GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.02.13 Nr37

'JTłelkie;ro

Xłęst,vap O Z N A Ń S K I E G O.

N 3'.

Nakładem Drukarni Nadwornej U". Dekera i Spółki. _ Redaktor: A. JVanno'U:ski.

\V Poniedziałek dnia 13. Lutego.

18..3.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

Z Warszawy, dnia 7. Lutego.

N. Pan udzielić raczył w drodze łaski P. Janowi Pruszyilskiemu, b. Majorowi 3. pułku strzelc6w pieszych b. wojska polskiego, przez wzgI.ld na okazaną przezeil przychylność dla prawćj władzy w pićnvszych chwilach rokoszu, niemnićj na wiek podeszły, zwątlone zdrowie i niedostatek jego, wsparcie rOCZlle i dożywotnie r. sr. 340 kop. 40. Zaonegdaj wieczorem, w kaplicy pry\vatnej JW. JX. Biskupa, Administratora Archi-Dyecezyi Warszawskiej, pobłogosławiony zoslał przez tegoż Pasterza związek małżeński JW. Radcy Stanu Felixa Fonton, Radcy Poselstwa J. C.

K. Mości w Berlinie, z J\V. Baronową Leonią Mohrenheim, Panną honorową N. Cesarzowej Jejmości, córką niegdy Radcy Tajnego Barona Mohrenheim i Józef y z Hr. l\iQstowskich.

W dniu 5. b. m. zmarł w szpitalu Ewangelickim znany z prac litcrckich Seweryn Zeno Sierpiński. Przed śmiercią zajmował się napisaniem łJiatoryi Akademii Zamojskiej, dzieła dla bibliografii i historyi literatury krajowej nader użytecznego.

Francya.

Z Paryża, dnia 4. Lutego.

Na posiedzeniu wczorajszćm Izby Deputowanych p,rojekt do adressu większością 278 głosów przeciw 101 przyj ęty zostal. (Doniesienia bliŻsze o tem posiedzeniu umieścimy w następnym numerze). Kuryer francuzki donosi: "O poróżnieniu między Hiszpanią i Francyą obiegały wczoraj następujące pogłoski: Gabinet tuileryjski nalegał od niejakiego cz.asu na Xięcia Gliicksberg, sprawującego interessa Francyi w lUadrycie, żeby zadoćuczynienia od rządu Espartery zażądał za zniewai;5i, doznane przez Francyą w Barcelonie i w Gazecie nadwornej madryckiej. Espartero gluchy na wszelkie przedstawienia, Sprawującemu interessa Hiszpanii w Paryżu, notę przesłał, w której w nieprzyzwoitych wyrazach oświadcza, że iadnej nie da satysfakcyi. Za poradą posła anielskiego sprawujący interessa Hiszpanii, P. Hernandes, not rzeczoną wstrzymał. Lord Cowley zaś oburzony obecnie postępowaniem gabinetu w Izbie przy sposobności obrad nacł traktatami re\vizyjnćmi, wzywa Pana Hernalldesa do wręczenia tej noty. Udzielenie to do szej sessyi, tego ma być rodzaju, że gabinet francllzki bezkarnie l)rzepuścić go nie może.fC _ Pogłoski te wymagają w każdym razie potwićrdzenia. Rząd odebrał nastt;pującą depeszę telegraficzną : "Donoszą z M a łt y z dnia 28. .Stycznia: ).Oriental" zawinął tu dzisiaj rano z wiadomości z Ind)'i. Obydwa korpusy armii angielskićj z Kandaham i DscheUalabadu dnia 2go Stycznia byly w Firozpur; tak tedy ustąpienie z Afghanistanu do skulku przy.wiedziono. \iVojska te podczas odwrotu wide ucierpiały od chorób. Emirowie Sindu zamierzali nieprzyjmować traktatu, pozbawiającego ich części kraju; dla tego postanowiono część wojska będącego teraz do rozporzi)dzenia wxprawić przeciw nim i powstailcom w llundcłkund. Ostatnie wiadomości z Chin sięgały do clnia 10. LisłOp. Pełnomocnicy angielscy dnia 21. Października pGwrócili do Tschusanu.fC G i e ł cl a, cI. 4. Lutego. _ V\T czoraj wieczorem mówiono powszecłmie o niepomyślnych nowinach z Madrytu. Rząd hiszpailski na ultimatum Franc.ri fonnalnem wzbranianiem si miał odpowie(}zieć. Pan Salvandy zapytany o wiarogodność t.reh pogłosek. potwit:rdzil je podobno, \iVkrótce pott;m głoszono, ze .goniec biszpailski stanął w Paryżu z depeszami do sprawującego tu interessa Hiszpanii, nakazującewi mu, ieby niezwłocznie Paryż opuścił. Gazety ministeryalne o tem wszystkiem dotychczas nic zgoła nie' donoszą. - Wczoraj wie. czorem gmchnęła tez wieść, że w Barcelonie znowu do rozlewu krwi przyszlo; nawet:Monitor paryski o tćm coś napomyka. Ga{"eHe de France dodaje, ze z okien do zołuierzy strzelano i że wielu oficerów }JOleg:ło; głoszono nawet, iż konsula francuzkiego w Barcelonie zabito, ale dzisiaj już się pokazało, że ta wieść całkiem bezzasadna. Seminarymn katolickie missyj zagranicznych wysyła znowu pewną liczbę wychowailców do Azyi wschodnićj. Panowie Titaud i Forcade udają się do Makao, a z tamtącl w głąb Chin. Ośmiu innych, PP. Fane, Solier, Luquet, Yirot, l\1m1in, Degout, Venault i Journet, wy jecbali częścią do Pondiszer:r i PuIo-Pinang, częścią do Siam i Kohinchiny. Panowie Favre i

'290

Murtin obejmą dyrekcyą koUC'gium misi'yonarskiego w Pulo- Piliang. Pali Venaut udaje się takie do Chin.

Anglia.

Z Lon dJ-nu, dnia 2. l..utego.

Obiedwie Izby parlamentowe zebrały się o wpół do drugiej, a Lord Kanclprz, khiry wraz z innymi kommissarzami, przed tronem siedział, w imieniu Królowej, nieobecnćj dla słabości, przeczytał nai>fc:puji)cą mowę od tronu: "Lordowie i Panowie, ),Upowainieni jesteśmy od Jej Kr. Mości do uwiadomienia Was, że N. Pani od wszystkich Jliąząt i pallstw odbiera zaręczenia przyjacielskiego usposobienia względem tego kraju, jako tez wyraźnego życzenia, aby spólnie z Jej Kr. Mością starać się o ntrzymanie powszechnego pokoju. ),Przez traktat, który N. Pani ze Stan:9rni zjednoczonemi Ameryki awarła; tudzicZ przez załatwienie owych nieporozumieiI, które przez tak długi czas tn\'ając bezpieczeilshvo pokoju zachwiały, spodziewa się Jej K. M. przyjacielskie słósunki między obudwolllll narodami ustalić. ,,'I\T y tężone usilowania, które Jćj K. Mość przez hojność Parlamentu podjąć była wstanie, dla ul,oilczenia kro1.ów nieprzyjacielskich pl zeciw Chi1101I1, bardzo okwite przyniosły owoce. "Zręczność, waleczność i karność wojsk lądowych i morskich w służbie tćj 11'lytych, były celujące, i do zawarcia pokojll na zasadzie warunków przez N. Panią podanych doprowadziły. ),N. Pani cieszy się nadzieją, ze w wolnym przystępie do łiiwnych targowisk owego ludnego i rozległego pailstw3, przedsięwzięcia Jej n-arodu wielką znajdą zachętę.

"Po wymianie rałytikacyi traktatu, natycbmiast Wam tenze przedłozony zostanie. "Zgodnie z sprzyrnierzeilcami udało się N.

Pani wyrobić dla ludności chrześciailskiej w Syryi wprowadzenie systemu rządu, którego kraj ten od obowiązków Sułtana i rzetelMśri Anglii oczekiwać miał prawo.

"Zachodzące od niejakiego czasu nieporozu mienia między Turkami, a rządem perskim da. ły niedawno temu powód do krok6w niepyjacieiskich; ponieważ jednak obadwa te pailstwa przyjęły wspólne pośrednietwo Anglii i że wzajemne ich interes sa wnet w sposób przyjacielski urządzić się dadzą. "N.Paui zawarła z Rossyą traktat pod względem handlu i żeglugi, który Wam będzie podany. Jej K. M. z wielkiem na traktat ten spogląda zadowolnieniem, jako na podstawę rozleglejszych stósunków i związków między podclanymi J. K. M., a poddanymi Cesarza. "N. Pani jest tak szczęśliwa, iŻ Was uwiadomić może, że świeże operacye militanIe w Afghanistanie pomyślnym skutkiem uwieilczone zostaly. Wielkie stąd J. K. M. czuje zadowolnienie, że zrl(czności, z jaką operacye owe wykonane zostały, tudzieŻ wytrwałości i waleczności, któryclI europejskie i tameczne wojska I dały dowody, słuszną oddać może pochwalI(. Przewaga broni J. K. M. w miejscach nieszczęść dawnych stanowczemi zwyci'tztwami udowodniona została, a zupełne uwolnienie zabranych w niewol<,; poddanych Jej K. M., którycIl los mocno ją obchodził, przyprowadzono do skutku. J.N. Pani poruczyła nam uwiadomić Was, że nie uważano za rzecz korzystną, kraje na zachód Indu leżące siłą zbrojną zalegać. ..Panowie Izby nizszej ! N. Pani rozkazała, aby Walll podać projekta la rok następujący. ..Siłę zbrojną tak morską jak lądową o tyle zmniejszono, ile tylko w obecnych okolicznościach bez uszczerbku silnćj slużby wojskowej w calem rozległem państwie Jej K. M. uczyni( to bylo Ulozna. ..Lordowie i Panowie, J.N. Pani ubolewa nad zmniejszeniem przychodów płynących z niektórych źródeł. Obawia się J. K. M., aby tego poczęści mniejszej konsumpcyi niektórych artykułów przypisać nie! naleialo, co skutkiem jest przygnębionego stanu przemysłu fabrycznego, nad którym Jej K. M. tak mocno ubolewała.

J,Wszakźe N. Pani przekonana jest, że rozbierając obecny stan przychodów będziecie mieli na względzie, jak wielki wpływ na to wywarły obszerne zniżenia ceł za wprowadzenie towarów zahvićrdzone przez Was na przeszłem posiedzeniu parlamentowem, i jak mało dopiero postąpiono "W ściąganiu podatków, które na ,.

pokrycie wynikłego ztąd i z innych przyczyn niedoboru uradzono. "N. Pani pewna jest, że przyszłe dochody na wszelkie wydatki w słuzbie publicznej wystarczą. "N. Pani rozkazuje nam uwiadomić Was y że J. K. M. jak największe uczuła zadowolnie. nie z lojalności i serdecznego przywiązania y które Jej podczas Jej bytności w Szkocyi objawiono. "N. Pani ubolewa nad tćm, że w ciągu roku o8ta t uiego spokojność publiczna w niektórych okrf,;gach fabrycznych mocno zakłóconą, i że zycie i własność poddanych J. K. M. tumultuanIemi zgielkami i jawnemi gwałtami na niebezpieczeilslwo wystawione były. Prawa zwyCZajne, szybko użyte, dostateczne były do całkowitego przytłumienia tych Iliespokojności. J. K. M spnszcza sil( całkiem na dostateczność praw owych i na gorliwą pomoc swych lojalnych i spokojnych poddanych TV utrzymaniu spokojności. ..N. Pani włożyła na nas obowiązek uwiadomienia Was, że Wam podane będą pod rozwagę Waszę środki tyczące się ulepszenia praw tudzieŻ I'óznych k westyi polityki wewnętrznej. "N. Pani mocną pokłada ufność w gorliwe "'.,. asze starania o pOlllnozenie dobra publicznego, błagając gorąco opatrzności, aby łaska jej zamiarami Jej kierowała, takowe wspierała i i ku poiytkowi i zadowolnieniu Jćj narodu zwracala. " - Rozumie się salDO przez się, że układ tej mowy, ( naturalnie, nie w trzeciej lecz w pierwszej osobie), 7,upełnie byłby tcnie sam, gdyby ją Królowa była miała. . Wyjąwszy wiadomości o zawarciu traktatu handlowego i żeglu z Rossyą nie zawiera ona iadnych nowości. Zastanawia nieco, że o zawarciu traktatu rewizyjnego celem przytIumienia handli. niewolnikami ze strony Anglii, Austryi, Prus i Rossyi, jako tćż o wzbranianiu się Fraucyi w tćj mierze, w mowie od tronu żadnej nie było wzmianki. Po przeczytaniu tej mowy odmczyła się Izba wyższa do godziny 5., a Izba niższa do godziny 4. z południa.

Zaślubiny Xięzniczki Augusty Cambridge! z dziedzicznym Xięciem Meklenburg Strelitz, odbędą się w Anglii w Marcu r. b. wćj Ameryki, P. Gordon mial być przyjmowauy na granicy Paraguayu bardzo zaszczytnie przez dcputacyą przysIaną przez tamecżny rząd clIa powitania go. Wiadomo, ze Pan Gordon ma polecanie zawiązania bandlowych stosunków miltdzy Anglią i krajem Paraguay, który przez (lziką politykę Doktora FJ'ancya tak dlugo był pozbawiony wszelkiego zagranicznego handlu i związku z cudzoziemcami. Dziemlik S a tiri s t wspomina razem o dwóch rzeczach, to jest; że budujący się dla Królowćj jacht, nazwiskiem "Wiktorya i Xiążlt Albrecllt«, hosztować bltdzie IJrzeszło 100,000 f. szt. (4 luil. zlp.); i że przeszło 8000 rodzin fabrycZllycb w rękodzielniach angielskich z głodu umiera, a to jedynie dla tego, że chleb ubogich obkładany jest podatkiem na korzyść klassy uprzy,i1ejowanej. Modny przemysł, który jak to przeciwnicy przedl'Zeźniając powiadają, góry i głowy płaszczy, swej nędzy fabrycznćj wodospadom Rellu i Niagary służyć każe, i nie zawsze na korzyść nil'śmiertelnej części w człowieku, stare IJrzysłowie )J pracujmy abyśmy żyli« na przeciwne zamienia, obchodził niedawno temu w Anglii, swojćj klassycznćj ojczyznie , wielkie fizykalne zwycięstwo nad nieszczęśliwą naturą. Malowniczą skałę Round-Down-Cliff na wybrzeżu Kcntskim w bliskości Doveru. górującą nad tak nazwaną w jednem sławnem miejscu w Królu LC:Jrze "skał.} Szekspira,« dnia 26. Stycznia w obecności mnóstwa zdziwionego ludu, przy VOlllocy 180 centnarów prochu, szczęśliwie rozwalono i w morze wrzucono. Inżenier Cubitt przewodniczył temu wielkiemu przedsiltwzięciu; baterye elektryczne zalJaliły wory z pl'Ochem za IJomocą dr6tu, 1000 stóp długiego. Ohnyk podziwienia dał się słyszeć pomiędzy lnrlem, gdy owa skała niejako się rozlJłynęła, i hrz łoskotu, z przytłumionem niejako westc'Imieniem (moaning) w głębią się. potoczyła. Hozsadzono ją, ponieważ tam stała na zawadzie maj;!cćj silt założyć kolei żelaznej miltdzy Abbolsclif£ - TUDł1Clem a ł mili angielskićj dlugim Tunnelem Szekspira.

S e r b i 3.

Z nad granicy tureckiej, dn. 24. Stycznia.

Z kaidym dniem coraz wyraźniej IJokazuje silt, że Porta swój proces w sprawie serbshiejza IJrzeę:rany uwaia. Dotyc1lczasowy główny IJlmkt jej obrony, że narodowi serbskiemu traktatami zapewniono prawo obierania sobie swych Xią:Łąt, obaliła Rossya tym prostym zarzutem, ze temu wprawdzie nikt nie zaprzecza, ale że wybór Xięcia nastąpić nie może, dopóki prawnie ustanowiony Xiążę na czele rządu stoi, bo inaczćj wkrótce mnóstwo namnozyłoby silt Xiąząt. Zresztą rewolucyjnej zmiany w Serbii nie uskutecznił naród, ale tylką. przez urzędników tureckich nieprawnie IJopierane stronnictwo, korzystające niesumiennie z namnożonego oburzenia. Xiąźę Michał nie stal się wiJmym żadnego pn.estępstwa, a jeieli były przyczyny do Żalenia się na niego, należało picrw takowe zgłębić i proces rozpocząć, zanim go godności pozbawiono, gdy na mocy statutu serbskiego nawet Senatora bez poprzedniego śledztwa i wykrycia winy jego usunąć, ani teŻ w ogÓlności żadnego Serba na wolności lub majątku bez przekonania go o IJrzestępstwie karać nie moina. CzyliZby więc Xięciu nawet tJlc prawa, co naj niŻszemu poddancmu przyznać nie wypadało? Nie chodzi tu już więc o pytanie czy? ale tylko o to: jak pOp'plnioną niesprawiedliwość znowu naprawić. Zeby restauracya w Serbii z nowym rozlewem krwi \Jolączona być miała, tego nikt, obeznany z st6sunkami tamecznemi twierdzić nie zechce: ow. szem wszyscy dobrze zawIadomieni mężowie tego są zdania, ze, jak przy pomocy Turcyi rewolucyą szczęśliwie uKończono, tak tcŻ przy pomocy i szczerej woli tejze można przywTlJcellie dawniejszego stanu rzeczy, nawet bez wystrzału uskutecznić. Niech tylko Porla np. obydwóch naczelników V\'utsicza i Pelroniewicza do twierdzy w Belgradzic zaprosi i tam ich przytrzyma, dop6ki się nar6d o jednomyślnej woli mocarstwa przełozonero i opieknilczeo nie dowie, a to będzie Qostatecznem do załatwieuia całej tej sprawy w jak najlJrostszy sposób, bo trudno przypuścić, żeby którykolwiek Serb, po usunięciu W uksicza, chciał się tym dwom mocarstwom przeciwiać. - Tymczasem przyznać nalcŻY, że w tym samym stopniu, w jakim się Rossya na korzyść restauracyi w Serbii oświai:łcza, \VSIJółudział innych mocarstw skłania się na stronę Porty, a to zapewne wtem przekonaniu, ze takowe spełnienic owego ż.}dania 1I10Clloby Portę ubodło i poniżyło. Muszę WPana ostrzedz o pogłoskach, rozsiewanych szczególniej przez gazety niemieckie odomniemanem okrucieilstwie tutejszego rządu, o torturach, prześladowaniu i innycII okrucieil.ttwacb, o zniecbęceniu Serbów, o mniej więcej objawiącym się głosem za Obrenowiczem i t. d. Wszystkie tego rodzaju pogłoski albo są czystym wymyslem, albo się tez zasadzają na lJrzekręceniu istotnego stanU rzeczy. Tyle jest prawdą, ze kraj d:łwniejszego rządu sobie uie życzy i pod nowym lepszej wygląda przyszłości. Rodzina Obrenmviczów nie mOże nam się stać niebezpieczną przez swe związki w kraju, ale przez zawierane za gradicą. Nieprzyjaźil Rossyi lJrzeciw teraź.niejszemu rządowi i potężny wpływ tejże na znaczną część ludności krajowćj, oto są rzeczy, które nas najwięcćj niepokoją. Zdaje się zresztą, ze Rossyi nie tak idzie o lJfzywr6cenie dawniejszego Xięcia l\1ichala, jak raczćj o usunięcie z Serbii Kary Georgiewicza i teraźniejszych naczelników rządu serbskiego, nieprzychylnych systematowi rossyjskiemu. Podług naj nowszych , zKonstanstynopo'a tu naclesz'ych depeszy, przesIał Posef rossyjski ostatniemi dniami w skutek odebranych nowych insh'ukcyi z Petersburga notę Porcie następującej treści: Rossya nie uzna AlexandTa Gćorgiewicza Xięciem Serbii; Ale",anc1er Georgicwicz albo dobrowolnie usunąć się musi, albo go Porta z tronu zrzucić musi. Potem domaga się Rossya nowego wyb o r u - a więc nie przywrócellia Obr.enowina. Gdyby wybór ten padł na syna Czarnego Jerzego, Rossya nie wahałaby się uznać go Xięciem Serbskim. Posłowie innych mocarstw postanowili zatem rzecz tę w Konstantynopolu na ilUlej załatwić drodze, mając na celu utrzymanie wprawdzie Georgiewicza na tronie, ale zarazem pozbawienie go najlepszej podpory. Oba"iamy się, ze jeżeli Rossya wniosek ten przyjmie, tenże zarazem do skutku przywiedziony zostanie, a tak rządy teraźniejszego Xięcia niedługo się ostoją. Co się żądail ros": s.rjskich tyczy, wstrzymuję się tu od wszelkiego dalszego rozbioru tychie. Są one proste, powody ich same w oczy \padają, a bojaźliwą sumienność, z jaką pominięcie formuł wyborowych przy wyborze Ale>..andra Georgiewicza ganią i ówczesny czyn narodowy odrzucają,łatwo sobie wytłumaczyć. Kiamil Basza otrzy.. maI 113 swój własny, przez Portę pochwalony wniosek, rozkaz, wypuszczenia na wolność uwięzionych Bulgarów i pozwolenia im powrotu do swej ojczyzny. Lecz Bulgarowie - w liczbie 12 do 15 - przed kilku dniami z więzienia swego zemknęli, do Semlina się schronili i weśli w ścisłe stósunki z naczelnikami wy@.1anego stronnictwa. - Twierdzą, ze oni od dawnego czasu na obcym zostaj.} żołdzie, i że icb zabiegi mają szczególniej na celu uwolnienie prowincyj naddunajskich z pod władzy Turcyi i wyjednanie tryumfu grecko - syzmatyckiemu kociołowi. Wzmacniaj.} oni teraz stronnictwo Michalistów , którego główne ogniska znajdują się w Semlinie, serbskim Kruszewaczu, i w Kragujewaczu. Główni naczelnicy kontr-rewolucyi przebywają nad granicą i oczekuj.} sposobnej do działania pory. Wyznaczono dzieil, .w którym się o gwaHowną restauracyą kusić mają; jest on bardzo bliski i na godziny moze da się obliczyć. Czy się moze udać? Zdaniem naszem, nie, bo spisek odkryty mimo tozpaczy i śmiałości swoich uczeshlików jest na pół wy lliuszonym spiskiem, a Obrenowiczowie, jak sięrzekło , juŻ na współuczucie Serbów liczyć nie mogą.

Rozmaite wiadomości.

Opium w Chinach. - (Dokończenie.) - Kurzący zbierają się po większej części parami, lezą na łóżkach z oparłą na stoliku głową. Kurzą zaś następującym 5posobem: naprz6d jeden ze zwolenników osadza czandu na żelaznej igle, zapala- u kagailca i trzyma przy małym otworze fajki, mającym podobieilstwo do zapału strzelby. Po kilku pociągach oddaje fajkę swemu towarzyszowi. który podobnież u kagailca zapala czandu i tak kurzą na przemiaJlę, póki się nie nasycą, lub póki im starczy pieniędzy. Dym zawsze puszcza się przez nos, wprawniejsi zaciągają do l)łuc i z nich go kłębami wypuszczają. Podczas kurzenia 'z lJoczątku bardzo są rozmowni i weseli, lecz kiedy opium gwałtowniej działać zaczyna, przerywa się rozmowa; ku.. rzący często bez najmniejszej lub widocznej przyczyny, głośno śmiać się zaczyna. Nastę dnieje, zapada i zupełnie jest podobna do twarzy człowieka wracającego do zdrowia po dlugiej gorączce. Leży jak umarły, ogarnia go sen głęboki około pół godziny trwający. :Uderzenie pulsu wolnieje, mięknie. Tak zwykło bywać z Cbiliczykami prawie bez wyj"tku. U Ma. lajczyków rzecz się ma inaczej. Zamiast głębokiego snu i znuzenia, Malajczyk bywa straszuym, popędliwym, kłótliwym, tak, iż nierzadko owym orgiom naj okropniejsze towarzyszą morderstwa. Czasem używają czandu jako narzędzia sa Q mobójshva, lecz z powodu mocnego smaku i zapachu, do otrucia drugich służyć nie może. Czandu chociaż w wielkiej dozie użyte, nie sprowadza nagłej śmieści. JeZeli kto nadużyje opium w tej formie, dostaje bólu i zawrotu głowy, nudności, któl e nikną po nastąpionyclI womitach. Kto nawykł do kunenia opium, temu prawie niepodobna pozbyć się złego nałogu. Wszelako bywają przykłady, że przy szczerej chęci i mocy charakteru odnoszą niektórzy panowanie nad sobą. W takich przypadkach, bez l1aral.enia się na niebezpieczei1stwo nie podobna zbliŻać się do miejsc, w których kurzą opium, gdyż sam zapach czandu, wznieca nadzwyczajną chęć do jego użycia. Nie trzeba także nagle przestawać, bez użycia innych zastępczych środków; inaczćj nierzadko nagła śmierć, lub inne równie okropne następują skutki. Najlepszym surogatem jest tinctura T e i cz a n d u (posiadająca o połowę słabsze wlasności) sporządzona z L ams u, czyli z ryŻOW'l wódką, której się aż do zupełnego odwyknięcia w coraz mniejszych dozach używa. Długie kurzenie opium niszczy zdrowie i moralność ludzi, mianowicie klass uboższych; biednego i zapamiętałego palacza opium iaden nie zraza wysłl,pek, byle tylko podawał mu środki dogodzenia raz powziętemu nałogowi. Szpitale i domy przeznaczone dla pomieszkania ubogich po większej części zapełnione są takimi ludźmi. W SZIJitalu pod moim sterem będącym, znajdowało się w przecięciu na sto osób, sześćdziesj,!t krajowców 7 a w tej liczbie pięćdziesiąt kurzących 0IJium. Szkodliwe skutki tego nalogu na organizm ciała wyraźnie cechuje głupowatość, utrata pamięci, ogólne 0

słabienie władz moralnych, wycllUdnięcie, niemoc, bladość twarzy, smętność oczu, brak lub chorobna zmiana apctytu, gdyi częstokroć chory, nic oprócz slodJczy uiywac nie chce. W goclzinach porannych, owe nieszczęśliwe istoty najokropniej wygt,dają; sen mało ich pokrzepia, skarzą się na nadzwyczajną suchość i palenie w gardle, - podbudzające do nowcgo użycia opium. Jeieli w zwyczajnych godzinach nie dogodzą swej żądzy, następuje zupełny upadek sił i zawrót głowy. Jeszcze okropniejsze następują 8ymptomata po zupclnćm wstrzymaniu się od opium, jako (o: uczucie zimna po całym ciele, gwaltowne bóle we wszystkich c.r.ęściach ciała, biegunka, niewypowiedzianie przykre uczucie, a niekiecly śmierć sama. Dzieci kurzących opium są 8łabowite, uł().mne i prędko umierają. Nie zdaje się wszelako, aby na dostatnich Chiilczyków, mogących sobie we wszystkiem dogodzić, kurzenie opium tak okropne wywierało skutki jak na ubogich. Znałem wielu, co 60 lub 70 lat przeżyli, clIo.ciaż przez połowę iycia opium używ-łli.. Panujący teraz Cesarz w Cllinach, sam był zapamiętałym zwolennikiem tego rodzaju fajkarzy, jednakie nieugiętą mocą charakteru, zdołał w sobic ten nałóg IJokonać i stał się nieubłaganym prześlaclowcą kurzących opium. Postanowił surowe kary na palących, przedających i wprowadzających w jego kraje szkodliwy towal, a kiedy i to upowszeclmiającego się nałogu pohamować nie moglo, wyrzekł karę śmierci na kurzących opium. Cokolwiek cllcianoby powiedzieć w obronie handlu tym sokiellI , przeciwko polityce i sprawiedliwości Rządcy Niebieskiego państwa, przekonany jestem, że w swoich ustawach miał jedynie na celu dobro swoich poddanych i zamierzył wytępić szkodliwy naMg podkopujący stronę fizyczną i moralną jego berłu podległych ludów. Nie ulega żadnej wątpliwości, że urzędnicy, którym poruczono czuwać nad wykonaniem monarszej woli, prowadzeni własnym zyskiem i złym nałogiem patrzyli przez szpary na przemycających, byli sami konsumentami, dając się ujmować albo darami opium, albo brzęczącą monetą. Wiadomo z pewnością, że w południowych prowincyach Chin, załoiono obszerne plantacye, gdy tymczasem władze nie zda

.. do kurzenia opium w Chinach tak jest wielki, ie nawet krwawe przepisy prawa, pochamować go nie zdołają. :Na wyspie Penang wielkie cło jeszcze bardzićj rozpostarło uzycie opium, a co gorsza, powiększylo liczbę zbrodni, jedynie w celu nabycia prawem wzbronionej tl'Ucizn y.

Z okolicy Czarnkowa 17. SIJ'cznia.

W kościele naszym odbyło się dzisiaj uroczyste żałobne naboieilshvo za duszę Ś. p. J. W. Jmci Xiędza Arcy-Diskupa Marcina DuD i n. Na katafalku, co okryty pięknym no'Tym dywanem, miał obok siebie cztery gęsto oświetlone kolumny, stała trumna pod równiez nowym z pąsowego axamitu baldachinem, otoczona z przodu insigniami Arcy-Biskupiemi, I'astorałem, mitrą, krzyżem, jak je w Archi-Katedrach widzimy. Nad trumną, unosił się portret Najdostojlliejszego, a nieco wyzćj, stemma obydwóch Prześwietnych Kapituł G-nieznieil" skiej i Poznailskiej, tudziei herb zmarłego w transparencIe. Mnóstwo lamp, gustownie rozr.zuconych, gorzało nad katafalkiem, któremu znaczna liczba świec jarzęcych, pomiędzy kt6rymi sześć na srebrnych zwyczajnej kościelnej wysokości lichtarzach, a dwanaście na brol1Zowych dwóch kandelabrach, blasku dodawała. Pysznie zdobił całą Świątynię przy zasłonionych zwłaszcza oknach, wielki ołtarz, który cały w ogniu płonąl, do czego najwięcej przyczynil się krzy 'z potęzny, rzęsisto lampami obłozony , i dwanaście lustrów, umyślnie łla ten smutny obchód sprawionych. Po mszach świętych, które przybyli z okolicy Kapłani, przed i w czasie wigiliów, za nieprzepbkanego Arcy-Pasterza, nie bez rozrzewnienia odczytali, śpiewał po trzecim Nokturnie msz,} świętą J. X. Kranc Proboszcz w Trzcialice, po Laudes zaś przy zwyklćj assystencyi, celebrował wielką mszą świętą J. X. Dziekan Boinski Proboszcz z Uścia, w czasie której po Ewangelii tkliwe godne nieboszczyka kazanie, Proboszcz miejscowy J. X. Kozłowski, jeźli się nie mylę z te>..tu P rz y s t alo aby taki był nasz Arcy-Kapłan, powiedział. Znajdujemy w niem zywy obraz ś. p. Arcy- Pasterza. Dla natłoku osób wszystkich wyznań z miasta i sąsiedztwa, zamiast Castcumdoloris, trzeba się było ograniczyć na pojedyń.. czym kondukcie, przed którego zaczęciem wystąpił w języku niemieckim J. X. Kanonik Tuszyi Iski Proboszcz z Skrzetusza , i w y r z e k ł słowa dzielne wielkim zasługom zmarłego odpowiednie do ludu. JPan Cabel, pierwszy nauczyciel przy szkole tutejszej, z po. mocą ślicznych nowych organ, wykonał doskonale i dokładnie z uczniami i uczennicami 8WOimi w m i e j s c e r e q u i e m, p rz e c u dn e S t abat na cztery głosy, i wiele tćm się dołożył do uświetnienia bolesnego obrzędu. Miałeś te progi, które dziś łzami zlewamy, zwiedzić także, jak wpierw insze, nieodżałowany Arcy - Pasterzu! lecz kiedy zabójcza śmierć pozbawiła nas tak wysokiego zaszczytu, przyjm teraz w trumnie, co się po zgonie Twoim dla Ciebie u nas stało, za znak wdzięz czności i najglębszego powazania dla Siebie, i racz bydi pewnym, Że pokąd nas, pójdą stąd do niebios błagalne żale za Tobą!!

Amatorowie muzyki dadzą w dniu l. M a r c a f. b. w sali },azarowej oratorium Rossiniego "Stabat mater,« z którego dochód przeznaczony na towarzystwa naukowej pomocy. Biletów po Złp. 9. dostać można w księgarniach: K a lIl,ie J'I s k i eg o. Stefa ń s ki e go, Scherka i Zupańskiego.

SPRZEDAZ KONIECZNA.

Gł6wny Są d Ziemiański w Bydgoszczy. Połowa wsi sz!acheckiej Tri ą g, połoiona w powiecie lVIogilińskim, będąca własnością IgtJacego Antoniego Jozefa Zagajewskiego Konsyliarza W ojewodzkiego, oszacowana przez Landszaftę Ma 13,525 Tał. 15 Sgr., ma być w tenninie dnia 15. Marca 1813. rana o godzinie 11. w miejscu posiedzeń zwyczajnych S,)du naszego sprzedana. Taxa i wykaz hypoteczny przejrzane być mogą w Registraturze naszćj. Zarazem zapozywają się niniejszem z pobytu niewiadom i właściciele Felix Wincenty Rotmistrz i Ignacy Antoni Józef Radzca W ojewodzki bracia Zagajewscy.

WEZWAl'IE PUBLICZNE.

W ksir,;dze hipotecznej nieruchomości lu przy ulicy Szewskiej pod Nrem 162. leŻącej, tu z dnia 13. arca 1799 w dziale III. Nr. 1. 833 Tal. 8 dgr., a na mocy tegoż kontraktu i sądowej cessyi sukcessorów Jana ł'ryderyka Hasselberga pirnikarza, z dnia 11. Października 1799 W dziale III. Nr.2., również 833 Tal. 8 dgr. reszt\.lj'lCej summy kupna z pro.. wizyą po 5 od sta, na rzecz owdowiałej AnllY Katarzyny l.allin zahipotekowane.

Na dowód nastąpionego zahipotekowania obydwóch wspomnionych wierzytelności zo. 6tał wierzycielce wykaz hipoteczny pod dniem 2. Ma.a 1B04. r. udzielonym.

Nieruch'Jmość tu przy ulicy Szewskiej pod Nrem 162. Idąca, zosiata po nastąpionym dnia 15. Kwietnia 180.3. r. pożarze przez tutejszą .

Kvmmissyą retablissyino .budowniczą odebraną, i za takową właścicidom onćjie nowy plac pod Nrem 369. tu w starem mieście prze. znaczony został. przy założeniu księgi hip o 4 tceznej nieruchlilmoścł na ostatku wspomnianej zostały rzeczone- wyżeJ obydwie wierzytelnoci po 833 Tal. 8 dgr. wynoszące, z księgi hipoteczne; nieruchomości pod Nrem 162 przy ulicy Szewskiej clo księgi hipoteczn6j pod N rem 369. t w &ta rem mieście położone I przeniosiorae, i dla tego teraz nieruchomość na ostatku wymienioną ciążą będąc w księdze hipotecznej onejże w dziale lU. Nr. 1. i 2. zahipotekowane. Dokument hipoteczny wyżej wspomniony, wdowie Annie Katarzynie Gallin na dowód nastąpionego zahypołekowania wymienionych obydw6ch wierzytelności udzielony, składa, jący się z kontraKtu sądowego z d. 13. Marca 1799., cessyi z dnia \1. Paidziernika t799. i wykazu hypotecznego z dnia 2. Maja 1804. zaginął. Zapozywają się przeto wszyscy, kt6rzy do wspomnionych wierzytelrmści i wystawione. go na nie dokumentu, jako właściciele, cessyonaryusze, posiadacze zastawni lub inni pretensye mieć sądzą, aby się w przeciągu t.rzech miesię('y, a najpóiniej w terminie na dzi eó 16. Mar ca 1843. wyznaczonym, w Izbie naszej instrukcyinej przed deputowanym, ReferendaryuszemRieschke, o godzinie 91eJ przed południem ,zgłosili, w razie bowiem przeciwnym niezgłaszarący się z preteosyami swojemi do wspomnionych tyle razy obydwóch wierzytelności zoslaną wyłączeni, a dokument rzeczony amortyzowanym zoSlanie. poznań, dnia 25. Paidziernika 1842. 'Król. Pru "ki Sąd Ziemsko-miejski.

. .. . Na roli 1S4:J.

wyszedł już nowy w rozliczne gatunki nader OKwity niemiecki spis nasion; polski opuści za dni kilka prassę, i wtenczas obadwa do pism IłllbliclJych doł'lczone będą.

Eracia Auerbach.

Ponawiamy nil1iejszem prośbę do naszych Panów dłużników, ażeby nas jak najprędzej raczyli zaspokoić, inaczej wszelkie zaległe długi, niezapłacone do dnia l. Kwielnia, drogą processu będą musiały być ściągnięte. Poznall, dnia 10. Lutego 18-13.

Bracia Giovanoli.

+W1)()(...JO(8J()(@Jn@J)()(@)()(@>H@)()()(1t@)()(@i@.> -łJbiol.Y Ii..oakusó''', IJodlug naj- !: nowszych żurnalów mody, lila w zapasie ł x 1\1. K a I i s ki, ; przy Wroclawskiej ulicy Nr. 40. (ł y@)()(j()()()()()(@)()(@)Q(W1)()(WJO()()()()()(

Kurs ;;łeldy Be.olińskłcJ.

Dnia 9. Lutego. 1843.

, StopB I prU.

]\u l ,r. kurant 1'311lc- got.owirami. allą. 104\" 1104!.c 103 102.... 93 101 102""'ii' 102'2

Obligi dtuu skarboweo'. .

Pr. ang. obligacje 1830. . .

Obligi lłremiów handli! mOI'sk.

Obligi Kurmal'cbii . . . _ Uedińskie oblig. miejskie .

Gdańskie dito w '1'.. . . .

Zacoodnio - Pr. listy zastawne Listy ZBSt. W. X. Poznańskiego dito dito dito W schodnio - Pr. listy zast.

Pomorskie dito.. .. Kur- j :Nowomarch. dito .

Szląskie dito . . . . . .

.&keJe Kolei Berlińsko - Poczdamskiej dito dito akcje a prioris . Kolei MagdebuI'sko. Lipskiej dito dito akcje a pl'ioris . Kolei Berlińsko - Anhaltskiej dito dito akcje a prioris . Kolei Diisseldorf. - Elberfeld.

dito dito akcje a prioris . Kolei nadl'eńskiej. . . . .

dito dito ak('je a prioris . Kolei Berliiłslw - Frankfurt.

dito cJito akcje a priOl-is . Kolei Sląsk. górn.. . . .

Fr,ydrychsdo.

Inne monety złote po 5 tal.

Visconto .

4 3 3\ 4 3 3!3\ '3' 3 l) 4 4 4 l) 4 l) 4 l) 4 4 103 lU

10l 103 103 103 102

104.

10Z

126'!a102 135 ICJ2 111'4 102 68!.;94'

69'2 82!." 103 9a 13 10',r 4

13!." 10 2 - 3 a

UeU7 targowe w mieście p O 7. N A N I U.

Pszenicy szef el .

Zyta . dl. .

Jęczmieniadt. .

Owsa . dl.

Tatarki dt.

Grochu . dt.

Ziemiak6w dt.. .

Siana cetnar .

Slomy kopa. .

Masła garniec .

I Dnia 10. Lutego.

1I:i-ł3. r.

ocl do Tal. .g<. fen.1 Tal. .g<. fen l 19 - l 19 6 1 6- 18I l 6 126 -23--2-1110 6 Ill18- l 8 6 - 211- - 21 6 I 5- l 66 15 1 - 7 - - 21-\-- 2 2 6