eriL Z

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1842.11.03 Nr257

VVielkiegolIpO]lęgtwa p O ZJV A N S K I E G O.

-:---1--...I

Nakludem Drukarni Nadwornej 11'. Decker« i Spółki. - Redaktor: A. Wannou>eki.

N9%&%. W Czwartek dnia 3. Listopada.

. Wiado mości k raj owe.

z B e r l i n a, dnia 29. Października. Wydziały stanowe.

Drogi szynowe. - Konieczność" ich uskutecznienia "większość uznała. , Dzisiejsze posiedzenie przeznaczone było na Wolne obrady nad przełożonem juź d. 22. b. m.

pytaniem: »czy uskutecznienie obszernego systematu dróg szynowych, wyłuszczonego w mc moryale, poczytuję za prawdziwa potrzebę kraju?« Przed rozpoczęciem obrad nadmienił pre fcydu y Minister, że przy wywołaniu imien* nem- na ostatniem posiedzeniu wprawdzie wszystkie głosy były twierdzące, lecz ie przecież objawiono życzenie, żeby na żeglugę rzeczną i drogi żwirowe także i w przyszłości tern większą zwrócono uwagę, gdy właśnie drogi seynowe potrzebę tych środków »wiązkowych tern jawnie) wykrywają: Zdanie to jest takie zdaniem jego i admihistracyi. - Już dotąd'rozwięzywano na nie znaczne «summy · w przyszłości podobnież rozwięzyfrać będą. Chociaż zaś tymczasem objawiono życzenia tak względem rozszerzenia jak ograniczenia wyniesionych związków za pomocą kolei żela*anycb, na to tyle tylko' odpowiedzieć można, Że própozycye te tylko obeimują główne zarysy ustalenia wielkich ińteressów ogółu,' Względem których naturalnie pojedyncze in teressa podrzędne Zajad muszą miejsce, co przy nacbwyczajnem przejściu związków inaczej być nie może. Doświadczenie prjecież okazuje, że drogi żwirowe, biegnące równole-, gle z drogami szynowymi tfie Wykazały znacznie mniejszego dochodu, a to się" i w innych sprawdziło krajach. · s Rozpoczęte w tej mierze obrady były na-< der żywe aź do samego końca. Okazało się wtedy, że większa część zgrotnadzenia była za wyraźonem w memorya16 założeniem wie!» kie) siatki dróg szynowych, i mimo różnicy zdań o sposobie" uskutecznienia tejże, wyka zały obrady dostatecznie, jakmocna wszyscy członkowie są przekonani, że uskutecznienie tak wielkiego środka nie tylko życzeniom odpowiada i jest potrzebnem, lecz, że nadto Prussy na raz rozpoczętej drodze ustawać i innym krajom w tćj mierze wyprzedzić' się dozwolić nie powinny. Kilku członków nie podzielało zupełnie tego zdania i przytaczało wątpliwości względem samego. przedsięwzięć <da; zgromadzenie zatem zajęło się gorliwie rozbiorem wszystkich przeciw »'za projektem objawionych zdań. wielkich ofiar, które ponieś«; potrzeba, chociaż doświadczenie jeszcze pomyślnego skutku kolei żelaznych nie wykazało. Korzyść W względzie handlowym dotyka t> Iko głównych linii, a wpływ na inne części kraju polega jedynie na nadzieiach, których spełnienia zaręczyć nie można. Ogólne zakłady powinny takie całemu krajowi korzyść przynieść, a tego tu oczekiwać nie można, bkutek zatem kolei żelaznych w względzie"handlowym byłby tylko cząstkowy', a i w względzie wojsko« wym korzyść byłaby tylko warunkowa; polityczna tylko za przemagającą uważana być może. Z drugiej strony poczytywano założenie dróg szynowych ze wschodu na zachód i z południa na północ za całkiem potrzebie odpowiadające i chciano -wszystkie poboczne linie prywatnym przedsiębiorstwom bez pomocy skarbowej pozostawić; wnoszono także, żeby z zakładaniem o tyle tylko postępowano, o ile inne cele państwa na tćm nie cierpią, i żeby kraju obawy przed nowe rai ciężarami nie nabawiano. Dalej zwracano uwagę, iż się spodziewać nie należy, ażeby się wszystkie koleje dostatecznie opłaciły; mianowicie nie można tego oczekiwać w mniej zaludnionych okolicach kraju, a tak z ostrożnością sobie przy zakładaniu postępować należy. N akoniec wspomniano -jeszcze o niskim przemyśle małych miasteczek i wynurzono obewę, że się takowe przy wzrastającym przez drogi szynowe współzawodnictwie ostać nie potrafią. i N aprzeciw temu przytoczono przecież, ie koleje żelazne są najslachetniejszym płodem postępującej naprzód cywilizacyi obecności. i że słusznie na zgromadzeniu wydano wyrok, ie len, kto nie chce z czasem postępować, pochwycony przezeń zostanie powalony i ukarany» Co eię o pojedynczych rozumie osobach rozumie się także o państwach, bo wszelkie nieszczęście, jakie kiedykolwiek ludy spotkało, ztąd tylko pochodziło, źe się postępom cywilizacyi Wyprzedzić dały. Koleje żelazne są środkiem do'połączenia wszystkich ucywilizowanych narodów w jeden związek i do strzeżenia swych obopólnych praw. N a nie-r doskonałym przemyśle małych miasteczek polegający powód przeciw kolejom żelaznym nie zasługuje na uwagę, ponieważ ogól nic nie traci, gdy niedoskonałego przemysłu nie ma, a lepszy starać się będzie o polepszenie i tegoż dla utrzymania współubiegania. Wypadałoby się istotnie zapytać, coby się stało, gdyby kolei żelaznych nie budowano; kraj nie istnie sam dla siebie, owszem zmuszony on jest przyłączyć się do tego, co się w innych dzieje krajach, a z tego wypływa konieczność tego ro dzaju zakładów. Pomiędzy inne mi korzyściami i tę przytoczono, że przy tanich środkach przewozowych prowineya saska i westfalska mogłyby całą monarchią w sól opatrzyć, a tak części tejże nie potrzebowalibyśmy z zagraniry sprowadzać"; przez takowe związki wzrastałaby także przychylność pomiędzy rozmuitemi prowincjami i duch stowarzyszenia. Wykazano dalej, jak linie żelazne nawet na rozszerzenie środków przewozowych wodą wpływają, co się nietylko między Magdeburgiem i Hamburgiem, ale nadto w towarzystwie żeglugi parowe) na Wezerze widocznie okazuje. Jedność wielkiej ojczyzny występuje jako główny powód dla kolei żelaznych, w towarzystwie dla towarzystwa działać wypada, przestrzeni«; i czas pokonać trzeba, 'i dla l'russ są drogi szynowe potrzebne, bo handel tam się skupia, gdzie się one znajdują. Co się rezumie o całem państwie, rozumie się e'kźe o, pojedynczych prowineyach, i dla tego śied kolei żelaznych w opisanym zakresie uskutecznić należy. Lecz także i naukowemu postępowi otwierają drogi szynowe obszerniejsze pole: przy utrudzeniu bowiem związków i rozszerzenie światła ograniczonera bywa, i Prussy, chcąc w względzie materyalnym i u« myślowym postępować, powinny z wdzięcznością nastręczone jui prze» rząd środki przyiąć. fod .względem linii dróg szynowych rozmaite objawiono życzenia, ściągające się do połączenia prowincyi między sobą i z innemi państwami. Można wprawdzie tylko obstawać przy zasadzie połączenia najodleglejszych części kraju między sobą i środkiem, gdy rozważenie kierunków współubiegania się ni« może dostatecznych wywołać wypadków A potrzeba albowiem ptórw rozlicznych przygotowawczych irodków, aby w tym względzie coś pewnego ustanowić. Prezydujący przecież Pan Minister zwracał uprzejmie uwagę swoje na wszystkie tego rodzą;u życzenia, i w całem zgromadzeniu objawiło się bezwarunkowe zaufanie do doświadczonej rozwagi administracji, że i w tym względzie także interessom kraju zupełnie się zadosyć stanie. Gdy już nikt więcej głosu nie żądał i gdy na wszystkie strony zwracane obrady dokładnie wyczerpano, zebrał w krotce prezydujący Pan Minister całe obrady, zwrócił ras leszcze uwagę zgromadzenia na obecne pytanie i w ten sposób sję, wyraził: czy uskutecznienie siatki dróg szynowych, któreby środek monarchii pruskiej z prowincjami i te znowu między sobą łączyły .. * w gjównym kierunku I akl e się Q bywa za naglącą potrzebę? Pytanie to wszyscy obecni członkowie połączonych wydziałów, w liczbie 98* przy za stosowaniu wymienienia ich nazwisk po kolei dla dania ich oświadczenia , dziewięćdziesięciu głosami przeciw ośmiu głosom potwierdzili i dzisiejsze posiedzenie, gdy czas upłynął, zamknięto.

Wiadomości zagranIczne.

Polska.

z War s z a w y, dnia 29 Października. N. Cesarz Jmć, w nieograniczone'i dobroci Swej, raczył dla mieszkańców miasta Ciechanowa, dotkniętych klęską pożaru, oprócz udzielonego już im daru w kwocie rub. SI. 3000 Najmilościwiej przeznaczyć powtórnie dar v: kwocie rub. SI. 2000. Rossya.

z nad granicy 11 o ssyj ski ej, d-18- Paźdz. (Gaz. I1-Voc?) - Zastanawia to poniekąd jeżeli spostrzegamy, że katolicy mimo dotkli we straty, poniesione przez kościół ich w Rossyi i mimo wdzierania się kościoła greckiego w prawa Rzymskiego, osobliwie w Królestwie Polskiem. ciągle 'ednak nadzieją się pocieszają, źe Rzymski kościół w niedalekiej przyszłości zwycięstwo nad greckim odniesie. - Korreepondencyia z Krakowa w Gazecie kościelnej Szląskići nadzieję tę wynurza. Jakkolwiek nie zaprzeczamy, źe jak każdy ucisk, tak i religijny ciążący obecnie na Katolikach w rossyjskići Polsce, siłę oporu wzmacnia i w duchowieństwie równie jak u ludu przywiązanie da prześladowanego kościoła utwierdza; jest to ;ednak fałszem, żeby - o czem nas wspomniana gazeta zapewnia - obojętność kościół grecki opanować miała, prowadząca go szybko ku upadkowi. Kościół, który ićdnym zamachem tysiące członków przeciwnikowi swemu wydziera i w Polsce między ludnością innego wyznania tak gwałtowne czyni postępy nie jest obojętnym. - owszem rozwija on ieL ą ener ię. - Wszakże -kościół grecki dalej Jeszcze SIę posuwa; nie przestając na tćm, źe na zachodzie przeciwnikowi ewemu głębokie eadał rany, pracuje też na wschodzie nad upadkiem jego. Spowodował bowiem Sułtana do wydania dwóch dla katolicyzmu w Syryi nader szkodliwych ferraanów. J eden z nich upoważnia tamecznych greckich Chrześcian do zamknięcia natychmiast szkół i kościołów katolickich w gminach, w którychby katolicy choć jednego achyzmatyka do wiary iwoj ćl

nawracać usiłowali. Na-;Wschodzie.więc kościół grecki tych sarnych się trzyma zasad co w Europie, gdzie podobnie prze ścia greckie» go Rossyanina do inne) wiary wprost zabrania. W drugim fermanie wszelkie naprawy oko» ło kościoła grobu sw. w Jerozolimie i w Be« tlehemie Chrj.eś<danom greckim polecone zostały. Jeżeli więc Katolicy, mający także część owych świątyń w swpjćm posiadaniu przypadających na nich skłddek dlą budowi zaliczyć nie będą w stanie, - a Grecy naturalnie nie omieszkają składki te ile możności jak najwyżej oznaczać - zostaną z kościołów tych wyłączeni. Zważywszy więc na te zabiegi kościoła greckiego na wschodzie i zachozie przeciw rzymskemu; dodawszy do tego, ze rząd - albo co to samo znaczy - kościół grecki prawa religijne protestantów podobnie narusza i na dawniejsze w tej mierze układy wcale nie zważa, kiedy też w prowineyach Bałtyckich, gdzie stosownie do warunków traktatu Nystadtskiego % dnia lOgo Września 1721 roku kościół protestancki panującym, a (grecki tylko cierpianym być ma, dzieci z małżeństw mieszanych w wierze greckiej wychowane być muszą; tedy nie pojmujemy, jak kościół grecki o obojętność obwiniać można. Równie dr.iew-nem się nam być zdat e, jeżeli z strony Rzymu z niejaką dumą Wyazują, że w kościele grecko rossyjskim wyższe życie naukowe zgasło. Ale czy w kościele katolickim w Polsce większe panuje życie naukowe? Jakaż zachodzi różnica mię» dzy polsko katolickim xiedzem a popem Rossyjskim pod względem oświaty? Obaj miłują s p i r i t u o s a , ale ni e s p i r i t u a l i a . J e d e n właśnie tyle umie co drugi, nie mają. sobie nic w tej mierze do zarzucenia, jeden podobnie jak drugi juź dla sasady aanctam simplicitatem popiera, czego his tory ja polskiego i rossyj»kiego narodu dostatecznie niestety dowodzi.

FFaacya.

Z P a ryż a, dnia 24. Października.

. Generał Pajol, dowódzca pierwszej dywizyi wojskowćj, według pogłoski z powodu mianowania Generała J acquerninot naczelnym wodzem gwardyi narodowej Paryskiej, do dymissyi się podał. Jak wiadomo, gwardya narodowa przy wszystkich uroczystościach przed armią ma pierwszeństwo. Wojsko liniowe zawsze lewą stronę zajmuje, a gwar ?ya na odowa stoi po prawej. Ztąd wypada, ze dowodzca gwardyi narodowe) ma naczelne dowództwo i źe dowódzca wojska liniowego zawsze pod jego jest rozkazami, ile razy wojsko liniowe razem z gwardyą narodową występuje. Ponieważ zaś Generał Pajol nierównie starszym jest Gencrał-Porucznikiem od stosowno podrzędne pod nim za rxi'ov» ad siano wisko. Początkowo myślano tez o mianowaniu C>enerala Pajol następcą Marszalka Gerard, ale wplyW Generała Jacqnertiinrtt- zwycięż two odnieść miał. Wynagrodzenie, które Generałowi Pajol przez to ofiarowano, że go W poczet Adiutantów* królewskich przy ąć chciano, tenże stanowczo odrzucił i obstaie przy sw6iej dymissyi. Jeżeli ta przyjętą zostanie, sadza, że t-enerał Tiburtś >ebattiani dowództwo nad pierwszą dywizyą wojskową otrzyma. Z dnia 25. Października.

Podług Monitora paryskiego przegląd opuszczających Paryż pułków i gwardyi municypalnej, który wczorai Król miał odbyć", jedynie dla niepogody odłożono. M o n i t o r paryski zapewnia, źe Król jest zdrów zupełnie. D z i e n n i k s p o rów zbija rozsianą przez niektóre dzienniki pogłoskę, jakoby Biskupa z Evreux nauczycielem Hrabi Paryża mianowano. Zapewniają, że na radzie ministeryalnćj Mar szatek Soult i Admirał Duperre oświadczyli się przeciw mianowaniu Generała J acquemi nota Naczelnym Wodzem gwardyi narodowej departamentu Sekwany. W El b e u t odbyło się onegdaj zgromadzenie 200 najznakomitszy« h fabrykantów i ku pców, zwołanych w .skutek yvezwania Izby handlowej. Celem zgromadzenia tego było', zastanowić się nad środkami do oparcia się, dopóki jeszcze czas, zawarciutraktalu z Belf i ą , któryby przemysłowi E I be ufski em u miertelny cios zadał. - - U łożono adres do Króla, do którpgo się zgromadzenie jedrićj głośnie przychyliło, i klóry wsz) Slkim mieszkańcom miasta do podpisu przedłożyć mia no. Prócz tego uchwalono: i) polecić deputacyi, złożonej z 9 członków, wręczyć adres ten Królowi; 2) deputacya zamieni się w stały Komitet, i chwyci się wszystkich, zdaniem jej stosownych środków, do objaśnienia rjądii i opinii publicznej o zagubnych sku'kach upro jektowanego związku celnego z Belgią 3) po'trzebne na osiągnięcie celu tego wydatki po kryją się przez otwarcie subskr)pcyi. Znany z precessu Marcellangeskiego Arzac, skazany za danie fałszywego świadectwa na 10 łetnią pracę przymusową i publiczne wysławienie pod pręgierzem, poniósł ostatnią część kary dnia 16. p. m. na jednym z placów W P-uy. I tu także tę same co przed sądem obojętność okazał. - Zdaje się, ie pogłoska o ucieczce pań Maicełłange i ćhamblas była fałszywa. N ie opuściły one Francyi i mie«szkają u jednej c swych krewnyehw bliskości Monlbrisonu. Ula tego podobnie jak dawnie) stawią się przed sądem przysięgłych w Lugdunie; pekojowka Marya Boudon, przebywająca ciągle W habaudyi, miała także donieść, źe się w Lugdunie stawi, skoro tylko sąd przysięgłych otworzą. · · 1 i Doktor Labat, który zEgiptu powrócił, donosi Dziennikowi sporów, że Mehmed Ali teraz szczerze postanowił przywieść do skutku plan, ażeby Nil *v urządzone na wielką stopę,śluzy opatrzeó. i tym sposobem regularne oblewania kraju zabezpieczyć. Koszta na to przedsięwzięcie pjodają na 7 do 10 mil. franków. Po sprowadzeniu potrzebnych ma« teryałów, 5000 1 robotników dzieło to wciągu 3 lat ukończy.

Anglia.

Z L o n d y n u, dn 22. Października, Dzisiejszy S t a n d a r d podobnie jak osłatnie mi czasy T i m e s i M o r n i n g - H e r a l d , względem długiej trwałości, -wojny chińskiej niejaką obawę wynurza; zdaniem'jego, jest to złe, które równie jak wiele innych puścizn dawniejszego ministeryum, łatwiej sprowa» dzić można jak usunąć. Rzeczona gazeta na końcu uwag swoich nad dotychczasową bezskutecznością wszelkich operacyi i zaborów w Chinach wyraża: »Prędko i sprzęźysto użyty środek w celu rychłego ukończenia wx>jny, już dla tego okizuje się być potrzebnym, aby tyle tysięcy Chińczyków bezpotrzebnie nie zabijano. Gdyby pamiętano o mądrej przestrodze Xiecia Wellingtona i ani w Chinach ani w Afghanistanie małej wojny nie zaczynano, walki w obydwuch kra ach albo juz dawno byłyby skończone, albo wcale nie rozpoczęte. Wojskowi rzeczy świadomi Wątpią o tern, ażeby wojsko nasze, nie otrzymawszy wzmocnieriia znacznego, do Pekinu wnijść potrafiło; nie wiemy też, czy zajęcie tej stolicy do głównego celu, który przed oczyma mamy, 'doprowadzi.« Z dnia 2 5. Października.

Z powodu mocnej opozycyi, objawianej z strony dzienników paryskich przeciw za* projektowanemu traktatowi handlowemu z Anglią umieścił li I ob e następujące uwagi; »D.omniemane układy w tej mierze ledwo za uwagi godne przy czytujemy, nie mogąc się przekonać o popyślnym wypadku tychże. Jesteśmy prze* konani, źe fabrykanci francuscy nigdy Ministrom swoim nie pozivola znieśćchoćby na mniejszego z ograniczeń, zabezpieczających ich od wspdłZawodnictwa wyro b ów angielskich, i ie za nasze przyznania lub' zniżenia cła od płodów francuzkich nigdy nam odpowiednich nie wyjednają korzyści." O tymże samym przedmio» tach paryskich mają dziwne wyobrażenia o traktata.ii I<endlowy«h;: za lakierni- bogiem tyl ko ob-tają waru n kam i, które całą korzyść na stronę Francyi Prl/ls-ważają. b-dyby «.prawy .e li'tl\lkbl\eti mich zależały, Francyaby wkrO Ttee odosobnioną.została; ale Lu dwi g Filip» Pafn -Gliizot i inocrio ciśnięcr winiarze w południowych dep.-Jj'tamentach z innego stanowiska pytanie handlowe uważają, a jako ludzie praktyczn i widza bardzo dobrze, iż szaleń*twernfcy było, domagać się od BeigH.Aub Anglii korzyści, be-z odwdzięczenia sity!za»'""'nie;«Wiadomości »-przylądka Dobrej nad z i e i aj, do dnia 17- Sierpnia donoszą" że tam pokd I z BoerSami całkiem przywrócony,' i że rząd z podbitymi powstańcami bardzo sobie łagodnie postępuje. Jeżeli gazetom tamecznym wierzyć" można, tameczna ludność angielska mocno jest oburzona powolnością, Wykazującą się z zawartej przez Kapitana Smitha z Bocrsami kapilulacyi, i wszyscy sądzą, że rząd angelski kapilulacyi tej potwierdzić nie może. Gazety owe twierdzę, ze umówione warunki poddania sięcalki<*n są przeciwne aktowi parlamentowemu z 1836. roku. Akt ów bowiem ściąga się do opieki krajowców i wszystkich poddanych angielskich całej r przjlądkiem graniczącej przestrzeni pod władzę t r y b u n a łów os a d n i czyc h P o d dał. O I a »cftv łialeźało zmusić Hoersów- do zdania etę' na łaskę i'ukarae'i.-h dla przykładu jako buntowników. Powszechnie chwalą waleczne bronienie się Kapitana Smitha z garstką ludzi przec i w przeważnej sile przez cały miesiąc przeszło, i W mieście Kapstadt zbierano podpisy na wręczenie mu upominku- Stand ard-tek się o zawarciu pokoju tego wyraża: «Gazety przylądkowe skarżą się na postępowanie Pułkownika Cloete, źe Boersom przebaczenie przyrzekł, za nim zwrot jeńców swoich zapewniła ale takowe zastrzeżenie naturalnie nie było potrzebne, a postępowanie jego w tym razie całkiem nam się stósownćm być zdaje. im prędzej wśród takich okoliczności pokaże się taki sposób myślenia, w tern- ślachethiejszem świetle ukazuie się przyzwolen i e, a Wychodźcy holenderscy ważne -bezsprzecznie mieli do zażaleń powody. " Przy przyzwoitych ustawach' staną się oni znowu niezawodnie dobrymi poddanymi. - Łagodne postępowanie przecież Pułkownika Cioete było mu niezawodnie w irirtrtikcyi przepisane, a"jeżeli 1 instrukcyi takieh nie otrzlymał, · to 1 okoliczności- -czasowe tego wyjnagalyV Skłohiwśi zy 1 pełnomocnik bhgielsfci powstańców do poddania, musiał się- naturalnie chwycić pojadnawczćj polityki; bo-tego

!SS5roztropność po nim wymagała. Ale zdaje się także, iż w sam czas spory te załatwiono, bo ze wszystkich części kraju spieszyli wychodźcy I\holenderscy w pomoc ziomkom swoim. . Dnia 6. bierpnia j u i część wojska pod Pułkownikiem Cloete do osady powróciła, Boer»owie poddali się całkowicie i wszystkich .jeńców; na wolność wypuszczono. Jakiekolwiek było postępowanie wychodźców holenderskich, przyznać należy, że ich mocno rozjątrzono Jedynym więc sposobem zrobienia z nieprzyjaciół przyjaciół było nadanie ogólnej amneslyi, * Pułkownik Lloete odpo.wiedział w tćm zupełnie życzeniom miejscowego rządu. V\ ychodzcy zaś chłopscy, uroczyście przyrzekali poddać się JN. Królowej i obie strony wydały jeńców i zagrabioną własności p o z w o lon o B o e r s o m p o w r ó c i ć do osad swoich i przyrzeczono im o p i e kęp r z e c i w Z u I a h o m . Tymczasem zaś wezmą ich słuszne zażalenia pod rozwagę i ulgę im przyniosą. Czterech przywodzców -wyłączono wprawdzie na teraz od amnestyi ale i ci niezawodnie przebaczenie otrzymają. bkutki ich szaleństwa już dla nich dostateczną będą karą, a gdyby ich jeszcze bardziej dręczyć chciano, rozjątrzonoby łyłko bez potrzeby na nowo ich ziomków, którzy teraz przez mądre postępowanie rządu udobruchanemu się bjpC z.iidj4. Hiszpania.

z P a ry ż a, dnia 24. Października, W Katalonii w ogóle sprzyjają projektowi, stosownie do którego dotyczący pełnoletności następczyni tronu artykuł konstytucyi w ten sposób ma być zmieniony, żeby zdolność pan o w a n i a od 14". rok u d o 1 8. o dło ż o n o . Bezwzględnie na to, że ręka czternastoletniej królowej niezawodnie berła udźwignąć nie zdoła, przytaczają też na korzyść tego projektu to zdanie, źeEsparłero przez dłuższą trwałość regencyi swćj od planów zbrodniczei ambicyi tern łatwiej odwieść się da, które w przeciwnym razie może ślepo popierać 'będzie. Nie wiemy czy zdanie to dość uzasadnione, ale pewną prawie rzeczą, i e, gdy« by Izabella w 14. roku życia stćr państwa 0biąć'miała, ledwo co przywrócona spokojność w Hiszpanii ze wszystkich stron na największe' niebezpieczeństwa byłaby wystawiona. Korrespondent Madrycki w Memorial bordeta'is zapewnia, ie Pan Olozaga, będąc naczelnikiem koalicyi parlamentarne'), ministrów o swojej i stronnikówewoich pomocy · w fzecz-onćj sprawie u pewn ił, pod tym jednak warunkiem, ażeby stan finansów hiszpańskich stosownie do wypracowanego przezeń planu uregulowano.« Z Z li r i c h u, dnia 22. Października.

Stronnictwo jezuickie' w kantonie Lucern,skim bynajmniej swej sprawy nie zasypia. - Wszystkie znaki zwiastują, ie nowe burzę uorganizovvac- pragnie, i to już chwycenie się ostatecznych rokuje środków, źe tu i owdzie już teraz polecają wezwanie Jezuitów, jako nieodzownie potrzebnej podpory nowego systematu politycznego. N ato miast zaś ponawia i prassa szwajcarska swoje demonstracye. Organa stronnictwa konserwatystycznego w in nych kantonach wypowiadają przyszłemu «ejHOTreT:Q rządowi Lucernskiemu w krótkich słowach »woje przymierze, w razie, gdyby tenże Jezuitów do siebie wezwał.

Serbia.

Z B e 19 r a d u, dnia 17. Października.

(Gaz. Powsz.) - Potwierdza się wiadomość O nastapionćm d. 10. z strony Sułtana potwier A dzeniu uskutecznionego przez Serbów złożenia z urzędu Michała Obrenowicza, ostatniego Beja serbskiego, i zarazem o potwierdzonym przez Sułtana wyborze Alexandra Georgiewicza na nowego beja wspomnionego kraju. Nadeszle z tą wiadomością do Kiami la Baszy depesze podpisane są przez Wielkiego Wezyra Kaufa Baszę i datowane d. 11. b. m., W ktorymm dniu goniec Stambuł wlewuiau opuścił. N a wstępie pisma sułtańskiego wy. rażono: J. W. Sułian kazał sobie wszystkie sprawozdania z Serbii przedłożyć i wypadki tameczne dopiero po gruntownej rozwadze ]Jochwalił. Dyplom dla nowego Xiecia już .l...Nt w Konstantynopolu w expedycyi i nadejdzie tu zapewne za dni kilka» Osobny, już przez Sułtana wyznaczony Komraissarz, który dyplom ten (berat) przywiezie, otrzyma zaratern polecenie odebrania złożonemu z urzędu Xieriu Michałowi pieczęci i insygniów i oddania ich przy instalacyi nowemu Xi<;cm. Alexander deorgiewirz przyjął wiadomość tę dość obojętnie, będąc już i tak pewnym swego; tern wiece) zaś zdziwiła rzecz ta kilku tutejszych konsulóweuropejskich.- O osobi otyiu charakterze nowego Xiecia, chociaż go znam osobiście, nie mogę wiele powiedzieć, ile ze go zawsze ty Iko w zwyczajnych stosunkach widywałem. s>ądzę przecież, iż owi politycy, którzy mu dosyć przypisuję samoistności, do zachowania swej niezawisłości względem państw ościennych, grubo się pomylą, Tradnoć wprawdzie ocenić polityczny sposób myślenia tającego się i powściągliwego męża, ale zdaje on mi się raczej być rossyjskim nie serbskim. Zagrabska Gazeta polityczna donositakże: »Stosowniedo wiadomości z Sem lina z d. 17. Października, nadeszła d. Ib. drogą nadzwyczajną z Konstantynopola wiadomość, ie Sułtan pochwalony zaraz przez Badę Stanu wybór Xiecia w Serbii potwierdził i berat dla obranego Xiecia Alexandra (Geprgiewicza Czarnego własnoręcznie podpisał. Tatar przywiózł wiadomość tę w ciągu 14 dni z Stambułu do Belgradu. Dzień 18. Października przeznaczony był w Konstantynopolu do wyiazdu nowego turecko Kommissarza Emina Efendego i serbskiego deputowanego Alexandra Simicha, którzy berat i harvani (płaszcz xiqzecy) dla nowego Xiecia wiozą, poczćm zaraz odbędzie się w Belgradzie installacya, do której już przygotowania robią. Dnia 15. Października schwytano także postrach szerzą-, cego hohatera Miesicsa i Sunę Jacovicha, opuszczonego od Wszystkich swoich krewnych i dawniejszych zwolenników w Czarnogórze i związanego do Belgradu odprowadzono. Z klęską i schwytaniem Miesicsa zgasła takie ostasnia nadzieja Exxiecia Michała wzniecenia w kraju rrwolucyi. Młody Xiążę bawi leszcse z swą matką, Xięźną Liubiczą, i swoim Wujem Janem Óbreiiowiczem w Semlinie; Jefrem Obrenowicz, Protich i Vule Grygorye» wicz opuścili nas. hejevirh zostaje pod ścisłą strażą w Belgradzie. Radicsevich chciał się u<U<T do Petersburga, ale dotąd jeszcze W Wie -dniu przebywa. Para, Popovich, Baoos i Nikolie s wyjechali do Konstantynopola.

Rozmaite wiadomości.

Z Magdeburga, dnia 26. Października -Niedawno ternu umieściły gazety niemieckie wiadomość, że gmina jedna w Magd Aburskiem, skłoniona do lego przez czytanie "Życia Jezu sa przez straus>a", nie chciała po śmierci swego dotychczasowego księdza, ustanowić drugiego. Gazeta magdeburska prostuje to W4en sposób: "Co niedawno tciuu Gazety o .czytaniu »Życia Jezusa przez Straussa« przez jedne gil1i ile wiejską i o skutkach takiego czytania, doniosły, zanadlo, lest niedorzecznem. Zdaje się lo być raczej dobroduszirćm, w« stchnieriieiti jakiego troskliwego, ale fałszywie zawiadomionego umysłu, który może o zwiąsku czytelnym chłopów w W. słyszał i na myśl: »Jakże to jeszcze daleko oświata na świecie postąpić może} «-»dal się wraz z innymi najgorszą możliwością złudzić., Zresztą, całe to doniesienie jest z gruntu fałszywe i dobrodusznego autora zapewnić możemy, że tu w mowie będąca .gmina znana jest w całej okolicy z swego chrześciańskiego i pobożnego sposobu myślenia.« Krytyki M. Grabowskiego. - Sen w Podo r ca eh, powieść ks. Chołoniewskiego. - w i ęty Stanisław, przez Konopackiego. - Dzieła Kazimierza Brodzińskiego pięć tomów.- fasady myśli i uczuć moich, Bochwica.-Chwila opowiadania, John oł Dycalp.- Pamiętniki do dziejów polaki eh, przez Lachowicza. -Aksęl, poemat Izajasza Tegnera, przez WiernikowskieSo,-.

"Wkrótce wyjdą w księgami Gluksberga: Pielgrzymka do Ziemi świętej. Tom 3ri. - Mieszaniny obyczajowe Jarosza Bejły, Tom 2gl.,- Listopad, romans ze średnich wieków, przez Hr. Rzewuskiego.O r n i t o log i I a p o w s z e c h n i, przez Konst.

Hr. Tyzenhauza. Tom i. - Reszta manuskryptu Jana Chryzostoma Paska z biblijoteki W Petersburgu.

(Rozm.Lw.)-- Wydawanego w Wilnieprzez p. Kraszewskiego, pisma: Athenaeum, doszło nas oddziału drugiego zeszyt pierwszy. Zawiera z F i I o z o fi i: i) Parafrazy Hegla z jego wstępu do historyi filozofii, przez Tytusa h> ze ze ni o w s ki ego. Autor chce w popularny sposób wyłożyć Hegla wstępne myśli do historyi filozofii. Wysłowienie łatwe, język nie kaleczony nowo-ukutemi słowami. Tylko nam się zdaje, źe autor zadania swoje niezupełnie rozwiązał. Często pojęcia ścisłe, w ścielona -orzeczeniu miesza * popularnym wykładem; z tąd początkowemu w dziadzinie KU.ofii (dla którego pan a. pisze), zdawać się będzie, i£ on zrozumiał myśl autora, podczas gdy on tylko pojedyncze słowa łub zdania rozumie, a o myśli wiążącej słowa i .zdania ani wyobrażenia nie ma. Naszćm zdaniem chęć popularyzowania filozofii (w ten sposób, aby była przystępną nawet i dla tych, którzy nie mąją przygotowawczych nauk) jest bardzo niebezpieczną. W popularnym wykładzie traci filozofija najistotniejszą wartość swoją, łębokość myśli. Dziwi nas niepomału, że o 'ej strony, zkąd ciągle wołają: »Postęp na tle wiary, precz z filozofija!« gdzie każda filo» eo:fija imię panteizmu nosi, którego jak dżumy się strzegą, ig a tei, mówię »trony, dochodzi nae wykład filozofii hegelowskiej. Zasługę tę liesymy na karb nieuprzedzonych chęci pana Kraszewskiego. - 2) Z Historyi: O Mazeppie, przez Przezdzieckiego . Bardzo ciekawe szczegóły pozbierał pan P. o Mazep t>ie. Osobliwie użył źródeł rossyjskieb. Wuelako dotychczas uważaliśmy Mazeppę jako bohatera walczącego a nawet zdradzającego dla wolności j niepodległości Ukrainy, i od tego pojęcia nie odstępujemy. Pan Przezdziecki, Wystawia Mazeppę jako łotra i zdrajcę, którywszędzie nie wiedzieć* dla czego podstępnie działa. -- 3) Karmel, wyjątek 2 pielgrzymki do Ziemi świętej, księdza Hołowińskiego. - 4) Odgraniczenie sądowe dóbr grodzieńskich i bielskich, ze zbioru Leona Rzyszczewskiego. - Z literatury: l) Noc TarassoWa, powieść Zenona Fiss. (ciąg dalszy). 2) Literackie Erzygody pana Koscieszy, przez Edw. Tarszę, ardzo trafnych kilka ryS9w z upłynionćj epoki literatury. 3) Skazka o siedmiu Siemionach, z Polewoja, przekład Podbereskiego. Jesłto podanie wyszłe z ust rossyjskiego luda, w duchu narodowym po artystowsku odtworzone. Przekład wyborny. 4) Szach Hussein, przekład z Marlińskiego. - Z Poezyi: l) Łzy, legenda ks. Hołowińskiego i kilku innych, pjeśni Jakóba Synka je wski ego. 2) Pierwszy akt z dran atu pod tytułem: Góral Józefa Korzeniowskiego, (scena odbywa się w Karpatach między wsią Żabie i węgierską granicą po Czeremoszu. Część aktu drugiego pode Lwowem) Rozbiór wszystkich utworów Korzeniowskiego, wkrótce umieścimy W uRozmaitościach.« Najpierwszy r piszących obecnie dramatjków w Europie, nawet w swoje; ojczystej ziemi nie zyskałjeszcze uzna». nia, tylko lwowska publiczność zachwyca sicy jego utworami, przedstawianymi na tutejszej scenie; winnych prowineyach Polski Ledwie z imienia znany. - Sztuki: Posłuchanie malarza Jana Moraczyńikicgo u papieża (wyjęte m C_».__*A_ t-A-'on»-«l»*-)--')- IV lbt.lI**'t.Il «RoamAitości « Tu nam udz:elił Pau Dominik Chodźko, bardzo zajmujących listów Zoryana Chodakowskiego. -- Z przytoczonej treści łatwo czytelnicy nasi wnieść mogą, jakie stanowisko zajmuje obecnie Athenaeum. W calem piśmiennictwie obecnem polskiem, jako zbiorowe pismo, pierwsze, zairouje miejsc«.

Podwodny b r a n d er. - W Nowym Jorku odbyto niedawno bardzo ważną próbę. Szło tu o podwodną bateryę, którą uiejaki Colt wynalazł, a której zamiarem iest, za pomocą tego niewiadomego b ran der u w bitwie morskiej nieprzyjacielski statek w powietrze wysadzić. Ula wykonania tćj próby, obrano «tary skołatany( linij owym okrętem «CastleG arden « na otwarte, morze zaciągnięty, statek, pod którym tenże brander zapalono. Wybuch był straszliwy, a z roztrzaskanego statku nie pozostało ani jednego szczętu, k,tóryby miał choć kilka cali wielkości. Nie znamy jeszcze dokładnie struktury tej podwodnej bateryi, jednakże poprzedmp to tylko jest wiadomo, źe takowa złożona jest z obszernej palnym materyałem napełnionej skrzyni, którą nurek pod wodą zręcznie do nieprzyjacielskiego o» tern przez drut4vkomunikacji zostaje- W prJI. Tb)p, uczynionej na pomieniorijm starym Maiku O łiłWiłł -:.{:il -- (ełfAłBr» W liftł\\\młłtiłfft pr ez drut majley 400, Ażni dluA>śći .VV,go, Linie wyznaczonej Pan Coli zetknął 'drut z .tosem Wolty', a W mgnieniu oka, okropny, wybuch nastąp"- ,cI>$

8 E **

»Nieznam Twojej powabnej postaci 1- nie »łysiałem nigdy piskiiwegb twego ąlosu - nie' przekonałem się nawet, rzyli istotnie żyjesz J «Szyli terr, który tobij zajęty, p i e r w s z ą ci ptrswięcił-niilośd i w i e r n y m ci pozostanie, i ciebie aź do śmierci nie opuści. - Te czcionki ł>a papierze niemym wyciśnięte, o tyle mnie objaśniły, ie podobno istnieje czyli istniała Panna Dziubińska, i śliczne i piękne jej dziecię nosi imię Bazar, że żyje jakiś Pan Bemben, i domyślam się - a może się mylę, «.ie* tp dwie dusze w jednem tylko ciele! 'Gdybym, w-snopek wszystkie te polskie, niemieckie iffaneiiikie płody powrząsłem związał, i» cepami j« młócił - młócił bym próżną tyłko słomę! i żałowałbym tiawet czernidła do zapisania ich plonu. Tylko to piękne dziec i ę; imienia Bazar, cłzi A mijego tego marzenia było poWodeńi.'l- Widziałem twór nadzwyczajne'l _rzedkLćj'białości, nie ol*dwfe błękitny rdliiieu*»c-')t!(;w 1 PbIOoocry; tło voly »o»q oswle« aonej -. niecierpliwie oczekuje słonecznych yromieni . - A aby swoją wohią! słabe* orzeiwić se-pea - marzyłem!-obudził mnie 7akiś glo* miły dziecięcia, moje uczucia u.łwierdzafacy!-słyszę: - Boże pobłogosław »Boim-twórcom rodzicom in tej'ziemi - która mnie rodziła! 4-oświeć tych co mi złorzeczą. 19. L.

C: SPRZEDAŻ KONIECZNA.

«Słowny Sad Ziemiański w Bydgoszczy.

Wieś szlachecka R u nowo R. Nr. 15. zprzyi łegłościami powiatu Wągrowieckiego, otaxo.wana w roku 1839. sądownie na 24,084 Tal.

S ser. 6 fen., ma być w celu podziału 'W'dniu i t. 'tfiija 1843, »rana O godzinie litej, w miejscu zwykłych posiedzeń sądowych sprzedaną. TSrfa, attest hypoteczny i warunki sprzedaży mogą być w Registrałurze przeirzane. Z miejscu, pobytu nieznajomi wierzycielka realna:' Ur. Regina «Dyby sławskich, żona byfego dziedzica Wóyciecha Korytowskiego, teraz jej sukcessorowje,' ; zapozywają fł<2 niniejszcm'publicznielSŚS 1

£2*

II M tiI

%g A J> A f' A -A. CE $£ ?WOI,M reki .,a m.*rn* cenęI nie1lI* Lka HA * n, """. i iAKf. - «.JI

T-rr*

A Inania. Posada ta wielki odbyt mają- JIA JSA «a, złożona jest z'mieszkalnego domu $«£ A m u r o wa n e g o; znajduje, się w bardzo %II( A dobrej okolicy; należą' do hlej muro <K# Q_n Wany »tp Uh Wi i takież zabudowy,' *IIJ; Q! 'ogród z kręgielnia; opatrzona jest w gSc h>9.> wSKe1łfj gatunłft1 wtai"" ltI ziała.- $ 2 A ijg* znych i korzennych. Mający cbęć i <Ji£ :>cm* zdolność nabycia raczą się do' mnie ¥& Q* zgłosić. W biurze mojćm rozpatrzyć IIJ; 'można taxę, opis i warunki kuAna. ID: A Poznan, duia 1. Listopada 1842. $gk Justyc Kommissarz , «Q Brachvogel. IIJ; I i I I i I i i I i I I I I I I I I I i I i

Kurs giełdy łłcrliiisMći_ Dnia 31. Październik i<t8- pr . l{urant . pa · papu- goło WIi nrC. .... »na. rnllll.

Obligi długu skarbowego : *) Pr. ang. obligacje 1830. . .

Obligi premio» handlu morsko Obligi Kurniarcbii . . , .

Berlińskie ob I ig. miejskie *) Gdańskie dito w T. . . . .

Zachodnio- Pr. listy zastawne Listy zast.W. X. Poznańskiego] Wscjboduio-Pr. listy zast.

Pomorskie dito. . . . .

Kur- i INowoniarcb. dito ' Szląskie dito.

AK e j e Kolei Berlińsko- Poczdamskiej dito dito akcje- a prioris . Kolei AMagdebursko · Lipskiej A dito akcje a erioris .

Kolei Berlińsko - Abbaltskiej dito dito okeje a prioris , Kold Diisseldorf. · Elheńeld.

diio dito akcje a prioris . Kolei iindrcńskiej . . . .

dito dito akcje a priori s . Kolei Berlińsko -Frankfurt.,

102V 90i-102

103V, 102 90 lO IV I z\ 4 I» 1021105 A - 103V 104-4

102V 103V 103V

II 120V 4 102V 103'-5103 56V 9479 N2 100", 5 4 6 4 5

5% 99V

Złoto almarco. .

Frydrycksdory .. .. luue moneły,»lpte po 6 tal. Disconto ' ...,.

) upuj cy wynAtadi» n» jlutny a«'» 2. Stycilb 1843. ku. j o n :r lvoceuttt.

13V W

13 .