GAZ

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.03.04 Nr53

VVielkiego

A A A

"rA«dwera*jr*)];O)l«*«<4

TA

Xi es twa

SKIEGO.

Redaktor:l fV ™ * .,.,,0, ,.

W Piątek dnia 4. Marca.

Wiadom ości zag raniczne, Polska.

b w A Z k j .Ai". TUteBOI Kred. Z i e m k S 0]I r A l ° War A t W a Se, celenTzdS S v A a l A n A w T Towar«, z a ubiegł? 2 2 )I( , e »X 2 * a310dzawigzaniasic'IWarzvstwa O wn" ?f» J a % y 3 K

"Y. Kadzca, Senator, Prezes Dyr. Gł. MorawAJ Następna odczytano zdanie I sprawy, fI. «. fI I H r ? » l * - m i e s z k a TM. I VVlerzYlemosc lą, y' zahypotekowana na tlo

1849.

pony, należało wypłacić w ciągu półrocza zł. 17,196,800 gr. 26; na to upłacono 11,140,180, pozostaje do wypłacenia dla niezgłaszaiących Ś « p o o d b , Ó r « W > lot ó zip. 6, 056,708 gr 7 2 6 F"" d usz własności, Towarzystwa bfdacy, , f * POTWIJ,e " e" k « A S o U zalegających" «P ' «* «a występne, procentów od L i W z a . I " A A . l fun<) S"" I ,'lI'M k . h .. J «. <Q za uplonyc 1 lnS A S S A T'" A WpłyWÓ" WynOłi, Ab b t* r- ' lOwarzyetwo Naukowe ./'- S ./'-tiiP T:M:* ./'-'& ?«JV12 * P* * T'JV[»

" f t

IV o, a" należności do pobrania od St 8 A " Z C A _ J v «ninionem półroczu, wynosi 2 \0 t''Z''' it'* ,,'Z,**vr,c zr JI a II O III K katedralny 13595,013 gr l 3 . fi a rachunek'teKo cia-u I a . ko sk, ' A «liczył ioź posiedzenie odczy półrocza. wpły cj' zw. .10,007' k 13- za! t a m e m MKro'«gu ś. . Mikołaja Janowskiego, lisa na udoDi ch» }I51!AOO''-'vve.e;. L}.

I * J t _.Ą P 52V "- 1 586_,,526_ N 7W 4W · FraHcya.

r» b U.. · · · I n.,.ił . I k n h fzU\,MazolNwcka*i ugU&tQwąkfu k4..: rAJ; . '.' Jl r.O S 1& r 7r e n I'e * lzel9 v tPl¥tt<9-Wcfll¥y'<.9 ClóDr było 8; wystawionych "aCs'M-.r,Q rrloJl ?'* I Lu.teso_ - Szadkiem dzienny, ZawylosowaneJlistvZasLwAjPA!di2ies.t9- !!? "!O.weno «« <**« udzieleniem r.adowjn prawa względem nadzwyczajnego kredytu dla tajnych wydatków. Wiadomo Panom, że tajne wydatki policyi dzielą się na stałe i nad» zwyczajne. Pierwsze mają miejsce swe w budżecie; drugie nadzwyczajnym kredytem opędzane bywają, zmieniającym się stosownie do potrzeb służby. Tajne wydatki zwykle są polem, na którem pytania polityczne między stronnictwy bywaią rozstizygane. Tą rażą obejdzie się i bez tego. Wielkie pytania zewnętrznej i wewnętrznej polityki po rozpoczęciu sessyi wielorako i dokładnie rozbierano. Daliście nam już dowody swego zaufania, więc w obecnej chwili tylko o wotum konieczności mowa być może. Nie potrzebuję tu przywodzić na pamięć zuchwałych kuszeń tajnych towarzystw. Rząd nad temi zabiegami lak czuwał, tak i czuwać będzie; zniechęcone mniejszości, czyhające na każdą sposobność do zamieszek, wielką w kraiu sprawiły obawę. Zagrażały Królestwu, własności; zakłóciły porządek. Wśród więc takowych okoliczności konieczność nadzwyczajnego kredytu żadnej wątpliwości, zdaniem mojem, nie ulega. - Minister przeczytał następnie projekt do prawa, żądając na tajne wydatki 1 milion nadzwyczajnego kredytu. Projekt ten w biórach na przyszłą sobotę rozbierać zaczną. Gazety angielskie, które dzisiaj w ciągu przedpołudnia nadeszły, i wiadomość o » r a t y f i k o w a n i u t rak t a t u p r z e s z u k i - wania ze strony czterech mocarstw zawierają, wielkie powszechnie sprawiły wrażenie. Jak ta nowina wszystkich tu przeraziła, już stąd wynika, że f r e s s e jeszcze w swoim dzisiejszym numerze wyraża: »Gazet y angLeWkie mylą się; ratyfikacja traktatu przeszukiwania nietylko jest z w l e c z o n a , lecz odmówiona; za 6 miesięcy równie nie nastąpi, jak obecnie. Mylą się także, twierdząc, że rząd Irancuzki, aby być posłusznym wyrokowi Izby, raJyfikacyi odmówił; czyni on to z powodu objawienia woli całego narodu. Mylą się nareszcie, kiedy donoszą, że przy wzbranianiu się Prancyi inne cztery mocarstwa traktat zratyfikują i do skutku przyprowadzą; tym bowiem sposobem groźne w istocie nastałoby niebezpieczeństwo; powstałaby, zdaniem naszćm, koalicja na morzu między Stanami Zjednoczonemi, Prancyą i inne mi mocarstwy, koalieya, przed którą i Anglia sama zadrży. Z pewnością przewidujemy, że Anglia na zmodyfikowanie traktatu zezwoli, albo że a£ do zupełnego załatwienia tej sprawy na stypulacyach z r. 1835. będących niestety! na teraz stanowczerni i ważnemi, zaprzestanie!" - Powszechnym mnieman'em, że Tzba Deputowanych natychmiast po tej sessyi, którą ile możności skrócić chcą, rozwiązaną zostanie. W Dzienniku Sporów czytamy: »Odbieramy morzem drugie pismo z Barcelony 2 dn. 18. m. b.? potwierdzające podaną przez nas wczoraj wiadomość o przywróceniu dawniejszej Junty bezpieczeństwa. Zdaje się, że deputacyV a prowineyalna i ustanowione kj końcowi roku zeszłego Ayuntamiento, którego pierwsze czyny wielkiego dowodziły umiarkowania, owej Juncie dzielnie pomagają. Nasz korrespondent dodaje, że Junta, ustanowienie której nie było jeszcze urzędownie ogloszonem, już w nocy z dnia 14. na 15. m. b tajne odbyła posiedzenie i najgwaltowniejszych środków przeciw stronnictwu umiarkowanemu się chwyciła, gdyby ono lakiekolwiek poruszenie rewoluc )jne przedsięwziąć miało. - Donoszą nam równocześnie, że liczne bandy Karolistowskie pod Bergarą się ukazały i jedna z mch liczyła jakie 400 zbrojnych ludzi-,.?

Anglia.

Z Londynu, dnia 23 Lutego.

E x a m r n e r podając wykaz czynów oręża angielskiego w Chinach tłómaczy łatwość, z jaką ich dokonano, Po części przez zupełną nieświadomość Chińczyków w szluce wojennej, kiedy dział i broni palnej prawie całkiem używać nie umieją i na slrzalach i luku polegała, po części te* przez długie odwyknienie Chińczyków, a nawet ich tatar.kich ujarzmicieli od wojny, nareszcie przez ciągle zachodzącą nienawiść między Chińczykami i Tatarami, która Anglikom wiele dopomaga, a nawet już część Chińczyków' do udania się pod opiekę angielską na wyspie Hpng- Kong, spowodowala. Wspomniana gaz. wynurza następnie zdanie, że Anglia w Chinach ani do zaborów», ani do zawarcia dyplomatycz. związków z dworem chińskim zmierzać nie powinna, bo utrzymanie nabytych posiadłości byłoby tylko uciążliwćm a dyplomacya, z tak wiarołomnym i przeniewierczym dworem, lakim jest chiński, nic nie dokaże. Wojna zdobywcza całą ludność Chin oburzyłaby przeciw Anglii, podczas kiedy mądre korzystanie zieh ducha przemysłowego i handlowego i nakłonienie ich do związku handlowego z Anglią ogromne zapewnia zyski- Jaki to targ dla wyrobów angielskich tam się otwiera, ztąd już wynika, że już łeraz za przeszło 7 milion, funt. rozmaitych płodów przemysłu tam przedawają. Najrozumniej byłoby więc zaiąó pojedyncze stanowiska na wyspachj półwyspach z.dobremi portami nie wielkimi obszerności po nad brzegami zaludnionych i handlem trudniących

* i c p r o w 1 Z J 1 Jl t ę h a n d l ów» X A Z Y s t ki e xn i, . n ą.

rodami otworzyć. Wiadomości o niebezpiecznćm. położeniu ĄngHków w Aighanistanie, powodują T i m e s dó obszernego ocenienia przestrzeganej przez dawniejsze Mihisteryum angielska wIndyach polityki. Zdaniem jej, wyprawa do Afghanistanu w celu detronizacyi Dost; Mohammeda i Wyniesienia Szacha Szudsza, przewrotnem zupełnie była przedsięwzięciem. Jeżeli wyprawa ta" czego urzędowe korrespondeneye między Lordem Auckland, Sir Alexander Burnes i rządem angielskim dowodzę, do zniszczenią wzmagającego się tam wpływu rossyjskiego zmierzały, lepiej by było jawną RosSyi wydać wojnę i na nią na Bałtyku albo morzu Czarnem uderzyć - bo te to są słabe Cesarstwa tego strony - nie zaś kraje obszerne w posiadanie obejmować, w których P\ossya z łatwością ducha powstania żywić i przez zrokoszowanife tamecznych bitnych pokoleń Anglią wielkiego kłopotu nabawić moie.

Liczba wojennych okrętów na wzmocnienie floty W Chinach'przeznaczonyeh i w części juź wysłanych, wynosi 15 z 360 działami. W skutku zawarcia traktatu handlowego między Persyą i Anglią, wojska angielskie usta. pić mają wkrótce z twierdzy Karak nad odnogą Perską.

Belgia.

Z B r u x e 11 i , dnia 14 . Lutego.

Kilka tutejszych dzienników ogłasza parnię.

tnik Audytora t-erard o Generale Ruzen. Ol azuje się z tego, jak te dzienniki zapewniają, niezaprzeczenie , że obwinienia, jakie wzniebIono przeciw wojskowemu honorowi Generala, są, wszystkie bezzasadne,

A 'u » t r y a.

Z Wiednia, dnia 22. Lutego.

Sejm siedmiogrodzki, który się ostatniemi czasy, jak najtroskliwiej językiem węgierskim zajmował, uchwalił na swem posiedzeniu d. 31- z. mca: Doręczyć N. Cesarzowi i KróloWi artykuł prawa, i upraszać o najłaskawsze potwierdzenie i zwrócenie tegoź jeszcze wciągu teraźniejszego sejmu. Punkta tego artykulu prawa są następuiące: 1) Z przyzwoleniem J. Apostolskiej Mości )SZyk węgierski jako jedyny język krajowy Wtenn Xicstwie zaprowadzony będzie. W skutek tego: 2) ustawy nadal tylko w tym języku · «/ydawane D yć mogły. 3) Gubernium króiAVfskie, Stół? królewski, Rada Skarbowa i podwładne urzędy w korespondencjach między sobą iż inne mi urzędami tylko języka węgierskiego używać będą, protokoły, rachunki i t. d. po węgiersku spisywane zostaną. Tego także języka uzywai wyłącznie bccQc Sejm nie tylko w układaniu protokółów, ale takie na obradach, z KroQwskim pełnomocnym Komniisarzem i pa najuniżeńszycli przedstawieniach do N. Pana. Królewskie listy zwołujące Sejm, propozycye, reskrypta, mowy i insumacye Królewskiego Koromissarza ńa sejmie: jako teź królewskie rozporządzenia, przywileje i inne od dworu królewskiego i wspomnianych dykasteryi nadchodzące pisma w języku Węgierskim okładane będą. - Wszystkie «rzędowe pieczęcie i w tej ojczyźnie bite pieniądze opatrzone,i)cdą w napisy Węgierskie. 4) Wszystkie wpośró d węgierskiego i szekliskiego narodu znajduja.ee się krzesła sądowe, kongregacye i Ł d, powin» ny tak w obradach jak w spisywaniu protokułów i,układaniu innych pism, nawet N. Panu przesłać się mających wyłącznie języka węgierskiego używać. 5) Pod względem narodu saskiego pozostaje się oparty na artykule prawnym 31,2 roku 1791. Status quo, w skutek czego korresporidencya z dykasteryami ijury*dykeyami w języku węgierskim lub łacińskim utrzymywane będzie. Królewskie reskrypta i gubernialne rozporządzenia po zamknięciu takie do narodu saskiego w języku węgierskim wydawane będą. Podobnież korrespondeneye Królewskiego stołu, Rady bkarbow** li węgier* skićj i szekliskiej jurysdykcyi w języku węgier« skini prowadzone będą. 6; Generalna Komendantura, jako teź wyższe i niższe władze putków siedmiogrodzkich z królewskie m Uuberli i li li l i ak? t e Ż z władzami węgierskiemi i szeklijskiemi po węgiersku korrespondeneye Utrzymywać będą. 7) Wszystkie istniejące w kraju kościelne władze rzymsko katolickie, e» watigelicko-reformowane, unitarskie, unickie i dysunickie muszą 2 władzami świetkiemi zaraz po ogłoszeniu tego prawa, pomiędzy so« bą zas w ciągu lat 10 po zamknięciu tego «ejmu, po węgiersku snosić się i metryki, jako teź inne po kraju krążące pisma w icayku w ęgierskim układać! Od wspomnionego terminu nikt, nie posiadający języka węgierskiego, do urzędu kościelnego przypuszczony nie będzie, Ai do tej chwili język węgierski «osiadający -caeteris paribus - pierwszeńsłwo otrzymają.

Sasko luterskie władze kościelne iw A ęgrzeeh mieszkający sascy księża mogą się między sobą i nadal w swym ojczystym znosić i<;zyku. 8) wyłączywszy wpośród saskiego narodu szkoły, wszystkie przedmioty naukowe w wszystkich 2akładach naukowych krajowych, pod któremi i wojskowe rozumieć należy, w )ęzyku węgierskim wykładane będą. Po slkolach uuiiki.h prawo to dopiera po:upływie 10 lat od czasu ogłoszenia obowiązuiącem będzie. Piszą w gazecie Phare du Lćman: »Rozeszła się wieść", za której dokładność nie ręczymy. . Mówią, że jednej z ostatnich nocy klasztor Grand Saint Bernard został napadniety przez czternastu zbójców. Zakonnicyl bronili się-mężnie i spuścili sławne' psy »wole. Odparli 'attak zabiwszy pięciu rozbójników ale sami tez stracili Przeora swego i trzech służących. Kilka psów zostało też zabitych.« Niemcy.

z Prankiortu n/M., dn.'14. Lutego. Nauczyciel matematyki, Pan Schiereck, upra· zał także i Senat miasta naszego o patent na swój wynalazek, zastępujący silę parową na lądzie i wodzie, mianowieie na kolejach żelaznych, siłą zwierzęcą. N iedawno otrzymał tenże od rządu rossyjskiego patent na ten eam wynalazek na lat 5, z warunkiem jednak, aby takowy w przeciągu 15tu miesięcy praktycznie okazał. Udzielony mu także przez rząd austryacki patent, ogranicza ten termin do roku jednego. Nadto, jak słychać, wsponiniony wynalazek zwrócił także na siebie nwagę najwyższej władzy pocztowej w Prusach, która w tym względzie przesiała Panu Schiereck zapytanie, czyli wynalazek ów da się takie z-astósować do zwyczajnych dróg bitych. Udzielona na to odpowiedź wynalazcy, z dołączeniem dowodów, była potwierdzająca. Tymczasem wynalazca zajmuje się w Giessen, miejscu pobytu swego, wykonaniem mechanizm«, na który silą zwierzęca ma działać. Potwierdza się udzielona dawniej wiadomość, że prace około budowy twierdzy RaStadt rozpoczną się w pierwszych dniach wiosny, i że tutejszy dom fAothschildów otrzymał polecenie, aby z powierzonych sobie, sposobem czasowej pożyczki, funduszów związkowych, miał na pogotowiu sunimę 600,000 zlr. m. k. (nie 601000, jak było poprzednio douie sionero ), z ktdryeh, począwszy od Maja, wypłacać ma co miesiąc* po 100 tysięcy zlr. Rabiadzkiej Kommissyi fortyfikacyjnej. Z Monachium, dnia 7- Lutego.

Zaślubiny naszej żniczki Adelgundy z dziedzicznem Xieeiem Modeny oznaczone są na poniedziałek wielkanocny. Uroczystość zaślubin tutaj odbywać się będzie, poczem zaraz Król' Jmć wyjediie z miodem Państwem do Włoch,

Rozmaite wiadomości..

Z 'Warszawy, dnia 23. Lutego» - Zapo* wiedziane obwarowanie Pruss Wschodnich wielkie tu sprawiło wrażenie, do czego sięzapewne nierozmyślnie pisany artykuł Gazety Królewieckiej, zmierzający do obudzenia podejrzenia, najwięcej przyłożył. Wspominają; tam' o konieczności zabezpieczenia Pruśs od napadu z północy i o środkach, jakfchby rząd pruski użyć powinien dla pozyskania przychylności Polaków. Wszakże artykuł rzeczony wypłynął tylko z pióra redaktora. - Politycy nasi prawią o projekcie, stosownie do którego Rossya gabinetowi Pruskiemu w zamian za Klaipedc'(Memel) pewne części Polski ofiaro5wała; stan handlowy w Kłajpedzie projekto» wr temu bardzo sprzyjać ma. (? ! ) Ze Lwowa. »Lwowianina« zę? szyt ligi. który dnia 19,0 Lutego prasse opu seil, z a wi e r a: Z o d d z i a łuk raj o w e g o : 1) Wiersz do Szałarzyka. 2) Skoczyszcze, ballada przez W. O]l M, . 3) Kontrakty, powiastk przez K. S. 4) Naroi, Lubycza, Rawa, Zółkiew. Cztery obrazy historyczne. Z o ddziału z ag r ani c z neg o: 1) Rudolf Hrabia Habsburg, Cesarz Niemiecki, obraz historyczny przez M. Michalewicza. Oddział literatury obejmuje nowiny literackie tak krajowe jakoteż zagraniczne, a w końcu umieszczona jest politechnika, czyli wynalazki w gos* podarstwie domowćm przydatne. Do dwudziestu kilku ogłoszonych W Warszawie pism czadowych, jedno jeszcze przybywa, pod tytułem: Kmiotek. Przeznaczone jest dfa klassy włościan umiejących czytać i ma zawierać w stylu popularnym tó wSZy* stko, co włościanina oświecić lub zabawie roo > że. Cel zaiste bardzo chwalebny, ale czy odniesie skutek, wątpimy. Już pierwszą przeszkodą jest za droga prenumerata 10 zł. pol. rocznie, podczas' gdy podobnej dążności poznańska bzkółka niedzielna tylko 4 złp. kosztuje. Sheridan Knowies, najznakomitszy żyjący angielski pisarz trajedyi, pracuje nad dramatem z dziejów Kościuszki. Pan Beniowski daje w Londynie po zakładach naukowych prelekcye mnemotechniczne.

Dominium Będlewo pod Stęszewem sprzedaje znaczną ilość brzeziny do sadzenia -- kopę po 2 sgr. ' A ,? f" : ; * . Oberża pOd Złota Kulą tu w Poznaniu na Garbarach, pO ° JM 391. położona, jest do sprzedania z wolnej ręki. O warunkach dowiedzieć się można, w domu G a i ą w o s z a tu na S trzeleckiej ulicy po d J8 4 Swicie Olsztyńskie osi rzygi cotjlko otrzymał . Gustaw Bielefeld* '