gr Ul

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.07.27 Nr172

VVi elki e go

· w.

eJ

TA

Xtcstwa POZNANSKIEGO

Ynklądem Drukami Nadwornej W. Itektra i Spółki. - Redaktor: A. FtVmMOtcsAi.

W Srodę dnia 27. Lipca.

Wiadolllości krajowe.

Z Poznania, dnia 26. Lipca. Chociaż juź wczoraj rano rozesała się pogłoska, że N. Pan w Gnieźnie obiadować będzie i dopiero późno wieczorem w mieście nas/.em stanie, jednak juź o godz. 6. wielkie mnóstwo łudzi załegało ulice, prze» które N. Pan przejeżdżać miał, aby uwielbianego Monarchę, który wyraźne-wynurzył życzenie, aby t Q r a x 'I żadnych n« przyjęcie Jego uroczystości nie wyprawiano, z serdeczna radoś. »d przywitać. O godz. kwadrans na 9tą, pojazd ośmiokonny Króla Jrnci, poprzedzany wielu oficerami i urzędnikarpi policyi, ukazał się na moście Chwaliszo wekim i przeprowadzany radośnemi okrzykami ludu zajechał przed gmach Regencyjny, i- K. M. pozdrowiwszy łaskawie czekających przybycia Jego wyższych urzędników cywilnych i wojskowych, zasiadł do wieczerzy, na która, najznakomitszych urzędników i obywateli wezwać raczył. - Dzisiaj rano o 9. godz. H. K. M. miasto nasze opuścił, udając się przez Głogowe do Erdmannsdorfu, gdzie »io SI do»tojośj małżonką Swoją zjedzie.

184« .

Wiadolllo ści zag raniczne* Polska.

z Warszawy, dnia 20. Lipca. Krótki wyciąg z Sprawozdania z działań Administracyi Królestwa Polskiego w r. 1840. Namiestnik Królestwa złożył Jego Ces. Mści zdanie sprawy z czynności wszelkich wydziałów Zarządu Królestwa Polskiego w r. 1840. Najjaśniejszemu Panu podobało się rozkazać, ()o przejrzeniu takowego zdania sprawy W "\adzie Państwa, krótki z niego wyciąg podać do powszechnej wiadomości. Całe zdanie sprawy składa się z siedmiu głównych części, z których wyięte są w skróceniu następując« wiadomości: 1) Wiadomości dotyczące Kommtssyt Rzq/lo.

Spraw W. i O'. - Zmiany zaszłe w składzie Kommissyi. Na mocy Najwyższego Ukazu, z dnia 20..Listopada (2. Grudnia) 1823. r., wydział Oświecenia Publicznego, do składu tej Kommissyi należący, zamieniony został na oddzielną Władzę Okręgu Naukowego Warszawskiego przyłączonego do Ministerstwa Oświecenia Publicznego. Z mocy Ukazu Najwyższego, * dn. 29. Czerw. (11. Lipca) 1840. r., zgodnie B przedstawieniem Namiestnika, Wydział Komunikacyi lądowych, także do składu tej Kommissyi należący, zamieniono na osobny Zarząd, COwierzony Geherał-Adjutant. Rautenslrauch. jest ob*cnie zebrana w Neuilły, z wyłączeul liczby urzędników Komissyi; uwolniono niem Xiccia Joinville, który dopiero w końcu w skutek próśb 101, oddalono, id służby 9, tego miesiąca w Paryżu oczekiwany. Xicina oddano pod sąd 8. _ N owo j, «zyb )' o 54. - Orleańska ciągle jest zdrowa, o ile tylko doGranice kraju. Linia demarkuc-yjna od strony tkliwa boleść z przyczyny poniesionej straty Pruss Wschodnich, w r. ib'39. przer. obustron- tego dozwala.

nych Kommissarzy ukończona, zatwierdzoną Zaraz po przybyciu Xiężnej Orleańskiej uzostała przez deklaracyą Ministrów Pełnomo- dał się protestantski xiadz, Cuvier, który J. cnych, d. 20. Sierpnia 1840. r. w Berlinie pod- K. W. ślub dawał, do Neuilly. Większą pisaną. - folicya, jidmin istrccyjna. Władze część dnia przepędził on w pokojach Xhciaej. policyjne czynnie przestrzegały wykonywania Jeden tutejszy dziennik poranny irawieta naprzepisów, postanowionych względem włó- stępujący artykuł, który Dziennik sporów częgów i żebraków. Przeszło 6000 jednych i także w swoich umieścił kolumnach: »W je> drugich w przeciągu roku zatrzymano, i czę- dnem z postanowień swego testamentu, odścią odesłano do właściwych gmin i domów dawszy jaknajwiększą pochwałę szczytnemu pracy, częścią zaś oddano do służby wojsko- charakterowi i tęgości duszy Xicznej Heleny, wej. Rozporządzenie, wzbraniające żydom wynurza Xiążę Orleański w pierwszych wyotwierania szynków, było ściśle wykonywa- razach swoje życzenie, aby w razie małolcnóm. Kantor służącynli otrzymał dokładniej- tności regeneya t)Iko męzkim rękom powie« szaorganizacyą,odpowiadająca celowi, w jakim rzona była, klóreby miały moc dostateczna aóetal utworzony. *- W ogólności zaś usiło- tło uniesienia brzemienia spraw krajowyrh i wania i rozporządzenia pdficyi administracyj- miecza w obronie niezawisłości instytucyi kranej, dopomagały do pożądanego zachowania jowych. Wiemy, że nim jeszcze wiedziano publicznego bezpieczeństwa i porządku. - Stan o wynurzeniu słów tych w ostatniej woli Xiczdrowia ogólnego. Stan zdrowia ogólnego byi cia, iego dostojna małżonka sama zdanie takomniej zadowalającym niż w roku j zeszłym. we podzielała.« Nieustanne deszcze, a potem długa i ostra zi- Od śmierci Xiccia Orleańskiego zajmowała ma, najwięcej były przyczyną powszechnych się rada ministeryalna wyłącznie pytaniem reslaloki, z których szczególnie panowały ner- gencyjnem. Odbyto kilka konferencyi, i wczowowe i z przeziębienia pochodzące gorączki, raj dopiero przełożono N. Panu'projekt do odra i inne. Rada Lekarska, zwracając ciągle prawa, względem którego się Ministrowie popilną uwagę na przedmiot jćl powierzony, rozumieć nie mogli, i który w przytomności uznała, pomiędzy innemi środkami, za rzecz N. Króla przez kilka rozbierano godzin. Sam potrzebną, dla zapobieżenia powiększającej się N. Król miał uczynić wniosek, oby przyszłew innych krajach śmiertelności, z powodu na- mu regentowi radę regencyjną przydano, maturalnej ospy, upowszechnić w Królestwie jącą się składać z ówczesnych Ministrów, szczepi«nie ospy ochronnej. W, r. lS4Q. tako- Kanclerza Francyi, Wielkiego Pełerendarza, wą z'ejskuŁkjem zaszczepiqno 110,000, osobom, pierwszego Prczessa i Generalnego Prokuraw porównaniu zr. JS39. więcej o 20,254 osób. tora Sądu kassacyjnego, pierwszego Prezesa Po odbytych examinach wydano patenta oso- i Generalnego Prokuratora Izby obrachunkobom 37, zasługującym na stąpnie lekarzy i wej i czterech Marszałków Francyi. Na końchirurgów. Ogólna liczba lekarzy w Króle- cu posiedzenia miał jeszcze N. Król oświad«twie wynosiła osób 44S, z któryclh 118ffi 1}Jlbt- czyć', że się zajmuje projektem do prawa o tnych ze skarbu. W Instytucie 'położniczym odpowiedzialności Ministrów, życząc sobie, znajdowało się 31 uczennic, z których 12 na aby go razem ż pyt niem f nsyjb m Izbom koszcie skarbi;. Ogólna liczba akuszerek w przedłożono, I kraju dochodziła do 353. L)la szkół: Ftlczer- eo odebraniu wiadomości o śmierci Xiccia skiej, Farmaceutycznej i Wetery naryjnej, przy- Orleańskiego opuścił zaraź Pan "Ihiers Vi ch y, gotowane zostały przez Radę Lekarską, a po gdzie z swoją rodziną przebywał. Wczoraj zatwierdzeniu ich przez Radę Administracyjną stanął vy Paryżu i udał się zaraz do Neuilły, wydane szczegółowe przepisy. Również uło- gdzie miał u Króla posłuchanie. żono przepisy w przedmiocie prowadzenia Wszyscy przyznają, iź tylko dwie różne śledztw sądowo-lekarskich. slióny b If-geriL'}4j ubiegać ślę mogą", aleilnę(Dalszy CV{' - naitajń.J day temi dwoma stronami zdania i wśpofir r a fi c y a. J s z.Łłcia ardzo s p dz!elone. Wypracow ny Z P ary ż a, dnia 18. Lipca. jUZ projekt, majfe rJ .byc Izb m przedłoz Po przybyciu wczoraj wieczorem N. Kró- nego. prawa o. re e cYl przyzn je przewodnllestwa Belgijtzyków, cała rodzina królewska czenle regenCYl Xleclu Nernursklemu, podczas, ańskićj z wielkim zap»łem wymieniane bywa. Zważać ha'ćźyA ze wspomniony projekt do prawa n, e "bejmuje ogólnego porządku regencyi, 'ecz tylko na pewny przypadek małol e t n i e' następcy Ludwika Filipa ustanowiono regułę tymczasowego rządu, a Uk jest to tyb ko chwilowy projekt do prawa. , WysbWic tu W Panu oba zdania w Swietle, W jakiem się tu ukazują.

Ideę regencyi X'iccia Nemurskiego szczególniej odwołanie się do francuzkiego porządku następową, jronu. popiera. Gdyby prawo francuskie miało dostateczne powody do wy» łączenia kobiet od tronu, wtedy, jak utrzymują, te same powody przemawiałyby także przeciw zdolności regencyjnej tychże. Do tego przychodzi także dowód, który sic i przeciwnie da tłumaczyć", i którego takie przewrócić nie omieszkają, a tym jest twierdzenie, że Xiążo N emurski, jako najbliższy przyszłego tronu pełnoletni członek królewskiego domu ma także najbliższe naturalne prawo do sprawowania tymczasowego rządu. Co się pierwszego z przytoczonych dowodów tyczy, usuwaią go odwoływaniem się do licznych przykładów niewieściej regencyi, wydarzającej się w historyi francuskiej. N a pozytywny zarzut przeciw regencyi Xcia Piernurskiego przytaczają, że Xiąźę ten nie dał dostatecznych dowodów swego przywiązania do zasad rewolucyi lipcowej i teraźniejszego politycznego porządku rzeczy w» Francyi, i że a lego powodu nie pozyskał zapewne sobie potrzebnej mu w takim razie popularności. OLstaiaey przy prawach Xiężnej Orleanskiej z tej wychodzą zasady, że wdowie po następcy tronu należy się przed wszystkie m opieka nad jej dziećmi, że nikt ni« może pomyśleć o pozbawieniu jej tejże, i że z tego powodu tak potrzebną jedność powagi, pod jaką przyszły władzca Francyi wzrastać powinien ( tyłko przez to ocalić można! gAdy się i reSencyg> Xicznie tej powierzy. Wskazują dałej na niebeipieczeństwa, łctoreby połączone ż nią były, gdyby młodsza linia w pewnych bliskich stosunkach 2 panującą dyoastya. zostawała, i odwołują się nakoniec do rycerskiego sposobu myślenia Francuzów, któryby tymczasową władzę rządową w ręku niewiasty więcćj poważał, niż w ręku mężczyzny. Natotfliaśtzriówu Z drugiej strony czynią zarzut r. povvodu wyznania wiary Xiężnel Orleańskiej; tworzącej wielki przedział między nią, a większością narodu francuzkiego. Bo pomimo wszelkićj tolerancyi prawa francuzkiego i pomimo religijnej obojętności ludności wielkich miast z Paryżem na ich czele, większość Francuzów zanadto jeszcze gorliwie przywiązana jest dó wiary rzymsko- katolickiej,: ażeby się z strony rządu protestantki niebezpieczeń. stwa dla religijnych, interessów kraju obiw.iae" nie A miała. Ale jakkolwiek bądź, regencya Xiężnej Orleańskiej ma licznych i wpływy po? siadających zwolenników, iw Izbie także na wszelki przypadek potężne stronnictwo za sobą mieć będzie «łożone szczególniej a ezłonków_ konstytucyjnej opozycji, która ma nadzieję, że zassdę parlamentarnego rządu w czasie regencyi niewiasty łatwo do uznania doprowadzi. Tajjże legilymiści zdają się pragnąć regencyi Xicznej Orleańskiej, chóćiaS z łatwych do pojęcia powodów publicznie życzeń swoich obwieścić nie śmieją. N atężenie, z jakiem publiczność rozwiązania pytania regencyjnego oczekuje, jest bardzo wielkie, ale nie ma ono bynajmniej niepokojącego charakteru. Aczkolwiek zaś chwycono się wszelkich wojskowych środków ostrożności, aby możliwemu zawichrzenłu publicznej epokojności zapobiedz, przecież rajdów«, który tyle doczekał się smutnych doświadczeń, najmniejszego w tym względzie zarzutu czynić nie można.

Niemcy.

Z Hamburga, dnia 14. Lipca.

W Ko resp. Haraburskim czytamy: Dnia 6. b. m. przed wieczorem, w byiem Aięstwie Halberstadt i w hrabstwie Mansfeld, w części saskiej, straszna burza z gradem połączona, zniszczyła do szczętu w 16 wsiach wszelkie płody ziemskie. Grad miał wielkość gołębiego jaja, a w części i dwa razy większy po 4 łóty wagi. Wiele ptastwa i zwierzyny zostało przez grad ubitych; mnóstwo Judzi uszkodzonych i poranionych, jednego nawet człowieka poranionego i zabitego znaleziono na połu. Na niektórych polach nie będzie ani jednego snopka zbioru, i nie ma śladu, gdzie byty kartoflle, kapusta lub jarmuż. N a drzewach obficie pokrytych owocem, nawet gałązki nie pozostały. Miasto Ermsleben, Którego część · uboższa ludności utrzymuje się ze lnu i przędzy, utraciło 400 morgów lnu, a szkoda w-owocach, dachach i oknach jest nadzwyczajna. W zamku Meisdorf W samych potłuczonych szybach mają szkody przeszło na 30 marków (100 zip.), a'w xigżęcym zamku Ballenstedt więcej niż dwa razy tyle.

Turcya.

Z Konstantynopola, dnia 29. Czerwca.

Na ostatnim francuzkim parostatku przybył tu Ormianin, będący Adjunktcm przy poselstwie tureckiem w Paryżu. Przez niego Be<ezyd Basza przesyła Porcie wszystkie księgi francuzkich praw i rozporządzeń. Ta posyłka mpewne zbutwieje W archiwach tureckich, rządu nie obejmie. Zdaje się, źe ten Basza pomimo doznanego upadku nie stal się prze sorniejszym, > nie zaniechał twej ulubionej myśli zfrancuzienia Turków. Nieszczęśliwy koniec jego hattyszeryfu z Guilhany, powinienby go na inna, naprowadzić drogę.

Rozmait e wia domości.

z Berlina, d.20 Lipca.- W naszych dyplomatycznych towarzystwach mówiono w tych dniach wiele o powołaniu jednego z Xiąząt niemieckich na Króla Syryjskiego, który poniekąd zostawałby pod opieką wielkich mocarstw europejskich w tym samym sposobie, jak Król grecki. Z Warszawy. - Oddawna,niecierpliwie oczekiwana »Fizyka« Józefa łochowskiego już wyszła w dwóch tomach. Niemożność ani w części pokrycia kosztów z prenumeraty, była istotną przyczyną tej zwłoki; niemożność ta stała się oraz przyczyną podniesienia ceny dzieła do pięciu rubli sr. 10m pierwszy zawiera mechanikę sposobem przystępnym matematycznie wyłożoną - z objaśnieniem w przypisach uderzających wątpliwość, co do kardynalnych zasad Newtona. Tom drugi nierównie ciekawszy, jako fizykę nowszą aż do dzisiejszych czasów obejmujący, zawiera: optykę, naukę o-elektryczności, ma« etyzmie i elektro-magnetyzmie. Wydawca zef Sapaiski. Pracowite literatki. - W amerykańskiem łabrycznem mieście Lowell wychodzi «o miesiąc peryodyczne pisemko pod nazwą: Lowtil Offtring, wydawane i pisane wyłącznie przez dziewczęta, które w tamtejszych fabrykach są zatrudnione. Jedna z gazet amerykańskich powątpiewa, aby gdzieindziej znalaz a się równa ilość młodych dam a ukształcoRCj klassy, któreby poprąwnićj i i większym gustem w języku krajowym pisały, nii ow* przy fabrykach zatrudnione dziewczoła. Takby i u nas płeć niewieścia czynić powinna; bo jeżeli w wyższych stanach panuje w tym względzie zaniedbanie, niechże a njźszćj klassy idzie dobry przykład i zachęcenie. Ważny wynalazek okulistyczny. -Doktor Wieseke wynalazł nowe narzędzie dla uważania, jak powstaje i jaki bieg odbywa choroba oczu. Przysłał on opisanie tego aparatu paryzkićj akademii uraietętności i mówi w swóm doniesieniu tak: »Za pomocą tego narzędzia może każdy w swoich ociach widzicć ruch wodnistych i śklistych »ubstancyj, dostrzedz budowy kapsułek i najdrobniejszych ciał nieprzezroczystych. Pacyent molo zapierwszem pojawieniem &ię odkryć przyczynę choroby oczu, dostrzedz jej siedlisko i uważać jej bieg i modyfikacyę; może widzieć, jaką zmianę sprawia użycie medykamentów, spostrzegać atomy, które się roztwarzającą siłą wodnistych soków od nieprzejrzystych ciał odrywają. Jestto oczywisty dowód, iż bielmo bez operacyi roztworzyć i zniszczyć można. W dopisku zapewnia Pan Wieseke, że modyfikacjami cieplika i światła, za pomocą wynalezionych przez niego okularów bielmo roztworzyć i amb.liopiję, amaurozys, myopijg, i presbvopije uleczyć zdoła.«

Wyrokiem prawomocnym z dnia 17. Lipc» r. b. współka pomiędzy P. Leopoldem O g r o d ó w i c z e m i mną dotąd istniejąca rozwiązaną i cegielnie przez nas założone z wszełkiemi przyległościami na wyłączną własność mi przysądzone zostały. W skutek czego sprzedaż wyrobów z tychż* cegielni przezemnie tylko uskutecznianą będzie. Poznań, dnia 24. Lipca 1842.

J. E. Krzyźanowski.

W ioluszu w Ziel Hi cu bywaią wełniane suknie dla kobiet i mężczyzn, kobierce, jako tćż pończochy, tanio i dobrze prane i folowa» ne. Fabrykant skór Pan G li n t h e r (Tylne Chwaliksewo No. 4.) zamówienia tego rodsaju przyjmować raczy; takie w »aniym foluszu rzeczy takie prz y mula si e .

Stan Termometru i Barometru, ora * kierunek triutru te Poznaniu. Od dnia 17.-23. Lipca: Dzień. Stan termometru Stau Wiatr.

najniższy liiii,jw-yisz: barometru 17. Lipcu. + 9,9° + 15,4° 27 c. 10,51.

18. i + 15,1° 27 * 10,0 = 19. t l8' : + 17,6° 27» 11,0 = 20. + 7 e + 19,2° 27. 11,0 = 21.. -C lU 1° + 17,.,3° 27 * tj,O, 22.. + 10 ' 4 ° + l' ,1° 17 = 7,8 = 23 ' -f 16,3 ° · - + 10.,..-,» a = 10,0 = pz.

C e v r .. n. «« »0 l>uia 25. Lipca 1842. r.

do

P.-Zacb.

PZ.

pZ. pZ. fz. zw mieścieod Y»l. '8'- Un 1 10 28 25 29 7 10 27 15 21

Pażitiiicy szelel Zyta dt. ".

Jęczmienia dt. . .. .

Owsa , dt Tatarki dt.

Grochu . dt.

lieraiakow dt. -« Siafta cetnar Słomy kopa. . A Masła garniec .

Spirytusu beczka« » 10 27 as 6 9 25 5 1 20