GA.ZETA.

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.02.09 Nr34

'łVłelkłelro

Xłę.s1wap o Z N A Ń s K I E G O.

.;19- 3...

Nakłńdem Drukarni Nad,,'ornej 'r. Dekera i Spółki. _ Redaktorl A. Wanfłofeaki.

\V Czwartek dnia 9. Lutego.

. .8..3.

Wiadomo ści zag raniczne.Polska.

Z Warsza wy, dnia 3. Lutego.

N. Cesarz i Król Jmć Najłaskawiej udzielić . ..aczył Referendarzowi Stanu (;niazdow$kiemu, NaczelnikOł'l"i Wydziału Solnego 'tV Kom. Rz.

PrzycII. i Sk., order Św. Anny kl. 2ćj, ozdobiony Koroną Ccsarką. R o S S Y a.

Z P e t e r s b u r g a , dnia 26. Stycznia.

Radca Tajny, Minister SIJrawiedliwości, Sekretarz Stanu Hrabia Panin, miano\vany został Kawalerem orderu Orła Białego.

ł"rancya. Izba Deputo\vauych. Posiedzenie dnia 30. Stycznia. - Po zakończeniu 0gólnycb obrad nad projektem do adressu, Izba cztery pierwsze paragrafy bez zmiany i głosowania przyjęła. Osnowa paragrafu piątego była pien'l"iastkowo: ..Zawiadomiasz nas, N. Panie, zc zgodność mocarstw do ustalcnia spokojności w Syryi dla ludności chrzcśc:ia{lskićj przywrócenie z jej wia... rą i życzeniami zgodnć} administracyi sprowadziło. Cieszymy się z tego, że wwi«:szaoie sięrzą.łu W. K. M. w O\vych odległych okolicach dawną sławę błogićj potęgi Francyi utrzymało.... Pau D a v i d podał swoję poprawkę do niego i tak ją uzasadnił: ..M. Panowie! przepędziwszy lat 15 \v tym kraju jako Generalny Konsul, mam zaiste prawo do objawienia myśli mojćj \v tej mierze. Mowa od tronu zapewnia nas o przy\nóceniu spokojności w tamtych stronach i ustaleniu odpowiednićj' potrzebom krajowym admiuistracyi. . Jezeli 'tV tym paragrafie poli tyczny pokój na Wschodzie wyrażono, należy się wdzięczność nasza rządowi; ale jeżeli o we w n ę t rz n y pokój w religijnym chodzi \vzględzie, rcklamacye lIam czynit': wypada, i boję się, żeby zapewnienie z strony Turcyi w tcj mierze tylko złudzeniem nie było. Myśmy na Wschodzie urodzonymi obroilcami religii katolickicj byli, a prawo to nasze trzy wieki uświęciły. W roku 1840., gdzic cztery mocarstwa sprawy tamecznc bez nas ułatwić chciały', pozbawiono nas chwi lowo prawa tego, a wiadomo, co z trgo wynikło. DODJniemani napra''I"iacze Turcyi sIali się burzycielami jcj miast; starli się z wszyslkiemi stl'onnictwami na raz, i oddając chrześci:m lIa Libanie pod zarząd Baszy sJ"ryjskjego, włożJ'li (hili oni nawet ztamtąd starego Emira Beschira, który pacU ofiarą swego przywiązania do Fran£,ri. Po dwóch latach przyszJo do nowej intcrwencyi i wtedy raczono prawdziwego obrońcę owćj luduości, Króla Francnzów, do działania wspólnego wezwać. Pod nazwiskiem kapitulacyi otrzymaliśmy od Turcyi przyzwolenia, }JocllOdzące z XVI. wieku. W roku 1535., za F/"anciszka 1., przyzn:mo nam lJierwszy firman, czyli traktat handlowy i przyjacielsld między Francyą a Turcyą. Henryk IV., Ludwik XIV.

i Ludwik xv. uzyskali te same przyzwolenia, ale jeszcze z nowszemi przywilejami, a między temi opieka religii katolickićj pierwsze niezawodnie źajmuje miejsce. Opieka ta wzrastała z 'każdem stuleciem, i obejmowała nie tJlko grób Zbawiciela, ale zarazem BiskupÓw, całe duchowieilstwo i wS'ZJStklch mieszkałiców katolic.kich. Ta religijna opieka stała się nieznacznie cywilną i zabezpieczała ludność chrześciailską od dotychczasowych obelg i udręczeii! Nigdy się oni nadaremnie do Francyi nie odwoływali; nasi Konsulowie i Posłowie za zaszczyt sobie i obowiązek PoczJtywali, bronić sprawy chrześeian i Francyi zaszczytne wyjednali imię. Przyznać musicie M. Panowie, że prawo to było dla Francyi piękn.vm przywilejem na chrześciailskim Wschodzie. Było ono szacowniejsze od samego panowania w owych stronach połączonego z większemi ofiarami picnięznemi i rozlewem krwi, niż z pocieszającemi zasadami. Cóż się za.4 z praw tych stało? P .Ized 22 laty wyjednaliśmy im jeszcze poszanowanie w Smyruie i całym W scbodzie. Któż te węzJy starćj politycznćj przyjaźni stargał? Kto nas pozbawił nagrody za wyświadczone TurcJi przysługi? Może kto powie: przemoc wypadków. Wasze przywileje upadły wśnid burzy. Wypadki, M. Panowie, często tJn,o z powodu naszćj sJabości mocy nabierają; stała, nieugięta wola wszY!itko pokona. Co się burz politycznych tyqy, były i gwałtowniejsze, a przecie owych prawa i przywilejów francuzki ch na Wschodzie '\'I'strza!inąć uie zdołały; jakie parcie z 1840.

rok;l 'tego dokazać miało? Mówmy otwarcie: Owe prawa ni,£' upadły: przywłaszczono je tylko sobie. (Zywe oklaski na lf'wej stronie). Z mianej niedawno temu w obec Izby Parów mowy dowiedzieliśmy się, że uam w,ypada za

2Gb'

żądać lJomoc.,y: czterech in!!)'ch mocarstw, aiebymy znowu nasze prawo opieki nad chrześcianami syryjskimi odzyskali, ze tego z trudnością tylko dokazać możemy, i że Porta tylko pr2.ez gwałtowne naleganie z strony lIlocal'stw europejskich da się do nadania chrześcianom na Libanie ich własnćj administracyi skłonić. Czyliż Porta unieważniła kapitulacye nasze, nie zawiadomiwszy nas nawet o cm? A jeżeli tego nie uczynila, cóż nam po owćj eskorcie, dla 0trzym:mia przywiedzenia tychże do skutku? Czyliż Porta przez jakiego przeciwnika Francyi do kroku tego skłonioną została, lub czyli zapomniała o swćj starej polityce, do khirćj znowu jako oczywiście najlf'pszćj, powróci! Nie wiem tego, ale mnie to zadziwia. Zgłębmy Panowie, powód do sporów między "Vlaronitami a J)ruzami, które to pokolenia dla własnego bf'zpieczeństwa w ścisłe z !;ub,! weszły związki. Mówiono niegdyś o missyonarzach amerykailskich, kłtirzy umysły religijnym mistycyzmem i wyobrażeniami wolności rozogniaii, ale kbiż uwierzy, żeby Katolicy z 6. wieku bez literatury i bez przygotowania do idei politycznych mieli się dać zaatłantyckim marzeniom odurzyć? Któi uwierzy, zeby właściciele winnic i drzew morwowych, kontenci z IIJsu SWf'go, sIali się naraz fil ozofuj[jcymi lu'dźmi i /l:Irzc;dziami rewolucyjnemi? Co się tyczy Hrnzów, którzy stósownie do okoliczności są chrześcianami, muzuhnanami lub bałwochwalcami, mogli oni sobie i czwartą wymyślić wiarę, gdyby ich interes tego wymagał; ale czyliż sam ministycyzm amerykailski mógł im broil podać w ręce? Trudno temu uwierzyć. Cóż więc wywołało owę nieszczęIiwą wojuę domową międz,y temi dwoma pokoleniami? Posądzano Anglików, jakoby ci missyonarzy amerykailskich jedynie w widokach politycznych posiłkowali. Nie zapuszczam się dalej w moich domvsłacb; bo trzeba dowodów oczewistych, aby n;ród o coś podobnego posądzać, a Poseł angielski w Konstantynopolu uroczyście się związkliw z amerykailskiemi missyonarzami zaparł, i tylko jeden przypadek, zdający się to podejrzenie usprawiedliwiać przytoczę. Anglia w tej samej cliwili Emira Beschira uprowadzić kazała, w którćj jej okrc;ty Bejrut i SI. Jean d'Aere zniszczyły" Cóż miała za powód do zabierania ludom na Libanie ich ulubionego rządzcy? Gubernatora : g6ry i wybrzda pod moc swoję zagarnąć? Ze zaś planu swego uskutecznić nie mogła, połączyła si z imiemi nlocarshvami dla uspokojenia Syryi. Najlepszym środkiem do tego byłoby pozosta\yienie tym ludom ich własnego Xięcia. Nie uczyniono przecież tego i Porcie do \'I"ysłania swego urzędnika tamże sposobność nastręczono. Cóż z tego wyui[;.nie? Oto niechęć i wkrótce nowe powstanie, a ós.abimIe pokolenia staną się z,czasem łupem pierwszego lepszego. Krlilko mówiąc, trzeba nam koniecznie przy naszych przywilejach i prawach obstl'lwać, i do tego dążyć, aby w Syryi rząd dawniejszy przywr(lcono. (Oklaski na lewej I stronic). Pan Guizot: Izba powinna się tłokładnie obeznać z wypadkami, a potem je ocenić potrafi. Nasam przód zaś niech się przeszły mów. ca i Izba uspokoją. Nie zrzekliśmy 'się żadnego naszcgo prawa na wchodzie ani na chwilę. Chorągiew francuzka ci,!gle jeszcze na katolickich klasztorach i kościołach w Syryi powiewa. '\V tym punkcie aniśmy na włos od kapitulacyi nie odstąpili. Ale nie uależy sądzić, żeby nam Kapitulacje nasze w państwie tureckiem prawo zwierzclmictwa nadawały, lub Portę od ąporządkowauia administracyi tameczncj wstrzymywały. Kapitulacye nic podobnego zastrzedz nie mogły. Porta ma zwierzchnią władzę nad katolicką ludnością w SyryL Po wypadkach w 1840 roku chciała ona niesłusznie, zdaniem naszem, administracyą \v yryi zmienić. Izba przypomina sobie, że wówczas wpływ nasz na wschodzie był nieco :zagrożony. (Szemranie po lewćj). Wpływ nasz zmniejszył się nawet u ludności t1mecznej, bOIl1Y Baszę egipskiego przeciw nićj posilkowali. I czegoż się tći na korzyść ludności na Libanie domagać możemy? Czy naszych prat" j przywilejiiw? Nie, bo ich nie naruszono. Do rozszerzenia zaś wpływu naszcgo chwila nie była dogodna. Wiadomo, że i w Konstantynopolu połoźenie nasze podwójnym ulega trudnościom. Nie tylko chcemy państwo tureckie utrzymać, ale je i wzmocnić, a f(iwnocześnie chcielibyśmy ludy chrześciańskie na wschodzie przeciw Porcie zasłaniać. Te dwie rzeczy nie zawsze się z sobą pogodzić dadzą. Główną zaś przcs:zkodą w obydwóch razach jest współ

zawodnichvo mocarshv i \valka wplywów.. Tćjto walki wpływów użyła Porta do uniknięcia roszczeil mocarstw europejskich na korzyśc Chrześcian w Syryi. Nie - jesteśmy zaś jedynymi opiekunami Chrzecian na wschodzie; nie wszyscy Chrześcianic w Turcyi są Katolikami. Rossya opiekuje się greckiemi Chrześcianami : wszdzie na współzawodnictwo i nmve trudności natrafiamy. Przy pytaniu syryjskićm idzie szczeg61niej o wstrzymanie współzawodnictwa innych mocarstw i znaglenie Porty do przywf!Jcenia dawniejszćj adminstracyi. Ale nie tylko nam, lecz i każdemu innemu mocarstwu trudno tcgo dopiąt, gdy Porta, dla uniknięcia wpływu jednego mocarstwa, do drugiego się ucieka. Tak się stało na początku uładów. - Porta sądziła na chwilę, ze mocarstwa były z sobą niezgodne i zaraz z tej okoliczności korzystała. Takie pozory trzeba Porcie odjął i do tego ciągle dązymy. Anglia i Austrya SZczerze nam pomagały 7 i Porta po krótkim oporze odwołała okrutnego Omera Baszę. Późnićj cofnęła ona wojsko albailskie, zmniejszyła kontrybucyą i nareszcie we wszystkich ustąpiła punktach. Czyliź wypadek takowy nie był godzicn tylu zabiegów, aby jedność między mocarstwami europejskiemi utrzymać? A przecie tejtO' -jedności najbardziej się zawsze obawiają, chociai jed110ść ta jest jedynic wspólną obradą bez poprzedniego zobO'wiązania się i bez ubliienia w czemkolwiek niezawisłości swojej. Taka tu jedność, a żadnej innej nie ma fez w Konstantynopolu między mocarshvami europejskiemi. (Wykrzyki na lewćj).. J e d e n g ł o s : A gdzie indzićj? P a n G u i z o t: Nie mogę tównocześnic na wszystkie odpowiadać pytania. (Śmiech pO' lewćj). Jedność europejska w KonstantynopO'lu nic była czem innem. Żalą się, ześmy starej adminisfracyi Emira Beschira na Libanie nie kazali przywrócić. Ale nadlnienić mnszę, że właśnie Emir Beschir Francuzów opuścił i pod Sr. Jeau d' Aere Anglikom się poddał. TO' nas wiązać do niego nie mogło, a nadto dodać muszę, że onto właśnie najwięcej się zdzierstw i okrucieństw w owych krajadl dopuszczał. Anglia najbardziej się przywrócenia Emira Beschira domagała, i bardzo naturalnie, bo wła zrokoszowaniu Syryi. (Żywe przelJVanie). Z p ar y ż a; dnia 27. Stycznia.

Dzisiaj w godzinę południową pojechał poseł turecki Reschid-Bascba ze świt}. swoją w dwóch paradnych karetach do pałacu Tuileryjskiego, aby na uroczystej audiencyi wręczJ-ć Królowi list odwołujący go, a zarazem pierwszego Sekretarza poselstwa, Nerum-Effendi, przedstawit jako Sprawującego interessa Porty aż do przybycia nowego Posła. W assystencyi Baschy hyli takźe Artin-Bey i l\1ossat Effendi, Nad-inźynier Mehmeda Ali. .Inżynier ten przybyl tu niedawno koilCem naradzenia się z najznakomitszYlIIi uaszymi Inzyuierami o kopaniu kanału mającego służyć do uregulowania żeglugi na J\iłu. Reschid-Bascba zamyślał juz wczoraj pucić się w drogę do Konstantynopola, ale na wyraźne żądanie Króla będzie jeszcze miał honor staJ)ąć na pożegnanie przed Królową i inIIYJlli członkami rodziny Królewskiej. Wraca na Wiedeń; zabawi też nieco w Belgradzie, aby się sprawom Serbskim na własne przypatrzyć oczy. Wiezie takie z sobą trzech swoich s.vnów, których na edukacyą przywiózł był do Paryża. W Paryżu widziano go zawsze chodzącego pieszo po ulicach, i pokazującego tlzieciolll swoim wszystkie osohliwości. Wiad<JlI1o, że Reschid Basza pierwszym jest z magnatów tureckich, który nie utrzymuje Haremu: lila tylko jednę ślubną żonę. Punieważ się już z nićj nie s}>odziewa więcćj dzieci, a samych tylko ma clllopców, przeto wyjeżdżając z Konstantynol>ola ku}>ił był dwuletnie dziewczę, któl'e adoptował i pod okiem swej żony na sposób europejski wychować kazał. Swiat literacki w Paryżu stracił w nim prawdziwego l\1ecenasa, i bez lnzysad,y powiedzieć można, ze rzadko który poseł tak llmvszecłlllą począwszy od Króla aż do najniiszcgQ z ludu, miłość posiadał. 011 sam nie wie jeszcze Q.rzędownie, co II)U Su.ltan da za przeznaczenie, Legitymiści sami z sob.. \'V niezgodzie są. Od duia 1. Lutego wychodzić będzie nowy Dzienuik: Le Solcil, z dewizlLud\Vika XIV: Nec pluribus impar; polega Ol) lła nowym systemic konkurencyjnym i ma I>-Iko 32 f..aliki kosztować. l)an de Genomie, z któlego drukami R u e 1) o y e n n e wychodzi, stoi na jego czele, a tendcnt"yą jego bdzie owo urojone zla

nie interessów rcpublika{lskich i legitymistycznych, które ambitnemu Abbe zawsze po głowie pokutuje. Ma to byt pojednanie prawa boskiego i czystej monarchii z powszechnem prawem obiorczem i zgromadzeniami generalnemi. Co zaś pisz'ł w programie, że spółpracownikami i patronami będą także PP. Chateaubriand, Lamartine, Arago i Odilon-Barrot, zdaje się być tylko czczą cbelplinością. \Yicczory z koncertmi bardzo są czste tej zimy, a śpiewacy włoscy, którzy znaczile i tak mają pensye tam gdzie są angażowani, dostają każdą razą za wykonanie dwóch śpie\vów po 500 franków, z czego wnosić można o ich zarobku. Grisi zarobiła tu zimą 60,000, a latem w Londynie 100,000 franków; Iablacbe tu 80,000, w Londynie 120,000, Mario \v Paryżu 30,000, w Londynie 50,000, TalOburini 50,000 i t. d., nielicząc w to honoraryów, be:nefisów i t. p. Przedwczoraj dano po raz pierwszy w Porte St. Martiu zapowiedziane widowisko: "Tysiąc noc i jedna; reprezenta cya trwała od godziny 7. wieczorem, aż do 2. z rana. Ponieważ teatry zamykają się o pc,nocy - wyjąwszy reprezentacye benefiso""e - a w razie przekroczenia tego przepisu za każde pół godziny płaci się 500 franków kary, przeto w następnycII reprezentacyach wielkie poczyniono skrócenia. Wystawa i dckoracya prawdziwie jest fantastyczno-wspaniała, i przeno.. si widza we wszystkie bajcczne urojenia wschodu. '\Viełki efIek spraniła pow()dź i iIIulllinacya, w której się przeszło 10,000 płomieni gazowych paliło. Uśmiano się duio ze sceny, gdzie Moessard, najgrubszy aktor w Paryżn, jako motyl na druta clI lata z jeduego kwiatka na drugi. Natłok publiczności był niezmieruy. Anglia.

Z I on dJ-n u, cluia 25. Stycznia.

Nowo -mianowany Guberuator Kanady, Sir MetC'alfe, był dawnićj tymczasowym Gubernatorem ludyj wscbodnich. później Guberuatorem prezydencyi Agra, narcszcie Gubernatorcm Jamajki, gdzie Jjię odznaczyl stałością cbarak.teru, duchem Iwjednawczym i hojności.,. Liczba okrętów, 'które przez straszliwy orkan doznały nieszczęścia, powittk:;zon;, jcszcze została l)rzez znacznej wjełkoci okn;t "Euglancl,,,. objętości 4:!5 bcczck. Wypłynllł on dnia 7. z Tamizy, w celu odbycia llodróży ku brze- n Z 1\1 a d ryt li, dnia 18. Stycznia.

Onegdaj i wczoraj, wszyscy Ministrowie odbyli z Rejentem narady, którycb przedmiotem, jak się spodziewają, było żądane przez Francyą zadosyć uczynienie; powzięte na tychże naradacb postanowienie rządu, zawieźć mial goniec do I}aryia. POhvierdza się udzielona przez gazet y- franBlłskie wiadomość, że ustanowiony w PampeIOł)ie sąd wojenny. skazał na 'śmierć 180 osób, zan'ikłanycll w powstaniu październikowem r. 1841.

Przybył tu przed kilku dniami oz ParyŻa P.

Tauriot de Lazoricre, mianm"any Sekretarzem przy ambasadzie rrancuskićj w Petersburgu. ';Hadze municypalne miast Grenady, Orense i Lugo, wzbraniają się rozpisywać podatki na n)ieszkai)ców tamecznych. Rząd kazał naprawiać fortyfikacye Kadyxu i posłał tam 1500 centn. prochu. Z dnia 21. Stycznia.

Cała stolica zajęta jest wyborami. Jak wia- S.!d Najwyższy {KanUlergericht) w Berljnic domo, każdy okn;g mianuje dWI'ich obiórców.. znanego Dr. J a c o b i, autora bmszury !' Cztć-; a ci dopiero podają kandydatów; Panowie 0- ry pytania" nie wil1l,ym uznał. lozaga i Gonzalez już są mianowani. - E s p e- Stany Elektoralno-beskie wniesionćj pensyi c ł'a clor WJ"mlrZa stąd mocne zadziwienie., z.e 600 rll. dla c en z oró w jako wynagrodzenia 1V mowie od tronu uroczyście bby francuskie . ich niewdzięcznej pracy, ,nie uchwaliły, owszem uwiadomionu o opanowaniu w)'sp :Markizyi- . chciały nawet na nich podatek nałożyć. M, .skidJ przez Fl'ancyą. Hiszpania wyspy te od- naszt:j strony c'hętlliebyśmy wszystkim cent;om Afryki, dn. 12. przybył do Diinen, a duo 15. po 3-dziennćj walce wiatrami i falami nlOcza" zatonął; osada jednak została uratowaną. Anglia liczy obecnie 492 katolickich kościołów i kaplic, Xięstwo Walii 8, Szkocya 98. W Anglii jest 8 katolickich kolIegiów, 'W Szko«:yi 1; w Anglii 25 klasztorów, w Szkocyi 4; J..atol.ckich MissyonalZy jest w Anglii 648, w Szkocyi 86.

Jeden wielki tutejszy dom, zajmujący się Jlandlem jedwabiu, miał się dopuścić bardzo \vielkich kontraband, tak, że bardzo znaczną ummę będzie musiał zapłacić. Mówią, że to przemycanie odbywało się za pomocą systematycznego przekupstwa urzędników celnych. Bankierski dom Park er , Shore i komp. w Sheffield wstrzymał wypłaty_ Naczelnik domu I). Parker jest członkiem Parlamentu.

kryła i prawnie posiadła, ni_e zrzekając się ich formalnie ani na chwilę; akt więc ten ze strony Francyi uważa za najechanie terrytoryulU hiszpailskiego. Z wyspami MarkezyjskJemi rzecz się ma podobnie, jak z Femando-Po i Annobon : zwierzchnictwo Hiszpanii przyznała Anglia i cała Europa. Jeżeli upadek żeglugi 'W skutek dawnego związku z Francyą, jako tez długie wewnętrzne rozterki lnie dozwolily Hiszpanii czuwat nad odleglejszemi jej posiadościami i wykonywać praw zwierzchnictwą. nie uprawnia to jeszcze Francyi do zajęcia tych wysp, na p.rzyszłość dla Hiszpanii bardzo ważnych. Hiszpania nie puści tego pomimo, jakkolwiek wyspy te za małoznaczne głoszą. CzyIii dzienniki, które biją zawsze na traktat handlowy z Anglią, a teraz na okkupacyą ow'l całkiem milczą, 'tV wyspach tycb widzą słuszną nagrodę dla Francyi za tilantropiczną jćj pomoc w Barcelonie? - Fregata wojenna C or t e s zaopatrzona została w żywność na trzy )}liesiące, j ma wkrótce z Cadixu odpłynąć; dokąd, lliewiadomo. Podobno załoga' w Hawallnie ma być wzmocniona. Według najnowszych doniesień Hayti przystaje podobno na zadosyć uczyniellie namiestnikowi Kuby, i wydała jui obadwa zabrane okręty hiszpailskie. Turcya.

.Z Belgradu, dnia 10. Stycznia, Nasz teraźilicjszy rząd, naglony niepewnelI) położelliem, rzadką rozwija czynność, szc_zególnićj w swych zagranicznych stosunkach. Ze wszystkich większych stolic europtjskich otrzymuje regulame doniesienia ,o ,usposobieniu tamecznych gabinetó\y. - Zaje ,si!:, ze Anglia, Francya i mocarstwa niemickie, są na,n w ogóle bardzo przycJlyJp,e 'l z utymanielU teraźlliejszego rządu, tóry największe pokłada nadzieje w stałoci _gin,etu angielskiego.

Rozmaite \viadomości.

kaeyje z pozwoleniem, żeb:r przez 11 miesięcy co rok za urlopem wojażowali. Z Poznania. - ..Tygodnika literackiego" wyszedł Nr. 3., zawierający: Mowę Kimbar;.ł, mianą na Sejmie grodziitskim przed podpisem dla Moskwy traktatu 1793. - Mowa tcgoż po podpisie. - Nowy rok, poezya przez A. C. - przegr:ma w szachy przcz Tomasza Zana. - Wizyta Królewicza Władysława u P. Jana Rogalinskiego w Krześlicach. - Przegląd pism (Historya lit. polskićj Wiszniawskiego, tom 4ty przez Mosbacha). - Korrespondencya (List Goszczyi)skicgo do Julii W.) - Doniesienia literackie. - Projekt na pismo K. Wolskiego, pod nazwą: Zbiór Rozmaitości. _ "Dziennika domowego« wyszedł Nr. 3. Z listu jednego z oficerów pruskieb, którz)'i zawiera: Artykuł wstępny. - Oda, ponieść przed kilkoma miesiącami udali się do Indyjów Z czasów Bolesława Chrobrego, p. Sew. Go- [ Wschodnich w chęci należenia clo wyprawy szczYliskiego. - Osteologia. - Rozmaitości, angieh:kićj przeciw Afghanom, udzielamy nieMody i objaśnienie ryciny. . który ch wyj:!tk:iw. - Z S a k kar, dnia 8go Z Leszna - Wydawanego tu ,.Przewo- Października. Zegluga nasza na Indusie zBomdnika rólniczo-przemysłowego« wyszedł Nr. 13. baj do Kuraszy trwała nadzwyczaj długo, bo i zawiera: Statystyka powiatu poznailskiego. - I od 3. do 9. Września. Kuraszy Ie-ly śrÓd puKilka słów o wpływie ogółu na przemysł rólni- styni zupełnie ogołoconej z wegetacJi, gdzie czy. _ Sposób utuczenia bydła w krótkim cza- ziemia rzadko od deszczu zwilżana, ciąle nasie. - O marglowaniu roli. - Irrygacye w pełnia powietrze chmurami pyłu; i mimo gokraju Vandiemens. - Zabezpieczenie mięsa od rąca na 105 stopni musieliśmy czas trawić pod zepsucia. - Użycie słomy na nawóz bez. in- namiotami, a przecie mieliśmy się za, szczęśliwentarza. - Kuchnia angielska. - Matery- wych, żemy się na ląd dostali. Cwiezt'nia ały naukowe. - Doniesienie. wojskowe są tu całą moją zabawą; przy jednej Z Berlina. -- W tych dniach wyszły tu próbie ż takietami, cudownie ocaliłem życie, z druku, w 2ch różnych wydaniach, mowy, bo za pęknięciem rury w tysiąc części, Genejakie Monarcha nasz miał przy różnych okoli- rał Napier i dwaj oficerowie stojący przy mnie, cznościach od czasu swego na tron wstąpienia, odnieśli rany, jam tylko żadnego uszkodzenia .pod tytułem: »Mowy i toasty Króla Fryderyka nie doznał. Dla nauki i rozrywki umyśliłem Wi\hehna IV." odbyć podróż do Maggar Talao, czyli święteZ Wrocławia 7. d. !3. Stycz. - Przed go stawu krokodylów, o mil 8 od Kuraszyod- I kilku dniami w kościele wielebnych Panien Ur- ległego. - Jesłło cel pobożnych pielgrzymck, szulinek tutejszych odbyły się uroczyste obłó- wielce odwidzany; tćm bardziej pragnąłem go czyny czterech kandydatek, które otrzymały obaczyć, gdy dopiero niedawno Europejczycy następujące i1niolla Hildegarda, Perpetua, Fe- go poznali, i nan'et Alexander Burnes tu nie licitas i Mechtildis. był. Okolica, którą z Kapitanem angielskim Z Szczecina, d.20.Styczn. - Niedawno przebywałem, jest naga, IJ,liejscami kamienista rozpoczęto tu Imdowę korwety wojennej o 16 i glinkowata, okryta tylko z rzadka karłowadziałach ; konstrukcya jej będzie podobna do temi tamaryskami i kaktusami i przerznięta nafregaty. Będzie to pierwszy okręt wojenny w gićmi skałami, które dwieście do trzysta ship Prussach i w Związku celnym, gdyż. brzegi na- wJsokości dochodzą, i w krótkich przerwach sze, oprócz kilku statków kanonierskich, nie ciągną się z północy ku południowi. Z tych miały dotychczas iadnych okrętów wojeIWYch. skał miejst:ami odkrywa się widok daleki na

Spodziewać się nalcży dalszego rozwinięcia JDarynarki Niemieckićj. Z L i P s k a, dn. 21. Stycz. - Wiadomość udzielona przez Gazetę Dusseldorfską, a powtórzona przez wiele innych gazet, o zakazaniu w Prussach dwóch pism, w mieści c tutejszćm wy('bodzących, "Charivari i I"ocomotive,k jest zupełnie fałszywą, gdyż i urzędy pocztowe w Prussach i księgarze tameczni zapisują je tak jak dotychczas. Wieść ta mogła chyba ztąd powstać, że opłata pocztowa w Prussach od tych dwóch pism została podwyższoną.

(Ro::.n'lIilości LrrofrskieJ

Podróż po Indyjach Wschodnich.

pustą kraiuli, na miasto, obóz i morze, widok słudz.v przygotowywali nam obiad, zajlilMmy ożywiaj.!cy, choć nie l)Qcieszny. Dzikie gołę- się tym<'Zasem przyrządzeniew do dalsiego pobie, Slipy, szakale i trzody dzikicb koz, pasą- chodu naszej maIćj karawany, z 25 wielbłądów cvch się na rzadkiej tnwie, udzielają nieco ży- złoiontij. O piątej ruszyliśmy 2,a nią ku Tafta cia tćj, jakby martwej okolicy. Po dwugo- przez nieuprawną ale bardzo żyźną okolicę, . dziullej konnćj jeźclzic ku południowemu wscho- w której hyenny, szakale, dziki i rozmaite ptactwo dowi, postrzegliśmJ' z pagórka dolinę moze 2000 obficie między gęstemi tamaryndami gości, i kroków szerokości mającą, z dwóch strun zam- z których na prózno cbcieliśmy o tym czasie co kniętą równo - ległemi wzg9rkami, a po lewej upolować. Przy wsi Gatscha, między stawami J)ie wielki ale gęsty lasek palmowy, z którego w cieniu drzew Mango, uoc przepędziliśmy, wyglądały banie grobów świętych. Do tego aleśmy fUs'lyli w dalszy pochód jui o 3ciej po lasku przytykał rzadki gaik tamaryndo wy, a na północy, aby wcześnie dójść do Imłu. Droga dolinie były ślady dawnej uprawy. :Miuąwszy nas wiodła pomiędzy groby, i nader żyżlle, rókilka nędznych chat, pomiędzy palmami, mango ,,,,ne pola, okryte iytem do 14 stóp wybujałem. i tamaJyndami stojących, zbliżyliśmy się do Po dziewięcio - godzinnej jeździe ujrzeliśmy sili stawu, khirego długość 200, a szerokość 50 nagle na ziemi kamienistej, mając l)rzed sobą lroków mogła wynosić, i z którego uśwęcone skalistą wyżynę, na którćj tysiące grobowcuw krokodyle ku nam otwierały paszcze. Zródło z połyskującemi baniami i ozdobnemi słupami, mineralne do Karlsbadzkiego podobne i tak go- jak miasto lIię wydawały. Z tćj wyżyny okarące, że ręki w niem utrzymać nie można, wy- zało nam się Tatta, miasto w żyźnej dolinie nad tryskując o milę z tąd w północnćj stronie ze Indem leŻące,! i jak wszystkie tutejsze miasta, skały, wnet znowu kryje się w skale, i tu do- nader brudne. Tu spotkaliśmy pierwszych Bepiero, zatrzymawszy jeszcze ciepła do 138°, ludszów na małych konikach, mających przed wypływa. .Mała kotlina otacza jego powtórny. sobą strzelby zapalane luntem, a za pasem piwytrysk. którą przepełniając, w staw się poni- stołety; pugmały. Zuchwale nas mijali, i na żej rozlćwa, a w tem stawie wygrzewa się na zapytanie C'Ly są Beluds'lowie, odpowiedzie: słollcu około sta większych i mniejszych kroko- »Tak jest, walczący Beludszowie. . dylów. Mieszkający tu Fakirowie, ofiarują po- O trzy mile poniżej Tatta, stały w przystani dróznemn swoje usługi, i jak przy stawach statki parowe, do przewozu dla nas przygotow Charlotenburgl1 bawi to Berłiilczyków, gdy wane. l\ząd utrzymuje tu cztćry długie, żena odgłos dzwónka 'ypływają karpie, tak tu laz(e, parowe statki o sile 60 koni na Indusie, cieszą sili Fakirowie widokiem krokodylów, i tegoz jeszcze wieczora wsiadłem na Satelitę. które na i('h żałośne wołanie: oh, oh, wycho- Przyn'ykliśmy z nazwą sIatka parowego łączy clzą z wody, jak psy kładą się n ich nóg i szu- wyobrażenia nic}akićj wygody i komfortu, ale kają pożywienia. Widzieliśmy ze 40 tych stra- tu, choć kaidy podróżny za samą żywność płacił szydcI, i według .starego zwyczaju, przynieśli- po 4ry rupie na dzieil, tak wszystko było niesmaśmy im kozła w daninie, a Fakirom podarunek, cznc, żem dni dziesięć żył tyłko berbatą iryiem. prosząc, aby za to przed Mahometem o nas pa- I)łynąć na Indusie, na tej rzece klassycznej, miętali. Po tym przykrym widoku, posiliwszy o której fantazyja nasza tak świetne tworzyła się-- śniadaniem pod rozłożystym tamaryndem, obrazy, gdzie co krok spodziewasz się spotywsicdliśmy o clziewiątej na konie i po gocJzin- kać ślady wyprawy Alexandra Macedo{)skiego, nej jcździe wrócili do naszego obozu. płynąć do kolćbki rodu ludzkiego! Jakie tu Piętnastego września nasze przygotowania .Ja myśli wielkie muszą się snuć w duszy! Rzedrogę do Sakkar były ukoi)czone. W dwóch czywistość jednak, choć zajmująca, cudownd łodziach puściliśmy się o piątej po południu na dla Europejczyka, ódejmuje nicco z tego uroku, rzece Gara, a l)ęd wody i wiatr pomyślny, za- a w zamian znajdnjcmy tu, gdzie tak wielkie niosły nas w 12 godzinacb do wioski tegoz na- paiJstwa kwitły prz('d wiekami, o których bycie zwiska. :Na koilcu tćj I'Ozległćj ale nie po- tylko rzadkie jcs'Lcze świadczą gruzy, starą naukaźl1ćj wioski, rozłożyliśmy się w przestronnej kę moralną, ze moc polega na czystości obybudowli, o<'Zekując aby min«ło pOłudnie, a gdy czajów. Ta pot«żna rzeka płynie dziś pomili

dzy krajami mało-UpraWJlemi, bo ta ziemia urodzajna przez przeklęctwo przywiązana do tutejszego rządu, leży po największej części odłogiem, dla tego, że ludwięcej niż połowt płodów musi oddawać w daninie, a reszta nawet' nie jest jego pewną właśnością. (Dok. nast.)

Dnia 5 L u t eg o Iła balu w Bazarze zginl(ła śpilka złota z dwiema dużemi perłami i turkusikami obsadzana. Oddawca odbierze stósowne wynagrodzenie w ha'ndlu . K. A. Szymańskiego w Bazarze.

N a rok 1 8 43.

wyszedł juz nowy w rozliczne gatunki nader oli.wit,. niemiecki spis nasion; polski opuści Zi\ dni kilka prassę , j wtenczas obadwa do pism publicznych dołączone będą. Bracia Auerbach.

*łłłłł't»tł(Jłł* i Publiczności, ktqrą to obchodzi, do- I I noszę uniżenie, iŻ dziś otrzymałem I i drugą przysyłkę 8 I prawdziwych aDłr;łelskleh I ! for.epłaDÓW kon-I eer.owyeh i ł alłf;lelsk,lclł :fortepianów I 8 i w k,8.ztalcle stołowym. - Także i --! nowa przysyłka wytwornych instru- 8 I mentóww:formlesk,r.zydłowej I i ł stoi owej z Wiedeilską mechaniką I skład mój w najlepsze gatunki zaopatrzy- 8 ła. - Dobór instrumentów tak rozliczne- i i gn utworu, od pomlernlejs.zej ai i do łłaJplerws.zej jakości i w d 0- : ł stósownych cenach postawia mnie I i w stanie dogodzenia wszelkiemu żądaniu szanownych kupicieli, w współzawo- : dnichvie z najpierwszemi yro bniami niemieckiemi. - Gwarancja I i warwlki płacenia wiadome. : l Lud,,'lk Falk, i i ulica Szeroka Nr. 21. i *tmłiN("tJłłłt'łł* UWIADOMIENIE.

Kamienica IJaróźna przy ulicach W oc1nćj i Klasztornej pod Nrelll 29. 7 w dobrym budowniczym stanie bl(d'Jca. a z położenia swego do założcnia korzystnego handlu i innJc:h kramów najdogodniejsza , jest natychmiast z \'1"01Ilćj rl(ki do sprzedania.

. O liŻf;zyc,h warunkach u,gody tamże się dowlCdzleć mo zna.

Pawdziwgo7 białeo, szląskiego, naslema burakow cukrowych, cetuar pruski z 110 funtów. Beta alba cycla vulgaris aut altissima, po 8 Tal. , Beta alba cycIa altissima lanceolatafolia po 10 Tal., ofiaruje tak dla warzeló, jako też na paszę. Fryderyk Gustaw Pobl w W roclawiu w Szląsku 7 ulica &:bmicdebriicke Nr. 12.

Kurs 51e1dy BerlińskieJ.

Dni 6. Lutego. 1843.

Obligi dlugu skarbowego. .

Pr. ang. obligacje 1830. . .

Obligi prelJliów handlu morsko Obligi KurDlarchii . . . .

Berlińskie oblig. miejskie .

Gdańskie dito w T.. . . .

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zut. W. X. Poznaóskie dito dito dito Wschodnio - Pr. listy &ast.

Pomorskie dito. . . . . .

Kur- i Nowomarch. l!ito . .

Szląskie dito . . . . . .

A.keJt: Kolei Berlińsko-Poczdamskiej l) dUo dito akcje a prioris. 4 Kolei Magdebursko. Lipskiej dito diw akcje a prioris . Kolei Berlińsko - Anhaltskipj clito dito akcje a prioris . Kolei Diisseldorł: - Elberfeld.

clito dUo akcje.. prioris . Kolei Dadreóskiej. . . . .

clito dito akcje a prioris . Kolei lJerlińsko - Frallkfurł.

dito ito akcje a prioris . Kolei Sląsk. górn.. . . .

Frydrychsdo;Y:-. . . . .

Inue mODet1 dote po 5 tal.

Diseouto . . . . .. .

3 I04 1104!r 4 I 1023_ · 93'6 IOI I02\3 !.. .

3\ 103 4 106"-.3 102!!s 3% 3 3' 3 106 10 H; 103;'10 J03\J02 J04

126ł,.1 lO2\135 I02!a JU!r l) 4 5 4 fi 4 4

102!r 69 93!a B2!a 97 10.t 103 95 94!r S3 103'..

13!10' 3 IO.

4

CeuJ' tar50we w mieście p O Z N -' N I U. Pszenicy 6zefel .

Zyta . dł. .

Jęczmieniadt. .

Owsa . dł.

Tatarki dt. .

Grochu . dl. . .

Ziemiaków dł. .

Siana cetnar .

Słomy kopa. . .

Masła saJ,TIiec .

I Dnia 6. Lutc:g o .

143. r.

od do Tal. _gr. 'en.tTa\. str. fen l 18 fi ł 19 1 - 166 I 7 6 ) 2 6 I 3-23--23 6 J JO / - I JO l - I 761 8- 201- - 211I 6 - I 7 1 6 6 J 27 1 (i 7 - - 2 2 6 2 51