GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.05.09 Nr105

VVielkiegoi 1

THallI'llI

Xi ęi a p O Z N A N S K I E G O.

Nakładem Drukami Nadwornej JJi; Dekeroi Spólki. - Redaktor: lI. Wannoteski.

J N9 i O * .

,"

" " " 1849.

W Poniedziałek dnia 9. Maja.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

z Warszawy, dnia 3. Maja. N. Cesarz Jmść, w skutek przedstawienia ?P' ?i?Ci. Namiestnika Królestwa, Najmiło ściwiej raczyl udzielić podarunki z gabinetu Jego Cesarskiej Mości: Kommissarzowi obwodu Kujawskiego Wojdzie; Kommissarzowi obwodu Kieleckiego Kamińskiemu. Radzcy prawn.Banku Polskiega Szateńskiemu; Sekretarzowi Dy£ekcyi Banku Polskiego Hrab. Łubieńskiemu; sekretarzowi GInemu Kom. Rząd. Sprawiedl. K. arnickiemu; - objawić Najwyższe zadowole'T"' Członkowi rządów. Administracyi doch, tab., Popławskiernu; Sędziemu Appell. Rosińskiernu; Kontrollerowi Kassy w Administracy' pAowickiego Łowińskiemu. N. Pan, w przychyleniu się do prośby Radzcy Tajnego Senatora Wojdy, raczył Najłaskawiej uwolnij gO od zasiadania w Warszawskich Rządzącego Senatu Departamentach. Prancya.

Izba deputowanych. Posiedzenie d.

29. Kwietnia- - Na początku dzisiejszego posiedzenia przeczytał P r e z e s listsyna Marszałka Clauzela* wktórym tenże labie o śmierci ojca swego donosi. - Następnie zajęto -się obradami nad projektem do prawa o kolejachżelaznych. Margrabia Mornay wniósł do pierwszego artykułu następującą poprawkę: »Urządzi się tylko jedna linia kolei żelaznych z Lilie i yalecienne do Paryża, a z Paryża do morza Sródziemnego przez Marsylią i Gelte.« Czyniący wniosek mniemał, ze tymczasowe zbudowanie jednej tylko Unii dozwoli nakoniec chwycić się stanowczego kroku co do kolei żelaznych, i ze wniesiona przez niego linia najbardziej politycznym i handlowym interessom kraju odpowiada. Pan Legrand zbija tę poprawkę. Jedyna tylko linia, rzekł, podczas gdy Austrya i Belgia całe siatkę z kolei żelaznych utworzyły, byłaby istotnie zwichnięciem całego systematu. Pan M o u n f er de la S i z e r a n n e wniósł o wykreślenie w poprawce Pana Mornaja wyrazów tylko jedna. Pan Teste oświadczył, że przyjęcie wniesionej poprawki okazywałoby nieufność w siły Francy i. Pan Fould popiera poprawkę» gdy przez nią zapobieży się tej niedogodności" aby rząd więcej nie przedsiębrał nad to, co wykonać może. Wyrazy te sprowadziły nowego Ministra finansów, P. Lacave Laplagne na mównicę. »Izba pojmie, wzruszenie, rzekł on, z jakiem, teraz głos zabieram. N astąpiłem po mężu, obdarzonym wielką parlamentarną powagą, po mężu wzywanym po dwakroć, a zawsze wśród nader

trudnych okoliczności, do przywrócenia równowagi w finansach naszych. Wićm ja dokładnie, o ile od mego poprzednika niższym jestem, i o ile dla tego pobłażania Izby potrzebuję. Jednakże muszę przyznać, iż Fan Humann nigdy wyrzeczonej przez poprzedzającego mówcę obawy nie podzielał, inaczej nie byłby obecnego projektu do prawa,pochwalił. Ja z mej strony oświadczam, iż $ię podobnież takiego nie obawiam wypadku, iż o wniesionem przedsięwzięciu kolei zrlaznych nie sądzę, aby siły Francyi przechodzić miało.« Potem zwrócił się Minister do finanso wego stanu kraju za czasów restauracji. Twierdził on, iż dochód państwa zwiększył · ię o d o w e g o c z as u b lisko o l O O r n i lon ó w f r, i źe zwiększanie Me takowe jeszcze znaczniejeze będzie. Minister przywodził na pamięć, że zasoby zawieszonego, długu w 183*2. były dląjP*na Humanna dostateczne-, i postawi» ły go w możności nie korzystania z wyznaczonych na nadzwyczajne budowle kredytów. W żadnym czasie, rzekł Pan Lacave-Laplagne, nie okazała się potrzeba zawieszenia budowli publicznych, rozpoczętych kosztem rządu. C>la tego z zupełną ufnością prosić może Jzby.

o prz) chylenie się do wniesionego projektu do" prawa. Tymczasem należy mieć odwagę do dodania w przyszłości ty le tylko do wydatków, ile konieczność wymagać będzie. Co do irihle, dodał, ściśle się granic projektu do prawa trzymać będę. - Pan D ufa Hre oświadczył jako Spra\ v07 dawca, źe Kommissya jednomyślnie poprawkę Pana Mornaja odrzuca. (W czasie odejścia poczty jeszcze się obrady toczyły. ) 'L Paryża, 'dnia 29. Kwietnia.

" j\ź do tej chwili wniesiono 20 poprawki do projektu do prawa o kole'jach żelaznych, Liczba ta najlepiej dowodzi różnicy zdań o tym środku, mimo, źe go już przez 5 lub 6 lat w Izbie i w dziennikach b każdego punktu rozważano i wy jaśniano. Pominą,W$74Y mrr6 stv/o 'm iejscowych, źe tak rze.-<1, zdaJÓl" MtlaW1h w czasie obrad nad Uejami żelaznymi, trzy różne główne zdania o 'właściwym znaczeniu, a zatem także o ukształceniu franruzkicgo systematu kolei-żelaznych na widownią występują. Jedno z nich .Jąaa, aby wszelkie korzyści przyspieszonej Kommunikaeyi podrz.ędncmi były; głównemi zaś woieniii*'Względy na natarcie i.obronę. jRezfpieCzeńfitwo i-silą kraju, mówią iwoltn fti'cy tegol; Są pierwszym i największym interes-o sWi krśjuwym, na pokrycie którego kelcje żelazne, w razie potrzeby nawet z częściowem poświeceniem!ich pozostałych celów, szczegó* ińiej obliczone być powinny. Urugje zdaniezmiany wojny i wyprowadzane ztąd wnioski na bok usuwa, przyznając większą wartość korzyściom handlowym, a wszczególności także zwiększeniu się handlu przewozowego, którego się po kolejach żelaznych spodziewają. Obiecuje sobie niezmierne dla Francyi zyski z kombinacyi zakładania kolei żelaznych, które Europy północnej handel ze wschodem do, przebywania Francyi zmuszą, a nawet nie poczyluią za rzecz niepodobną, żeby handel przewozowy między Ameryką a Niemcami, i nadto między Anglią a Niemcami tejże samej drogi trzymać się nie by] zmuszony. Trzecie główne zdanie jest zdaniem eklektyków, przyznających w prawdzie niejaką ważność waględom wojskowym, ale nie chcących im wszystkich innych poświęcać względów, którzy dalej obok czystych kupieckńh korzyści także jeszcze spieszne przewożenie osób na oku mają, i dla tego najkrótszej drodze pierwszeństwo przyznają. Doliczywszy do tego -setne krzyżujące się plany i życzenia samolubstwa do mieiscowości przywiązanego łatwo można przewidzieć, że walka zdań oprawie o kolejach W izbie nader zacięta będzie, a obok tego nie można się bynajmniej spodziewać, żeby nareszcie iaki zupełny i zaspakajający aystemet -zwycięztwo nad wszystkiemi inne mi odniósł. Qbja.wiana tu i owdzie półgębkiem .obawa, źe ostateczny wypadek toczących się układów co do głównej rzeczy, bezie negacyjnym, jest owszem podług wszelkiego prawdy podobieństwa bardzo uzasadniona. O drzuc enie' największej liczby pojedynczych wniosków o koleje żelazne jest pewne; ale czyli aby jeden z nich potwierdzającą' większość pozyska, dotąd.ozria-' czyć nie można. - Posiedzenfelzby Deputowanych, d. '29- Kwietnia. Poprawkę Pana Morriay, wnoszącą o tymczasową budowę jednej wielki ej linii ko l e i ż e l az n y c h , o d r z u c o n o , a I z b a przystąpiła do pierwszego artykułu Kommissyi. będącego treści następującej: Art. i. U stanowiony zostaje system kolei żelaznych, stosownie do którego linie iść mają: i) 'L Paryża do granicy Belgijskiej przez Lille i V alenciennes; z Paryża do nadbrzeżnego punktu kanału, mającego być dopiero później oznaczonym; Z Paryża do granicy Niemieckiej przez Naricy i Strasburg;. · z Paryża do morza Śródziemnego -przez Lugd un, Marsylię i Cette} z Paryża do granicy Hiszpańskiej przez Tours, .«Poitiers, Angouleme, Bordeaux i Bajprme; t Paryż* do punktu środkowego Francy» przez Bourges, Nevers i Clermont; x Paryża przez Bordeaux do Tuluzy. 2) Od morza Śródziemnego do Renu prze* Lugdun, Oijon i Miihlhausen.

Pierv*'s7 -y paragraf tego artykułu, ustanawia jacy *yste m sieci kolei żelaznych, nie natrafił na żadną oppozycyę i został przyjęty. - Kolćj % Paryża do granicy Belgijskiej przez LilIe i Valemiennes także po krótkich obradach przyjętą została.- Pod względem następnego pa ragrafu pp. I\ivet i Talabot zaproponowali poprawkę, stosownie do której kolej w jednym albo w kilku punktach nadbrzeżnych kończyć" się ma. Poprawkę tę Komrnissya i rząd pochwaliły, i trzeci paragraf z taką odmianą przyjęto. Czwarty paragraf, dotyczący k° te ' z Paryża do granicy Niemieckiej, pr» eszedl bez obrad. Zaś następujący paragraf, dotyczący linii do morza Śródziemnego, sta* s'c powodem do żywych i zawikłanycł» dyskussyi, ponieważ wielu Deputowanych za swemi obwodami się ujmowało. Dzisiaj przegłosowanie jeszcze nie nastąpiło. Z dnia 30. Kwietnia.

· M o n i t o r obeimuje dzisiaj wyjątek z reje« słrów ełatu cywilnego, pod względem chrztu Hrabi Eu. Mowo-narodzony Xiążę w kilka godzin po urodzeniu swojem przez Arcybiskupa paryzkiego ochrzcony został i zowie się: Ludwik Filip Marya Ferdynand Gaston Orleans, Hrabia Eu. Onegdaj, gdy Król Filip jechał do Wersalu, złamało się koło u karety i był zmuszony przesiąść się do pojazdu swego Adjutanta. · Temi dniami spodziewany tu Xiążę Kapuy * małżonką swoją. Słychać, że Xiążę nare5 * cie się skłonił do przyjęcia podanych mu przea Królewskiego brata warunków i do powrócenia do Włoch. Głównym jest warun kiem, żeby dla dzieci z małżeństwa z Miss Penelope Smitt, uroczyście tronu się zrzekł. G i e ł d a, dn. 30. Kwietnia. - Ku końcowi giełdy głoszono, że Marszalek Soult oa odbytym dzisiaj pogrzebie Pana Humann nagle zachórowa} J do domu powrócić musiał. Skutki tego mniemanego przeziembienia obawę wzbudzają. 1

Anglia.

Z Londynu, dnia 27. Kwietnia.

Stosownie do na/nowszych doniesień z obwo d u rękodzielniczego Dudley, tudzież z ob wodu kopalni węgli w północnej Walii miały między robotnikami tamecznymi groźne wybuchnąć rozruchy. W Dudley mianowicie gwożdziarze wielkie okazują zniechęcenie, po« «uWai- płacę ich O 4 «el, zmniejszono. Po»

przestawszy pracy wczoraj takie objawili dążnością ze oddział dragonu'ż Birmingham trzeba było wyprawić, który spiknionych rozpędził i około 40 aresztował. W Walii północnej zaburzenia ztąd powstały, że robotnicy w kopalniach Pana Higby prawo obierania swoich -dozorców saini sobie przywłaszczać chcieli i niejakiego Pana Stealy, inspektora ustanowionego przez właściciela kopalni, zbili i do Anglii zapędzili - Spokojność zdaje się być przywrócona. Parostatkiem »Tay* odebraliśmy IDy z Jamajki. N,a wyspie tel ciągle wielkie panuje zamieszanie, co wzmagającej się demoralizacyi N egrów przypisują. Wszakże z drugiej strony twierdzą, ź e Ń egrowie tam tylko źle pracują, gdzie złego doznawają obeiścia się. Dwa. gi godna, że nigdy jeszcze tak mały zapas cukru zachodnio-indyjskiego w, .Londynie na · kładzie nie był, mimo to ceny ciągle są niskie.

W roku 1838-39. pobierało w Anglii 627 w y c h o d ź c ó w p o l s k i c h wsparcie z kassy rządowej; t. j. 349 oficerów, 239 żołnierzy prostych, 14 kobiet i 15 dzieci. Odtąd 1*44 z kraju się wyniosło, 7 z przyczyny niegodnego postępowania z listy wsparcia wykreślono (przestępstwo 4echna tern tylko się zasadzało, źesami sobie fałszywe paszporta robili, aby za pomocą tychże na ląd stały powrócić), 19 :0;« marło, 3 jest w domu obłąkanych w Hanwell, a 3 wsparcia swego nie odebrało., Tak tedy obecnie tylko 448 »>ę pozostaje, którzy od r.zą. du zapomożki pobierają. Postępowanie tych wychodźców powszechnie za wzorowe po» czytuią. - (Jest to wyiątek z sprawozdania gazety T i m e s . ) Costa Cabral, dla utwierdzenia swego znaczenia, postanowił zaopatrzyć część jazdy portugalskiej w konie, których dotąd nie posiądalaj w tym celu przysłał tu komissarza z dostateczną sunirną pieniędzy dla zakupienia 2400 koni. Nie wiadomo zkąd dostat na to pieniędzy.

Z dnia 29. Kwietnia.

Onegdaj kompania wschodnio-indyjska nowo mianowanym Gubernatorom Madrasu i Bombaju, Murkiaowi Tw*edale i Sir Jeriemu Arthur w London-tavern, wielki dawała obiad na którym też Ministrowie byli obecni. Sir Robert Peel korzystaiąc z tej sposobności, oświadczył niezachwiany rządu zamiar pomszczenia się doznanej w Azyi środkowej klęski i uprzątnienia z odwagą i dzielnością wszelkich trudności, na któreby rząd wIndyach Wschodnich natrafić mógł. Jednym z głównycb środków do osiągnięcia tego celu mienił być ściślejszą obecnie niź kiedykolwiek między rządem i kompanią Wschodnio indyp ską zachodzącą zgodę. wtórzyły się, zdaje się wszelako w wielkiej części Sta:ffordshiru znaczne wzburzenie panować, tak że władze tameczne wszelkich środków ostrożności chwycić się musiały. Z dnia 30. Kwietnia.

Do wielkiego balu kostiumowego, który Królowa dać zamyśla, nadzwyczajne czynią przygotowania. Xięźna Cambridge znanego autora dramatycznego Planche do pałacu swego wezwała, aby z muzeum brytańskiego dokładne złożył sprawozdanie o ubiorach wieków średnich. Xiczna przedstawiać będzie Annę z Bretagne, Xiczna Augusta Klaudyę francuską a Xiąźę Jerzy Xcia Czarnego. Xięźna Sutherland dowodzi niemieckim, Xiczna Beaufort hiszpańskim, Hrab. Jersey włoskim a Baronowa Brunów rossyjskim kadrylem. Z Paryża oczekiwani są dwaj Królewiczowie na ten festyn. Koszta kostiumów wynosić będą przeszło 60,000 funt. szt. , Pismo z Rio Janeiro z d. 22. Lutego w Kuryerze umieszczone, nader smutny kreśli obraz o stanie spraw w Brazylii; zdaje się, że się tam na przesilenie zanosi. Stronnictwo rzędowe miało bowiem powziąć zamiar zaprowadzenia absolutyzmu a stronnictwo portugalskie stara się ile możności aby wszelkie żywioły Hrazy« lijskie przytłumić. Okoliczności te, do których jeszcze opłakany stan skarbu dodać na leży, później czy rychlej, zwłaszcza w odleglejszych prowincjach wielkie sprawią zamieszanie.

Hiszpania.

Z Madrytu, dnia 23. Kwietnia.

C a s t e l a n o, dość bezstronny, jednak moderadosom nieprzychylny dziennik, skreślił trafny Wprawdzie obraz kraju naszego, chociaż do tego nieco za czarnych uźyl kolorów: "Ministeryum, nie umiejące i nie chcące .w przyzwoitym czasie owładnąć stronnictw, jest obecnie przedmiotem powszechnej nienawiści. Nieprzyjaciele, usiłujący je zwalić, z źywozą przeciw niemu występują opozycyą, niż" niegdyś przeciw gabinetowi Pereza de Castro, i le£eli ministrowie wkrótce swych posad nie opuszczą, aby je ich przeciwnicy zająć mogli, wkrótce innego przonunciamiento dożyjemy. Stronnictwo umiarkowane, prześladowane, wzgardzone, nie ma najmniejszego udziału w dobrodziejstwach narodu, a jego najmakomitsi członkowie są za granicą i uchodzą za zdrajców i nieprzyjaciół wolności, za sprawę ktorćj tyje krwi rozlano i drogich poniesiono ofiar. Z a g o r z a l e albo panujące stronnictwo sądzi, że Hiszpania jest jego własnością, a Hiszpanie jego niewolnikami; prześladuje ono swoich przeciwników jakiejkolwiek bądź barwy, rozwija niezmierną żądzę panowania i dopuszcza się naj okropniej szych gwałtów. Demokratyczne jest śmiałe i robi prozelitów. Karolistowskie cierpi, i spodziewa się wiele po naszych błędach i kłótniach. D u c h o w i e ń - s t w o w ohydnej pogrążone nędzy, strasznego doznaje prześladowania. Armia w części w rozpaczy z powodu nędzy, na jaką jest wystawiona; w części w wychodztwie, a reszta zniechęcona jest myślą, że wszystkie ofiary wojska nie zdołały pokoju i prawdziwej wolności wyjednać. JLud upada od brzemieniem podatków, jęczy pod rózgą flku nowo wywyższonych osób i nie ma najmniejszych widoków, żeby się losjego miał polepszyć. Spokojni i prawi Hiszpanie, nie należący do żadnego stronnictwa, pragną, aby nam ktokolwiek spokój przyniósł, i obojętnie spoglądają na kłótnie chciwych panowania osób. Skarb wycieńczony, adminisiracya w nieładzie, demoralizacya powszechna. Nasze zewnętrzne stosunki w najgorszym stanie, bo wszystkiego nam się obawiać trzeba od narodów, które najbardziej obrażamy. Oto nasze obecne położenie.« Zewsząd nadchodzą doniesienia o zabójstwach,! powodem których jest różność zdań politycznych. Ponieważ żadne nie zostaje ukaranem, dziwić się nie można, że codziennie nowe się wydarzają. Kongresowi podano projekt, aby ducho? wjetbtwu pozwolono trudnić się czynnościami adwokatów! Włochy.

Z Neapolu, dnia 20. Kwietnia.

(Gaz. Powsz.) -- Dzisiaj wieczorem spodziewany tu jest Królewicz Pruski Wilhelm (t.,j. Xiąźę Pruski) z obydwoma synami swymi- Mówią tu o bliskim wyjeździe naszych dwóch Xiężniczek Królewskich, sióstr N. Panna, z których jedna, Donna Marya Karolina Ferdynanda urodź. d. 28. Lutego 1820 r. ma pójść za bliskiego krewnego Królowej, a druga Donna Tereza Krystyna Marya, urodź, dnia 2. Mąja 1822 r. za Dom Pedra, Cesarza Brazylijskiego; wszakże urzędownie nic o tern nie doniesiono. - Z dniem wczorajszym zakończyły się modły publiczne, nakazane przez Papieża po wszystkich kościołach w kształcie jubileuszu za ocalenie kościoła w Hiszpanii, któremu tam odszczepieństwo zagraża; wszystkim wiernym w modłach łych udział mającym zupełne rozgrzeszenie przyrzeczone Lud tłumnie cisną! się do kościołów na przemian do odprawiania tych modłów przeznaczonych (jest ich tu około 400) i zwykle liczne gruppv każdego wieku i płci juz długo przed'«twarciem podwojów świątyń na krzesłach sie* dząc zalegało place przed kościołem. Węgry.

h Presburga, dnia 25. Kwietnia. (Gaz. Zagrab.) - Według wiadomości z Hermansztad tu, uchwalono na odbytem d. 21. Marca nadzwyczajnćm zgromadzeniu narodu saskiego,' wyprawić daputacya. do Króla do Wiednia i prosić w imieniu połę» czonego narodu saskiego o usunięcie ciężkiego nadwerężenia, jakiegoby naród saski przez wyniesienie języka węgierskiego na język narodowy Siedmiogrodu, co Sejm ma na celu, doznał. Członków tej deputacyi juź wyznaczono, gdy zgromadzenie od Hrabiego narodu wiadomość otrzymało, ii aamierzone wysłanie deputacyi do Króla na mocy Najwyższego postanowienia jest niepotrzebne, gdy naród saski prośby swoje tylko do urzędu królewskiego i pełnomocnego Koinmissarza Sejmowego podawać winien * takowe za pośrednictwem jego do Króla *>>« dostaną.

Niemcy.

z Drezna, dnia 2. Maja. Nieznajomość organizacyi i stosunków kościoła katolickiego w Saxonii staje się cięgle powodem fałszywych pogłosek i nieuzasadnionej obawy. A tale ostatniemi czasy wydano mowę miana przy konsekracyi Biskupa Mauerm ann na korzyść »missyi katolickiej w S axonii.« Wyrazy te nieświadoma publiczność tak tłómaczyła, jakoby tu chodziło o missyę podobną do missyi w krajach pogan skich, t. j. o nawracanie Ewanielików do kościoła katolickiego, ale rzecz w istocie tak się ma: Stosunki pieniężne kościoła katolickiego w Saksonii nie są bynajmniej pomyślne, owszem nie odpowiadaj wcale potrzebom. Ztąd pochodzi, ze male katolickie gminy osobliwie w górach, nie mają własnych księży a tak więc wysełani od czasu do czasu z Drezna księża te rozproszone gminy dla udzielania im sakramentów zwiedzają. Ci delegowani zowiq się missi a instytut missya. Ale dla instytutu tego przeznaczony fundusz także bardzo jest szczupły, czego nie dostają drogą składek bywa obierane. _ Obawa więc missyi do nawracania zupełnie jest płonna, owszem w Królestwie Saskićm wykazy statystyczne dowodzą, *e co do ilości zmian wyznania, kościół katolicki nie ma przewagi.

Rozmaite wiadomości.

Ze Lwowa, dma 30. Kwietnia. -Wyszło tu w tyra miesiącu z druku: "Zdanie sprawyx czynności sejmów odbytych w r. 1839.» 1840.« U dzielamy naszym czytelnikom krótkiego wyjątku z tego zdania sprawy, a mianowicie co do gławniejszych przedmiotów. Czynności Wyboru Stanowego.

Wydiial oświecenia publicxnego.

t Dyrektorem instytutu imienia Ossolińskich mianowany P. Adam Kłodziński, członek towarzystwa naukowego Krakowskiego, i właściciel dóbr Jastrząbki w cyrkule tarnowskim; odbywa on swoie urzędowanie wraz z tymczasowym kustoszem P. Szlachtowskim. - Systematyczny spis książek i innych zbiorów naukowych dokonany jest z dokładnością, jaką nie wiele książnic pochwalić się może. - Biblioteka wzbogaciła się dobrowolnemi darami w księgach, rękopismach, medalach, monetach, obrazach olejnych i rycinach. Z samego daru ś. p. Wronowskiego, c. K. radcy Sądótf szlacheckich wpłynęło blisko 11000 książejc. - W gmachu instytutu porobiono niektóre przeistoczenia dla ochrony książek od wilgoci. - Z dniem 1. Sierpnia r. 1840. posiadał instytut 31250 zr. ro. k., częścią w gotowiinie, częścią W książeczkach kassy oszczędności; do czego dodawszy dalsze dochody roczne, ani wątpić, iż opędzenie bieżących wydatków i. ukończenie budowy według zamierzonego planu, trudności i zatamowania nie dozna. Instytut Gluchoniemych wzniósł dom na 30 chłopców i 29 dziewcząt, a to na nowo nabytym placu pod Nrem 112f na Łyczakowie. Koszta budowy wyrachowane zostały na 22327 zr. m. k. Na to posiadał instytut w gotowiznie 9000 zr., Jego Królewiczowska Mość Arcyxi%żę Ferdynand, cywilno wojskowy generalny Gubernator darował 5000 zr, a z funduszów publicznych dopożyczono 8000 zr. na 4 o . - Uczniów miał w r. 1840. Instytut ten 22, t. j. 17 w Instytucie umieszczonych a 5 dochodzących. Majątek instytutu wynosił w r. 1840 do 101654 zr. 33 kr. ID. k.

hrajowy fundusz sierót ciągle 18 chłopców z uczciwych mieszczan utrzymuje. Z końcem Marca r. 1840. posiadał ten fundusz 21076 zr.

4Q kr. m. k.

»Frydryków« na mocy uchwały sejmu przez Naiiaśniejszego Pana zatwierdzonej, oddanym został w posiadanie Instytutu ubogich i sierot Hr. Skarbka.

Przy uniwersytecie lwowskim 11 , przy szkole położniczej w czerniowcach 10 uczennicom sztuki poloiniczej stypendya w r, 1840. wybór Stanowy wypłacił. Na miejsce zmarłego okulisty krajowego Potakowskiego konkurs rozpisanym zostali Na prośbę Stanów o założenie katedr chemii zastosowanejJ mechaniki przy mającej eię nowo N ajwyższy Pan komissyi nadwornej wzgląd mieć polecił. Z wydziału spraw publicznych.

Co się tyczy Towarz)Stwa kredytowego, raczył Najiaśniejszy- Pan wybór Alfreda Hrabi Potockiego na Prezesa tymczasowej komisy! nadzorczej łaskawie zatwierdzić i pozwolić, aby mu Zastępca był dodany, i liczba członków komisyi do 10 pomnożoną, jakoteź, aby Prezes Sądu Szlacheckiego Lwowskiego de Krauss, radcy apelacyi de Kronwald" i Żarski, radca Sądu szlacheckiego Netr«-bs,ki,'i radcy rządowi Bobowski i Zaleski w rzeczonej komisyi za· iadali.

Co do wspartego przez stany projektu założenia kolei żelaznej z Bochni przez środek kraju, raczył Najiaśniejszy Pan W ruj wyższej uchwale z d. 16. Maja r. 1841. wyrzec, iż uznając pożyteczność rzeczy, nie widzi się spowodowanym do ponoszenia ze skarbu kosztów tego przedsięwzięcia, ani robót przygotowawczych. C. K. morawsko-szląskie Gubernijum dla zachowania owć I prowincyi od zarazy na bydło, wytknęło bydłu z Galicyi pędzonemu na targ ll ołomunieckie, wiedeńskie i praskie pewną drogę i poddało je pod kilko krotne lekarskie Oglądanie. Gdy te środki ostrożności i z nich pochodzące zatrzymywania bydła w drodze, koszta transportu znacznie mnożą, a zaraza w naszym kraiu zupełnie ustała, 'wstawił się Wybór Stanowy u Władz najwyższych, o zniesienie rzeczonych środków ostro in ości, na czas, kiedy zarazy na bydło w Galicyi niema, a o ich złagodzenie na przypadek, gdyby znowu wybuchnąć miała, jakoteż o ustanowienie W Kętach, sądu targowego w celu ożywienia tamtejszych jarmarków na bydło. Polecone Wyborowi stanowemu na sejmie roku 1839. wypracowanie projektów założenia » Towarzystwu wzajemnego ubezpieczenia od połarów« i zaprowadzenie »sądów pokoju' jako też proiekt zawiązania w cyrkule sanockim » Towarzystwa wzajemnego zabezpieczenia bydła» są w robocie. (Dokończenie nastajii.) Książę P ii KI er, który całą zimę w Muska u, dobrach swoich przepędził, przyjął niedawno w służbę znanego szybko - bieguna Wensena Ernsta. Człowiek ten przybjł do Mu.skau w dość lichej i podartej odzieży. Bieganiem z Sztokholmu do Kalkuty, z Paryża do Teheranu nie uzyskał nic więcej, jak tyl ko sławę szybkobieguna, a będąc nareszcie eytym <<lawy, której niekiedy głód towarzyszy, zamyślił szukać sobie białej posady. Jeżeli nie u lordów angielskich, u których ta lent szybko-bieguna nie najlepiej popłaca, gdyżnajczęściej po wodzie odbywają podróże, gpo» dziewał się przynajmniej u księcia Puklerznaleźć łaskawy rhleb za swoje bezużyteczną sławę. Jakoż zamysł ten powiódł mu.się szczęśliwie. Xiążę przebrał go fantastycznie po oryentalnemu i używa go teraz za posłane* z listami. 1 tak niedawno posłał go do Berlina, aMensen Ernst idąc jedynie za skazowką mapy, nie gościńcami, których w Lu Aa_ cyi i Marchii nie ma, odbył w czternastu godzinach drogę, do której poczta prawie 24 godzin potrzebuje. A więc człowiek ten, któremu zabrały chleb koleje żelazne, w niektórych wypadkach użytecznym być może.

MATJERYAŁY MISTOIŁI CZNE.

Diariusz A. MtiOft. · * ') (% Tyg. Petersb.) 18. Aug. Król Jego Mość z Wilna się ku Orszy ruszył; tegoż dnia armatę polną i wielką przed sobą wysławszy do Ławaryszek na noc przybył. 19. Aug Nazajutrz do Ostrowa przybył, gdzie żadnej wiadomości nie było. 20. Do Mnorgoń na noc.

21. Do Markowa na noc.

22. Do Mołodeczna na noc; gdzie kozak Pana Starosty Orszańskiego przybiegł dając znać iż Michał Szujski (Susky) Skopin przybywszy Szwedom pogromionym przez Pana Alexandra Zborowskiego na pomoc, odwrót uczynił z tymiż ludźmi, i bez wieści szedłszy ludzie Pana Zborowskiego z wygranej bitwy tryumfując nazbyt ubezpieczenie tak rozgromił że do obozu impostorowego (sam jednak zdrowo), ustąpić musiał, straciwszy nieco ludzi swoich, a ostatek ludji uszli do zameczku Torczka za Dzwierzą, którzy jak mogli tam się bronili Szwedom szturmującym.

23. Do Radoszkowicz na noc.

24. Do Sołomierzyc na noc.

25 Do Mietiska; gdzie Jego Mść Pan Het man Polny Koronny Króla Jego Mść witał. Radził aby Jego K. Mość bez odwłoki ku Or(*) Ciekawy ten nsfęp historyczny wyjęliśmy z rękoliisinii: Parrago Scriptorum m.iseellaneurum. ad res Polonas spectantiam. Składa SIę on w orygIna1e ze 4 arkuszy; zacz,)na'sit; d. 18. Augusta ;S(VV r.

obejmuje Sierpień, Wrzesień i połowę Października i kouezy się iś. d. t. ni. - Z wierzchu ręką J. A. Załuskiego napisnuo: -Samuel Bielski 1609.». J akoż na końcu rękopismu znajdujemy -I jam tam był i na to wszystko pairaał. Samuel Bielski ni. p.« Diariusz ten umieściliśmy w III. Tomie Kaszy eh Pamiętników do Dziejów Polski obok obszernego Diariuszu Wyprawy Królewicza Władysława Zygmuib ta do Moskwy, i własnoręcznych listów tegoż da Krzysztofa Uadziwitla Het. Pol. W. X. Ł.

S. A. Laehoioicn, sze roty (którym prędko tuszył w Orszy być) wiadomość wziąwszy o drodze jego K. Mści postępowali IIa miejsce popisowi naznaczone. Sam też Je 8 o Mść P. Hełmann tegoż dnia do 8 t anov viska swego (które w mili od miasta było), jechał, dobrą otuchę o rzeczach Moskiewskich uczyniwszy. Na zajutrz uniwersały do Rotmistrzów rozsełał, napominając gorące, aby lako najśpieszniej ku Orszy się mieli. Mieszczanie się skarżyli na P. Dębińskiego, źe.

się im szacować kazał, i wziął z nich 0000 florenów Polskich, < insze niezmierne poczynił szkody i łupieźlwa. 26. Do Horodyszcza. Tam się stwierdziła Wieść o porażce liana Zborowskiego.

27. Do "-""I"»"-«,ou - i

---II'I

28. Do wsi Paniej Ratombkiej, przez okrutnie złe drogi przybył na noc K. J. Mść. 29. Do Bprysowa. Tam od Jego M. Pana Hetmana W. X. Litewskiego z Inflant wiadomość przyszła iź 20. Augusta opuściwszy Dinament dobrze nawątlony ku Peroawie na od siecz oblężonym ruszyć się ma, nie doczekawszy tych którzy na służbę Rptei wzięli, a 26. tegoż tuszył sobie mieć z nimi potrzebę. 30. Do Łoszy na noc. Tegoż dnia od Podstarościego Mohilowskiego to przyniesiono, iż ten zmyślony Dymitr pisał do Staroduba, do Brańska , do Rusławia i do inszych pogranicznych zameczków, rozkazując im aby ludzie nasi (jeżeli do niego idą) wolno przepuszczali. Jeżeliby też lud Królewski nadstąpił aby się bronili i niepoddawali się. I tak kupcy powiadają, że tak wielka trwoga po wszystkiej ziemi, że sobie radzić wszyscy nie mogą. O wojsku K. J. Mści i o wszystkie m prawie, dobrze wiedzą, gdyż szpiegów pełno tak z naszych iako i z Moskwy, na Państwie J. K. Mści. Sftioleńsk i owszem w trwodze, niewiedzą *co.tt»u się kłaniać. Nasi też którzy są przy Dy natrze in varia trah un tur: jedni radzi Królowi J. MAc:Q drudzy nie, zaczem zgody nie ma ą jniędzy solją, · Tegoż dnia z Orszy przyniesiono od Pana Horodriiczego Orszańskiego, iż Bojarowie, których był z hetero swym do Smoleńska posłał, ozna;mujac o przyjeździe Kc$la Jnoci, upominając, aby mosty gotowali; wróciwszy się, powiedzieli, że odpisu nie odnieśli, słownie ich odprawił Wojewoda temi słowy: »jedźcie do Starosty swego, pisać nie będziemy; godziło się było Hospodarowi wasze mu pamiętać na lata przymierne.« ł W.ięcejnie* nie mówili. Żywności jednak cii Bojarowie im obficie nadzwyczaj i szanowani«! wszelakiego dodawali, Powiedzieli, źe ludzi nie. masz zgoła na Smoleńsku. bkopinowi ludu pospolitego posłali byli na pomoc 6000, przeciwko P. Jan Sapieha z pułkiem swym poszedł i P. Alexander Zborowski z obozu znowu na odsiecz tym, którzy się z pogromu Szujskiego uchodząc zawarli na zameczku Torczku za Dzwierzą, i tam dobywani od Moskwy i Szwedów pewnieby mogli być zdobyci, ale działo, którem wątlili zameczek, proch rozsadził, a wieść tćź przyszła o ludziach na« szych; zaczem ustąpili za W olhę i tamtą stroną przedzierają się do Moskwy, stołecznego miasta. - Tegoż dnia dano znać, ii ludzie z Ukrainy nasi, zebrawszy się i przyłączywszy do .siebie coś ludzi służebnych, wpadłszy plonu nie mało zabrali. 31. W Naczy nocował K. J. Mość. Tam nIC nowego. fDuhzu ciag nastąpi. ) SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Ziemsko-miejski w Poznaniu.

Posiadłość do Karola Baum, Dyrektora miernictwa, i małżonki jego Szarlotty z domu Katterin, pierwszego zamęścia Schmidt, należąca, tu na przedmieściu Rybaki pod Nro. 78. leżąca, i na 5873 Tal. 17 sgr. 3 fen. wedle taxy, która wraz z wykazem hypotecznym iwarunkami w HeAisłraturze przejrzaną być może, otaxowana. będzie dnia 28. Września 1 842. przed południem o godzinie litej w miejscu zwykłem posiedzeń sądowych sprzedana. Wszyscy niewiadomi pretendenci realni wzywają się, ażeby pod uniknieniem prekluzyi zgłosili «ię na,później w terminie oznaczonym. Poznań. dnia 3. Lutego "842.

OBWIESZCZhNIJi.

W księdze hypotecznej przy Obrzycku w powiecie Szamotulskim położonego, do Dominium Ordzina przynależącego się młyna B o - równik zwanego, stoją w moc obiigacyi przez Sędziego Pokoju powiatu Obornickiego Ur. Ignacego- Lubomęskiego pod dmem 26.

Października 18 15. r. od Michała Briese imałżonki jego Maryanny z Krauzów przyjętej, Rubr. 111. No. 1. 600 Tal. z prowizyamb po 5 od sta w interesie opieki Jana Busse przez dekret z dnia 31. Maja 1824. r. zahypotekowane. Podług twierdzenia właściciela młyna Hrabiego Atanazego Baczyńskiego, już ta pretensya dawno zapłaconą została, jednakowoż kwit stosowny do wymazania dostawiony być nie może, Wzywają się zatem sukcessorowie Jana Busse i ich potomkowie, cessyonaryusze, tudzież takowi, którzy w ich prawa wstąpili, aby »ię w przeciągu trzech miesięcy, a najdalej w terminie o godzinie 9tej przed Wnym Sędzią Kuehl W Izbie posiedzeń podpisanego Sądu zgłosili, swoje pretensye do pomienionćj summy udowodnili, w przeciwnym bowiem razie % ta» kowemi prekludowani zostaną i im wieczne milczenie nakazane będzie, tudzież wymazanie tej pretensyi nastąpi. Szamotuły, dnia 13. Grudnia 1841.

Król. Pruski Sad Ziernsk o-mie iski.

Folwark Mąkownica, o \ mili od w i tkow a w pcie Gnieźnieńskim położony, mający 582 mórg i 15 Q pr. rozległości, jest z wolnej ręki do sprzedania, z inwentarzem albo bez. O czem na frankowane listy bliższych udzieli wiadomości Kommissarz sprawiedliwości W. Keiłermann w Gnieźnie.

Powróciwszy Z Lipska zalecam po nader słusznych cenach najmo dniejsze stroje damskie wszelkiego rodzaju, tudzież rękawiczki, prawdziwą wódkę Kotońską, francuzkie wonie i Drezdeńską czokolatę parową. C* JE, llIauman rynek J\M 94. pierwsze piętro.

Z powodu, iż wiele szanownych osób, mianowicie skąd inąd przybywających, pyta się bezskutecznie o mnie w dawniejszćm mojćm pomieszkaniu, donoszę jeszcze raz uniżenie, iż mieszkam obecnie pod Mrcm 15, ulicy Bramowej. Oświadczam zarazem, iź wszelkie roboty mojego zawodu dobrze i po umiarkowanych cenach u mnie są wykonywane. - Kamiennych pomników grobowych można każdego czasu podług wyboru u mnie tanio dostać. - Poznań, dnia 2. Maja 1842. G. H e s s e. rzeźbiarz t sztukator.

III Mtarói JBTSf e r III I przy Wrocławskiej bramie pod JW 20. li; poleca się jako Złotnik i Jubiler.

poleca w cenach najumiarkowańezych

JTdhób

Ękaenigsbergery w rynku J\ 'ś 95/96. W zbliżającej się dobie strzyży owiec- zalecam szanownym Interessentom znaczny zapasbardzo dobrych, podług angielskich wzorów robionych nożyc w najumiarkowańezych ce> «ach. A. K l u g , nożownik, przy Wrocławskie! ulicy pnd liczba 6. Znaczny dobór jedwabnych i wełnianych materyi na płaszczyki i suknie, dużych chustek na szyję i kamizelek sprzedaje się w znacznie zniżonych cenach fabrycznych W rynku Nr. 79. na pierwszero piętrze w domuhandlerza żelaza P. Ephraimgiełdy Berlińskiej. Dnia 6. Maia 1842.

Sto- K a pr. kurant pa papię- [gotowiprC. ramI. zną. 4 4

Kurs

Oliligi długu państwa .

Pr. ang. obligacje 1830. . , Ubligi premiów handlu morsko Ohligi Kurniarchii .... Berlińskie obligacje miejskie Elblągskie dito. . . . .

Gdańskie dito w T. . . . .

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zasL W. X. Poznańskiego Wschodnio - PI. listy zasL Pomorskie dito. . . .

Kur- i JKowomarch. dito Szląskic dito.

Akcje Kolei Berlińsko - Poczdamskiej dito dito akcje a prioris . Kolei Magdebursko - Lipskiej dito dito akcje a prioris . Kolei Berlińsko - Anhalfskiój dito dito akcje a prioris . Kolei Diisseldorf. - Elbcrfeld.

dito dito akcje a prioris Kolei nadreńskiej dito dito akcje a prlorlS

Złoto almarco.

Frydrychsdory .. .

Inne mouety złote po 5 tal.

Bisconto.

CeMY «ergo we w mieście POZNANIU.

.

I04V KKf -j84V 102 104V 48l04Ł

Pszenicy saeiel Zyta · dt Drelich na wańtuch y Jęczmieniadl.

· ł ' Owsa . dt l potno <> Tatarki dt. · Grochu. dl.

Ztemiaków dl.

Siana cetnar Słomy kopa .

Masła garniec.. Spirytusu beczkalOlV l03V 3hl02V 106' I02V 102V 102V 102--J

103V 4i lO2V 114 113 lO2V 106V lO5V 102V lO2V 87 81) 101 96V 100V 13V 13 3 4 Dnia 6. Maja 1842. I.

od do 1>1- » 2ł" . fen. Tli. »Rr. ftn.

.21 22 12 13 22 23 20 22 22 23 6 7 8 9 25 26 5 25 27 " r