&AZ

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.09.19 Nr218

Wielkiego

..

:JP.Ay tu!..

. ..

)K! Cl>suwa

; 1 l t

SKI EGO.

- i

Nakładem Drukarni Nadwornej JlY. Deckera i Spółki. - Kedakter: A. IfattnotCffAi.

JW« 1 8 .

W Poniedziałek dnia. 19. Września.

Wiadomości krajowe.

z B e rlina, dnia 16. Września. Przybył tu: Xiąźę Konstanty Ghika, Prezes dywanu Wołoskiego, z Riigen.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

z Warszawy, dnia 13. Września. · ł} egdaj, jak O w doroczua uroczystość linieX Al A O c> W II C e s ar? e w i e z a Następcy, W .

T ' - ? 14sall dra Mikolnjcwicza tudzież urodzin Jej tJ vv. W. X. Olgi Mikołajewny, oraz Ar, AvetO. orderu św. Aleksandra Newskiego, odpyiy się o o (j z 9 rano, we wszystkich kościołach tu 1,j SZJCh wszelkich 'Byznań, solenne uabozertstvv£u o dz do , e d e . nastej Ja. Xiąźę Warszawski, Generał-Feldmarszałek, JN au, iestllik Królestwa Polskiego, raczył przyjmować, na pokojach zamkowych powinszowania od władz wszelkich, tak wojskowych jako i cywilnych; poczem z teniiź udał Się do cyfadelli Aleksandrowskiej, gbzie w cerkwi miejscowej odprawioną została przez JW. Antoniego, Arcybiskupa Warszawskiego i N dwogieorgiewskiego, Liturgia Sw., zakończona wzniesieniem -do Przedwiecznego błagalnych modłów za ukochanego od ludu Mouar

> - . . - »chę, I tudzież całą Najjaśniejszą Familię. Pizy tej uroczystości, odczytany zoslal jgromadzonemu ludowi Manifest .Najwyższy z dnia fSjfSl. Sierpnia r. b. wydany, z powodu szczęśliwe- I f o wydania na świat, przez J ej C W! W. '. Cesarzownę Maryą Aleksandrowiię, Małżonkę Jego C. W. Cesarzewicza Następcy Tronu, Córki, której nadane zostało iuiię Aleksandra, oraz tytuł: J ej Cesarskiej Wyso- I .wici. Na zakończenie obchodu rinia tego, dane było wieczorem w teatrze Wielkim bezpłatne widowisko i miasto cale oświecone. R o s s y a.

Z Londynu, dnia 9. Września.

(Gaz. liemka.) - T i m e s następujące umieszcza uwagi: »Nasi Kolledzy paryscy tak łatwo się za obręb fanlazyi zapuszczają*, ze, jeżeli pogłoski zbieramy, takowe za prawdziwe biorą wypadki, a tam, gdzie tylko o mo« źliwem nieporozumieniu napomykamy, lui jak o otwartem zerwaniu stosunków przemawiają. Zrobione przez nas niedawno temu u.wagi nad allokucyą papieską względem kościoła katolickiego w Polsce i nad powstała, między Prusami a Rossy ą oziębłością, otworzyły, jak się zdaje, u Francuzów szereg i-pekulacyi. Wyrzekamy się tych przesadzonych wnioskowań, chód przy podaniach naszych Stale obstajemy. Jednym r najbardziej podo» zetach irancuzkich będzie, że gazety niemieckie wyjada, o pereintorycznćni odparciem tego wszystkiego, co tylko Francuzi o tei sprawie napisali. Takowe wyparcie sit; byłoby tylko naturalne i m.jdze, aleby bynajmniej zautania naszego do zdań, jskieśmy o teraźniejszych stosunkach między Rossy ą, Prusami i Polską, obwieścili, nie zachwiało. Niedorzecznością byłoby przyjmować-, ze Prusy myślą wdać się bezpośrednio w istotną nie. przyjaźń z Rossyą, pobudzać już i tak wzbu« rzoną ludność polaka i ściągnąć przeto na siebie i ratą Europę nieszczęścia 'wojny. Niemniej prawie niedorzecznem jest przypuszczać, ze Król pruski w Petersburgu groźno przemawiał, lub, źe dał Carowi do zrozumienia, iż gabinet berliński postanowił zapobiedz gnębiącej Polaków polityce rossyjskie). Musielibysray się bardzo niewyraźnie tłómaczyć, gdyby czytelnicy nasi słów naszych w ten sposób nie zrozumieli, <iź jest naszera zdaniem, lakoby silą Prus naprzeciw Rossyi nie leżała w ich czynach" ale owszetn w ich s t a n o w i s ku; nie w mowie Króla Fryderyka Wilhelma w Petersburgu o administracji w Warszawie, tylko w własnej Królapruskiego administracji w Pozna liskiem; nie w polityce, jakiej się Król względem Cesarza w tej chwili chwycić zamyśla, gdzie umiarkowanie i rozwaga oczywiście bardziej są na swem miejscu, aniżeli zuchwała postawa, tylko w niezawisłości jego polityki w własnym kraju i utrzymaniu pewnego wpływu na wschodniej stronie Odry, który wśród szczególnych okoliczności może być nader ważnym dla całej Europy. Prusy, powiada» mv raz leszcze,mają cześć najbardziej zranieniu ulegającą, piętę Achillesa państwa rossyjskiego pod swoją kontrolą: im niemiłosiernie ] i nieprzychylnie ] Rossya w Polsce występuj e, tym łatwielszą staje się do zranienia i tym ja śniej musi się w Prusach ocknąć przekonanie o ich sile w owej stronie. Prusacy są nieza.wodnie zanadto mądrzy r) zanadto pokój lubiący, ażeby siły takiej jedynie w celu ostentacj i i zwiększenia użyć mieli; ale nic prócz zupełnej służebności względem zamiarów Rossji mogło by je w przyszłości tej siły pozbawi ć, bo ta leży więcej w ludu polskim i opinii publicznei Europy, niż w nich samych. Przekonanie na stronie Cara, źe się takowej służebności po Prusach spodziewać nie może, i przekonanie na stronie Króla pruskiego, że na całą jego wewnętrzną politykę z wielką podeirzliwością w Petersburgu uważają, wyjaśniała dostatecznie oziębłość i niedowierzanie, jakie niedawnemu spotkaniu się nad Newątowarzyszyć miały, błotne i n' eMprreMone stanowisko obydwóch państw względem siebie czynil to tak widocznćm, iż nie potrzeba dziwnych fikcji i wyszukanych dowodów, aby to wyjaśnić, co się w naturalnym biegu rzeczy znajduje. Różnica polityki, jakiej się dwa te gabinety względem swych polskich prowincyi trzymają, żadnej nie ulega wątpliwości; różnica ta przy niedawnej sposobności wybitniej się zapewne uczuć dała; ale skutki takiego rozstrojenia zanadto są ukryte w łonie przyszłości, ażeby je już teraz zawcześnie odadywać można. A To tylko chcemy pod wzglę. em Anglii uważać, źe wszystko nam dowodzi, iż przyjaźń i związki nasze z Prusami coraz więcej szacować powinniśmy. Mocna naprzeciw Rossyi i Francyi, z wojskiem dość silna, aby Francuzom się oprzeć i opatrzona w środki polityczne, aby w razie potrzeby łtossyę utrzymać na wodzy; nie powodowana chucią zaborów lecz gorliwa w pielęgnowaniu tego wszystkiego, co ucywilizowane życie narodu upiększa i uzacnia - polityka pruska tak "tylko do ocalenia owych spokojnych i ludzkich postępów zmierza, które naród Angielski chetnie i ochoczo wszędzie wspiera i popiera. Oby Król Pruski na tć-j drodze sta le i niezachwianym krokiem dalćj postępował!

Francya.

Z Paryża, dnia 10. Września.

Stosownie do naj nowszych wiadomości z Eu, Król ciągle pożądanćin cieszy się zdrowiem i pracuje co dzień przez kilka godzin z ministrami, na zamku przebywającymi. Pytanie dotyczące kolei żelaznych głównym obrad ich przedmiotem. Słychać, iż mowa była, ażeby przy przyszłych mianowaniach Parów też ławkę dla d u c h o w n y c h Parów ustanowić. Plan ten wszelako gorliwych w gabinecie miał przeciwników i dla tego go odstąpiono. Powiadają, iż chcą zaczekać dopóki prassa przedmiotu tego ze wszystkich stron nie rozbierze, albo aż nowość tę będzie można przedsięwziąść , nie natrafiając na zbyt zaciętą oppozycyję. Dom, w którym Xiąźę Orleans" umarł, JUZ jest rozebrany a budowa kaplicy, w miejscu tern wznosić się mającej już się rozpoczęła. Dzisiaj-mniemany student medycyny Gautier de la Gćnaudicre* stanął przed sądem Przysięgłych obwiniony o uczestnictwo w pisaniu listów Królowi Ludwikowi Filipowi fałszywie przypisywanych. U szedł był do Belgii, gdzie go 'jednak wydano. Kobieta* Bulle, z którą razem żył a którą d. 14. Maja r. b. z powodu ułożenia tych listów na Sietnie skazano więzienie , podobnie przed sądem stanęła. chiny piekielnej, "U.4.,m. b. o godz. 5. rano na moście, prowadzącym, w Joinville (departament wyższej Marny) przez Mamę, okropna nastąpiła explozya. Przy rozpoczętym natychmiast śledztwie pokazało się, ze skrzynia z białej blachy, może 1 stopę długa, pełna kul > kawałków żelaza, pod jednym łukiem mostu była umocowana. Kamienie sklepienia mostu okazywały jawnie ślady explozyi. Zdaje się, że to była tylko próba, aby skutków machiny tej doświadczać. Sprawców dotycz czas nie wykryto; osoby w pierwszej .chwili od ma ira aresztowane, już wolno puszczono. Zbliżanie się tutejszych polityków do Rossyi niezawodnem wprawdzie faktum,ale są to jednak łudzeuia, którym się oddają i wypadek tylko ostatniej biedy, żeby odwrócenie wielkiej koalicyi Uossyą do tak stanowczego kroku spowodować mogło (??). Tymczasem Rossya z, zwykłą mądrością swoją tak z Francja postępuje, że sobie na przyszłość bynajmniej rąk nie zwięzuje. Odrzuciła projekt zaślubienia z Ludwikiem Napoleonem równie jak wnioski Xiecia Bordeaux, ale gdy dla Królewicza domu Orleańskiego młodszej linii z podobnćin zapytaniem się odezwano, odpowiedź leż nie była zadowalniającą. Cesarz z pojedynczymi Francuzami, którzy do Petersburga przyjeżdżają, nader uprzejmie postępuje, co bardziej jest polityczuein ale pod względem [całego kraju i dynastyi jest onskryty i tajemniczy, -r Jakżeż też myśleć o zawięzywaniu się przyjaznych stosunków, widząc, że Francyę w Petersburgu prosty sekretarz, Pan Andre, a Rossyę nawzajem tylko tymczasowo P. Kisselew w Paryżu reprezentuje, żeP.Butcniew, który tu przez czas niejaki przebywał, nagle odjechał, niezająwszy tu żadnego dyplomatycznego stanowiska - co większa i nieszukając nawet żadnych styczności z gabinetem, że nawet ani XWyczaj nych form grzeczności nie przestrzegano, a tak, aby jeden przykład przytoczyć '" u\> notyfikacyję o narodzeniu Hrabi Eu odpowiedzi dworu Rossyjskiego już od 5 mieSiC, tv. nap róż no czekają! Całe poselstwo RosByjskie składa się tylko z Pana Kisselewa (syna Generała) p. Spiess, Generalnego konsula i p. V6lkerson, sekretarza; Xiąię Gagarin, Attache, wyjechał do Wiednia.

W Paryżu umarł niedawno pewien człowiek, który żył lat 107. Jako nadworny kre· wiec za Ludwika XV. i XVI., uzbierał on »0bie niejaki majątek; lecz rewolucya tak go zniszczyła, że juz potem mieszkał w izdebce ne strychu, gdzie jeszcze 47 lat przeżył. Pozostawił dwie córki i dwóch synów, z których najmiodszy ma lat 60. Między papierami jego znaleziono mnóstwo kwitów i listów podpisanych imieniem najsławniejszych osób z drugiej połowy XVIII, wieku, między innemi przez Woltera.d'Alemberta, Roussa, Xię» d'a Richelieu i t. d. C o u r r i er fr a n c a i e zawiera list od pewnego podróżującego po Indyach Wschodnich, donoszący o tamecznym stanie Anglików, których whidzac iągle jest zagrożoną przez wewnętrzne intrygi. Tak w wojsku królewskiem, jako też w wojsku kompanii istnieć ma tajne towarzystwo, które złożone jest powiększę] części z Kapitanów i Poruczników, ale także, i z wyższych oficerów i J euerałów, i nie rp nic innego na celu, jak przekształcić całe ihdye angielskie na arystokratyczną wojskoAv.j rzeczpospolitą pod zarządem Prczydenta- Marszałka i dwóch Izb wojskowych: Jencralskijćj i oficerskiej. Prezydent- Marszałek ma być co .4 lala obierapy, pierwsza Izba na 6, a druga na 3 lata; cały kraj ma być podzielony na Jeneralslwa z l-in miliowem mieszkańców, te znowu na Pulkownikostwa z 100,000 dusz, a ostatnie na Kapitańslwa z 10,000. Wszystkie posiadłości Francuzów, Portugalczyków i Duńczyków w Hindostanie, i w ogólności wszystkie kraje pomiędzy Chinami, Persyą i Tataryą, ogłoszone być mają jako nierozdzielue części tej nowej rzeczypospolitej. Władza Prezydenta ma być oznaczona tak jak w Stanach Zjednoczonych Ameryki północnej. Herbem rzeczypospoljtej ma być słoń z wieżą, na której indyjscy wojownicy i napis: liberia* rt virtus militaris. Na monecie ma być uzbrpjona Minerva z napisem: Rtspublka militaris itidica Wszystko to brzmi bardzo awanturniczo! Najwięczej czytanym ale także najumiarkowańszym legitymistycznym dziennikiem jest teraz Journal des villes et campagnes, liczy on 20,000 abonentów; najgwałtowniejszym i najuszczypliwszym, jest la Mode. Wiadomo że doktor Francia żelazną rózgjj rządząc w Paraguay, tę mu nadał wspóh osć z Chinami, źe wnijście do niego było zamknięte przed cudzoziemcami. Pomimo ten zakaz udało się niektórym awanturnikom, zwabionym ponętami zysków, dostać się do tego niegościnnego kraju; ale wydobyć się z niego nigdy nie zdołali; skazani na ciężkie prace, wtrąceni do ciemnych lochów, powiększej części przypłacili życiem swe zuchwalstwo. D 0piero po śmierci doktora reszta 2 tych nieszczęśliwych odzyskała wolność. Do Oloron powrócił jeden taki więzień; ta ofiara okrutnej polityki doktora Francia, opuściła tutejszą okolicę przed 23 laty udając się do Brazylii. Od owego czasu nic o nim nie słyszano i rodzina uważała go dawno za llIIIar miasta. Każdy chciał go widzieć i słyszyć z ust jego opowiadanie cierpień jakich doznał. Są one okropne.' Z 15 Francuzów zatrzymanych w tym kraju, 10 umaiło, a jeden dostał pomieszania zmysłów.

Anglia.

ZLondynu, dnia'10. Września.

Gazety Torysowskie wyznają, teraz, źeLord Ellenborough istotnie dał rozkaz lopuszczenia Afghahistanu, twierdza wszelako, iź było zamiarem jego później naprzeciw Kabulowi wyruszyć \ z którego to twierdzenia gazety W ługówskie się urągają. Morning Chronicie daleka od powątpiewania o prawdziwości rozkazu do odwrotu, grozi nawet, źe Lorda Ellenborough w oczach narodu oskarży. Zresztą oddziały wojska ciągle' do lndyi Wschodnich i Chin odchodzą T i m es uważa' w je« dnjm z swoich ostatnich namerów: Chociaż oswobodzenie jeńców naszych za sine qua non zawarcia ugody poczytujemy i chociaż zdaniem naszćm po odebraniu jeńców nie mamy rozumnych powodów do dalszego prowadzenia wojny w Kabulu, niezgadzamy się jednak z kollegami naszemi, twierdzącemi, iź to wszystko równo, jakim sposobem oswobodzenia tego dostąpimy. Bząd angielski zobowiązany f okazać-światu dzikiemu i ucywilizowanemu, e poddanych swofch nigdy i pod żadnym Warunkiem nieopuści.

Dnia 20. Sierpnia umarł pod Dorset, Admitał Digby, przeżywszy lat 73. W czasie wielkiej wojny zabrał on lub zniszczył 48 nieprzyjacieiskich okrętów handlowych i mnóstwo okrętów wojennych, a za zasługi swoje w bi« twie pod Trafalgaretri, -uchwalił dła niego Parlament podziękowanie. Jedna córka jego była za Lordem Ellenborough, teraźniejszym Generalnym Gubernatorem Indyj Wsćhdnich, ale się rozwiodła z nim w roku 1830, Z pięciu nowych biskupstw anglikańskich, dla których niedawno poświęcono Biskupów, Biskupstwo Gibraltarskie- obejmować będzie wszystkie posiadłości angielskie nad m. Śródziemnem. Prawie w kaźdem wielkiem mieście, na ogromnej linii nadbrzeżnej od Lizbony do Konstantynopola, żyją chrześcianie anglikańscy w dostatecznej liczbie dla u tworzenia gminy kościelnej Biskupstwo to otrzyma dwa kościoły katedralne: jeden w Gibraltarze, drugi w Vallvtta na wyspie Malcie. 'N owou tworzona dyecezya Vandiemenslandsfka, obejmu] e przestrzeń tak wielką, jak 10' biskupstw w Anglii, z ludności,) 50,000 dusz, na które dotyihczas przypada 30 duchownych. "irzecie nowe biskupstwo jest Now4i-»Biun

świckie i 150,000 dusz na przestrzeni tak wielkiej jak Irlandya; Nowy Brunświk przyłączony był dotychczas do biskupstwa Nowo-Szkockiego. Czwarte nowe biskupstwo jest na przylądku Dobrej Nadziei z rozległością 130,000 ang mil kwadr., t. j. większą niż Anglia; Szkocya i Irlandya razem wzięte, i ma ludności 166,000 dusz. Wyspa Ceylon, należąca dotychczas do dyecezyi Madras, będzie miała także oddzielne biskupstwo; rozległość jej jest prawie tak wielka jak Vandiemensland, t. j. 24,000 ang. mit kwadr., ludność jej jest daleko większa; liczą tam 1,250,000, al» po większej części pogan. Ceylon ma 22 anglikańskich duchownych i rnissyonarzy Po należy« tern uposażeniu powyższych pięciu biskupstw, rząd zajmie się urządzeniem nowych dyecezyi dla Sierra-l.eone, południowej Australij, PortPhilip , zachód. Australii,l północnych i południowych Indyj.

NIemcy. I Z A u s z b u r g a, dnia b. Września.

(Gez. Meńska.) - Na Prusy obecnie sprawiedliwie całe Niemcy oczy swe zwróciły; postępy w- tyrn kpaju nie pozostaną bez wpływu na wspólną niemiecką ojczyznę. Mniejsze państwa niemieckie, jakkolwiek szczerze postępowi hołdują, nie podają jednak pewnej rękojmi; dążności ich szlachetne, ale im zbywa na zewnętrznej sile, aby w razie potrzeby instytucye wolności od obcych napastników obronić. Więc niezawodna, źe każde słowo wyrzeczone przez Króla albo jakiego Ministra pruskiego na korzyść postępu, dla całego kraju niemieckiego jest ważne i przedmiotem uwagi powszechnej. Do rzędu ty cii wysłowień należy oświadczenie Ministra Lichhorna w Wrocławi u, dotyczące wolności w nauce. Powinno to całe Niemcy zadowolnie, iż usłyszano z ust Ministra, że dotychczasowa wolność nauki na uniwersytetach Pruskich nie ma być ograniczona. Wszakże dalsze tłomaczenie się P. Ministra tego jest rodzą u, że przynajmniej W naszych' oczach wyjaśniania potrzebuje, NV. Minister żąda podobno, ażeby na każdej katedrze to wykładano, na co kdtedra ta przeznaczona, więc w wydziale teologicznym »prawdziwą naukę chrześcianską" z zatrzymaniem «pozytywnych podań,« Ząddnie to samo przez Me sprawiedliwe; ale w tym razie powstaje potrzeba ustanowienia n a we j katedry, któraby. dogmatykę ortodaxow. kryt} cznie. objaśniała, i -łło na niwie religijnej pragnie' myślijcy . człowiek p r z y czyn,' d o w o - d ów. Gdyby zadanie to katedrom «filozoficznym pozostawić chciano, «przestalibyśmy na tem. r ,Pan Minister życzy spble zatsajmanie 6taP tikim kościele nastała j e d n ość, kiedy przeciwnie tera« tyle w nim jest,rozdwojeń . isironnittw, źe. niepzryjacielejego nie tylko do tego się odwołują, lecz z słabości tej nawet korzystają. Nie ulega wątpliwości, że te rozdwojeni* właśnie z tąd pochodzą, ponieważ według stanowiska pświa ty czasów naszych pewne) 'liczby, dogmatów dotychczasowego systematu nic, uznawajax Niemylimy się zaiste, '% tern wystejpując- twierdzeniera, źe przez surowe usiłowania przywrócenia dawnych symbolów w<ary; upragniona jedność nigdy się UrzeczyWiśoić nie da,lecz, źe owszem sprzeczności tym wybitnjfej się objawić, a nareszcie · formalne schizma, nastąpić musi. Zresztą w tych sporach i różności zdań nie upatrujemy żadne) słabości, o>vsz,e,m } sił ę, życie duc h o we;; gd<<ie, nie i ma umysłowej ,walki, tara vjeAt ś-mi,erć dychów*. Ale, obecnie w rzeczy Raniej dwa, tylko są stronnictwa - lu dzie, co; rozumnego chrysłyaniznuu pragną, którego zasadą jest przykazanie miłości bliźniego, w ogólności szlachetnośćvuczuć i poetyp umysłpwy -I i zwolennicy dawnei ery. · Nie. na tych -r jpk, to mylpie.sądzą "'- polega apokojność świata,. lecz; na tamtych. Ss;aczę· śliwy*.te» irząd, który-w. liczbie poddanych iSWPJph WS A f1k;ic A y\-yzti««ó ma wivlutalqnarzw«nyc U «obojętnych.« Oni to. tylko są wstanie J ągodzić zawiać, wzniecaną ciągle przez sprze -ciwiające sięsobie,. wyłączne.dogoaata różnych Wyznań.

J J a n i a, , Z K opąrihagi». dnia 31. Sierpnia.

z, pism-aj- Kapilana Boeder--o organizacyi ar<<ii dupskićj pa ostatnich. - .amianach, okazuje *ic, że ta w czasie pokoju 'składa się z 25,000, a w. czasie, wo ny -z 60,160 ludzi.

T .u. r C y a.

Konstantynopola, dnia 24. Sierpnia.

V,. ysefania. wojsk;do Bułgarii, osobliwie do N,1;>3) i Wi(l(linu, ;zrrqwu sięAzwiększają.. Sta'A t ,yV'Ar? A'lr*A*e,an B ł k . h . l .

. u gars lC , rle oca enle dla TOAttyttWI od Hossyi pochodzić może, P rz y noś* J . A. D h ., t li S V r o J e Oi w . oce . uc OWlenS WO nieunrckie grecki« pdtnawia Patryarsze. Kon e U ntyhopoljtaóskiemujposłuszeństwa i A d Araża sch.izmą; 'Port9 pcA.pjg posiadać ma dowo · dy zabiegovy religijnych, zachodzących w .Bułgarii,! .W-caJęj półuftcnej europejskiej Cy*cyiAełj« jiap Pr.a A '1ft ścisłych związkach kościoła wschodniego,.Wi.knaiech. (Naddunajskjch z świętym-s.ynodera'rare innym, nie tym, .który ma s.Yimje,siedlisko w, Sjtambłde. Aby grożą

ce niebezpieczeństwo odwrócić, Porta fizycznej siły się chwyta i pomnaża wojska na północy, nie myśląc o tern, źe jeden tylko śro dek prowineye le dla niej ocalić może, to jest sprawiedliwość ku Chrześcianoin,' a może nawet i dawanie im pierwszeństwa przed meoświeconym Muzułmanem, przynajmniej w dystryktach nadgranicznych. Może to obraża dumę Turka, uważającego się ciągle za. zwy cięzcę, ale nierównie boleśniejsze będą skutki tej dumy, o cze'm świadczy Serbia, Multany, Wołoszczyzna, niegdyś kraje tureckie, a gdzie teraz żadnemu Muzułmanowi przebywać nie wolno, i gdzie Turek t jeżeli się zjawi, bardziej bywa poterany od Żyda! Dotychczas wprawdzie Dunaj śmieszną tę władzę turecką niby zasiania! Ale być może, że wkrótce granica ta, aż cło stóp Balkanu »ię cofnie i źe prawdziwa 1 'urcya coraz bardziej ku Bosforowi i Helespontowi parta, nareszcie tara powrócić będzie zmuszoną,' skąd przyszła! Tylko łagodne postępowanie z Chrześcianamj i zrównanie praw ich 2 prawami Turków spruchnialą tę budowę wzmocnić może, ale ani Izzet ani Biza na tćm poznać się ni * są wstanie.

Chiny 9S. Z Makao, dnia 10. Czerwca.

pogłoski o odbudowaniu przez Chińczyków iortyfikacyi nad rzeką Eocca Tigris, okazały się bezzasadnemu Słychać, źe Chińczycy zamyślają uderzyć na Hong-Kong. Cło wchodowe od herbaty zostało tak podwyższone, ze w, ostatnim roku zapłacono 6 mil. dolIarów więcej niż dawniej. P. Pottinger znaiduje się jeszcze ciągle W Hong- Kong oczekując na posiłki, aby wyru,szyć mógł, do Pekinu.

N adeszła tu znowu ,prok!amacya Cesarza chińskiego, w której czytamy między innerni: »Przeszłego roku armia nasza walczyła przez 6 dni i nocy z Anglikami w Tfng-hai, i ubiła niezliczona ilość barbarzyńskich bandytów. Co si,ę tyczy innych wojsk, II które z innych prowincyj przybywają, tedy oficerowie powin ni .być zdolni do wyćwiczenia ich Azapalenia ich męstwa. Ale dla czegóż one uciekają przed bitwą? , Buntownicy barbarzynsiy nie są ani silni ani waleczni; dla czegóż nie uiają być wytępieni? Nagrody i kary maja być słu sznie rozdawane. Na ten cel posiałem do obozu 50 wielkich piór pawich, 50 niebieskich, '80 pierścieni" 40 piór ze trzciny, 90.małych noży, 75s kapciuchcjw i krzemieni, 60 guzików bgo stopn.a i 60 guzików 7go stopnia«z p o z n a n i a . - Donoszą - ż departamentu bydgoskiego, ze i łam także Sierpień nieznośnie był gorzcy i suchy, przy cięgle wysokim etanie barometru i wietrze wschodnim. Upał dochodził prawie wysokirh stopni miesiąca Lipca 1819 roku (-- + 29f o R. w cieniu); bo dnia 17. Sierpnia w południe o godziny 1. pokazywał termometr w cieniu + 26* o R, a dnia 18. i 26. Sierpnia + 26 0 K. Stan barometra wahał się między 28" 1\'" a 28" J'''. Miesiąc ten liczył 27 dni zupełnie pogodnych i tylko 4 mieszane; w jednej nocy i w 4ch dniach upadło nieco deszczu, ostatni raz dnia 12. zrana w skutek jedynego w tym miesiącu grzmotu. Od grzmotu tego do końca miesig ca panowała przy niebie wypogodzonem i dniach gorących zupełna susza. Pomiędzy 93 dostrzeżeniami wiał wiatr 6 razy z potno, cy, 23 z zachodu i 64 ze wschodu, ale zawsze łagodny. Dnia 31. Sierpnia w południe zerwał się straszliwy wiatr wschodni, i wy. schły ziemię W gęstych poruszał tumanach. Jak przyjaznem było powietrze takie z jednej atrony do sprzętu oziminy, tak z drugiej strony wpływało szkodliwie na jarzyny, a szczególniej na kartofle i trawy. Kartofle tylko w nizinach i mokrych miejscach obfity zbiór rokują, w gruntach piaszczystych zaś i wysoko położonych obawiają się nieurodzaju. Z łąk mokrych można się i dość obfitego potrawu spodziewać; wyższe zaś i suche łąki do tego -wyschły się stopnia, że ich ledwo na nędzne pastwisko dla bydła użyć można. W wielu miejscach upał' powysiiszał wody; źródła się zatamowały i wielki brak wody uczuć się daje, co tćm jest dotkliwszćm, gdy i młyny wodne pó większej części mleć nie mogą. Ciągła posucha i upał szczególniej na organa trawienia szkodliwie wpływały, i dla te£0 ter wszystkie niemal panujące choroby -charakter gastryczny przybrały. Wymioty, I biegunki, 'biegunki z wymiotami, kolki, źół! taczki, bicie krwi do głowy, bóle głowy, ; - -.zanłza od słońca i zapalenie oczu naleiały w "Sierpniu do zwyczajnych chorób. W wiel, kim Drenczu i Łukaczu, ptu czarnkowskiego nie można było zwyczajnerai środkami panującej tamże od kilku miesięcy ospy naturalnej 'Wytępić. Po zaszczepieniu ospy w Czerwcu i Lipcu wszystkim do tego zdatnym osobom zaszczepiono ją powtórnie wiSierpniuJ wszy J] K im mieszkańcom do 40 roku,;a użyte te środIci zapewne się do wytępienia zarazy tej przy.

.? czyni. .

Śmiertelność w Sierpniu nie była nadzwyczajna, hatorńiast 17 osób w różny sposób u* traciło życie. Dziewięć osób utonęło kąpiąc się, 3 pławiąc konie a 1 człowiek przez-wypadnięcie z czółna. 'Jeden człowiek umarł z opilstwa a 81etnie dziecko spaliło się wśróid gorejącego domu. 4letni syn młynarza Wege w młynie hamerskim, wpowieeie szubińskim, dostał się w koryto wodnika i tam między kołami śmierć znalazł, a;61etnią' dziewczynkę; przejechał wypakowany wóz, w skutek czego umarła. Publiczność dobrego smakn. - Maszynista Muhldońcr, przyrządził w Mamheimie roku 1804. do finału opery Don Jna u, dekoracyę przedstawiającą piekło, która nawet obraz piekła Dantego przewyższyła. Były tam rozpalone, ogromne skały, płomienista olbrzymia paszcza; która z Siebie ogniste bomby miotała, koczkodany a la Wolny strzelec i t. d. Ogromna ta paszcza nagle zamieniła «ic w dwadzieścia mniejszych paszczy i cało opiekło zionęło płomień na widzów. W okamgnieniu zapomniała publiczność o kunszlownem dziele Mozarta, o muzyce i śpiewakach i rozpływając się w tych okropnościach, 19nęła do piekła, do tego czarfowskiego widoku, a w końcu przywołała date piekło i Wszystkich diabłów. "MiiliUlorfer!'1 rozlegał sięjsk"«r«ttiot trzykrotny" odgłos po teatrze, a Miihldońer maszynista piekielny występuje na scenę i WZFUszony do żywego, dziękuje światłej publiczności imieniem Mozarta za łaskawe względy! Trzęsienie ziemi w Capstadt.- <»a.

zet y amerykańskie opisują różne okropności, jakich się dopuszczali Murzyni z okolicy Cap» stadt przy rabowaniu szczątków tego nieszczęśliwego miasta. Przytoczymy jeden przykład. Pewna młoda piękna i bogata Panna, w ślubne ubrana szaty, miała właśnie udać się do kościoła dla zaślubienia się z swym narzeczonym, gdy nagle zatrzęsła się ziemia, dom się zawalił i wszystkich gruzami swemi przykrył. Nieszczęśliwa narzeczona nie utraciła jeszcze życia; leżała ona pod gruzami, ale jedhę rękę mając wolną, ruszała nią, wzywając pomocy. Na palcu tej ręki błyszczał kosztowny pier ścień brylantowy; jeden z łotrów, spostrzegłszy pierścień, ucina szablą palec. W kilka jeszcze godzin po tćtn nieszczęściu słyszano jęki nieszczęśliwej, a nikt pomocy nie udzielił. Rabowano na około, ale żaden z łotrów nie poruszył nawet kamienia, dla uwolnienia dziewczyny z grobu-Kilkę innych ofiar pożarły dzikie zwierzęta, inne z głodu potraciły rozum, a inne spaliły się żywcem w ogniu, kto*. ry następnie z pod gruzów «C wydobył. $ic większa część" najważniejszych wypadków świata, a szczególniej miesiąc ten jest ważny dla historyi Francyi, Przj toczymy tu niektóre a tych wydarzeń.- umarli w J ,ipcu: Artevelde 1383. r.; Masaniello 1647,; Marat i Caro fina Corday 1693.; Robespierre 1794. Liga utworzona została 1595 · Henryk IV. wyrzekł się wiary swojej 1583. Walne stanowcze bitwy stoczono w Lipcu: bitwa pod Poitiers, która uwolniła Francyą od Saracenów; zdobycie Jerozolimy; bitwa pod Massommor, która zabezpieczyła protektorat Kromwella: bi.twa pod Boynes, która Wilhelmowi dała korpnęangielska; bitwy pod PultaWą, Bonvines, Ner> winden, pod Piramidami, pod Fleures. 'pod VVagram . drugie zdobycie Paryża. Wszystkie wielkie przemiany nastąpiły także w Lipcu: er$ mahnmetańska* ogłoszenie rAwolucyi w Ameryce 1775.; pierwszy krzyk Stanów Ge.

neralnych w Parlamencie w Paryżu 1787.; pierwsza rewolucya w Portugalii w wieku 12.; powstanie prowincyi Zj ednoczonych 1581.; ogłoszenie niepodfegłości Ameryki 1 776.; zdobycie Bastyiii 1789.; wybór Bernadotego w Szwecyi 1801.; rewolucya w Portugalii 1833.; śmierć" Xiecia Orleans 1842. r. i t. p.

Ferd x nand Hir t, tŁsięaamia i llil!n J.. 1JiFmiFfJti :r ' i i 211< zagranicznej w ,rur .1ffiln na r n u o. . Pomnożywszy świeżo "Katl IfMę; JmM} Włe&t"f8 'd'z '.rozmaitYCh, w językach najiiszvch, jakiemi są: polski, francuzki, angielski, włoski, hiszpański, niemiecki, mamy za

M i w U A iieuu \!lYJl.UUY Durne i.iinii JIIMCUIIIJI aidiiunud · ublicznośó zaszczycIC nas raczyła. N akoniec 6tarać się będziemy przedsiębrać na drodze kupieckiej środki ułatwiające miłośnikom literatury nabywanie książek.

Nakładem księgarni J. K. Zupańsk i ego wyszedł V. poszyt Starożytności polskich od Ko - Kwietnia niedziela, Z poszyłem tym kończy się I. T o m tego dzieła. Szanownych Panów subskrybentów wzywam uprzejmie, by ekeemplarze swoje - czyli odebrać.

OBWIESZCZENIE.

(O o?tAwa drzewa opałowego, wianowIcle .?*'" dębowego i 3 sążni sosnowego, niemniei 500 do 600 funtów świec na potrzebę podpisanego S d 4 . d j Października (f lnaezaeo \" *?'. kwietnia r. p., ma być najmniej »udającemu w 2 1 ę . T y końcem wyypusze on fi znaczony lest temu" na dzień 26. WrzeRe d II f: II no/rektorłem -1bJ}H:i ]g \nitkW" <!d) IW bądzie naszym odbywać będzie. Warunki iicytacyi w terminie oznajmione będą, lecz mogą z resztą w Kegistrąturze naszej Oddziału I. każdego czasu być przejrzane. Poznań, dnia 12. Września 1842.

Królewski Sąd Ziemsko-miejski.

OBWIESZCZENIE: Dobrom K a K a w a, w powiecie i województwie Kaliskiem położonym, służyło prawo pastwiska na dobrach Wielowsi, w powiecie Odalonowskiro leżący eh, w ten sposób. * iż im wolno było po wszystkich gruntach Wielowiejskich pasać; Wielowsi zaś służyło prawo pasania po tych gruntach do Kakawy należących, które z tćj strony rzeki Prosny są położone. Obopólne te prawa pastwiska zostały według przepisów ustawy z dn. 7. Czerwca 1821. zniesione, i według potwierdzonego już re* cessu obowiązany jest Fiskus czyli Skarb publiczny, jako właściciel Wielowsi, 500 Tal. kapitału Kakawie na wynagrodzenie wypłacić, które też w tutejszym. Królewskim Sądzie Głównym deponował. Ponieważ z wykazu hypotecznego podpisanej Władzy udzielonego o zamieszkaniu hypotecznych wierzycieli realnych wiadomości powziąść niemozna; przeto ogłaszając rzecz tę publicznie, wzywamy niniejszćm wszystkich hypotekowanych wierzycieli dóbr Woli Droszewskiej i Kakawy, w powiecie i województwie Kaliskiem położonych i respective tych, którzy w ich miejsce wstąpili, ażeby się w przeciągu sześciu tygodni, a najpó żącego przed południem o godzinie 11. w'izbie naszej- ustępowej, u Radzcy regencyinego J o n a s a d o, nas zgłosili i deklaracyą swoj ą zdali: czyli żądają ażeby zapłacony kapitał na przywrócenie uszczuplonego bezpieczeństwa, lub też do spłacenia najpierw hypotekowanych długów użyty został. W razie niezgłoszenia się, prawo ich hypoteczne pod względem zniesionego pastwiska uważane będzie za zgasłe, a kapitał deponowany zostanie dziedzicowi dóbr Kakawy wypłacony. Poznań, dnia 25. Sierpnia 1S42.

Król. Pruska Komtnissya Generalna w W. Xicstwie PoZanskiem. Miody człowiek, posiadający język pol.ski l niemiecki, który na dobrach Pana Louis de rreskow-gos-vpdqrstwa wiejskiego się uczył,. połączone z racliunkowośclą wIejską, życzy sobie być ulokowanym jako pisarz od Sgo Michała r. b. Łaskawym reflektującym bliższej wiadomości udzieli księgarnia B r a c i S z e rkó w. w Poznaniu /\. Wyprzedaż magazynu meblów w sali hotelu Saskiego, przy ulicy Wrocławskiej na pierwszóm piętrze. Od dnia 1. Października r. b. rozpoczyna s;c przedaź znaczego i'jak najlepiej opatrzonrge składu t u t e j s z y c h , po większej części jednak Berlińskich meblów, jako to: 50 kanap mahoniowych z powłokami włosianemi, z amerykańskiego łyka, wełnianego adamaszku i inne mi rozmaitemi powłokami, także bez takowych, 20 tuzinów najrozmaitszych najnowszych krzeseł plecionych, 4 tu ziny krzeieł" wyścielanych, wielkie i małe biurka cylindrowe, 12 biurek do pisania, 6 stolików do pisania, '20szaf do sukien, 4 wielkie szafy, 6 szaf do bielizny, 20 rozmaitych komód, pomiędzy niemi komody do pisania, różnego .gatunku stoły mahoniowe, jakoto: brązowe stoły, podługowate, stoły sładane, stoliki do 'kanap bez klap, okrągłe stoliki do gry, do stawiania w rogi i do szycia, i inne tym podobne, stoliki do umywania, tudzież szafy do książek, szafy do stawiania -w rogi, aerwantki, 'stoliki do sreber, chaise-Iónge, krzesła z poręczami dla mężczyzn i kobiet z powłokami skórzanemi i bez tychże, 40 luster rozmaitej wielkości z bialem szkłem kryształowem z jednej i więcej sztuk, z ramami mahoniowe mi i brązowemi, wszelkiego* rodzaju mahoniowe i brązowe zwierciadła do ko mó d, 12 wielkich zwierciadeł nad sofy' ze szkła kryształowego, z jednej sztuki robionego, wielkie lustra balansujące, tudzież wiele innych gatunków większych l mniejszych zwierciadeł, łóżka i parawany, taborety plecione i wyścielane, podnóżki tudzież rozmaite brzozowe meble i zwierciadła.' Przedawać będę po 12 od sta niżej ceny zwyczajnej a to z tego jedynego powodu, iż zamierzam się trudnić handlem w mniejszej objętości, na co pozwalam sobie zwrócić niniejszdm uwagę wysokiej Szlachty i szanownej Publiczności. S. A. Daiiziger, w Poznaniu.

Miejsca do budowy, już wytknięte, po 50 i 60 stóp na froncie, -z dobrze urządzonemi ogrodami do 270 stóp dlugiemi, na moim gruncie obok Berlińskiej ulicy /\. /\. tudzież należące do lIiegO budyńki na przedmieściu Sto Marcińskiem Nr. 57., 58.. 59., wraz z osobnym do każdego ogrodem, są do przedania. Bliższych wiadomości sam udzielam.' Karol Scholtz.

Kurs giełdy Herlitiskiej.

Dnia 15.

Września 1842.

Sto- Na pi', kurant -pa papl - gotowipl-C. ramI. zna. 3'* 104V 103V 4 102V 85V 3 }Dfi Wf-S

Obligi długu skarbowego ') Pr. ang. obligacje 1830.

Obligi premiów bandlu mor.sk.

Obligi Kurmarchii Hcrlińskie ob i ig. miejskie *) Gdańskie dito w T.

Zachodnio- Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - Pr. listy zast.

Pomorskie dito.

Kur- i Nowomarcb. dito Szląskie dito.

A K e J e Kolei Berlińsko- Poczdamskiej dito di( o akcje a prioris Kolei Magdebursko -Lipskiej dilo dito akcje a prioris Kolei Hcrlińsko-JIM kaliskiej dito dito akcje a prioris Kolei Dusseldorf. - Blbcrfeld.

dito dito akcje t prioris Kolei nadreńskićj dilo dito akcje a prioris Kolei lierlińsko - Frankfurt.

Vi lOCJV 1D3V 103L127 103

102V 103V 103V 104 10 Ut 4

H8V 102V 103V 102Ur 78V

104/\.

79V 99 dl\ g)J-,101V

98V

Złoto a l marco . . .

Frydrychsdory.

Inne monety złote po 5 tal, Discouto.

*) Kupujący wynagradza na płatny dnia 2. Stycznia 1843. ku* po u 1/4 procentu.

13V 9V 4