro tylko rąk jego dojdzie. 2. Regulamin wyborów stanowych.

Wady przy wyborach Deputowanych na Sejm i ich zastępców w szczególnych zdarzeniach wykryte, wywołały ścisłe zbadanie przestrzeganego dotąd w N aszych rozmaitych prowincjach przy wyborach postępowania. Powziąwszy stąd, iż zdania o warunkach ważnego wyboru częstokroć różnią się pomiędzy sobą, i dla tego nie wszędzie równy zachowanym był porządek i częstokroć czynnościom wyborowym ku osiągnieniu pewnego rezultatu na potrzebnej zbywało ścisłości, uznaliśmy za rzecz konieczną, zaradzić tej niedostateczności wydaniem powszechnego wyborów dotyczącego regulaminu. kazaliśmy przeto Naszym wiernym Stanom przełożyć tu pro)ekt tego regulaminu wraz z powodami · elem dania w tej mierze gruntownej opinii.

3. Policja leśna i łowiecka.

Po ukończeniu przedstawionego Nam przejrzenia ustawo policyi leśnej i łowieckiej i ułożenin powszechnego regulaminu pojicyi leśnej i łowieckiej, którym postanowienia dawniejszych regulaminów leśnych i łowieckich )I( wyszłemi odtąd nowe mi ogólnemi ustawami i domigan'ami obecnego ceasu pogodzone zostały, kazaliśmy Naszym wiernym stanom 1) projekt do powszechnego regulaminu połtcyi leśnej i łowieckiej dla Państw Pr)l(skich, 2) powody, na których projekt jest oparty, do roztrząśnienia i opinii przełożyć. 4. Uprawnienie do siańska.

Nasze wierne Stany piątego Brandenburskiego Sejmu prowincyalnego, w celu usunięcia szkód a nieporządnego wykonywania prawa do słańska wynikających, uczyniły najpokorniejsay wniosek o ułożenie proiektu ustawy leśno-policyjnej tyczącej się uprawnienia do słańska a godzącel techniczne stosunki z równem uwzględnieniem praw tak obowiązany« li lako też uprawnionych i udzielenia go najbliższemu Sejmowi do opinii.

Przełożony Naszym wiernym Stanom do roztrząśnienia i naradzenia się projekt do powszechnego regulaminu policyi leśnej i łowieckimi zawiera o przysałem wykonywania wszelkich bory ciążących służebności - a artykuł Vii. Hozdzial 2. Ty t. I I. tegoż w szczególności o uprawnieniu do słańska, bliższa postanowienia, mające na celu zaradzenia wynikaiącym z dotychczasowego wykonywania tej służebności uszczerbkom na przyszłość o tyle, o ile to bez wielkiego narażenia na szwank nabytych już praw nastąpić może. A że ta powszechna ustawa o policyi leśnej i łowieckiej nie będzie mogła tak prędko by*ogłoszoną, został wic;- projekt do oddzielnej ustawy względem wykonywania prawa da słańska w celu poprzedriiei publikacyi ułożonym, któren kazaliśmy Naszym wiernym Stanom przełóż) ć do roztrząśnienia go i naradzenia się nad nim a razem i nad powszechnym regulaminem policyi leśnej i łowieckiej i dania w tej mierze opinii: czyli ta oddzielna ustawa aż do przyszłeg« wydania powszechnego regulaminu policyi leśnej i łowieckiej jako tymczasowa prze* rhodnia ustawa będzie mogła wejść w wykonanie. 5. Ustawa o kradzież '". · .<<.

Ogólne przejrzenie usta o iiedzczi» dochodzeniu i karaniu kradzieży drzewa z d. 7. Czerwca 1821. tak dale! unistę, lZ utworzony z tego przejrzeń' atówy tyczącej się kradzieży d$»ewa innych płodów leśnych, Naszym wiernym Stanom ii» rozpatrzenia i udzielenia opinii niniejszćra przełożony zostaje. 6. Ustawa o przewinieniach, łowieckich.

W celu usunięcia wątpliwości zaszłych przy stosowaniu dotyczących postanowień karnyca · tósowniejszego wymierzania kar za też przewinienia, i skuteczniejszego tymże zapobieżenia przez prostsze postępowanie wśledzczćm dochodzeniu j przyimowaniu dowodów, uznano za rzecz odpowiedni;}, objęcia jedną powszechną ustawą tak kar za popełnione na obcych rewirach przewinienia łowieckie, jako tćż postępowania w tej mierze zachować się, niaiącego. Ułożony już projekt tej ustawy dołącza się tu dla Naszych wiernych Stanów dla roztrząśnienia i dania opinii. 7) O obowiązku do opłat laudemialnych.

Pytanie: czyli obowiązany do opłat laudemialnych, przedając swą nieruchomość, ma prawo, opłacony przy odkupie robocizn, danin, służebności gruntowych i innych ciężarów kapitał, potrącić z ceny kupna gruntu przy obliczeniu opłaty laudemialnej? wywołało wątpliwości, celem usunięcia których kazaliśmy ułożyć w projekcie ustawę, któren wraz z motywami Nasze wierne Stany podobnież tu dla oświadczenia się w tej mierze odbieraj ą. 8) Regulamin emerytowania urzędników wyższego stanu nauczycielskiego. Zważaiąc, iż na ustawie emerytowania urzędników wyższych instytutów szkolnych w porę całkiem jeszcze zbywa, i zwracając uwagę na wnioski Naszych wiernych Stanów Prowincjalnych Królestwa Pruskiego, kazaliśmy mający na celu zaradzenie tej potrzebie regulamin emerytowania ułożyć w projekcie, który wraz z powodami, na których oparty, Waszym wiernym Stanom także tu w załączeniu, do opinii przesełarny. 9) Śnirdcclwa le<*itymacyi do handlu końmi.

-iŃiemnići oczekujemy opinii Selmu względem dołączonego projektu ustawy, tyczącej · U; zaprowadzenia nanowo świadectw legitymacyjnych dp handlu końmi, ułożonego w celu zapobieżenia kradzieży koni, która się w niektórych okolicach Monarchii znowu częściej wydarza. 10) llcgularoin, tyczący się rzek i grobel.

Zawarte w ustawach kra owych i prowinejałnjch urządzeniach postanowienia o uublicznych rzek, o prawach j obo wiązkach. posiedzicieli brzegów we ryzględ»!» że rzek, tudzież o zakładaniu j olrzj i grobel (tam) i o rozkładzie fjęźai iego, okazały się niedostatet-itncii... _ -!u zaradzenia wynikaiącym ztąd szkodliwym skutkom, zarządziliśmy przejrzenie tych postanowień i kazaliśmy inne przepisy, które się w przedmiocie policyi rzecznej i brzegowei co do rzek publicznych, oraz w przedmiocie grobel potrzebnemi być

zdają, zebrać w dwa oddzielne projekta, które w załączeniu wraz z rozwija ącerni oneż powodami przesełarny Naszym wiernym Stanom z wezwaniem, ażeby je pod naradę wzięły. W obu projektach uznana jest ważność potwierdzonych przez Panującego statu tów (regulaminów) tyczących się potrzebnych budowli grobelnych i brzegowych, ai do przedsięwzięcia w nich zmiany za N aszem przyzwoleniem. We względzie tejże postanowienia w pierwszych zawarte są tylko subsydiarnemi, a następnie przejrzenie istnących statutów tego rodzaju postręczy sposobność oznaczenia tych od powszechnych, obecnemi proiektami objętych postanowień zachodzących zboczeń, które polega 'ąc na obserwancyi, zwyczaiu lub na szczególnych tytułach prawnych, za prawo partykularne uznać trzeba będzie. Gdyby jednak zdawało się odpowiadać życzeniom Naszych wiernych S tanów, ażeby oprócz tamtych, zawsze tylko dla pojedynczych związków ważnych statutów, utrzymane także były prowincjalno-prawne postanowienia, które W porę mają jeszcze moc obowięzuącą, od przepisów teraźniejszych projektów zbaczają, a których ważność niezostała już przez utrzymanie w mocy istnących z strony Panuiącego potwierdzonych regulaminów grobelnych lub statutów tymczasowo za trwałą uznana, zostawiamy im do wołi, ażeby takowe, z dokladnem wymienieniem ustawy, w której są zawarte, wskazały, a My zachowujemy Naszemu bliższemu rozstrzygnięciu, czyli tego rodzaju postanowienia jako zmienne prawo prowincjalne, z obecnemi powszechnemi ustawami będą mogły być ogłoszone. 11) Odkup wieczysto - dzierżawnych uiszczeń (prestacyj.) Przedstawione z strony wiernych Stanów Marchii Brandenburskie! i Dolnej Luzacyi wątpliwości przeciw zarządzonemu regulaminem ablucyjnym z d. 7. Czerwca 1821. bezwarunkowemu odkupowi uiszczeń (prestacyj) z kontraktów wieczysto-dzierżawnych, wy» wolały projekt ustawy, którą wraz z powodami Nasze wierne Stany podobnież dla dania swej opinii w załączeniu odbierają. 12) Stosunki długów hipotecznych.

Kazaliśmy wiernym Stanom Prowincji Poznańskiej projekt ustawy, dotyczącej niemogących być stósowanemi postanowień Pruskiego Prawa Krajowego z r, 1721., Księgi IV. Ty t.

5. art. 9. . 4. i 5. z należącemi do niej powodami do deklaracyi i opinii przełożyć. Pruskie prawo krajowe stanowi, iż wierzytelność hipoteczna w najbliższej kolei przeciw osobistemu dłużnikowi i najpierw 'n »ubsi wnych poszukiwaną być może. Przepis ten nie może być pogodzony z obecnym stanem hipotecznym, w kształcie, jaki mu Ordynacya hipoteczna i Powszechne prawo krajowe nadały. Z tego powodu juz Ministeryum Stanu uznało uchwalą z d. 14. Stycznia 1799., iź przepis ten nie może być stosowanym i uchwała ta utrzymała się aź do najnowszego czasu w mocy. Dopiero niedawno temu Sąd Nadziemiański w Kwidzynie i Tajny Trybunał zaczepiły w pewnym processie prawornoc rzeczonej uchwały Ministeryi Stanu i oddalając wierzyciela hipotecznego ze skargą przeciw dłużnikowi hipotecznemu, odesłały go w najbliższej kolei do nieznajomego dłużnika osobistego. Ponieważ zasada ta zniweczyłaby kredyt realny, zaczeni, na wielokrotne wnioski z strony władz sądowych i osób pojedynczych, umyśliliśmy rzecz tę wytoczyć na drogę ustawodawstwa. 13) Okresy przedawnienia.

W ustawie o zaprowadzeniu krótszych okresów przedawnienia z dnia 31. Marca 1838, i w deklaracyi . 54. Ty t. 6. Cz, t. Powszechnego Prawa Kraiowego tejże daty względem terminu przedawnienia co do pretensyj o wynagrodzenie szkody stojące w sprzeczności, prowincjalno-prawne przepisy nie zostały uchylone. A że ostatnie znacznie dłuższe okresy przedawnienia stanowią, niektóre przeto Władze sądowe o uchylenie tych prowincjalno-prawnych przepisów wniosły. Ze względem na . 61, Wstęp do Powszechnego Prawa Krajowego i z uwagą, iź takowa różność okresów przedawnienia W pojedynczych prowincyach znaczne dla mieszkańców innych pjowincyi rodzi niedogodności, których uprzątnienia aż do ukończenia redakcyi praw prowincyjałnych zawieszać niernożna, iż wyrzeczone w ustawie z d. 31. Maraa 1838. motivurn względem zaradzenia niepewności prawa, z długiego trwania powszechnej skargi o przedawnienie dla wielkiej liczby pretensyi wynikającej, w podwyższonym objawia się stopniu co do tych części kraju, W których wedle prowincjalno-prawnych postanowień jeszcze dłuższe terrnina preskrypcyjne mają miejsce, aniżeli Powszechnym Prawem Krajowćm są przepisane; - nakoniec źe ani w szczególnych stosunkach prowincjalnych' ani gdzie bądź inny nie znajduje cię powód przemawiający za utrzymaniem

tych zboczeń od powszechnych ustaw krajowych, została dołączona tu z powodami ustawa W projekcie skreśloną i oczekujemy w tej mierze opinii Naszych wiernych btanów. " iż) Rozdrabnianie gruntów włościańskich. Już 'na drugim w roku 1830 odbytym Se}* mie udzielon* były Naszym wiernym Stanom do opinii zasady, wedle których na drodze uatawodawstwa krajowo- policyjne ograniczę» nic rozdrabniania gruntów włościańskich, tudzież zmienione postanowienia względem o» dziedziczania przez spadek i obciążania ich długami zaprowadzone być miały, w celu, aby się przez to przyłożyć do utrzymania sil» nego stanu włościańskiego. 'lak poczynione w oddanych przez Stany opiniach przeciw tym propozycyommonitabyły powodem jako teź inne wątpliwości do dotychczasowego wstrzymania się jeszcze z wykonaniem prawodawczych środków rzeczonego rodzaju i do polecenia wpierw władzom prowincialnym troskliwego zbadania względem odnoszących się na taktach opartych stosunków w tym względzie. Rezultaty tego poszukiwania zawarte są w dołączonym opisie, a z dołączonego tu podobnież Pro - Memoria dotycxaja, się Nasze wierne Stany, jak dalece i w jakich kierunkach wedle nich zajęcie się ustawodawstwa okazało się usprawiedliwionym i koniecznem. Stosownie do tego ułożone zostały dwie oddzielne ustawy, z których aj jedna przepisuje postępowanie, jakie przy rozdrabnianiu gruntów wszelkiego rodzą» ju ma być zachowane; b) druga zawiera przepisy, wedle których W · zachodzących spadkach ab intestato posiadłości rolne odziedziczane być mają. Oba te projekta do ustaw kazaliśmy przełożyć Naszym wiernym stanom, wraz z ich powodami, tudzież instrukcyę względem wykonania wspomnianej naiprzód ustawy, władzom udzielić się mającą, z wezwaniem, ażeby w tej* mierze w skutek poprzedniego z rozwagą naradzenia się opinią swą dały. 15) Regulamin rybacki.

Rybołóstwo, które dawriiejszemi czaszy w niektórych okolicach pro\ Vincyi Poznańskiej znaczne było i wielu jej mieszkańcom źródło zarobku nastręczało, W nowszym czasie szcze« gólniei z tej przyczyny stało się mniej obhtem, iź dotychczas po większej części całkiem dowolnie, bez względu na czas tarła, na ochronę zarybku i na to, co z innych miar ku zapewnieniu ciągłego z niego użytku iest potrzebne, wykonywane było. U' celu zaradzenia tej, z właściwych stosunków prowin dajacei i szkodliwej niedogodności i w celu »apobieżenia całkowitemu zniszczeniu tego ważnego źródła zarobkowego, potrzebna jest rzeczą, aby wydaniem regulaminu rybackiego dostateczniej uporządkować tak sprawowanie rybołóstwa, lako też inne na jego obfity plon wpływające stosunki i zabronić wszystkiego, co oncmuż uszczerbek zadaie Tym końcem ułożony został projekt do takowej ustawy, który wraz w a objaśnieniami .Naszym wiernym Stanom pod naradę i dla dania opinii przesełamy. N akoniec udzielamy Sejmowi następujących wiadomości: a) Należącą do Kiążąt Wilhelma i Bogusława Radziwiłłów majętność Przygodzice na tak długo, dopóki w posiadaniu rzeczonych dwóch Xiążąt i ich z odpowiedniego ich stanowi małżeństwa pochodzącego w linii męzkie) potomstwa znaidować się będzie, wynieśliśmy na godność hrabstwa, z prawem jej każdoczasowych posiedzicieli zXiąźącego Radziwiłłów rodu piastowania udzielnego głosu na Sejmie Wielkiego Xicstwa w pierwszym Sianie. W razie nieporozumieniasięmiędzysobą względem wykonywania onegoż, głos ten ma być od jednego Sejmu do drugiego przez posiedzicieli po kolei wykonywanym; 0ŁudwjOtn zaś sluly prawo znajdowania się osobiście na każdym Sejmie. Nie mniej Hrabi Alanazemu Raczyńskiemu, któremu dotąd służył tylko udział w zbiorowym głosie w pierwszym Stanie, nadaliśmy głos udzielny w rzeczonym Stanie dla N iegoi dla jego z odpowiedniego stanowi małżeństwa zrodzonego w linii męzkićj potGtfnstwa, dopóki w posiadaniu utworzonego przezeń majoratu znajdować się będą. ł>y W przypuszczeniu, iż powody, z których ś. p. Najiaśnieiazy Król rozkazami z d. 10. Stycznia 18271 31. Grudnia 1829 wyłączył stan rycerski powiatu Krobskiego od reprezenlacyi na prowincjalnym Sejmie Poznańskim, całkiem są usunięte, znieśliśmy to wyłącznie i nakazali zwołanie rzeczonego stanu rycerskiego celem wybrania na Sejm Deputowanego. Mamy nadzieję, iż uczyniony wybór powyższe przypuszczenie zupełnie usprawiedliwi. Naznaczyliśmy, trwanie Sejmu na 6 tygodni 1 zostajemy wreszcie iNaszym wiernym Stenom łaskawie przychylnymi. Berlin,d.23.Lut. 1841. (podp.) jPryderylŁ Wilhelm.

Do Stanów na prowincjalny Sejm Wielkiego Xicstavva Poznańskiego zebranych.

M Y F W D E K I K WILHELME z Boże) łaski Król Pruski. Naszym wiernym Stanom W. Xicstwa Poznańskiego łaskawe pozdrowienie. Sprawiłoby Nam było wielką radość, gdybyśmy byli mogli zaraz na wstępie Naszego panowania przywieść do skutku tak często wynurzane, zawsze dobro kraju na celu mające, prawdziwie ojcowskie zamiary Naszego w Bogu spoczywającego Króla i Ojca, i zezwolić na zmniejszenie przez N aszych wiernych poddanych ponoszonych podatków. Nasza pieczołowitość atoli zwrócić się najprzód musiała ku utrzymaniu godności Naszej korony i bezpieczeństwa Naszej opiece powierzonych krajów. N asze wierne Stany uczują przeto z Nami konieczność, że w teraźniejszym stanie Europy, utrzymanie zapasów pieniężnych niezbędną jest potrzebą, abyśmy ulni w Naszego hidu niezłomne przywiązanie ku Nam i Naszemu królewskiemu domowi, jako też w miłość ojczyzny, czynami bohaterskiemi stwierdzoną, przyszłych wypadków z spokojną otuchą oczekiwać mogli. Lecz jeżeli, jak chętnie sobie tuszymy, Nasze gorliwe usiłowania ku ustaleniu trwałego pokoju, pomyślnym skutkiem uwieńczone zostaną, będzie Naszem oirowskiem staraniem, po obrachunku z Innych miar wypadającym potrzeb Naszego Głównego zarządu długów państwa, 7. początkiem wyznaczonego terminu na 19o Stycznia 1843., oraz i iNaszym wiernym poddanym ulżyć ciężarów w podatkach. Jak sobie tuszymy, leżeli nie nastąpią jakie niepomyślne wypadki, iż w późniejszych latach zniżenie podatków jeszcze dalej posunąć zdołamy; tak podobnie nie wątpimy, że gdyby tego wymagała konieczna potrzeba, Nasi wierni poddani do nieuchronnych wtenczas ofiar chętnie będągotowi. Bardziej zatrważająca jak obecna obawa zakłócenia europejskiego pokoju w roku 1830. do 1833. znagliła do koniecznych uzbrojeń · wojennych. Krytyczne położenie, w którem się skarb państwa aż do roku IS2b, znajdował i oszi iiędność, którą niepomyślne porachunków rocznych zamknięcie nakazywało, nie dozwalały łożyć rocznie wyznaczonej summy na utrzymanie i reparacją wojennych materyałów. Gdy się przeto konieczność owych uzbrojeń pokazała, szło nie tylko o to, aby pokryć koszta zrządzone przez powiększenie pod thUfrągwiami stojącego wojska, przez rozliczne dislokacye pułków i przez utrzymanie na stopie wojennej części armii, ale i o zaopatrzenie i powiększenie tak dla wojska jak i ten cel wydane wynosiły w owych trzech leeiech 35,399,504 talarów. Obawa, którą polityczne stosunki wznieciły, a jeszcze bardziej trwoga wywołana przez owc w swych symp« tematach straszliwą chorobę w naszej ojczyźnie grassującą, naj szkodliwszy wpływ wywarły na przemysł i wszelkie przedsięwzięcia. Trzeba było wspierać i zatrudniać do nędzy przywiedzionych robotników. - Po przezwyciężeniu tych ttrzech lat ucisku, gdy z powrotem zaufania i obudzonej chęci do przedsięwzięć, zawarcie związku cła, skruszyło nie jedne więzy, handel tamujące, dała się w dwójnasób uczuć potrzeba wspierania ożywionego ruchu w rękodziełach i handlu, przez zakładanie dróg żwirowych, przez bicie kanałów, przez spławność rzek i uregulowanie portów, a mądrość Naszego w Bogu spoczywającego Króla i Ojca objawiła Mu, źe przez żywy udział w pomyślności swych poddanych, chwilowy ten stan rzeczy, do którego owe wielkie uzbrajania skarb państwa przywiodły, nie powinien Mu być na przeszkodzie, choćby nawet na opędzenie tych wydatków nadzwyczajnych środków użyć było potrzeba. W tćm przekonaniu, w ciągu listu lat od 1830. do 1840. roku obrócono na zakładanie dróg żwirowych, oprócz zwyczajnej summy na utrzymanie i bicie nowych, etatem rocznym wyznaczonych 500,000 talarów, nadto 14,943,084 talarów, i inne budowle, mianowicie zaś "dotąd mało cenione więzienia i domy poprawy, wielkie zrządziły wydatki, i zostało w owych latach nad summe etatami wyznaczoną h>,640,136 talarów wydanych. Okazuje się nakoniec, źe ulepszenia i.rozmaite wsparcia, które w Bogu spoczywający Naijaśniejszy lł an z miłosierdzia Swego nieszczęśliwym, za zrządzone spustoszenia przez wylewy rzek, bieg kry i t. d. w tymże przeciągu czasu wyznaczyć raczył, 1,125,866 talarów wynoszą.

Tych wielkich, w ogóle 61,208,590 talarów wynoszących nadzwyczajnych wydatków nie można było ze zwyczajnych dochodów opędzić, trzeba je było tylko zwolna rocznerai przewyźkami zastępować. Musiano więc, oprócz stałych dochodów ściągnąć rękę do zarobkowych funduszów, pojedynczych samoistnych instytutów, do zasobów pieniężnych zakładów i do forszusu rozmaitego rodzaju. Pomimo tych nadzwyczajnych wysileń, »dolał ś. p. Napaśniejszy Król przez swoją mjdrą oszczędność tak dalece pokryć, owe z różnych miejsc ściągnięte summy, źe pc dojrzałej rozwadze, możemy wam uczynić nadzieję, ii

spodziewane oszczędzenia bieżącego i przyszłego roku, przy ciągle trwającym pokoju, będą wystarczające do zupełnego pokrycia owych wydatków. Stan, w którym się znajdują wojenne materyały, nakładem wzwyi wzmiankowanych summ zaopatrzony, uwolni nas nadto na przypadek wojny, od potrzeby' powtórnego tak wielkiego wydatku na ten cel szczegółowy. U morzenie długu państwa odbywało si«.

tern czasem bez przerwy i skutecznie; w jakim się stanie takowe znajduje, podług istniejących przepisów dopiero, w roku 1843. z na» stępującym nowym amortyzacyjnym okresem, zupełne zamknięcie nastąpić może, a z nim publiczne ogłoszenie, jak dołączony tu raport Naszego głównego zarządu długów państwa z 1. Czerwca 1833. r. okazuje. Aby jednak Naszym wiernym Stanom już teraz wystawić jasny obraz, kazaliśmy przedczasowy wykaz tych stosunków sporządzić, przyłączony tu w dodatku. Kiedy w takim stanie N aszych finansów, i po dojrzałej rozwadze z wzrastającą ludnością, koniecznie powiększających się wydatków zwyczajnej administracyi i nadzwyczajnych wysileń, których dobro Naszych poddanych i na przyszłość wymaga, możemy Naszym wiernym Stanom uczynić nadzieję, im z początkiem r. 1843. będziemy mogli zmniejszyć podatki od 1,500,000 do 1,600,000 talarów; sprawia Nam to szczególniejsze zadowolnienie, źe tym sposobem wynurzamy tylko hołd wdzięczności, do której się za mądrą oszczędność Naszemu w Bogu spoczywającemu Królowi i Ojcu i za Jego Ojcowską pieczołowitość nad krajami i poddanymi Naszymi, obowiązanymi być się czujemy. O sposobie, jak z tego zmniejszenia podatków najstósowniej korzystać wypadnie, nie chcemy nie stanowczo wyrzec, nie zasiągnąwszy wprzód życzeń Naszych wiernych Stanów. Załączamy więc dla nich memoryal w dodatku, bliższy rozkład dochodów i stosunków, rozmaitych skarbowych wypłat, a oraz niektóre uwagi w tym względzie zawierający, które dla dopięcia Naszego zamiaru, to jest ulżenia podatków szczególniej uboższej klassi* podatek opłacającej, do zniżenia i najstósowniejszgo rozłożenia posłużyć mogą. Wzywając was do objawienia waszych w tćj sprawie opinii, w celu Naszego dalszego postanowienia; poddajemy oraz pod waszą rozwagę, czy dla dobra kraju przekładacie, abyśmy zamiast zniżenia klassycznego podatku, przynajmniej równą na różne prowincye, podług wnoszonego klassycznego podatku, od mliwa i II1>C&1, do rozdzielenia rocmą summę poje(Dodatek.)