GAZ

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.06.04 Nr127

Wielkiego

JI.fl

Jb11lt

X1cstwa

POZNAŃSKIEGO.

Nakładem DriAariii N adwornej W. Dekero i Spółki. - Redaktors lI. If M ID o ID M .

199.

W Sobotę dnia 4. Czerwca.

194«*

WiadoUlości krajowe.

'L B e rlina, dnia 1. Czerwca.

Ustanowienie osobnej klassy orderu zasługi za nauki i sztuki. My Fryderyk Wilhelm, z Bożej łaski, Król pruski i t. d.

Wiadomo czynimy i podajemy niniejszym do wiadomości, że do orderu Fryderyka Wielkiego: pour fe merite, nadawanego od dawnego czasu tylko za wywalczone w boju Przeciw nieprzyjacielowi zasługę, Klassę pokoju za przysłużenie się naukom i sztukom przydać zamyśliliśmy. Dawniejsze, choć* rzadkie przykłady świadczę, £ takowe rozprzestrzenienie statutów całkiem epierwiastkowemu zamiarowi dostoj. nego twórcy tego orderu odpowiada, który nie tylko przykładem swoim umiejętności i «stuki ożywiał, ale także królewski} przychylnoścuj i odznaczaniem potężnie wzmagać usiłowałDla tego pragniemy przez to rozprzestrzenienie nieśmiertelne imię Fryderyka drug i e g o w dzisiejsza. 102 rocznicę jeg na tron. wstąpienia godnie uczcić, stanowIąc yy tej mierze jak następuje;

K lassa pokoju orderu pour fe merite, za nauki i sztuki, takim tylko udzielana będzie/ mężom, którzy sobie szeroko rozszerzonen; uznaniem swych zasług w tych obrębach zna komite wylednali imię. Umiejętności teologiczne, stosownie do ducha swego, wyłącza» j;} się od niej. . 2.

Liczba kawalerów tej klassy pokoju orderu pour K merite ustanawia się na trzydziestu, i ci mają do narodu niemieckiego należeć i za każdorazowym ubytkiem być uzupełnionymi. Ilu z tej liczby z grona uczonych albo )I( grona sztukmistrzów ma być wybieranych, oznaczenie tego, stosownie do kaidoczasowych okoliczności, sobie zastrzegamy, nie stanowiąc w tern stałego stosunku. . 3.

Gdy krzyż niebieski orderu pour h merite prawie od wieku z uświęconego zwyczaju, a od rozporządzenia z d. 18. Stycznia 1810. na mocy statutów stał eię własności? wojska, ozdoby przeto, ustanowionej przez Nas klassy za nauki i sztuki, przy zatrzymaniu napisu, koloru i składu pojedynczych części tegoż, tu przepisaną, przez rysunek objaśnioną formę @trzymąją, - Podwójnie uwieńczona cyfra

Fryderyka Drugiego otacza, z czworokrótnem powtórzeniem, w kształcie krzyża, okrągłą złotą tarcz, w środku której orzeł pruski stoi. Godło orderowe otacza w kształcie pierścienia, na niebiesko emalio wanćm tłe, całość, łącząc cyfry z koronami. Order ten, podobnie jak wojsku nadany, nosić się będzie na szyi na czarnej wstędze z srebrną obwódką.

Z liczby trzydziestu kawalerów narodu niemieckiego wybierzemy Kanclerza i Wicekanclerza. W razie ubytku fea;' go z tych trzydziestu Kawalerów stanowimy, aby Kanclerz orderu wezwał pozostałych okólnikiem, do dania na piśmie głosu swego względem nastąpić mającego nowego nadania, i do wyrażenia imiennie osoby, zdające) się na zaszczyt ten najbardziej zasługiwać. Zebrane w ten sposób głosy Kanclerz Nam przedłoży, a My zastrzegamy sobie dalsze w tej mierze postanowienie. Ale jak My sami zastrzegamy sobie, bez względu na zatrudnienie ubywającego, zwracać wybór N asz w każdym pojedynczym przypadku na męża odznaczającego się w wydziale nauk lub sztuk, tak też i do głosowania wezwani Kawalerowie mogą wnioski swoje niezawiśle od owego podawać względu, jeżeli okólnik Kanclerza, w skutek -wydanego przez Nas wyraźnego rozkazu, inaczej nie przepisuje,

5.6.

Na większy zaszczyt orderu, prócz liczby dotąd wspomnianych trzydziestu Kawalerów narodu niemieckiego, także w innych krajach mężów, którzy się naukom i sztukom wielce zasłużyli, znakami tćl klassy orderu zaszczycać będziemy. Liczba tych zagranicznych Kawalerów liczby prawo głosowania mających przechodzić nie ma, a przy ubyciu którego T nich, miejsce jego niekoniecznie powinno być obsadzone. $. 7.

Przyszłe nadawanie tej klassy orderu tylko się albo w rocznicę wstąpienia na tron, albo urodzin, albo śmierci Fryderyka drugiego odbywać będzie. Stwierdzamy to Naszym własnoręcznym podpisem przy wyciśnięciu Naszej królewskiej pieczęci. pan w Poczdamie dn. 31. Mąja 1842, (L, S) Fryderyk Wilhelm,iadoniości zagraeiczne. l' O 1 S K a Z Warszawy, dnia 31. MJa.

Onegdaj w wieczór o kilko tygodniowej ciężkiej eh..robie JVV. JX. Wojciech Osoliński Archidyakon katedry VVarszawskiej, Rektor Akademii duchownej, rozstał się z tym świa« tern, przeżywszy lat 46. Rossya.

Z Petersburga, dnia-16. Maja.

(Z gazet angielskich.) _ Monopolia w Ro*.

syi istnieją jeszcze w swej sile; »towarzystwo do zachęcenia handlu na morzu Czarnem" dostąpiło wznowienia przywilejów »woich na łat 23; kapitał jego wynosi 12 milion, ryb. pap. - summa dość znaczna, aby wielkie wydać skutki, wszakże handel pozostawiony przedsiębiorczości prywatnej i osobistei zapewne na rozwijanie prawdziwe pomyślności narodowej nierównie zbawienniej by wpływał. W skutek ostatnich pożyczek skarbowi Rotsyjskirmu na pieniądzach nie zbywa, dla tego też budowy dzieł publicznych wszędzie skorym idą postępem. Prace około kolei do Mo* skwy szybko postępują, rozpoczęto też budowę wielkiego mostu wiszącego nad Newą z Wassili-Ootrow do nadrzecza angielskiego.

Jeden Z ostatnich numerów gazety rządowej obejmuje dowód, jak gorliwie Cesarz Mikołaj o pomnożenie środków wyżywienia wgłębi kraju się stara, gdzie biedny chłop przez dwa lata tyle wycierpiał, iż ten tylko o tern może mi«ć wyobrażenie, kto naocznym był świadkiem ciemiężcii szlachty Rossyiskiej *) J uź w roku 1769. wysztdl ukaz zachęcający do sadzenia i uprawy ziemniaków. Ale dotychczas mało jeszcze w tej mierze uczyniono, bo nikt uporczywiej nie 19nie do przesądów swoich od Rossy anina. Właśnie teraz wydany Ukaz obiecuje, że uprawa ziemniaków ziotemi i srebrnemi medalami wynagradzaną będzie. W interesie zgłodniałego chłopstwa życzymy, żeby środek ten pomyślne wydał skutki. Doniesienia gazety Times o pewnych niesnaskach między wyższą arystokracyą są bezzasadne; równie wjerutnćm są kłamstwem wszystkie pogłoski gazet francuzkich i angielskich o ku

*) Złe towarzyszące poddaństwu, nie jest zaiste dla pikogo tąjemnica.; wiadomo jednak inajwiłrogodoiejszych dzieł o Rossy i« n. p. z dzieł» Kohl a, że «bóstwo fi z y c z n e, głód i nagość w Hoasyi stosunkowo do nierównie rzadszych naleią zjawisk, aniżeli w innych krąjach, osobliwie w Anglii, gdzie chłop jest «ołny, ale dla tego też losowi swemu pozostawiony, Van dla tęgo poddanemu swemu LK głodu mntłrHc syf daje, ponieważ i wołu swego tuczy, co podobnego była zaszło, żaden kordon policyjny, żaden rozkaz milczenia, nie mógłby był wyjawieniu zapobiedz. W Anglii, gdzie każdemu mówić i pisać wolno, co mu się po« doba, o skrytości i przymusu co do milczenia, panującego w państwach absolutnych, prze»adzone mija wyobrażenie. Prawda, że po kawiarniach i publicznie nikt się odezwać nie odważa, ale po domach prywatnych tern bardziej wolności mówienia używają i nikogo *an» nie szczędzę. - Pod wzgędem wojny * Czerkiesami nie mamy żadnej wiadomości, tyle tylko wiemy, że Minister wojny wyjechał, aby na widowni wojny nowy plan do ukończenia walki ułożyć. Mąż ten posiada wielką energią, doświadczenie i wiele krwi zimnej, ukazanie się jego działaniom wojennym w tamtych okolicach nowego doda popędu. Ńie tajmy tego, że wypadek ostateczny tej wab ki nie jest wątpliwym, chyba, że na innym końcu gdfcieś rozruchy wybuchną i siły państwa rozdwoją. Czerkiesy mimo swojej waleczności i burzenia fortec, postępu orła rosyjskiego nie wstrzymają. Frallcya.

Z Paryża, dnia 26. Mąja.

Rząd otrzymał depesze od Generała Changarniera z Blidahu z dn. 17. b. m. Generał donosi, że z zostającćm pod jego rozkazami wojskiem w nocy z dnia 16. przez ChifIę się przeprawił, kilka pokoleń nieprzyjacielskich napadł i tymże 150 jeńców i mnóstwo bydła zabrał. Nazajutrz stoczył jeszcze kilka utarczek, w których zawsze Francuzi zwycięstwo odnieśli. GeneTał wynurza pewną nadzieję, że nieprzyjaciel w krotce całą dolinę nad Cłiiflą opuści.

Wiadomości, które wczoraj z Tułonu 0trzyroaliśmy, potwierdzają zupełnie to, com O przeznaczeniu flotty Wice-Admirała Hugona, mającej podług większej części krajowych 1 zagranicznych dzienników rozpocząć wyprawę wojenną przeciw Cesarzowi marokań*k'er nu , zaraz z początku W Panu donosił.

Od przeszło dwóch tygodni krąży ta flota około wyspHieryjskich, a dowodzący nią Wiceadmirał odniósł nawet z przyczyny niezgrabnego obrotu fregaty Medea ranę, tak że mu natychmiast pijawki na głowę przystawić" musiano. N List z Oranu donosi, że w prowincyi tej odkryto l minę złota, 2 »rebra, 2 miedzi i kilka min żelaza i ołowiu. Jedna z gazet tutejszych robi uwagę, Je na ulicach Paryża dalexo więcej osób traci życie od zwyczajnych wozów, niż na kolejach lee

Tf9

laznych; lyfko że przypadki zderzane na ulicach mnie) zwracaią uwagi »-nie tak stąią, się 6,o>"ent>i, jak m> drogach źelaanych, I tak od r. 1834., to jest epoki założenia dróg żelaznych z lokomotywami. Utraciło życie na ulicach Pa. ryza od zwyczajnych pojazdów, osób 65, zranionych zaś zostało 2,094 osób; gdy tymczasem na kolejach żelaznych pierwszy nieszczęśliwy przypadek zdarzył się dopiero w d. 8, Mąja r. b.

Francuzki świat handlowy niepokoi w lii chwili pogłoska, że Anglia zajmuje się gorliwie zawarciem traktatu handlowego z Neapolem i że traktat, zaproponowany przed trzem» laty przez Pana Mac Gregor, a niedoszływówczas do skutku z p..-wodu trudności wywoł*. nych przez kwestyą o siarkę, służy teraz za podstawę obecnym układom. Ponieważ w tym projekcie zapewnione jest dla Anglików zuinieiszenie cła o 10 w porównaniu zimie*. mi mocarstwami, przeto przyjęcie jego byłoby dla handlu francuzkiego bardzo dotkliwym ciosem gdyż wszelkie współubiegania mą handlu łrancuzkiego z angielskim s-tałyby sie' niepodobnemi. Zapewniają, że owdowiała Królowa angielska Adelaida, część następnego lata przepędzić ma w Paryżu, zkąd później uda sic do ozwajcaryi. Giełda z d. 26. Mąja. Papiery dziś nieco spadły i akcye na koleje żelazne bardzo sprzedawano, szczególniej zaś wersafskre, łewego brzegu, które na 125 spadły, a to w skutek pogłoski, ze się na niej znowu nieszczęście wydarzyło. Akcye tego przedsiębiorstwa spadły od d. 8. Mąja o 73 franki, i można ich teraz za czwartą część imiennego kapitału nabX\ , W. cz", e PAypadku na parysko wersalskie, kole. żelaznej nikt podobno życia nie utracił, ale kilka osób lekkie rany odniosło. Z Paryża, dnia 27. Maja.

Ma posiedzeniu wczorajszćm Izby Deputowanych toczyły się dalsze obrady nad budżetem Ministeryjum wojny a mianowicie nad cbodowaniem koni, powodem do tych dy-kussyi stała się poprawka Pana Lherbetta, wnoszącego, aby 60,000 fr. zażądanych dla stadnin, zawisłych od Ministeryjum woyny, wykreślono. Poprawkę tę przyjęto. Uwagi godne były uczynione przy tej sposobności przez Ministra wojny zeznania, pod względem niedostateczności chowu koni krajowych pod J asd * Meraałek Soult wyznał, że wielkie, w r. 1840. zagranicą czynione zakupywania koni koniecznie były potrzebne, i że on sam wówczas także środka tego byłby się chwycił.' Cói znaczy takowe oświadczenie naprzeciw sownie do wykazów urzędowych, 70000 do służby zdatnych koni pod jazdę dostawić' by była mogła? Gazety tutej*ze prawią, o uroczystości, odbytej w Moskwie na cześć Ludwika Filipa w dniu imienin jego. Z tej okoliczności jako też ztąd, że flolta rossyjska pod btambułem w doiu tym na wystrzały okrętów francuzkich odpowiadała, wyprowadzają wniosek, że polityka rossyjska do przymierza z Francyą się skłania. Duch albowiem liberalny w całych Niemczech, a mianowicie w Prusiech Wschodnich się objawiający, oraz łączenie się Pruss z Anglią, przykre na gabinecie Petersburskim uczyniło wrażenie; chce więc przynajmniej na pozór wejść w przymierze z Francyą, aby Niemny całe zastraszyć i gabinety niemieckie do poskromienia tych wybuchów liberalizmu i konstytucyjnych roszczeń spowodować. Giełda, d. 27- Maja. - Renty francuzki e dzisiaj lepiej w kursie stanęły. Spekulanci a la bais&e przy otwarciu giełdy rozsiewali pogło skę, ie między N euilly i Bizy do Króla strzelono. Pogłoska ta wszelako ani najmniejszego nie uczyniła wrażenia, kiedy nikt wiary jej nie dawał.

Anglia.

Z L o n d y n u, cLiia 27- Maja.

Panująca ciągle w wielu obwodach fabrycznych Anglii i Szkocyi nędza spowodowała jak wiadomo, rząd do wydania odezwy do dobroczynności narodu. Stało się to w piśmie Królowej z d. 11. m. b. wydancm do Arcybiskupów Kantuaryjskiego i Y orskiego, w którem im poleca nakazać kollekty w dyecezyach a summy uzbierane Bankowi Angielskiemu przesiać, w tym celu pismo to Królowej w-ostatnią niedzielę po wszystkich kościołach odczytane być miało. W skutek tego Biskup Londyński już d. 20. stosowne do du chowieńitwa dyecezyi Londyńskiej wydał okólniki przedstawiając w nich obraz nędzy po niektórych obwodach fabrycznych powszechnie panującej. Wymienia przedewszyatkiem Stockport, Burntey i Paysley, gdzie stagnarya handlowa i sprawione tein samem liczne ban kructwa mnóstwo robotników wszelkiej sposobności do zarobku pozbawiły, tak dalece, ie biedni ci ludzie całą swoję chudobę juź sprzedać byli przymuszeni a w Paisley w Szkocyi już od kilku miesięcy 12,000 osób tylko z jałmużny nadselanej im z Anglii, a nawet K Indyi Wschodnich, się utrzymuje. IN a czele komitetu wsparcia stanęli Arcybiskupi Kantuaryjski i Y orski, Biskupi Londyński, Chesterski i ftiponski, Lordowie Stanley, Hussell i inni.

Królowa przestała juz temu komitetowi 500 funt. Królowa wdowa 300, Sir R. Peel 100, Xiążę Buccleuch 200 funt. szt.

Parostatek " Great Western« odbył ostatnią podróż z N ew-Yorku do Liverpolu w dniach 12J naj szybsza, o jakiej kiedykolwiek słyszano chociaż okręt ten musiał zboczyć przeszło 200 mil od zwyczajnej linii, dla ominienia lodów. Zgubiony w czasie balu kostiumowego przez Xcia Albrechta wielkiej wartości dyaraent będący przy pasie, nie został jeszcze dotąd wynaleziony. Deputacya od konwentu kartystowskiego r złożona z Doktora Douai i P. Philip żądała od P. Hoebuck tłomacsenia z jego twierdzeń \v Izbie Niższej, że petycya kartystowska ułożona jest przez nikczemnego, złośliwego demagoga; P, Hoebuck nie chciał się tlómaczyc; poczćm P. Feargus O'Connor wyzwał go; ale wyzwany odmówił. Pan O'Connor postanowił iednak przywieść do skutku pojedynek. T i m e s zawiera list z Dzelalabad pod dniem 25. Lutego, w którym czytamy: fezach Sud« szah uznany został przez Afghanów Królem pod warunkiem, aby z Anglikami po nieprzylacielsku się obchodził. Chcąc dać tego dowód postanowił znaczną siłę wysłać przeciw Dzelalabad. Syn jego ma na nas uderzyć we 20,000 woiska.

Z Buenos Ayre.' piszą pod dniem 16. Lutego: Dwie potężne prowineye argentyńskie, które się połączyły z Montevideo, powstały przeciw Rosas. Siły jakie wystawiły, zdają się niewą» tpliwe zapewniać im zwycięstwo. Tymczasem Dyktator nie ustaje w swym okrutnym systemie i każe bez litości wszystkich jeńców rozstrzelać. Zanosi się na krwawą walkę. Towarzystwo wspierające ubogich autorów obcbodzilo w tych dniach uroczyście, pod przewodnictwem Xcia Albrechta, rocznicę swego założenia. Od 50 lat swego istnienia rozdzieliło 30 000 f. sz. Między świeżo pedpisanemi składkami znajdują się 100 gwineów przez Królowę, 100 gwineów przez Xcia Albrechta i 100 gwineów przez Króla Pruskiego. Dnia 25. dwór będzie obecny na wyścigach konnych w Epsom i przez cały przeciąg bawić będzie w Claremont. Z Plymouth donoszą, że tam oczekiwana jest Królowa w Lipcu, Kompania Indyjska odbyła w tych dniach zgromadzenie, na którem uchwalono petycyc do rządu, aby między W. Brytanią i Indyaroi angielskiemi, które uważać należy za część wcieloną do Anglii, ustanowioną została przy nowej taryfie zupełnie równa wzajemność handlowa. tero Szeik druzyjski i był juz odwiedzony przez Lorda Ashley i inne znakomite osoby. Rząd ma staranie o jego mieszkanie. Portugalia.

z Lizbony, dnia 4. Maja. Mmisteryum dotychczas wzbraniało się udzielić pozwolenia na ogłoszenie bul Papiezkich, wprost do Internuncyusza, a nie do Biskupów wydanych. Opór Ministeryum uległ teraz Wj'2szemu wpływowi i bule owe ogłoszono.

Niemcy.

2 Hamburga. - W umieszczonym w GaZecie hanowerskiej artykule o pożarze w Hamburgu czytamy: »Spisane w pismach publicznych składki, które ustanowiona przez Senat władza wspierania otrzymała, są zaprawdę bardzo znaczne, ale przypuściwszy ten przypadek, żeby, czego się nawet spodziewać nie można, ilości 10 milionów grzywien banco dochodziły, nie wystarczyłyby nawet, do zapobieżenia niedostatkowi, a te'm mniej do zagojenia ran, miastu zadanych, choćby nie jeden pojedynczy człowiek z biedy się wydobył. - Pomiędzy przytułku pozbawionymi 20,(100 ludzi, stosunkowo bardzo mało prawdziwie ubogich się znajduje. Tylko w okolicy kościoła Sw. Gertrudy, gdzie były miejskie mieszkania wolne (Da ubogich, biedni ludzie chwilowej ulegli nędzy. Dla nich budują już znowu na przedmieściu S.Jerzego, w bliskości Instytutu Amalii, wolne mieszkanie, a kto z nich ma zdrowe ręce, znajdzie podostatkiem roboty przy oczyszczaniu pogorzeliska z gruzów i stawiania nowych domów. - Ale uczciwy stan średni, mniej majętny kupiec, ludzi z komornego domów swoich żyjący, rzemieślnicy, dość liczna bardzo klassa ludności, wszystko straciwszy, co posiadali, smutnej bardzo wyglądają przyszłości. -

Szwajcarya.

Tessino. Gazeta Luzernska donosi z L u g a n o : Sąd kryminalny skaza! w zeszłym tygodniu na śmierć: Adwokata Poglię, Adwokata Pomertę i Xicdza J. GhiapeUa. łnnych przestępców politycznych skazano na całe życie na uwięzienie w kajdanach. W całym kraju srogie te wyroki zgrozę przejmują i wstrętem ku władzy, która tak surowo rada karać przewinienia, jakieh sie sama przed kilku laty dopuściła. Grecya.

Z A t e n , dnia 22. Kwietnia.

W przeszłą niedzielę, w kościele św. Ireneusza, odbyło się zalobue nabożeństwo za pięciu braci Zosimades, z których ostatni, Mikołaj, umarł niedawno vr Niżnej, w R i. Na koszta tej uroczystości zebrana była składka, ale rząd oświadczył, iż sam je poniesie; zebrana więc summę przeznaczono na wystawienie pomnika tym zasłużonym ojczyźnie mężom. Stany Zjednoczone Ameryki północnej.

Z Nowego-Yorku, dnia 28. Kwietn.

N owa taryfa celna P. Peel wielkie tu znajduje pochwały. Poselstwo Lorda Ashburton przyczynia się wiele do przywrócenia ufności pomiędzy obu rządami, i słychać, że tenże otrzymał szczególne pełnomocnictwo do za. łatwienia kwestyi o północno-wschodni) granicę.

Rozmaite wiadoll1ości.

Z Poznania. - Osiadłemu tu w Pozna« niu kupcowi ormiańskiemu, Manugowiczowi, ukradziono niedawno temu wieczorem 600tal., oraz tO zegarków cylindrowych. Ormianin nie umiał nic takiego podać, coby do wykrycia złodziejów doprowadaić mogło. Udało", się jednak Kommissarzowi policyi Walentiniemu wyśledzić złoczyńcę w osobie żołnierza roboczego Hartwich, który w szynkowni jedne) 5talarową assygnatę zmienić chciał. Hartwich ujęty, przyznał się do tej kradzieży, którą pospół z jakimś Glohr popełnił; znaleziono jeszcze u nich 503 talarów i owe 10 zagarków. - Pod Neubriick d. 4. m. z. kupiec żydowski Abraham Brock z Sierakowa który w towarzystwie gospodarza Chappek stamtąd do Sierakowa powracał, wieczorem przez dwuch rozbójników napadnięty został, którzy mu 20 talarów wydarli. VVjkryto tych łotrów w osobach żyda Tobiasza N aumann i wyrobnika Rejbackiego z Neubriick. - u. 23, Kwietn. wyrobnik Letzel, udaiąc się wieczo* rem z zarobkiem swoim do Koźmina, przez nieznajomego człowieks napadnięty i okropnie zbity został; stracił też swój talar i 10 sgr.Sprawcą czynu togo jest Jakób Z. syn cieśli w Koźminie.- Wszyscy ci złoczyńcy są nato> rainie w ręku sprawiedliwości. »Orędownika Naukowego" wyszedł Nr. 22. i zawiera: Do Redakcji Orędownika z btambułu z d. 23. Kwietnia 1842.--0bjaż. dżka literacka. - Nowiny literackie. Z Warszawy. - Dr. Gros wydał niedawno dziełko w celu obeznania swoich ziomków z duchem i treścią filozofii niemieckie). Aby poznać w jakim języku jest pisane, przytaczamy następujące słowa, równie dla Francuzów jak dla Niemców niezrozumiałe: mOr, si U umpsn 'eit quelapassageduSeyneiduNichls ilfaudrait que dans Ze Seyn ił eut dej'ti fe passe ą. He jieut etre que d'ans le Geworden Seyn.« C y III ni« podobnie piszą niektórzy o fllozofll pa polsku? . . . . W Warszawie odbyt się bajeczny pojedynek między dwoma literatami PP. Szabrańskim i Kicińskim. Miejscem walki były pisma czasowe, bronią, prasy drukarskie, a wystrzałami, dwie bajki: Szaberck i Kitek. Szabrańskiemu sekundował. A. Czajkowski. Jestto coś w guście Myszeidy. N ikt nie zginął, jak zwykle w pojedynkach XIX. wieku. Kompozycya galopu Panny Taglioni, wła« eny jej utwór, który na beneHs pożegnania z Petersburgiem 120 w różowe suknie ubranych dziewcząt tańczyło, doczekała się w trzech miesiącach 22 wydań. Teras wychodzi w Londynie przepyszne tegoi galopu wydanie z wignetą przedstawiającą 120 tancerek i Pannę Taglioni na czele, poświęcone w hołdzie Królowej Wikloryi Brytanii. Wydanie to 0 7 zdobione jest takim przepychem, iż jeden exemplarz. dwa funty sztr. kosztować będzie. Kompozycya ta zawierać ma w samej rzeczy taką żywość, świeżość i tak wyborne, oryginalne pomysły - że w porównaniu z nią wszelkie inne galopy tylko powolnemi menuetami być się wydają. N owy wynalazek. - Podług dziennika l'recur seur d'Anvers rząd rossyjski nabył za milion rubli wynalazek, który, jeżeli się potwierdzi i sprawdzi, zrządzi w handlu wielką zmianę. J estto bowiem wynalazek utwarzania farby, która indygo zastępuje i cztery razy jest tańsza. Podobnież i francuzki ambassador w Petersburgu Pan Perrier, wchodzi, w układy w celu nabycia tćj tajemnicy dla swego rzadu.

Oyadest.J WZBEIAJVKA pięćdziesięcioletniego obchodu kapłaństwa «IX. JSlanlśtuuH* II ix&, Emeryta.

»Mądrość icli niccli wiedzą ludzie, a chwałę »ieb niech zwiastuje kościijł. " Ecclctriasticus C. 44.

Nfe bez tkliwego rozczulenia, płynącego z czystoreligijnych pobudek, przeminął dzień 16 Maja b. r. w mieście Koźminie.

Czcigodny, a zasłużony w kościele Bożym kapłan JX. Stanisław Kostka Wiza, mieszkający tu: jako Emeryt, doczekawszy się picciudziesiąt łat swego kapłaństwa, otoczony przybyłymi z pobliska współkapłanami swego Dekanatu, w poważnym starożytnością tutej

szym kościele farnymy przepełnionym mnóstwem, prawowiernego- ludu, nadbieglego», z okolic, za staraniem miejscowego próbo* szcza JX. Gagackiego, w dniu drugim Zielenychświątek, uroczyście obchodził to rozrzewniające dla siebie, a szczęśliwie doczekane zdarzenie, jakie rzadko już niestety! w dzisiejszych czasach, dla wielu w sile wieku zgasłych kapłanów, pojawiać się zwykło! Wśród summy, którą celebrował poważnie, ze zwykłą assystą złożoną z wspólkapłanow, ten szronem wieku okryty starzec, przypominający w tę chwilę uroczystą owo miejsce naszego wieszcza: a W kościele, gdy do Boga wznosi ś. pienie, »Jakąż te siwe włosy, to słodkie spojrzenie »Cześć wzbudzały:"*) Wśród mszy ś. mianuj przez tego starca kapłana, miał stosowne do okoliczności kazan e JX. Przeradzki proboszcz z Wałkowa, w ktorem, skreślając ubiegłe dni kapłaństwa naszego Jubilata, i gorliwości jego, jako niezmordowanego pracownika w Winnicy Chrystusa, niektóre malując obrazy; niejedno serdeczne westchnienie nie jedne łzę czułości, przytomne» mu słuchaczowi z oczu wycisnął; która z cicha potoczywszy się, jak perła rosy po lagodach lica, stawała się wspanialszym hołdem, publicznie wyrządzanym niezmyślonej prawości i zasłudze rzetelnej, tego patryarchy kapłanów, nad wszelkie próżne tryumfy świa a..I - dowodziło to jawnie, jak lud nasz relIgIJny, - z własnego natchnienia, umie serdecznie pokochać owych czcigodnych kapłanów, którzy mu z calem poświęceniem się) ewa n - gieiicznćm w drodze zbawienia przewodni» cząc; a pochodnią prawdy, jak niemniej dobrego przykładem przyświecając, zapragnęli tćm samem, bydź dla niego, w calem znaczeniu tego wyrazu ojcami duchownymi. Błogo takiemu kapłanowi, błogo i ludowi z takim kapłanem! Urodził się JX. Stanisław Wiza, z maluczkich wprawdzie u świata, ale zato z wielkich w cnotę u Boga rodziców w Melentynie pod Tucznem w roku 1766. - Czuli o wyisze wychowanie bogobojni ci rodzice, oddali młodego Stanisława, do ówczesnego Gimnazyum w Wałczu; gdzie też bieg nauk przepisany szczęśliwie ukończył; bynajmniej się me oddając lenistwu, tejto zagubnćj zarazie wielu Z młodzieży, przynoszącej jej samej opłakane chwile dalszego pożycia, - rodzicom i krewnym gorzkie zasmucenie, a społeczności szkodę niczem nie opłaconą!

*) J, U, Niemcewicz.

swego wiosny, trzymając się nasz Jubilat, statecznie bojaźni Bożej,: jako źródła wszelkiej mądrości prawdziwej, nie bez pobudek wewnętrznego natchnienia, obrał sobie stan duchowny, do którego gruntownie się w Seminaryum poznańskiem sposobie, po ukończeniu kursu Teologii i innych wiadomości, do zawodu jego przyszłego tak koniecznych, - nadto, z tego zacisza świętego, uniósłszy z so03 i serce i ducha apostolskiego prawdziwie; tak, ii rzec można o Nim słowy pisma: »źe Oał mu Bóg serce ku przykazaniu i zakonu zygota i nauki nauczać.« Eccl. cap. 45. po takiel przyprawie i ducha i umysłu, dopiero, jako drugi Aron, do urzędu kapłańskiego od Boga powołanym się rzetelnie czując, przyjął miody jeszcze Lewita wyższe na kapłaństwo święcenie z rak ówczesnego Biskupa Suffragana X. Rydzyńskiego w roku 1792. Poczein w Ciążyni" . sprawował przykładnie, jako świeży kapłan, obowiązki Wikarego. Z tamłąd, zyskawszy prezentę na Beneficyum w Benicach, przez lat 13 owym parafianom usilnie w drodze zbawieni*przewodniczył. Ztąd się do Wołkowa na posadę jako pleban przeniósłszy, (u; urzAd dusz pasterza, w przeciągu lat 23 niezmordowanie piastował.

Wreszcie, na siłach zwąłlony, zrzekł sic.

dobrowolnie tej ostatniej posady duchownej, nie b<>Z tkjiwego atoli rozczulenia p rzywi tanych do siebie wiernych owieczek; którym, okazując się sawsze, lako czuły dla dziatwy ojciec, utrwalił sobie w ich dobrych sercach, pamięć niezmyśloną na mnogie lata; bo nio6u;e im chleb słowa Bożego ku posiłkowi duezy i czystej nauki świętego kościoła ziarno na uprawna, serc ich rola. gorliwie wsiewając; własnym doczesnym ohleba kawałkiem, obdzielał się jeszcze naichętniej, tak z swemi parafianami, jako niemniej z każdym innym, ktokolwiek do drzwi jego zakolatał, - ktokolwiek wstąpił za próg jego gościnnego domku; tak więc ten dobry pasterz, wiernie nam przedstawia z siebie obraz owego wiejskiego plebana, którego Niemcewicz w ten opiewa · Posób: *tv e zna*> co to o uf4d» co o łaski prosić, · Wolał wspierać- ubogich, niż sam siebie wznosić; "Potrzebny, bez boiaźni drzwi jego otwierał, »Umiał karcid próżniaków, ale nędzę wspierał; · Nie dość na tylu cnotach, poślubiony Panu, »Wiernym był powinnościom, wybranego { - stanu; »Nauką swoją wszystkie pociechę przynosił, »Za-wU»y*Utich, ?< płakał, modlił się i

Takto sobie, postępował całym ciągiem żywota ten poważny kapłan, jak lud wierna pouczał; - pouczał zaś nie tylko w zakresi« swej parafii, lecz uproszony o mil kilka w pomoc na uroczystość, łub inne okoliczności religijne z wszelką zdążał uczynnością: gdzie i całą powagą żarliwego apostoła, ogłaszał Z pożytkiem zbawiennym, prawdy wieczne: czego do dziś dnia pozostała pamięć i w eeł 1 - cach okolicznego łudu, i rękopismach, wypracowanych i miewanych przezeń kazań rozlicznych. Jako Emeryt, wysług obecne utrzymanie, na schyłek dni swoich przeznaczone, ochoczo lJrzyjąwszy, takowego, bez szemrania, spoIPjnie zażywa.- oczekując w pobożności, rychłoli Dawca życia i śmierci, lepszym go nad ten ziemski, żywotem nieobdarzy; by snąć, w przygotowaniu religijnćm mógł sobie na końcu wstępując do grobu z apostołem powiedzieć : »Połykaniem dobrćm, połykałem 6ię, bieHgum dokonał, wiarym dochował; na resztę: »pozostawień roi jest wieniec sprawiedliwo- ' "ści, który odda mi Pan w on dzień, sprawie»dliwy Sędzia.« Epist. 2. ad Thimot c. 4.

X Fr. Koc .. shi.

A proxtowaiih _, W nUTo n wct»i»jsj.jiii pisma naszego «tr. 776.

slup lewy wierss i% zamiast: «Nie priez « cni liują bowiem swoje <łzrc!*< mielo by£: »Ni* pr*e« reniste oni tnila. tniia bowiem i t d "OBWIESZCZENIE.

W depozycie naszym od kilku łat znajdują.

się następujące massy, których właściciele nie nam znajomi, jako toz a) massa po Ludwika Sobiechowskiin, około 9 Tał. wynosząca; b) massa po Katarzynie Tuchofoe, 75 TaL 23 sgr. 9 fen.i c) jnassa po Anuie Dororje Seil, 11 Tal.; d) massa po Antonim i Maryannie NurkowBkim, około 100 Tał., nakoniee «) massa Marcina Gajewskiego, około 40 TaL wynosząca. Wzywamy wice niniejszem nieznajomych właścicieli tychże mass łub sukcessorów ich, ażeby się w przeciągu 4rech tygodni do nas zgłosili i .prawo swe własności udowodnili, gdy, w razie przeciwnym tę odniesą niekorzyść, ze powyżej wyszczególnione massy kaseie wdów ofłicyałtsłów Siądowych do Berlina odesłań * zostaną. Rogoźno, dnia f6ft. Maja 1842.

Król. Prusk i' Sąd Zjemafc o - miejski.

VV nasiępstw J ei obwieszczeń" tyczących się prJIeKcy) agronomicznych, zawiadamiam szan. Publiczność, iż Pan Ignacy Lipski podczastargu na wełnę tegorocznego czytać będzie prelekcye w przedmiocie agronomicznym, w dniach 7., 8., 9. i 10. Czerwca r. b. w pałacu Działy oskiego, kaidego dnia od 51- 6 .

wieczorem. - Biletów po Talarze dostać można w księgarni Zupańskiego, Stefańskiego i W cukierni w Bazarze.

Dochód z prelekcyj tych przeznaczony dla towarzystwa naukowej pomocy. J. K. Zu pański - z polecenia.

'L powodu zmiany dzierżawy, sprzedawać się będą plus licitando w Grochowiskach szlacheckich pod Rogowem w dniu 20. Czerwca r. b. rozmaite inwentarze źyjace, i martwe, jako to: koni 22, bydło młodociane, trzoda i 1100 owiec poprawnych, wozy, pługi i inne do gospodarstwa potrzebne sprzety. Uue familie iraucaise a Dresde desire prendre quelques jcunes gen s de bonne familie en pension. S'adrcsser pour de plus amplcs renseisnemens a M. Charlicr uiaitrc de Francaie a l institut Blochmann. Dre sde Ie 31. Mai 1842.

EtAJiLIsktobNT.

Wysokiej szlachcie i szanownej publiczności Poznańskiej ośmielam się uniżenie podać do wiadomości, żem tutaj jako malarz pokojów osiadł, oraz proszę przyjaciół zwartego ojca mego, aby i mnie łaskawemi względami zaszczycić i zaufać raczyli, w przekonaniu, że się starać będę życzeniom panów odpowiedzić. Ludwik Prager, malarz pokojów.. St. Marcin No. 80. Zakupiłem dwa przewybornc pięćletnie karmne woły, kaźden około 20 cetuarów ważący, które dnia 6. in. b. zarżnę i Prześwietnej publiczności na przedaż funt po 3 sbrgr. niniejszem ofiaruję. W ogólności zakupiłem znaczna liczbę najlepszych tucznych bydłgt,tak i£ festern w stanie każdego czasu służyć najlepszą wołowiną. Dwa pyszne woły, powyżej wspomniane, stoją na pokaz amatorom pod Nrem l. ulicy Wrouieckićj. Poznań, da 3. Czerwca 1842.

F i l i p W e i t z jun.

Mure giełdy Berlińskiej.

Dnia 31. Maja 1842.

A A A A

Sto- Na pr. kurant pa papie- golowiorC rami. zna.

Obligi długu skarbowego. .

Obi. dl. skarb, na 3Q od sta prowizj i odstęplowaiie . . , Pr. aug. obligacje 1830. . .

Obligi premio V handlu morsko Ubligi Kurniarchii .... Berlińskie obligacje miejskie Gdańskie dito w 'i'.

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr. listy zast. .

Pomorskie dito.

Kur- i N owoinareh. dito .

Szląskie dito.

A k c j e Kolei Berlińsko - Poczdamskiej dito dilo akcje a prioris . Kolei Magdebursko - Lipskiej dito dilo akejc a prioris . Kolei Berlińsko-Anhaltskićj dito dito akcje a prioris . Kolei Dusseldorf-EJberlcld.

dito dito akcje a prioris . Kolei nadrcńskićj. . . . · dito dito akcje a prioris .

104V

*) 4

102V 103V 84V 102 104V 48 103V 107 103V

102V 102V .8iV IOIV 103V 102V

Z\ 4

3 '.

., 4 3\ .3 A 3\ .L: «"31;

102V 102V 103 102V 115V 4 A

102V 114V 102V 104% 4.

& & 5 4

105V 103 85V 95V 100V

94V

Złoto almarco.

Frydrychsdory . . . . . .

lun e monety złote po 5 tal. Disconto.

4

J3V IOV

*> Kupuj cy płac-' ubiegła pro e, po 4 {WI iu i p«óci leg» II, od «a H ?otC ii do 31. dni» Grud».a 1842.

W ciągu tygodnia od «1. '27.

Maja do 2. Cze rwca 1842.

urotlz . sit; umarło I A A

W niedzielę dnin 5. Czerwca 1842. r.

będą mieli kazanio

JVazwy kośeiottfw»

'I 'a Iwzielo J]'i'« I pIrpo południuprted południemi-Stóg

X. Kau. J aliczj liski.

- Dziek, Zejland.

- Mans. Celler.

- Prob. Kamieński - Praeb, Grandke. X. Praeb. Grandke.

» Stamm.

- Wik. Mułtyszc wski.

- Prob. Dyniewicz.

W kość. ewaniel, SS. Krzyża Superiutend. Fischer. Pastor Friedrich.

W kość. ewaniel. S. Piotra (Niepewne.) W kościele garnizonowym . Nadkazu. woj. Cranz.

"w" kościele katedralnym . .

W kość. fern. S. Maryi Magd.

W kościele . Wojciecha .

W kościele S. Marcina . . .

Franci szk. (gmina niem.-katol.) W klasztorze Dominikanów W kluszt. Sióstr miłosierdzia

Wik. Cerski.

19 12 12 I 5

Ogóle