GAZii r.

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.10.21 Nr246

VVi e lki e go

Jb

« A

Xicst w a p O Z N A N S K I E G O.

Nakładem Drukarni Nadwornej Jf: Dec/cera i Spółki. - Redaktor: lI. WFanno WeM.

240.

W Piątek dnia 21. Października.

184«.

Wiadomości krajów«.

z Berlina, dnia 18. Października. N. Pan dotychczasowego Prezesa Najwyższego Sądu Ziemiańskiego B o d ę w Szczecinie Rzeczywistym Tajnym Nadradzcą Rejencyjttym i Dyrektorem w Ministeryjum spraw Wewnętrznych mianować raczył.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

z Warszawy, dnia 16 Października. Jego Ces. Wy». W. Xiaźe Michał Pawłowicz, raczył przybyć wczoraj o godz. 2. z rana do Warzą wy. R o s s y a.

Z nad granicy Rossyjskiój, w Wrześniu.

O wyzwoleniu ludu wiejskiego w Rossyi *r skutek wiadomego Ukazu, wiele juź pisano. U siłowano niespełnienie wydanego w tej mierze prawa z rozmaitych tłómaczyć powo» dów. Opór przemagającej dotychczas arysto« kracyi, oraz brak urzędników, którzyby seperacye, obrachowania, rozmiary i t. p. do skutku przywieść mogli, podawano za przyczyny. Wszakże nie uważano głównej przyczyny A która w wyższych towarzystwach powszechnie wykonanie Ukazu wspomnionego dziełem bardzo niebezpiecznem być oka« «uje. Poznano siq bowiem na tern, źe utworzenie wolnego etanu chłopskiego w Rossyi nie jest w swćm miejscu, źe oświata nie doszła tam jeszcze do tego stopnia, źe owoc byłby zawczesny i skutki emancypacji zagubne. Nazbierano w Rossyi i tak dość niedojrzałych owoców, niechcą więc liczby ich powiększać. Przekonywają się juź bez tego, ze zamknięcie granicy i nagłe zakładanie ia bryk krajowi żadnej nie przynosi korzyści, że \0 tylko rolnictwo paraliżuje (wiadomo, że nasz tak w zboże obfity kraj iUŹ przez kilka lat niedostatku zboża doznawał), źe rękodzielnie rossyjskie lichych tylko i drogich dostarczają, wyrębów, pominąwszy nawet, źe Rossya, tym sposobom całą Europę od siebie odstrę. cza. Stąd to owe, choć małoznaczące, modyfikacje w naszej taryfie celnej na korzyść Prus. Nasz cały system prohibicyjny na tej iałszywej polega zasadzie, żeśmy sami sobie wystarczamy i w tym względzie na równi stoimy z Anglią. Ale kraj na wielki ten środek nie był przygotowany, a tak i my i inni na tern tylko cierpią. Podobnie się rzecz ma z emancypacyą chłopów. 1 na ten wszystkie stosunki nasze przeistaczający środek jeszcześmA się nie przygotowali. Nagle i konsekwentnie w wykonanie wprowadzony za wichrzy 1« Emancypacja chłopów, niczem nie przygoto wrn a , nie byłaby u nas postępem, lecz skokiem w kulturze; ale ludów nie skoki, lecz Stopniowe postępy do szczęścia doprowadzają. Dziej e nas tego uczą. N igdzie n a g ł e polepszenie stanu ludności błogich nie wydało skutków.

F r a-n c y ,a.

Z Paryża, dnia 18. Października.

Adtninistracyja budowli publicznych ogłasza, ze licytacyjędla kolei żelaznej z Paryżu do granic Belgii, o ile ona przez departament Sekwany i Oise przechodzić ma, do niepewnego czasu odłożono. Nadaremne usiłowania, aby przedsiębierców pod podanemi przez rząd warunkami pozyskać, spowodują zapewne wspomnianą administracyję do wykonania dzieła na swój koszt. Gazety tutejsze zawierają listy prywatne % Londynu z wiadomością bardzo do prawdy niepodobną, że gabinet z St. James jeszcze się waha, czy zawarty przez Lorda Ashburton układ zratyfikować ma. Ostatnie do d. 4. m. b. sięgające wiadomości z Algieru o wyprawie Generała Bugeaud nic jeszcze nie wspominają; podobnie nie wiemy nic o nowszych operacyj ach wojska, -które z Maskary i Mostaganem wyruszyło. Tyle tylko z tamtych stron głoszą, że dowodzący tam generałowie postanowić mieli, pokolenia, które poddawszy się raz znowu odpadły, jak najsurowićj ukarać i że tuszą sobie, iż AbdelKadera wkrótce znowu do pustyni zapędzą.

- Roboty kolonizacyjne, mimo wszelkie przez rząd użyczane wsparcie bardzo powoli tylko K ostcPu ją , a choroby tćj jesieni nie równie ardziej się sroźą, jak w latach dawniejszych. W skutek wypraw podczas upałów letnich, obecnie trzecia część wojska do służby niezdatna. Podług dokładnego obliczenia w Wrześniu w rozmaitych szpitalach Afryki francuskiej było 24,266 chorych i ranionych. Ponieważ lazarety ałrykańskie na przyjęcie tak ogromnej liczby nie były urządzone, więc większą część chorych bardzo licho trzeba było umieszczać. Oprócz tego ani tygodnia nie minie, żeby do Marsylii, Toulon, Cette i innych portów okręty z krociami chorych przybywać nie miały, z których większa część stanąwszy na ziemi rodzinnej natychmiast umiera. Domagają się więc w Algerii, żeby tylko silnych, wycwiczonych ' - 'a przedewszyetkiem juź w południowej Francyi akklimazytowanych żołnierzy do Afryki posełano, nie zaś młodych z prowincyi północnych. Z Strasburga piszą pod dniem 6. b. m.: Gdy massa prac, którcmi się nasz kongres zajmuje,

nie możfbyć w tym tugodnlu załatwioną, posiedzenia przeciągną się jeszcze 5 do 6 dni. Najpiękniejsza harmonia panuje między zagranicznemi i tutejązemi uczonemi. W sekeyach lekarskich, rolniczych i filozoficznych czytane bywają interessujące rozprawy w językach niemieckim i francuzkim. W czorajsza uczta była bardzo świetną, i najpiękniejszy duch panował w spełnianych toastach. Dziś gimnastyczne ćwiczenia wojska zwabiły na obszerny plac tysiące widzów. W czasie odbywanych ćwiczeń, orkiestry wykonywały muzykę. Dziś W teatrze wielki bal kostiumowy, jutro bengalskie ognie oświetlać będą katedrę. Anglia.

z Londynu, dn. 11. Października. M o rn i ng - Ad v e rt i s e r poczytuje podanie, jakoby się posiedzenie parlamentowe dopiero z końcem Lutego rozpocząć miało, za fałszywe i owszem przeciwnie sądzi, że się takowe o miesiąc pierw jak zwyczajnie rozpocznie, ponieważ Sir R. Peel przy teraźniejszem niekorZystne m położeniu kraju nie odważyłby się odraczać zanadto długo zagajenia parła» mentu, którego rady przeciw szerzącemu się Kartyzmowi zasięgnąć musi. Tenże sam dziennik wspomina o pogłosce, ze akt Habeas Corpus ma być zawieszony, i że Minister spraw wewnętrznych krok taki doradził; są« dzi jednak, że pierwszy Minister tej głupiej rady nie usłucha, wiedząc dobrze, że przed wszystkićm musiałby rady parlamensu w tej mierze zasięgnąć. Donieśliśmy juź, że d. 29. z. m., 'jako w d.

św. Michała, odbył się w sali giełdowej wybór Lorda Majora (Burmistrza) na rok następny, i że takowy padł na P. JHumphery, Ałdermana i fabrykanta świec. Współzawodnikiem jego był Tomasz Wood, Aldermań i pończosznik, na którego właściwie przypadała kolej, ale miał za sobą znaczną mniejszość, podobno dla tego, że skutkiem nieszczęśliwych spekulacyi nie dosyć jest bogatym, czyli podług angielskiego wyrażenia, nie dosyć ciepłym. Zaszczyt bowiem noszenia przez cały rok złotego łańcucha Burmistrzowskiego miasta Londynu, jest dosyć drogi, gdyż Lord Major nie tylko zużywa wszystkie swoje dochodyr urzędowe, ale prócz tego jeszcze wydać musi jakie 3 do 4000 f. st, na liczne ucz tyj repre. I zentacJą. W liście z pokładu angielskiego wojennego statku »Pelikan», który krąży na chińskich w odach, iawarte są ważne szczegóły. Jedna z bark ahgie Ukich w siedmnastu ludzi pognała w rozsypkę 14 chińskikh dźonków, mających 700 żołnierzy na swym pokładzie. Za głowę Anglika płacą jeszcze zawsz* w Pekinie 500, okrętu 3000 dolarów. Skoro angielskie wojsko na ląd wysiądzie, ucieka cala ludność czem prędzej z miasta, i tylko w oddaleniu W'dać, iż ciekawie ze wegorz się przypatruje.

Jakkolwiek wielkie 3a. straty, jakich doznali rękodzielnicy i robotnicy, przez ostatnią nie«'zynnośc fabryk, dzienniki jednak powiatów fabrycznych są tego zdania, źc ztąd bynajmniej złe nie nastąpią skutki. I owszem nizkie ceny z powodu zbytnich zapasów, jakie były nagromadzone, coraz w przykrzejsze nas stawiały położenie, które teraz nie ma miejsca, Birmingham Adveitiser dowodzi takie, źe to pod względem handlowym pożyteczny wydało · kulek. Przed zaniedbaniem robót przez gra.

barzy, targ był przepełniony żelazem i ceny coraz więcej spadały. Teraz zaś zachodzą coraz liczniejsze dopytywania i ceny ciągle się podnoszą. Hiszpania.

z Madrytu, dnia 30. Września. W Madrycie ogłoszony został prospekt na gazetę pod tyt. el Trono, która bronić będzie zasad monarchii nieograniczonej ; w Barcelonie zaś zacznie jutro wychodzić gazeta ci Mepublicano. Dowiadujemy »ię z ViIlena (w prowincyi Murcyi), źe d. 19. b.m. 500 uzbrojonych włościan napadło na tameczne magazyny soli, wśród okrzyku: »Niech żyje I z a b e II a II. !« nabrali 6000 fanegów (3000 korcy) soli, władowali ją na 300 w pogotowiu stojących zwierząt jucznych i z sobą uprowadzili. Naczelnik polityczny Murcyi pospieszył tam wprawdzie z oddziałem wojska, ale włościanie tak wielkie poczynili przygotowania do oporu, fe zmuszonym się być widział zatrzymać* się W połowie drogi aź do nadejścia dostatecznych posiłków. Rejent wydał już rozkazy, aby oddział wojska wyruszył w tamte okolice.

Rozmaite wiadomości.

Z Po zna n fa. y- Donoszą z Bydgoskiego, co następuje: Powietrze W Wrześniu było po większej części przyiemne, ciepłe i rodzejne, jednak noce już były niekiedy zimne. 16 dni dżdżystych pokrzepiło szczęściem! wegetacyę. Miesiąc ten liczył 11 dni pogodnych, 4 pochmórnych i 15 mieszanych. Man termometru wahał się między -t- 24 i + 2° B\ %# cieniu. Dnia 2. Wieczorem o 8. spostrzeżono ku zachodowi meteor ognisty, momentalnej trwałości. Chorób było więcAi niż zwykle. Pokazującej się w pow. Czarnków · «kim tu ł owakie 1 ospie ludzkiej} p*rzez środki . J

lekarskie niezwłocznie uźyłe zapobieżono' zarara ta ustała. Niestety niostroźne postępowanie z bydłem na zgorzelinę śledziony zapadłam, potajemne łupienie skóry z ścierwów takich, wiele ludzi o śmierć przyprawiło. --«'ł 9, osób prze? rozmaite szwanki życie utraciło.

Dwaj ludzie przy czyszczeniu studni w Czarnkowie, uduszeni kwasem węglanym, w wodę wpadli; dwuch szyprów z Polski w Wiśle po bchulitz utonęło. Dziecko dwuletnie przy kominku się spaliło, a w Rusinowie pcie Gniezn. 18stoJ ętniego . pastuszka znaleziono nieżywego na polu. -- Pożarów było '8 w obwodzie Kegencyi Bydgoskiej. Jeden pożar przypisują złości ludzkiej. Spaliło siq 16 domów mieszkalnych, 2-stodoły i 6 sta jen, oraz 6 zabudowań w Małym-Wieku (Klein-Wis' sek) z znacznemi zapasami wełny i zboża, na nieszczęście niezabezpieczonego , tak, źe w ł aściciel około 10,000 Tal. szkody ponosi. Wypadek żniw w ogólności był zadowalniający, wyjąwszy tylko pod względem paezy. Ziemniaków też nie wielka obfitość. - Handel nie 'by\ bardzo ożywiony; dowozy zboża do Bydgoszczy z powodu niskiego stanu wody i niskich cen nie były znaczne. - Pietyści czyli Separatyści w Margoninie i okolicach krzątają się jak dawniej i odbywaią bez przerwy swoje religijne echadzki, - W rzędzie budowli wykończonych wmiesiącu Wrześn. wymieniamy tu jako najgłówniejsze, śluzę Bielawską i kościół ewanielicki w Gnieźnie. Śluza, której budowa murowana 26550! Tał. nakładu wymagała, została dn. 3. Września otworzoną. Dnia 25. m. t. odbyło się uroczyste poświęcenie kościoła ewanielickiego' w Gnieźnie. -Korzystny zapewne dla administracyi laeów środek Sprzedawania drzewa' aa opał tylko w drodze licytacyi, tego roku po nastaniu tak rychło zimnego powietrza do rozmaitych zażaleń powodem się stał, ponieważ uboższa część ludności widzi się t#m s a. mćm pozbawioną sposobności do nabycia drzewa na opał, ile jej potrzeba, w małych ilościach. Stąd też pochodzi ciągłe podnoszę<<' nie sic ceny drzewa.

(Nadeslano. J »*; Dzień 16. Października r. b. był dniem uro-' czystym dla Ostrowa nad Gopłem i jego okolic. Wyreparowany kościół tameczny i ozdobiony szczodrą ręką Wielmożnych kollatorów 1 Trzcińskich, był poświęcanym przez WJX. 1 Salmońskiego infułata i Dziekana KruświćkieJ go, któremu to obrzędowi dodało niemało okazałości wprowadzenie nowego obrazu Najświętszej Maryi Panny Skąpskiej. Czcigodny Prałat, otoczony gronem Kapłanów z wielu cessyję, wprowadził do kościoła obraz i celebrował pontificaliter a gorliwy Pasterz mi*).eowy JX. Kapczyński wyborna i tkliwą mową, złożywszy publicznie dzięki szanownym dobroczyńcom, wywiódł historyą originalnego obrazu Najświętszej Matki i Panny Maryi, kłdry się znaiduje w kościele WW. 00. Bernardynów w Skapem, teraźniejszej gubernii Płockiej, rozczulił Jod wierny licmu- tu z poblizka r z królestwa Polskiego zebrany, i do szukania opieki Maryi pobudził. Cześć Kapłanowi, który nic nie oszczędzaj, co się tylko do ozdoby świątyni Pańskiej przyczynić mogło, a nawet uprze jmem i wy łanem sercem podejmował braci i gości.' X. T. JI.

T o war z y s t w o m e t e o r o log i c z n e. ,,-Arago, Herschel, Airy, Forster, Encke, tudzież naj znakomitsi astronomowie europejscy, zamyślają zawiązać towarzystwo meteorologiczne" w celu zbierania i porównania swoich poatrzeźeń i ustalenia tym sposobem systemu meteorologicznego. Gaz słoneczny. - Wobec pretydyum i wielu członków senatu, równie jak i wobec przełożonych towarzystwa fizykalnego, odbyto w Frankforcie dnia 13. Sierpnia wieczorem próbę z gazem słonecznym, na której się także deputacya obywateli miasta Moguncyi z burmistrzem na czele znajdowała. Skutek ptzewyźszył wszelkie oczekiwanie. Odór wypływającego gazu zaledwie czuć się dawał, a spokojnie gorejący, nadzwyczaj biały i-delikatny płomień, w porównaniu z którym płomień jarzącej świecy czerwonym się wydawał, rozpościerał tak wielka, jasność, ze na otwarłem miejscu i w znacznej odległości można było wygodnie czytać pismo zwyczajne, w pokoju aaś było tak jak w dzień jasno. Do tych zalet należy i to, źe ten słoneczny gaz jest nad zwyczaj tani, a tćm samem i dla mniej majętnych do nabycia łatwy. . Siedmnastu żołnierzy wojska francuzkiego % czasów Napoleona, wzniosło się swą waleczno Scią i talentami na następujące znakomite posady: dwóch zostało Królami, dwóch Xiążę< tarni, dziewięciu wojewodami, dwóch mar» szalkami ar dwóch Generałami. Żydzi w, Konstantynopolu wiodąc spór 9 Moslemitami utrzymywali, źe tylko im przynależy wyłączne posiadanie raju, i że Moslcmitowie za murami raju pozostaną i tylko samem przypatrywaniem cieszyć się będą. Spór ten doszedł aż do Wielkiego Wezyra. »Jeżeli nam Żydzi miejsce przed rajem naznaczają«, rzekł tenże, »niechź enam dostarczą namiotów, któreby nas od niewygód powietrza zasłonić mogły«. Ztąd podziś dzień płacą Zydzi władcyprawowiernych pewną kwotę, na opędzenie wydatków na namioty. Anglia ma jużpółtrzecia sta żelaznych okrętów, których znaczna ilość zaopatrzona jest machinami parowemu Sam zakład P. Laird W Liiverpolu dostarczył 42, z których ośm jest statków parowych. Statek ostatni jest o sile 180 koni, płynie tylko kilka cali głęboko w wodzie, chociaż ma 180 beczek ciężaru.

W Księgarni W. Stefańskiego w Bazarze, wyszłl.: l) Ja... Ka,.. Ra*» Pisma» Tom 1., zawierający: Polska przedchrześciańska. -Ja... Ka. *. Ra... Pamiątki do dziejów Polski. Tom,l. i 2., zawiera Historją o Janie Hr. - Zycie Kościuszki i t. p. - Cena wszystkich trzech tomów 16 złp.

2) ]?)K* VF* Rys statystyczny i jeograficzny Galicyi Austrjackiej. Cena 'h \ złp.

% Przestroga, t

Kto wygotowany dla mnie dokument hipoteczny na stawioną mi kaucją dzierżawną Wraz zzahipotekowaną dla nonie na mojej wsi Bednarach Rub.llf. Nr. 16 kwotę 2100Tal.

posiada jakimkolwiek tytułem, niechaj, gdy tenże w każdym razie jest nieprawny, pod uniknieniem wszelkich niedogodności, złoży go Komissarzowi Sprawiedliwości W. Brachvogel w Poznaniu. Promno, dnia 14. Października 1842.

Leon Zawadzki.

Co tylko otrzymałem w, wybornym gatunku tłuste, piękne wędzone Elblagekie łososie i polecam takowe za bardzo tanIą cenę. R. MJ* P r a g e r * ulica Wodna WAdomu Ludwiki No. 30.

Ceny tariewe Dniu 19. Październ . , . 1842. r.

. w IDleSCle POZNANIU. od do T»l. 1«. fen. T»1. l e r. fgn.

Pszenicy szelel 22 ilU Zyta dt. 6 9 Jęczmienia dt. . 28 29 Owsa . dL 24 24 Tatarki dL 10 11 Grochu · dt. . 6 7 Ziemiaków dt · 17 18 Siana cetnar - · 1 5 Słomy kopa-. · St-r 5 Masła garniec . 2 2j 2