GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.03.30 Nr73

VVi elki e go

Xicstwft

POZNAŃSKIEGO

Nakład em Drukarni Nadwornej W, Dekero i Spółki. - Redaktor: lI. Wannounhi.

W Srodę dnia 30. Marca.

Wiadomości krajowe.

z Berlina, dnia 24. Marca. N. Król raczył najinitościwiej mianować dotychczasowego Radjce Regencyjnego L' £ etoeqa w Merseburgu Nadradzcą. Regencyjnym i Dyrygentem wydziału przy Królewskiej Regencyi w Poznaniu.

Wiadomo ści zagra niczne.

Polska.

z War s z a w y, dnia 21. Marca. Jutro o godzinie ib. z rana. na dziedzińcu domu władz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ulicy Podwale, dopełnione będzie spalenie wykupioych i zamienionych Listów Zastawnych, w drugim półroczu 1841.

r _ na summc zło t. pol. 7,963,500 wraz z naleiacetni Q»o n;c h . Kuponami wartości złot. pol. 1,835,484., oraz summy złp. 5,917,220 Kuponów WykupionYch i z obiegu wyjętych. D n i a. *6 _ zakończyła tu życie z Hr. Grabowskich Dernałłowiczowa w wieku lat 80. Wolne miasto Kraków.

Z dnia 15. Mar c a. - Senat Rządzący za» mianował JA. Felixa Sosnowskiego, Professoren! katedry pisma św. i języków wschodnich w uniwersJttec,e tutejszym.

1849.

Dnia 8. b. m. o godzinie 2giej min. 7 po południu dało się uczuć w tutejszem obserwe* toryum astronomicznym lekkie drżenie ziemi od 2ch do 3ch sekund trwające.

Rossya.

Z P e t e r s b u r g a, dnia 14. Marca.

Dnia 22. Lutego w niedzielę P. Joaquim Fer* reira Borges, nowoakredytowany w charakterze Sprawującego interessa Królowej Jejmości Portugalskiej miał zaszczyt być przedstawionym N. Cesarzowi Jmci. Przez Reskrypt Cesarski z d. 4. Lutego, dowodzca wojsk na linii Kaukazskićj i na ziemi Kozaków Dońskich Generał-porucznik Grabbe mianowany kawalerem orderu św. Alexandra Newskiego z brylantami. W liczbie wojskowych, którzy na przedstawienie Rady orderu św. Jerzego, naj łaskawiej mianowani zostali kawalerami tego "orderu 4 klassy za nienaganną w rangach oficerskich wysługę 25 lat, znajdują się następujący Polacy i Litwini: podpułkownicy korpusu żandarmów Jakub Kazimirski i Juliusz Witkowski, Pomocnik wojennego Naczelnika guberniiSandomirskiej Leon Suchocki, Nizegorodzki młodszy Policmei'ster Alexander Trębicki, i Wiłkomir ski horodniczy Jan'Konopacki, pułkownicy: Fligel-adjutąnt J. C 4 Mości liczący się W artylleryjskiej brygady gwardyi Zygmunt Merchelewicz, Dowodzca pułku Ukraińskiego strzelców Józef Żabo kr yck i, Dowodzca 7 konnej bateryi 14 art. brygady Leon Szpilewski, adjutant Głównodowodzącego czynną armiją Mikołaj Uszakow; sprawujący obow. Wojennego Naczelnika Gubernii Kieleckiej Edward Bialoskurski, Feodosijski Komendant Józef Chrzanowski, i dymisyonowany z rangą pułkownika z pułku Kazańskiego dragonów Narcyz Obniński. Francya.

Z Paryża, dnia 20. Marca.

Pogłoska o zmianie ministerialnej staje sic podobniejszą do prawdy, chociaż stanowisko gabinetu naprzeciw izbie i Koronie na pozór zupełnie zabezpieczonym być się zdaje. Przed kilku dniami głoszono, że gabinet dla tego miał być rozwiązany, ponieważ przy powszechnych wyborach niepopularności Pana Guizota się obawiano. Teraz twierdzą, ie Pan CuninGridaine w skutek wyroku zwleczenia prawa o cukrze, do dyraissyi -się podać zamyśla i źe między nim i kollegami jego przykre zachodzą nieporozumienia, mogące cały gabinet o upadek przyprawić. Jakkolwiek bądź, niemoźna się spodziewać, żeby w obecnej chwili do przesilenia rainisteryalnego, mogącego wypadkom wyborów powszechnych w istocie zagrażać, przyjść miało. Piszą z Algieru z d. 10. Marca: »Po od» daleniu się Generała Bugeaud z Tremezenu, Abd-el-Kader czyni znowu usiłowania, aby dawniejszy wpływ swój między taroecznemi pokoleniami odzyskać. Uderzywszy na BeniZuassen, odebrał mu wielką trzodę bydła, al« sprzymierzeńcy nasi zdobycz tę Emirowi znowu wydarli, i go do ustąpienia z tćj części Algieru przymusili. Słychać, źe w prowincyi Mascara porażki doznał. Generałowi Lamoricie re udało się podobno dojść do Hachemów, nadaremnie przez Emira bronionych. Całe pokolenie, aby ujść zagłady, nam się poddać miało. Generał Kumigny przed kilku dniami wyruszył, aby Medeah i Milianę w żywność zaopatrzyć. Toczące się od 8 miesięcy układy między Bejem Miliany i Generałem Bugeaud bliskie są załatwienia. - Słychać, £e Xiąźę Montpensier tu oczekiwany." Odroczenie prawa o cukrze bardzo niepomyślne zrobiło wrażenie równie w portach morskich, jak między fabrykantami cukru krajowego, Wszyscy żałują tej odwłoki, a w- Elavre i innych portach przyszło już do gwałtownych demonstracyj. Izba handlowa W liavre en miisse do dymissyi się podała, a stan kupiecki wydał do Występujących członków tćj Izby »dres z powinszowaniem. W Bordeaux wzburzenie równie wielkie; z pewnością i tara przyjdzie do scen gwałtu i bezprawia«

Anglia.

Z Londynu, dnia 19. Marca.

Rząd Parlamentowi pod d. 15. Lutego r. b.

sprawozdanie Podpułkownika od inżynierów Sir Frederick Smith i Professora Karlów o tak nazwanych powietrznych-kolejach żelazn vch przedłożyć kazał, W któterrr dwi mężowie oświadczają: »1) Zasadę siły pędzącej powietrza poczytujemy za udowodnioną, a taniość wzrasta z długością i średnicą rury. 2) Koszta przy takiej kolei na sypanie grobli, mosty, tunele i szyny $a o małoco mniejsze jak przy zwyczajnych kolejach, ale ogól kosztów staje się nierównie większym z przyczyny wydatków na rury powietrza i stojące machiny. 3) Koszta jechania kole ą powietrzna, gdzie cugi często idą, niniejsze są niż na kolei zwyczajnej, a większe koszta przy zakładaniu przez to nieraz sowicie się "wynagradzaj. Gdzie cugi są rzadsze, rzecz tak się niema. Jest jednak wiele wydatków, których dokładniej nie znamy, więc. zdania o nich dać nie możem, np. co do zużycia stępiów, klap i t. p. 4) Przy należytych przysposobieniach," aby w razie potrzeby cug od stępli odłączyć, powietrzne koleje równie są bezpieczne, zachodzą jednak praktyczne trudności pod względem łączenia, krzyżowania, zbaczania na bok i zatrzymywania się na dziedzińcach (Bahnhofen), które użycie powietrznych kolei mniej czynią stosownero. Kentish - Gazetę donosi: .Dnia 11. ze świtem fregatę Francuzką zoczono stojącą nad Norę. Parostatek »Camperdown" dawał m znaki, na które nie odpowiadała. Parostatek wojenny »Growler" otrzymał natychmiast rozkaz, aby z nią pomówił; wszakże nim jeszcze z miejsca ruszył, fregata podniósłszy żagle odpłynęła i znikła. Odwiedziny zbroinego okrętu zaprzyjaźnionego narodu tak blisko nad samym brzegiem i wśród obecnych okoliczności, wielkie sprawiły zadziwienie.«

Hiszpania.

Z Madrytu, dnia 10. Marca.

Dzienniki tutejsze zaczęły się zajmować sprawą, która niezadługo uwagę całej Europy na siebie zwróci. Stosownie do ustaw krajowych i bez .potrzeby nawet dyspensy papieskiej może Królowa Izabella po skończonym dwunastym roku wieku swego, zatem W przy> azłym Październiku, w śluby małżeńskie' wstąpić. Dziennik er C o r r e ś p o n s a I, popierający wprawdzie regencyą Espartery, ale obok ńisteryuro stanowrajcy, powiedział wczoraj, ze już nadeszła stosowna chwila do żabcia si$ »arocściera Królowej. Od rozstrzygnięcia pytania tego, zdaniem owego dziennika, zależeć będzie, które z rozmaitych stronnictw w Hi» szpanu stanie u steru rzędu. Równocześnie zas rozstrzygnięcie to może zarazem postać Europy znacznie zmienić. »Gdyby Austrya, wyrażono w tym dzienniku, miała tron hiszpański dla jednego z swych Arcyksiąźąt otrzymać Francya stałaby samotnie wpośród stałe* go lądu. Gdyby Francya berło tego narodu w ręku jednego z członków swego królewskiego domu ujrzała, Austrya w Itażdem, wyniknąć mogące«l zawikłaniu, zagrożoną by sic. widziała, i jćj protektorat nad Włochami, posiadany dotąd przez nią, byłby podobnież za groźony.« Anglia ma sprawę turecką obok sprawy lądu stałego na oku, i d!a tego niemoz* zezwoli-, aby się Francya łub Austrya za nadto wzmocniła; tak więc każdemu z obydwóch 'ych państw w ubieganiu się o ogarnięcie tronu hiszpańskiego opórby stawiła. Potem powiada Corresponsal: «Druga kombinacya składałaby się z Xiecia hiszpańskiego, lub innego z obcej małoznaczącej rodziny, np. z Xiecia Koburgskiego; w lej korabinacyi krzyżowałyby się interessa naszych politycznych stronnictw, i tuby każde innego szukało pretendenta, aby przez wzgląd na wdzięczność z jego strony za doznaną pomoc wpływu do rządów nabyć. Połączenie ultra umiarkowanych z Karolistami na korzyść syna Don Carlosa poczytuje C o r r e s p o n s a I za rzecz do uskutecznienia niepodobną. Progresyści pośliby za wyborem Anglii a prawdziwie umiarkowani żadnego jeszcze nie zrobili wyboru. Z całkiem innego stanowiska wychodził przed niejakim czasem C o n s e rv a d o r, dziennik, który nawet po wypadkach paździer nikowych zawsze w obronie Królowe; Krystyny i czysto monarchicznych zasad występował. Oświadczył on jednak wyraźnie, a zdanie jego o przyszłem zamęściu Królowej Izabelli »monarchiczno konstytucyjnego stronnictwa« w niczćra nie obowię« luje. Oaientiik t'n upatruje w pełnoletności i zamcścju Izabelli jedyny środek do odwrócenia wiszącej n a (] narodem burzy. Aż do tej chwili krai w stanie wojennym wraz z ws» v »tIC,en». z tego wypływającemi nieszczęściami zostawać będzie. »Prawdziwy, sprawiedliwy, bezstronny rząd, godny tego nazwiska wtedy dopiero mieć możemy, gdy Izabfelła II. berło hiszpańskie ujmie i obok eiebie tronu i narodu godnego posadzi męża,dla nadania jej niewinności kierunku . . . . . Tylko niesnaskom naszym obcy Xiążę może wśrod tej burzy być kotwicą naszej nadziei} on tytko może do nas słowa pokoju przemawiać, on tylko może znaleść wiarę, On tylko może je urzeczywistnić.« Wychodząc Conservador z tej zasady, wystawia pięć następujących, możliwych kombinacyi: 1) Zaślubienie Izabelli jednemu z synów Infanta Don Francisco, 2) jednemu z synów Króla Francuzów, 3) Xieciu Koburgskiemu, 4) Arcyxicfiu z domu austryarkiego i H) Xiccru, hałeźą. cemu do pomniejszej, z żadnem wielkiem mocarstwem W związkach nie zostającej rodziny. Innej kombinacyi, o krórćjby za obrębem Hiszpanii rozprawiano, nie możnaby do skutku przyprowadzić. Francuzcy, angielscy (koburgscy) i austryaccy Xiążęta, są zdaniem tego dziennika, naj sposobniej si do owych kombinacyi. Potem następują Xiążęta drugiego rzędu, a najmniej stosownym ma być syn infanta. Ten bowiem, podobnie jak jego rodzina, oświadczył się luż za pewnćm stronnictwem, a tak zbywa mu na głównym wa- '» runku, jakiemu małżonek Królowej ulegać musi; inne stronnictwa aawszeby w nim swego -nieprzyjaciela widziały i przeciw niemuby występowały, Xiążęta z wymienionych trzech wielkich domów zasługują na pierwszeństwo, oni albowiem jedynie podżwignąć mogą pod« upadłą Hiszpanią, choćby nawet kraj w obcych uwikłali interessacb, »Hiszpania, choć tylko bezpośrednio przez Koburga rządzona, stałaby się natychmiast sprzymierzeńcem Angielskiego gabinetu. Hiszpania, przez Orleans rządzona trzymałaby się polityki Króla Francuzów. Więc nierównie bardziej hiszpańskim byłby nasz kraj pod Arcyxicciem austryackim, gdy Cesarstwo to % 1 'ółwyspem w żadnych bezpośrednich nie zostaje stosunkach," Tymczasem aniby Francya nie zezwoliła, aby ściśle z dynastyą angielską połączony Xiążc rękę Królowej Izabelli otrzymał, ani też Anglia, żeby się Xieciu Orleańskiemu dostała. Bez wojny żadnej z tych dwó< ii kombinacyi uskuteczniłby nie można, »Austryacki Arcyxiążc, niemiecki Xiąię z jakiegokolwiek do* mu drugiego rzędu i syn Infanta Don Francisco są jedynemi stronami, pomiędzy któremi wybór nam zos.'awiony. Zaden z nich nie wznieca trudności pod względem naszego zewnętrznego położenia; ale pod względem wewnętrznego ostatniego odrzucić wypada.... Zmuszeni jesteśmy zwrok nasz na N i e m c y , owę wielką szkółkę monarchów, zwrócić i łam to, co nam jest najdogodniejszym, wybrać. . .. Wszystkie dynasty* niemieckie znaji} dokładnie charakter uporządkowanego ra?du , dopełnić; wszystkie odznaczają się umiarkowaniem i duchem słuszności, a właśnie przymioty te są nader dla naszego kraju pożądaną rzeczą. «

A U S t r y a.

Z Wiednia, dnia 17. Marca.

Xiąźę August Longin Lobkowitz, Xią£ę na Raudnitz, dzisiaj rano życie zakończył; żałują go tu powszechnie nietylko w wyższych towarzystwach, a bardziej jeszcze zawczesny zgon jego w Galicyi i Czechach opłakiwać będą. Gazety Węgierskie o Serbii niepokojące głoszą wieści. Rząd Serbski przebywającemu w Belgradzie kommissarzowi tureckiemu Emir Efiendi odmowną dał odpowiedź względem żądania Porty, aby wygnanych po ostatniej rewolucyi Serbów Vuksitz i Petronowich ułaskawiono; w skutku tego wzbraniania wojsko ku granicom Serbii wyprawiono, tak, że krajowi temu nowa inwazya zagraża. Gubernator Belgradu, Kiamit Basza, odbywa częste konferencye z wygnanymi Serbskimi Senatorami.

T U r C y a.

Z K o n s t a n t y n o p o l a, dnia 3. MarcaTahir Basza rozkazał trupy Muzułmanów ze szpitala morskiego przenosić do szkoły le* karskie i w Galata-Serai, dla użytku anatomii* Koran zabrania prawowiernym otwierania ciał Judzkich, a pod karą zakazuje otwieranie ciał Muzułmanów. Z wielką trudnością Dyrektor Bernard uzyskał w przeszłym roku, za pośrednictwem Reszyda Baszy, pozwolenie sekcyi, ale na dostawienie trupów nie chciano zezwolić. Starał się więc otrzymać kilka trupów u· bogich osób zmarłych w szpitalach chrześciańskich, co mu się też udało. Lecz gdy później i w tero znajdował trudność, niezmordowany Bernard udał się śmiało do Tahira Baszy, który prośbie jego natychmiast zadosyć uczynił. Tak więc okrzyczany w Europie za fanatyka Tahir Basza, wykonywa tutaj to, czego reformator Reszyd Basz«> uczynić nie chciał lub nie śmiał.

Zresztą Tahir Basza nie jest zupełnie pozbawiony nauk; sprzyja on im, ale nienawidzi cywilizatorówfrancuzkicb. Sam mówi językiem greckim i włoskim, miłuje botanikę i posiada umiejętności matematyczne i żeglarskie. Co do sekcyi ciał dodać tu jeszcze musimy, że Dyrektorem szkoły lekarskiej jest Abdul-hak-Efendi, najwyższy Ulema państwa po Szeich-ul Islamie, niejako Arcybiskup Rumelii, z czego się okazuje, że wyższe duchowieństwo tureckie nie musi być tak fanatyczne, jak je powszechnie wystawiają. Korrespondent gazety Augsburskiej P o *w s z e c h n e j potwierdza wiadomość o firma» nie względem przywrócenia dawnych ubiorów tureckich. Z nad granicy tureckiej, <3. 12. Marca.

(Gaz. SzląskaJ)--Podług doniesień z Xicstw, miasto Braiłow było dn. 22. z. m. widownią wielkich rozruchów. Gubernator J acobson otrzymał w dniu tym rozmaite doniesienia o zabiegach targnięcia się na porządek i własność mieszkańców Braiłowa i natychmiast sprężystych chwycił »ię środków. Podporucznik, mający wojsku stosowne w tej mierze przenieść rozkazy, został, zanim jeszcze rozkaz swój mógł uskutecznić, na ulicy publicznej przez jakie 20 osób napadnięty i zabity, przy którćjto sposobności z kilkunastu żołnierzami, na pomoc z oficerem" spieszącymi, do utarczki przyszło, i wtedy obie strony miały kilka osób śmiertelnie ranionych. Nakoniec wojsko otrzymało tak znaczne posiłki, iż wichrzyciele poczytali za rzecz naj dogodniej szą, udać się w ucieczkę, w której jednak kilku schwycono. Nauczyciel jeden języków, Wogoridcs, miał stać na czele spisku, ale ten podobno zemknął. Drugiego podżegacza, Giordana, ujęto. W ogólności spisek liczył 200 osób, po większej części Bułgarów, kilku Greków i garstkę Serbów. Można to za szczęście poczytywać, że wybuch nie przyszedł do skutku, bo w tym razie wiccejby krwi przelano. Słychać, że wybuch ów na wieczór tegoż dnia był przeznaczony, kiedy na wyprawionym przez Jacobsona balu od wymordowania wszystkich oficerów zacząć chciano, aby tym sposobem wojsko zatrwożyć. Spokojność w Brajli przy odejściu ostatnich wiadomości już znowu była przywrócona i w tem mieście równie jak wJassach i innych, sprężystych się chwyconp środków ostrożności. Ameryka.

Z Ve r a c ru z, dnia 8. Stycznia.

Pewna liczba księży hiszpańskich miała zamiar przenieść się tu do Mexyku, gdzie tutejsze duchowieństwo ofiarowało im schronienie. Ale Minister sprawiedliwości wydał postanowienie, wyłączające tychże księży od tutejszego duchowieństwaDo przyjęcia uczniów do szkoły wydziałowej tu przy ulicy Szkolnej, upoważniony jestem. Liszkowski, pr zy ulicy Wrocławskiei Nr. 35 . JNa Stym Marcinie pod Nrem 78., na pier-.

wszem piętrze, jest, dla prędkiego wyjazdu, dobrze konserwowany mahoniowy fortepian za 110 Tal. natychmiast do sprzedania. Świeże holsztyńskie OSTBZYGI otrzymał handel Sypniewskiego w Poznaniu.