G A

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.08.26 Nr198

'h

VVielkiego

Xiest wap O Z N A Ń 8 K I E G O.

Natładeni Drukami Nadwornej »f. Beckera i Spółki. - Redaktor: A. Wnnnotcahi.

.JW 198.

W Piątek dnia 26. Sierpnia.

i$4£.

Wiadomości kraj owe.

Z K er lina, dnia 23. Sierpnia.

Wyj echał: Cesarsko- Uossyjski (ienerałPorucznik i General-Adjutant, Xiąię Łaban o w - R o s t o w s ki, do Dusseldorfu.

Wiadolllości zagraniczne.

Rossya.

,. Z P e t e r s bur g a, dnia 3j15.Sierpnia.

Ukazem do Rządzącego Senatu d. 24. Czerwca 1\, Cesarz na opędzenie kosztów budowy stałego mostu na N ewie w tutejszej stolicy, nakazał od 1. Stycznia 1843. r. pobierać, od towarów przywożonych z zagranicy do Petersburskiego portu oprócz cła, dodatkowy pobór po 1 i procentu od rubla celnej poszliny. Na przełożenie Ministra oświecenia N. Cesarz rozkazał; i) Dozór Ministerstwa oświecenia nad wszystkiemi izraelitskiemi szkołami i w ogóle nad wszystkie mi zakładami, w których zajmuję się wykładem swoje] religii i ksiąg świętych, lub uczeniem i wychowywaniem młodzi, urządzić podług ogólnych zasad co <Ja szkolnego porządku przyjętych. 2) Dla bliższego dopomagania zamiarom Rządu, ustanowiów Petersburgu Kommissya ze czterech rabinów, t. Y po jednemu z każdego Generał

Gubernatorstwa, gdzie mieszkają Żydzi. -z wjjjoru Ministerstwa po uprzednióm porozumieniu się z miejscowymi Generał-Guber» nato rami. 3) Kommissya ma nazywać się: Kommissya, z woli Monarszej ustanowioną do oświaty Izraelitów w Rossyi. Przepisanie · wewnętrznego dla niej porządku i kolei załatwiania interesów zostawia się Ministerstwu oświecenia. 4) Po ukończeniu robót Koroissyi, zamknąć ja, wyznaczywszy członkom jej wynagrodzenie podług uwagi Ministerstwa, ze źródeł opatrzonych na urządzenie szkół iżraełi tikich:

F r a II c y a.

Z Paryża, dnia 17. Sierpnia.

Podczas kiedy dawniej sądzono, że prawo regencyjne jedne z owych wielkich dyskussyi spowoduje, stanowiących epokę w rocznikach zgromadzeń parlamentarnych, i że przynajmniej przez 2 tygodnie obrady te trwać będą, wielkie to pytanie już teraz taką przybiera postać, ii prawie z pewnością przepowiedzieć można, źe obrady nad niem dłużej nad 2 dni nie potrwała. Oppozycya przez zręczne pośrednictwo Pana Thierse tak układną się stała, że prawie całkiem umilkła i nic wic> ej nie ma na oku, jak chwilowy interes monarchii i dynastyi. Odstąpiła nawet powziętego początkowo zamiaru zaczepienia Pana Guizota na jak P. Odilon - Barrot głosowali wczoraj przeciw wnioskowi Lherbetta. Powody które oppozycyc do odłożenia walki o najwyższą władzę aź do przyszłej sessyi znagliły, 1 U - ryer francuzki tłómaczy w sposób następnjący: »Lewa strona i lewy środek zaniechały wniesienia pytania ministeryalnego jeszcze na teraźniejsze: sessyi, a przyczyny tego nie zata imy, Izba ledwo zgromadzona już zbrzydzila sobie role, którą grać ma. Wielka liczba deputowanych na cła już sobie na poczcie miejsca do powrotu, rozumiejąc, źe z obowiązków swoich się wywiąże, skoro uczyni, czego przesilenie monarchiczne po niej wyciąga. Inni, a mianowicie nowi deputowani, bez współdziałania których wszelka większość jest niepodobieństwem, oświadczyli, źe chociaż obrani z formalnem poleceniem zwalenia Pana (Juizota, jednak w obpcnej chwili za zbrodniąby sobie poczytywali, gdyby gabinet »walać mieli. Inni nareszcie, zadowoleni wypadkiem przy pytaniu o śledztwach parlamentarnych, są tego zdania, źe aź do przyszłej sessyi na rem, przestać trzeba. Jeżeli więc oppozycya na teraz walki zaprzestaje, dzieje się to po części dla braku walczących. Być może źe deputowani lewej strony mądrze działają nie wdając się obecnie w żadną walkę o zasady 51 minjsteryum; ludzie luAsAUni moio dla takowej ołtrożności oppozycyi obwiniać nie będą, ale obawiać się trzeba, żeby gmin sądzący o czynach podług ich pozoru, inaczej o tem nie trzyma». Jakoż i my wyznajemy, źe oppozycya w postępowaniu swćm więcej logiki i stałości okazać by mogła. Powinna się była od samego początku poznać na niepodobieństwie, uderzenia na ministeryum w obecnej chwili, albo, jeżeli się na tum nie poznała, za raz po obradach nad pytaniem rejencyjnem walkę pod każdym warunkiem rozpoczynać. Wszakże gdzież się znajdzie stronnictwo, ktoreby nigdy nie chybiło i zawsze taktykę swoje pod rozbiór matematyczny podawało?« Ogólne obrady nad prawem Rejencyjnem może już po zajutro się zakończą, poczerń do rozbioru pojedynczych artykułów przystąpią. P r z e c i w prawu kazali się dotychczas wpisać: PP. Ledru-Rollin, Laroche jacquelin, Sade, J oly, Lestibaudois, Carnot i Corne; za nim PP. Hello i Schiitzenberger. - PP. ChapuisMonUaville, Delespaul i St, Albin w biurze Izby złożyli dzisiaj następującą poprawkę: »Na przypadek, żeby Następca tronu przed swoją pełnoletnością na tron miał być uowo łany, 'Rejenc'va królestwa oraz opieka nad Królem podczas nieletności jego powierzoną ma być niezamężnej Xięźnie, matce jego, albogdyby ta juź nie żyła, Królowej, nłezam ęźnćj babce lego po ojcu." Według nadeszłych tu wiadomości, Xiąźę Adalbert Pruski przybył dnia 26. z. ra. w ścisłem incognito do Gibraltaru. Pomimo to czyniono mu honory jego dosto ności przynależne. Z Gibraltaru J. K. W. ma przedsięwziąść wycieczkę na brzegi afrykańskie do Ceuty i Tan

S e fU _

W okolicach Pouan zrobiono temi czasy odkrycie ważne dla archeologów. Kopiąc piasek nad brzegiem rzeki Aube, znaleziono cały skiclet człowieka, a przy nim rozmaite przedmioty z czasów odległej starożytności. Przedmioty te są powiększej części z czyotego złota pię nej rQQptY'.l Znale zionQ też dwa l1ąłasze l_1łu lna Na złotym pierścieniu, wyryte jest literami rzymskie mi słowo HEYA. Gdy okolice i'oiian są miejscem sławnej bitwy, w której AItila był zwyciężony, domyślają się przeto, źe jest to grób jednego z rzymskich rycerzy , który zginął wlej walce. G i e ł d a, dnia 17. Sierpnia. - Głoszono, źe pocztą gołębią odebrano z Londynu wiadomość, stosownie do której sprawy w Manchester coraz groźniejszą przybierają posiać. Anglia.

z L o n d y n u, dn. J.7-, Sierpnia, W Windsorze <3r.ia 15. wielkie było zamieszanie stąd powstałe, źe człowieka jakiegoś, niby Kartystę, który się wkradł do pałacu Królowej, w bliskości pokoju, w którym Xiążę Wales i siostra jego sypiają, przydybano.

Z śledztwa przedsięwziętego przez W. Szarabelana Królowej pokazało się wszelako, fe to tylko był robotnik niemający zatrudnienia, który po długiem tułaniu się do Windsoru powrócił, jakimś przypadkiem do pałacu się dostał i dla odpocztuQcia na ławie usiadł, stoją» cej u końca prowadzących do komnat Królowej schodów. Żeby miał być uzbrojony, jest wierulnem kłamstwem. Wczoraj rano zawieziono go na kolei żelaznej do Londynu, gdzie go zapewne, jako zupełnie niepodejrzanego na wolność puszczą. Władze Leedskie w Y orkshire, gdzie stoi pułk ułanów pod dowództwem Xiccia J ćrzet o Cambridge, postanowiły tłumom robotntó w z Huddersfield co chwila spodziewanym, zielny stawiać opór i nim jeszcze do miasta wkroczą, wszystkie z okolic zgromadzone wojska naprzeciw nim wyprawić, aby im tym sposobem zaimponować i ich do powrotu zniewolić. Stosownie do doniesień z liirminghamu z dnia 16. m. b. wieczorem powstanie W garncarniach znowu wybuchło. Kart ystom udało się także na · walnem zgromadzę chęcić, a tak zaraz po zamknięciu tego zgromadzenia robotników pracujących jeszcze w kopalniach Lorda (iranville wypędzać, fabryki porcelany zamykać, biura policyjne w okolicach burzyć j urzędników pojmanych lżyć zaczęto. Motloch w Fentorn przez woisko na wodzy utrzymany, dzieło zniszczenia na nowo w Uanley rozpoczął, gdzie dom księdza i sędziego pokoju zupełnie złupiono i zniszczono. Wjeczorem cała droga od Burslem, do Hardey pełna była robotników, zamierzających (pcdlug pogłoski) uderzyć na zamek letni Xiccia Southeiland, Trentharo- Hall i na paląc Aldermana Copeland. Stosownie do obiegającej w Hirminghamie wieści wojsko W Hanley trzech wichrzycieli z pospóstwa trupem położyło. - Sprawcami wszystkich tych zaburzeń w kraju nie tylko są Karlyści, lecz tez zdaniem gazety Times - mówcy towarzystwa przeciw prawom zbożowym. Listy z Konstantynopola donoszą, że polowie mocarstw europejskich Porcie pośrednictwo swoje między Turcy a, i Persyą ofiarowali, Porta wszelako za radu posła Rossyjskiego pośrednictwa tego nie przyjęła. Wielkie, udoskonalenie wprowadzone zostało w marynarce angielskiej; do bateryi okrętowych zastosowany apparat galwaniczny, za pomocą którego leden człowiek rychtujący działa, daje z nich ognia iskrą elektryczna w jednej i tejże sekundzie. Wyrachowano, że ten sposób da 1000 procent prawdopodobieństwa (chance) na stronę artylleryi angielskiej w porównaniu z inne mi enropeiskiemi, a 2000 procent w porównaniu z chińską. Podatek od dochodów przyniesie daleko większy dochód Rządowi niż było wyrachowano; vv pierwszym już kwartale po ustanowieniu nowego prawa, otrzymano 300,000 f. st. od samych tylko fondów publicznych i gaiy urzędników. Lord S tuart de Rothesay, Poseł angielski przy dworze rossyjskim, który tu bawił za urlopem, opuścił Londyn, odpłynąwszy do Antwerpii. J r J Gazety ogłaszają teraz testament zmarłego Margrabiego Hertford. Pomiędzy zapisami przytaczają: p a n u P eej dyamentowa gwiazdę H™?U *] Jerz*eo i Podwiązki, wraz z 50,000 i. st., które p a n Peel użyć ma podług informacyi objętej w oddzielnem zapieczętowanym piśmie; każdemu z 5ciu exekutorow testamentu po 5,01)0 f. st., ażeby sobie kupić mOgli jaką pamiątkę; pierwszemu swemu Kamerdynerowi, Szwajcarowi, 15,000 f. st.; Jekarzowi swemu 3000 f. st,; pewnej gospodyniw Oxford 2000 f. st.; najlepiej uposażył niejaką Lady Stracham, której zapisał około 100,000 Juntów szterlingów D. 10. b. m., nim Izba Niższa zamknęła swe prace, Lord Palmerston podając wniosek o wykazanie wszelkich środków w czasie zgromadzenia zaprowadzonych i uchwalonych, przedstawił obraz tego wszystkiego, co od teraźniejszego ministerstwa osiągnięto, a CO ono prz)rzi kało; porównał to z zarządem, którego był znakomitym członkiem, i wymienił szczególniej swe zasługi w kierowaniu po» lityką zagraniczną, w czerń swych następców uważał za partaczy. Pozwalał sobie przytem żartów i wszelkiego rodzaju wyszydzeń, i nieraz samych Ministrów pobudził do śmiechu z ról, jakie im ponadawał. Wprawdzie nie szczędził i pochwał dla nich; ale właśnie w nich najostrzejsze ukryte byiy kolce, przez nie dawał poznać stronnikom Peela, źe zostali przez niego oszukani, a gdzie się pochwały godnym okazał, przywiódł do skutku tylko zamiary liberalistów przeciwne widokom torysów. Pan Peel nie pozostał mu jednak dłużnym, i własną jego bronią z właściwą sobie zręcznością zbijał dowcipne swego przeciwnika pociski, wysławiając zarazem teraźniejszy zarząd. Ldhem Rej, Minister oświecenia publicznego pod Mehmedem Ali, i jeden z najznakomitszych Generałów warmii egipskiej, spodziewany jest w Londynie, w celu dokładnego obeznania się z naukowe rai zakładami Anglii. T U r C y a.

Z Konstantynopola, dnia 27. Lipca.

Xiążę Fryderyk Hessen-Kassel powrócił d.

25. z wycieczki przedsięwziętej do Brussy.

Tegoż dnia znajdował się na wielkim dyplomatycznym obiedzie i balu, danym przez Posła angielskiego, na który zaproszeni byli także wszyscy dygnitarze tureccy. Nazajutrz był takiź obiad u Posła francuzkiego. - Xiążc Fryderyk odpłynął dziś parostatkiem francuzkim do Sroyrny, gdzie stoi fregata duńska »Thetisr na której odbywa swą podróż. Prezes Rady państwa, Aarif Basza, został usunięty, a w jego miejsce mianowany jest były W. Wezyr, Reus Basza. E S .

ZAIexandrYi Pdhła- 28. Lipca.

Rozchodzi się pogłoska, źe Sułtan zażądał od Mehmeda Ali 7 pułków do ukończenia małej wojny w górach Syryi. Mehmed-Ali zaniechawszy polityki, wziął się teraz do budowy gościńców, kanałów i do gospodarstwa wiejskiego. Niedawno wybudować kazał drogę od drzew figowych w poblizkości pałacu awego aż do Rosttty. Poło kroków szeroka, ma po obu stronach chodniki z rynnami, i wyłożona jest drobnemi czerwonemi krzemieniami w połączeniu z wapnem i piaskiem. ROZlllaite wiadolllOŚci.

Z Poznania. - Dziennik Urzędowy Król.

Begencyi w Poznaniu z dnia 16. Sierpnia r. b.

obeimuje między inne mi następujące kroniki osobiste: l) Katolicki pleban X. Franciszek W olniewicz w Borku potwierdzony z strony rządu Dziekanem Boreckiego dekanatu w miejsce X. Kwapich, plebana w Domachowie, który dotąd intermistycznie trudnił się czynnościami dekanalnemi; 2) praktyczny lekarz, chirurg i akuszer Dr. Maurycy Leyser, osiadł W mieście Swarzędzu tutejszego powiatu; - o mapach niektórych powiatów Poznańskich; - i następujące doniesienie cęnzuralne: Wolno przedawać w państwie Pruskiem następujące za granicą wyszłe pisma polskie: l) Swiętojanka, noworocznikgospodarski Karola Lange. Kraków 1842. 2) Mieszkanie i postępowanie uczniów krakowskich etc. J. Muczkowskiego. Kraków 1842.

K l u b y w An gl i'i. - Jakkolwiek wielkiego poważania' doznaje stan małżeński W Anglii, i jakkolwiek domowe pożycie jest tam bardzo cenione, prj.ęcieź' nic »bywa w tym kraju na osobach bezżennych, z których większa część w stolicy żyje. Otóż dla osób tego rodzaju klub jest bardzo dogodnem miejscem, gdyż aż do pewnego stopnia zastępu e im dom własny. Mogą oni tam bardzo wygodnie cały swój czas przepędzać i używać wiele przyjemności jakich się tylko w doraowem pożyciu doznaje, i jakich kawiarnie francuzkie bynajmniej na stręczyć nie są w stanie. Przy tern i to nie mało się przyczynia do zaludnienia klubów w Londynie, ponieważ single gentlemann jako członek takiegoż klubu mający kilka set funt. (zterl. rocznego dochodu, może kupić sobie takież same wygody i przyjemności jak nalbo« gatszy Pan w świecie. Za sześć gwineów rocznego dodatku, móźe mieć rok rocznie piękne meble, mieszkać w wytwornie przyozdobionych pokojach, przechadzać się po miękkich wyścielonych dywanach, siedzieć przy wygój dnym kominku, używać wybornej biblijoteki, czytać przy śniadaniu takąż samą ilość, a nawe t jeszcze więcej gazet, i widzieć również li czne i zabawne towarzystwo, jak bogaty lord, mający pięćdziesiąt tysięcy funtów szterlingów rocznego dochodu. A leżeli klubista do tych sześciu gwineów doda jeszcze dwieście albo trzysta dukatów» wtedy ma codziennie śniadanie, obiad I wieczerzę tak wyborną, spija tak przednie wino, porto i klaret, i ma tak punktualną usługę jak którykolwiek wielki magnat w s w gj ID pałacu. Używając tak wielkich korzyści w stosunku za tak małe pieniądze, dziwić się nie należy, że tak wielki jest nacisk osób do podobnego klubu, iż z wszystkich tych, którzy do niego się zgłaszają, zaledwie połowa przyjętą bywa.

Kurs sieWjnBeriTiiAiaej.

" > DnIa 23 SiervnIa 1842 Sto- JI'a pr. kurant pa papie- gotowinrC. rami. zna.

Obligi (IIIU:U:ł: skarbowego .

ObI. dl. skarb, na 3<; od sla prowizyi odsttiplowaiie Pr. ang. obligacje 1830. , Obligi premiów handlu nior.sk.

Obligi Kurniarchii , Berlińskie obligacje miejskie dito na 35; od sta odstęp].

Zachodnio-Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr. listy zast.

Kur- i N owomarcb. dito

Akcje Kolei Berlińsko- Poczdamskiej dito dito akcje a prioris Kolei Magdebursko - Lipskiej dito dilo akcje a prioris Kolei Berlińsko -Ankattskiej dito dito akrje n prioris Kolei Dusseldorf. - Elberfeld.

dito dito akcje a prioris Kolei nndrcuskioj , dito dito akcje a prioris Kole» Berlińsko - Frankfurt.

Złoto al marco

Inne monety złote po 5 tal.

fr.

IfJ *>

3t 4 3!-, 4

4 · 5 4 5 4 5

III 4 103V 85V 102 103V J o 2 » ! 48 103 106V 104 I03-fc

127V 103 117V

104V 79V 99* 90V 984ioi' r

13V 10V 3 "

103V 102V 85iy

IOIV

106V i 03' r 103V, 103V 103

116V 102V i03V 102V

89V 9V 4"

*) Kupujący wynagradza na płatny dnia 2. Stycznia 2 84 3. ko

Don lf Dfocentu.

Ceny targowe Dnia 2 i. Sierpnia w mieście 1842. r. POZNANIU. od do Tal. SAr. fen. Tal. sgi-. fen.

Pszenicy szelel l 2U 4 l 22 6 l 5 1 6 22 6 23 22 6 23 Tatarki dŁ 25 26 1 7 6 1 10 1 15 6 16 6 c 1 o 1 Słomy kopa . 8 8 2 6 Masła garniec . , 1 27 6 1 28