GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.02.17 Nr41

'Vłelli.łeI;O

Xłęs1'VRp O Z N A Ń S K I E G O.

Nakładem Drukarni Kadworll(',j U". Dekera i Spółki. - Redaktor: A. JVanno1E8ki.

IS.J:a.

J1j ł:1.

\V Piątek dni(\ 17. Lutego.

\;Viadmności krajowe.

Z Berlina, dn. 14. Lutego.

N. Pali Tajnego Radzcę sprawiedliwości Jana Ferdynanda Neigebaur generaluym Konsulcm dla lVlultan i W ołoszczyzuy Z \\ J'7uaczcniem mu miejsca zamieszkania W Jassach, naj miłościwiej mianować raczył.

Z dnia 15. Lutego.

N. Pan Sędziego przy S.!dzie Ziemsko-miejskim C I e i n o tv w Kempnie Dyrektorem Sądu Ziemsko-miejskiego w Szamotułach, a Dotychczasowego nauczyciela gimnazialnego, Pro£essora Hr. llrettner wWrodawiu, Radzcą Regencyjnym, i ktolickim Radzcą szkolnym prz.y Rejellcyi i prowiucyjahJem kollegium szkólnćm w Poznaniu, najmHościwiej mianować raczył.

Wiadom ości za l'aniczne.

Francya.

z Paryża, dnia 8. Lutego. M o n i t o r dzisiejszy zawiera postanowienie królewskie z dnia wczorajszego, \'V moc którego Admirał R o u s s i n, w miejsce Admirała Duperre, który się do dymissyi podał, ministrem marynarki iniallowany został. Za przyczynQ dymissyi podaje dziennik urzędowy nadwątlony stan zdrowia Pana Duperre. Gazety 01'pozycyjne uważają, że Admirał ROU8Sill jedynym jest z wszystkich wyższych oficerów marynarki, który jest za utrzymaniem traktatów z r. 1831. 1833. Dzienik sporów obejmuje dzisiaj osprawach afrykanskich następujący al1ykllł: "Za chodzą obecnie w Algierze niepomyślIle wy" padki, których ważności ani zataić, ani tći przesadzać nie wypada. Abd-el-Kader w ostatnich dniach Stycznia wpadłszy niespodzianie do linii mił.dzy CherchelclIl i lVlilianach, ukazał sił. mił.dzy Agalikami Erag i ł"Ieni - lVla nassar i pokolenia nam ulegające podburzył. Pułkownik Saint Arnault, po odebralliu tej nowiny, wyruszył niebawem w 1000 wojska z Miłianach, aby sprzymierzeilcom naszym nieść pomoc. Wszakże z powodu ulewnych deszezów i wezbrania rzek; zlIiewolony był do Milianach powrócić. Następnie Generał Chan-, garnier, dowodzący naczelnie \V kraju na południc od Algieru, z Blidah w tymże celll 1vyruszyłj ale i jego zamysły niepogoda zlliwe czvła. Tak tedy Abd el-Kader przez dni kil-a robić mógł, co mu si" podobało. Postępując dalej rozpościerał trwog" aż do makgo Atlasu i rowniny lUetidschab i juz si" krzątał między potężnem pokoleniem Beni.Menasser, gdy Pułkownik Ladmirault, komendant Cercbellu, w 60D ludzi naprzeciw niemu wyruszył. Poraził wprawdzie Berkani'ego, . który był pl'zeszedł Jla stron" Abd-el-Kadera, ale Emir sam uderzywszy nań z przellY.lgającą siłą zniewolił go do cofnięcia si", do Cherchelu. - Generał Bugeaud czćm pl'"dzćj więc Gmerał Bar z 3 batalionami wysłał, dawszy mu rozkaz. ieby międzv Beni Menasser obozem stanął i ich na wodz;' trzymał. Abd-el-Kader nast'tIJllie ku QueadBed(la si" zwrócił w zamiarze wtargni'tcia do do Agaliku Hudjutów i do doliny algierskiej. Wszakże Generał Changarnier, zawsze czynny, mimo okropnćj burzy i ulewn.veh deszczów z Milianab_ wyszedł, aby Emirowi czoło stawić, który jednakie dowiedziawszy si" o ruchu naszych, wierny swćj taktyce, uszedł. Gdyby pora roku nie była tak nieprzyjemna, GC'nerał Changarnier byłby go niezawodnie ścigał i moie aż na kolumny Generała Bar zapędził, ale dla gwałtowności ulewy do Milianach wnlcić musiał. - Abd-el-Kader z swej strony zwrócił się znowu ku CberchelIowi. Zostawiwszy Generała Bar spokojnie obozującego między Eel1i-J\1enasser, ofUeglejsze okolice zrokoszował i połączywszy si" Z Berkanim , z mnóstwem Kabaylów Cbercllf'l blokować zaczął. Rozumiallo, Że i Generała Bar w mieście tem opasal, zwołano wi"c natJTcbmiast rad" wojenną dla uradzenia potrzebnych w tak naglącej potrzebie środków. D. 2i. Stycznia wiadomości te do Algieru nadeszły, a Generał Bugeaud niebawem wsiadł na okręt, aby się do ChercbcIu puścić, dokąd tći tćjże nocy z dwoma batalionami -łJfzybył. Przekonał się wnet, ie niebezpieczeństwo nie tak wielkie, jak mu przedstawiono, chociaż tego nie taimy, ie tak uagłe zjawienie si" Abd - el- Kadera najgorszy vpły)'V wywarło na sposobie myślC'nia inny clI pokolei"l, i że Orasów Beni-MenasRer i Kabayłów pod J'enez za zrokoszowan.\ cli znowu nieprzyjaciół Francyi poczyfywn,(- musim. _ J}nia 2). -Generał-Gubernator już b.vl znowu w polu, aby Belli-Mpuasser skarcić i Emira w kierunku ku Tellczowi ścigać, Odwody Generała

Bar pozostały w Chercliclu ; Xiązę Aumale stanął obozem na zachód od Medeab, a Generał Cbangarnier ciągnął ku Chclifowi; tym SpOSOr bem zdaje się, że w obr"bie 25 godzin w około Algieru od wszelkiej napaści Abd-el-Kadera dostatecznie si" zabezpieczono. lVlimo to obawa na równinie Metidschab i nawet w samYID Algierze nic ustała. Wszelkie czynne wojska spiesznie wyruszyły, aby si" z Generał-Gubernatorem połączyć, a służb" w miescie samćm milicya pełnić musi.« Giełd a, dnia 8. Lutego. - Prz('myślnicy IJod względem spraw hiszpai"lskic:h dzisiaj zupclnie byli spokojni. Głoszono, że rząd bM dzo pomyslne depesze z Madrytu odebrał i ze gabinei madrycki pośrednictwo Anglii przyjąć gotów.

Anglia.

Z Londynu, dnia 6. Lutego, G a z e t a n a d w o r Ił a donosi, że mianowaua została kommissya do rozważeuia praktycznego wpływu prawa o ubogich. L e e d s lVl e r c u r y pisze, że mi"dzy Austryą i Anglią zachodzą układy wzgl'tdem traktatu handlowego, lecz że żądania Austryi co do zniżenia cła od zboża, znajdują w Augli }Jrzeszkodę. Według United Service GazeUe wiadomości z przylądka Dobrej Nadziei o oporze Boerów (tak nazwanych clilopów hoIIenderski ch) !;powodowały postanowienie wysłania tam 7go pułku dragonów gwardJ;, który od 1763. roku nie opuszczał Anglii, jakotćż pierwszego batalionu 45go pułku piechoty. Z Baszą Trypolitai"lskim mogą nastąpić nieporozumienia. .Jeden Szejk z środkowego kraju pzybył do Trypolis pod bezpieczną eskortą angielskiego Konsula, Pułkownika Warrington. Basza wezwał go do stołu, ale po obiedzie kaz.ał go rozebrać i w ladajakie suknie ubrać, pocz.em na tureckim szonerze odesłał go do Konstantynopola. Angielski wojenny okręt "Locustcc przywiózł tę wiadomość Panu Stratford Canning.

VV Paisley panuje taka lH.dza, ze Komitet do '"spierania ubogich, aby pozostać przy jakichkolwiek zasiłkach, nie udziela już żadnego wsparcia dla robotników z Irlandyi pochodzących. M o r n i n g C hr o ni cI e pisze, że rz.!d francuzki baczne daje oko ua poruszenia Anglików w Brazylii, i że ukazanie się narona Langsdor£, raz IW złozeniu przez P. Ellis listów wierzytelnych Cesarzowi Don Pedro II., i zapowiedziane tamże przybycie Xcia JoiuviUe, zapewne co więcej mają na celu niż powinszowallie zaślubin młodemu Cesarzowi i staranie się o ręką Xiężniczb.i Januaryi. Francya widz.!c, te missya I). Ellis ma na celu układy względelIl nowego traktatu handlowego mi"dzy Angli.! i Brazylią, w którYIIl przypuszczenie cukru brazylijskiego do targów angielskich ważnym jest przedmiotem, poleciła przeto swemu Reprezentantowi, aby proponował rządowi brazylijskiemu targi ł'rallcyi dla plodów bl"azylijskich; przyczem zapewnie uie czynionohy trudności co do handlu niewolnikami. I w tymto pUn kcie Francya ma wielkie korzyści, gdyi jćj Poseł niczem nic jest skrępowany przy układac'h, gdy tymczasem P. Ellis pod pewnemi tylko warunhalIli d.!żącemi do przytłumicnia handlu niewolnikami układać si" nlOze. Zawsze obawiać się nalciy, że francuska dyplomacya pokrzyżuje wszelkie usiłowania Anglii w tym kraju, i otworzy brazylijskic targi dla towarów francuzkich..

Hiszpania.

Z 1\1: a d r y t u, dllia 28. Stycznia.

Generałowa M i n a, mianowana przez opiekuna Ochmistrzynią Królowćj, dała już cz"sto powód do powszeclmćj lliechęci, ponieważ zawsze przy Królowej okazuje się w grubćj żałobie. Od niejakiego zaś czasu pozwała sobie taż ochmistrzyni, ile razy wyjeźdża z Królow.! na spacer, czytać książkę w powozie, siedząc naprzeciw dostojnćj mOllarchini. To naruszellie winnego dla Królowej uszanowania, tak dalece obudziło gniew ludności madryckićj, ze tylko obecność lVlonarchini wstrzymała głośny jego wybuch. Niektórzy obywatele uczynili w tym względzie przedstawienie opiekunowi, P. Arguelles, który unicwinnił ochlIlistrzynię tą okolicznocią, że z powodu zgollu męża swego (nastąpionego przed 7 laty) umysł jej jest zbyt wzburzony, aby na takie bagatele zważać moina. Memorial Eordelais z pnia 19. b. m.

prostuje także wielc przesadzonych wiadomości o sprawach Katalonii, I tak: w Barcelonie rozstrzelać miano przeszło 400 burzycieli, gdy tymczasem liczba ich nie przenosi 14: papiery sławnego al'clliwum miały zostać spalone,wszystkie pozostały nienaruszone ; w Figucras, Geronie i innych miastach kataloilskich, strumienie kni płynąć mialy, - nie wylano tam ani jednej kropli; Barcelona miała być podobna do stusu popiołów, - a tymczasem w hotelu czterech uarodów. w khiry zapewne najwięcćj bomb trafiło, już nazajutrz po bombardowaniu jedli obiad zwyczajni stołownicy z dawną wygodą, a cudzoziemiec mOle dziś przebieclz Wsz}'stlie ulice tego miasta, nie widząc ani nawet zewlI"trznego śladu tej katastrofy. Dla. prędszego ściągnięcia kuntrybucyi wojellnćj w suulInie 12 lIliI. realów (4,800,090 złp.), zagrozić miano rozstrzelaniem kilku najznakomitszych obywateli, - a tymczasem przez powolność Generał-Kapitalla Seoane, kontryhucya ta do dzisiejszego dnia ani jeszcze w połowie nie została spłaconą. Pan de la Rozićre, mianowany Sekretarzem poselstwa francuzkiego w Petersburgu, przybyły tu przed kilku dniami, był niedawno RejelItowi przedstawiony i bardzo uprzejmie przyjęty został. Zresztą nic tu nie słychać o sposobie zadosyć uczyuienia, jakim rząd tutejszy chciałby zaspokoić rząd francuzki. Przeciwnie zaś dzienniki ministeryalne nie przestają llajmocllićj uskarzać się nie tylko na Konsula francuzb.iego w Barcelonie, ale w ogóle i na gabinet IJaryski. I tak luinisteryalny dziennik e I P a t r i o t a, z powodu zamieszczonego w mowie tronowej francuzkiej wyrazu ludzkość, mówi co następuje: "Ludzkość!..... JakiŻto ma związek opieka Konsula francuzkicgo w stolicy Kataloilskićj udzielona jego .ziomkom i cudzoziemcom, z wmiftszaniem się do czysto hiszpailskićj sprawy, z 'Zch"caniem powstailCów, przedstawiając im możność bezpiecznćj ucieczki, oraz z odprowadzeniem ich do twierdzy Atarazanas, aby ją namówić do poddania się? coby na to powiedział rząd francuzki, gdyby Konsul hiszl)ański w Lugdunie podczas tamecznych rozruchów IJodobną był grał rolę?" N i e nI c y.

Z Stutgardu, dnia 30. Stycznia, Ludność Królestwa Wirtembergskiego wynosi 1,701,72b dusz. Xięiy katolickich jest w lIaszym kraju 882, ewangielickich 945. Z Drezna, dnia 10.1..utego.

Gazeta powszechna Lipska odstąpitVszy dążności s-ej rewolucyjnej (?) i wszystko tytułem )J Powszechna gazeta niemiecka" wy chodzić zacznie, tusząc sobie słusznie i sprawiedliwie, że skoro ducha swego całkiem zmieni, do pa{lstwa.Pruskiego przystęp wrótce odzyska. Austrya.

Z Kro a c y i. - Z początkiem roku nowego mdaje się powracać od dawna upragniona zgoda. Cesarz najwylszym rozkazem Swoim zapewnienie dać raczył poddanym Kroacyi i Slawollii, e pielęgnowanie jc;zyka narodowego żadnych przeszkód doznawać nie bc;dzie i że J. C. M. praw narodowych strzedz zamyśla, że jednak uzywane od niejakiegoś czasu do oznaczenią partyi jednej nazwisko ..Illyrówf< zostało zakazanem, Oświadczenie to zaspokoi z jednej strony um)"sły podraźnione obawą madiiaryzowania, z drugićj strony tych, którzy w IIlyryzmie widzieli podkopy",anie istnącego stanu »olitycznego. Spodziewać się naleŻY, że Kroato\vie i Słowacy dobra llarodowego tylko z prawnego statJo\viska politycznego przestrzegać będą. Lubo wielu zaufanych w rząd i wła.. snego ducha narodowego dalekimi było od wszelkiej obawy; uie zbywało jedllak na t.akich, którzy na przYIIlusowe rozszerzanie języka madziarskiego z bojaźnią spoglądali, do czego bez wątpienia zdania pojedyilczych Ma.Uiaraw, jako też postępowanie nicktórych Jurysdykcyi w Węgrzech powód dać mogło. - A przeciei zastanowić się naleŻało, że w W ęrzech iadnych nie masz prawnych uchwał, któreby narodowości i prawom municypalnym Kroacyi i Slawonii lIiebezpieczeilstwem groziły, że z drugiej strony w W"grzech naturalnie język w"gierski rozszerzyć się musiał, i że załnachy pojedY{lczych osób niesłuszne, ale tei bezskutl'czne były. Bo chociaż język. madiiarski jc;zykiem jest powszechnego porozumienia, a lnzeto tak w W"grzech jako też w krajach s"siednich pod jednćm zostających berłem o tyle picl"gnowanym być musi, o ile tego prawne węzł}', wzajem..n.e porozumienie i kwalifikacya do urzęd6w wymagają; obawiać się stąd przecieŻ nie potrzeba zatarcia właściwych cech t}-cbie narodÓw. Jest tu odrębna, z Żadllym obcym ży\vivłem niczmieszana narodowość, a szlachta stanowiąca właściwe ciało polityczne narodowe pewno siC; przez to nie wyęarodowi. J)opóki Kroatowie i Slowacy imię' swoje i. prawa zachowają, dopóki szanując prawa swoje narodowe dUlDJ.li będą imienia tego sła\vą uwięńczonego, dopóty narodmvość \voIna jest od niebezpieczeństwa, i tylko zboczenie z prawnej drogi upadekby jej sprowadzić mogło. Podobnież spodziewamy się po pieczołowitości krółewskiej, że rozdwojenia powstałe w Komitacie zagrzebskim na drodze rozporządzonego poszukiwania wkrótce załatwione zostaną. Sko1"0 to nastąpi, nic jui dobremu porozumieniu we Węgrzech w drogę nie wejdzie: bo jak Węgrzy, z jednej strony granic prawnych przejść nie b"dą chdeli i do narodowości własnej przywiązani CUdZ'l także szanować umieją, tak z drugiej strony każdy z nich do tego doszedł rozpoznania, że w wieku tym tylko potęga moraloa i iotellektualna wnysły zjedna-ć sobie potrafi.

W ł o. C h y.

Z Rzymu, dnia 28. Stycznia.

Od dawna oczekiwany tainy KonsYf::torz od.

byto wczoraj i na nim czterech nowych Kardynałów, pięciu Arcybiskupów i trZYllastu Biskupów mianowan.o, a przcd 1 roku Xięciem Biskupem wrocławskim mianowanego Dziekana i Kanonika honoroweo Kuauera w Habelschwert l>otwierdzono. Multany i Wo.łoszczyzna.

Z J a s s, dWa 22. St,czwa.

Tutejszy KOlJsull"Ossyjski chce, jak si, zdaje, zostawić woloy bieg wyoorowi lJaszeo metropolity. Twićf(lzą że post"powalJi P. Kotzebuego w tej sprawie w Pe.tersburgu surowo zganiono. Mogę zresztą WPaliu donieść za rzecz pewną, że gabinet rOBsyjski przekotlał się o wewozności przywrócenia starego n1etropolity, i że jeszcze czasu obecnego nic poczytuje za sposobny do osadzenia członka synodu rossyjskiego na stolicy metropolity multańskiego. Pan Kotzebue podobno sam rzecz tę utrudził. Porta tymczasem zamyśla jak powiadają, przyst"p do kandydatury rozsze.rzyć i liczbł- Kandydatów podwoić, a okoliczność ta, O.Qwe nastręczająca trudnosci. naturalnie obsachenie tej stolicy odwlecze. Hospodar pragnie podobno odroczyć załatwienie pytania tego az do zebrania się ogólnego zgromadzenia, które wkrótce nastąpi, chcąc na tćj dro,<Jze przeko. "<lĆ sił- o życzeniach całego narodu.. Ró\vuocześnie ma być zgromadzeniu. lJrzedłozQne. l>ra bue wniósł, jak wieść niesie, o odwołanie ł;o Z Jass.

Turcya.

Z Konstantynopola, dnia 18. Stycznia.

Poselstwo Austryackie chodzi tu od czasU niejakiego około załatwienia bardzo trudnej i zawiklallej kwestyi, w której honor bandery Austryackićj niemało jest dotknięty i nad którą dyplomaci tutejsi i kupcy głowy sobie łamią'. Chodzi tu o nadweręzenie praw austryackich względem wolnej żeglugi między Konstantyno}}olem a Trapezuntem. Porta bowiem widząc, ie Tureckie Towarzystwo ieł;lugi parowej nie wytrzyma konkurcncyi z Austryackiem Towarzystwem porowej żcglugi na DWlaju, utruduiała temuŻ nasamprzód, a potem całkiem nie c10puścila zabierać passażyerów i przesełków do Trapezuntu. P. Kletzl, poseł Austryacki, otrzymawszy w Grudniu oczekiwane instrukcye 'Z Wiednia, udał się do Sarim Erendego, lVlinistra spraw zagranicznych, wynurzając mu swoje zażalenia. Minister zaręczał mu, że nic o tern lIie wie, że zresztą stósowne wyda rozkazy, aby nic podobnego nie zaszło. Tymcz!kSem zamiast tego, obostrzono jeszcze rozkazy wzglęI dem austryackich statków parowych, tak ił l)rużno tam i napowrót płynąć musialy. Na (Iniu 16. zerwał więc reprezentant austryacki polityczne swoje 7.wiązki z Portą. Powiadają, że P. Kletzl widział się w tym kroku wspartym ł,rzez posl.ów francuskiego i angielskiego ,- że Sarim Efendi porozumiał się był wprawdzie utćj sprawie z Riza Baschą i :Ministrem finansów, że jednak post"pek jego w wysokićj Radzie; mianowicie przez Wielkiego Wezyra, jako tei lu'zez Ralil i Kassib-llascb" wyraźnie został naganionym. Jakkolwiek bądź, nagły i energiauy krok l'ana Kletzl znaczną w Porcie wZlliecił sensaeyą. Wyprawiono w tych dniach trzccD gOllCów do Wiednia, gdzie jednak, jak powiadają, Porta uległości spodziewać si" uie moie. Jeśli rzecz tak się ma i wzajemne uie nastąpi porozumienie, toby Ul)adek Sarim Efendegu dosyć b)'ł bliskim, tak iżby si" zmian nit'jak.i.eh w ministerstwie spodziewać należalo. (\Vedług prywatnych cluniesiell, mówi Gazeta Rządowa, właclze tureckie ku załatwieniu. tej sprawy zaspakajajilce uczYlIiły już kruk-i). - Nuri Efendi maj;!cy polccenie zawlZeć traktat z PersYą, u

dał się dnia 14. t. m. na tureckim. statku parowym do Trapezuntu, nie otrzymawszy pozwolenia odjechania parowym statkiem Austryackim, który takie tegoź dnia odpłynął. - Kapitan Williams, przydany mu ze strony Anglii, wyjazd swój na tydziel) odłożył. - Słychać, ie Sarim Efendi Tureckim poddanym zakazać zamyśla używania sukna austryackiego, a to za namowąRizy, który ma zamiar założyć fabrykę 8ukua w Ismid. Dla taniości sukien austryackich fabryka ta zalnvitnąćby nie mogla. Eipł.

Z Alexandryi, dnia '23. Stycznia.

(G. P.) - MehlIled Ali, który przez kilka miesięcy w Górnym Egipcie przebywać miał, znowu do Kalliro powr,)cił w tymie dniu, co i syn jego Ibrahim; obaj wkrótce do dolnego Egiptu się udadzą. Wicekróla usta,viczne odwiedziny konsulów zagranicznych nadzwyczajnie nudzą, tylko z francuskim chętnie się widuje. Austryjacki konsul miał z Wicekrólem nieprzyjemne zajście. Będący bowiem w słuibie egipskiej lekarz austryjacki w Fasoglu na rozkaz swego pułkownika pałki dostał. Konsul ciągle się domagał satY1'fakcyi i po długiclI korowodach nares7.cie rzez na -tem stanęła, ie pułkownik do Kahiro zwołany żądaną odebrał karę. - WszakZe Wicekról z wielkim tylko wstrętem do tego się' przychylił i telU widocznićj teraz od konsulów stroni.

Rozmaite wiadomości.

z Poznania. - Dziennik Urzędowy. Król Regencyi w Poznaniu 7. d. 14. III.. b. obejmuje między innemi Rozprządzenie ministeryalnc dofyczące się król urzędników budowniczych; _ ogłoszenie tyczące się uźywania osób lekarskich w celach policyi zdro\1'i3, - ogłoszenie władzy przcciw uczęszczaniu gillmazistów i uczniÓw wyiszJch instytutów naukowych po plłbli£znych miejscach, kawiarniach, cukierniach i t. p. _ o urzędach lustracyjnych; - o agencyi; - Bliisze postanowienie, który pleban ma dawać ślub oblnhienicy? - o przedaiy drzewek morwowych; - kroniki osobiste. _ "Or"downika naukowego.. wyszedł Nr.

5. i zawiera-: PoddaDka z Podbereża,l_ powieść.

O stanie literatury w W. Xięstwie Pozn. w r.

- w Gazecie Pozn. z d, 30. Stycznia r. b, _ NadesIane w tejże materyi.

Z 'VVarszawy. - Pan W. Kicsewelter '01iłosił nast"puj<!cy prospt;kt: G a z e t a t e at r a I n a. Pod tym tytułem wychodzić bctdzie od dnia 1. Lutego 1843. r. dwa razy w tJdzieil, to jest: w środct i w sobotct, w objęlości arkusza, w ósemce wielkiej, pismo poświctcone teatrowi, muzyce i literaturze. Obejmować będzie: 1.) Kronikę teatrów warszawskich: krótki przegląd codziennych przedstawi ell, z lekkiemi uwagami o sztukach, artystach, ułożeniu scenicznem i t. d. 2) Krytyczne rozbiory nowych dzieł dramatycznycb, z ścisłem ocenieniem sztuki i gry artystów, 3) Przegląd dzienników, pod względem krytyki teatralnej: ten oddział przeznaczonym bctdzic sumiennemu roztrząsaniu zdali o sztuce i artystaell dramatycznych, objawionych w innych pismach peryodycznych. 4) Wiadomości o teatrach polskich w t;łównych miastach w kraju i za granicą, 5) Nowości teatrów zagranicznych, tyczące SIę nowych dzieł przedstawianych w celniejszych stolicach, artystów, którzy jui posiadają świetną sławę i Ł p. 6) Wiadomości o koncertach w Warsza\Tie, z krytycznćm ich ocenieniem. 7) Krótkie wzmianki o innych rodzajach widowisk. - Część literacką G a z e t y t e a t I' a In e j zajmować będą: powieści oryginalne i wyborowe tłmnaczoue, poezya, humorystyka i rozmaitości, krótkie wiadomości hiblijograficzne, DIody i t. d. - Jako dodatek do gazety, pp.

prenumeratorowie otrzymywać będą co miesiąc jednę z nowych sztuk, przedstawioną w jednym z teatrów: to będzie Eiblijoteka teatrów, w formacie takim samym jak gazeta. Z Krakowa. - Dawllo oczekiwana i upragniona z pod ręki znakomitego mistrza, wyszła nakonicc nakładelń D, E. }'riedleina: Nowa szkola na fortepijan , obejmująca zasady muzyki, które wraz z uwagami tyczącemi się gry fortepianowej, przestrogami dla poczynających nauczycieli i rodziców, oraz dla dopełnienia własnej ciekawych nauki, z celniejszych teoryków zebrał i ułożył w trzech częściach (ostatnia wyjdzie za parę tygodni) Jan NowiiJski, profesor S. T. Szkoła ta odznacza się' przedewszystkiern troskliwością i porządkiem systema tycznym w układzie; uwagi przedwstępne sąjasno i zwięźle podalle, rozdziały o gammach i ozdobnikach wybornie wyłuszczone. Część 2ga zajmująca stron" prakty;'zną gry, zawiera rozmaite ćwiczellia złolone z znajomszych śpiewek, pieśni gminnych, cz"ści i wyjL)tków rózlIych mistrzów, słuzącycb do utwierdzenia w grze; są one w ciągłym postl;pie od najłahviejszych do najtruduiejszych prawic skreślone. W ogóle dzieło to należące niew<)tpliwie do najlepszych szkół fortepianowych, artystom i uczniom jak najmocnićj zalecamy, korzyści Z nićj są tem pewniejsze, że wykład wszędzie jest prosty, jasny i do pojęcia kaźdego łatwy, co było właśnie głównćm i najchwaleblliejszćm usiłowaniem autora, Z P I' a g i. - Za najlepiej ll<lpisane oryginalne dramata po czesku, wyznaczył P. SWger zarzL)dca teatru w Pradze trzy nagrody: Pierwszą 20, drugą 15, a trzecią 10 czerwonych złotych; do którćj to nagrodJ' dołączył jakiś miłośnik czeskiego narzecza drugie tyle; a tak wynoszą te nagrody poł.)czone pierwsza 40, druga 30, a trzecia 20 czerwonycli złotych. S«;dziami lepszości napisanych sztuk są wyznaczeni Panowie: Prefekt J ózef Jungmann, dziejopisarz Frallciszek Palacki, profesorowie: 'V. A. Swoboda, Jan Prawosław Kaubek i Erazm Wocel.

N O w y p r o d u k t c u k r u. - Cukier uzyskuje się teraz .nietylko z buraków, trzciny cukrowej i t. d. ale nawet - z płóciellnych szmat'? Cóz to, zawołają niewierni. Tak, tak, powiadamy, z płóciennych szmat. Rzecz ta nie jest bajką, ani żartem, chociaż zdaje się być niepodobieństwem; jest ona na prostj teoryi oparta: O wyciągu cukru z istot roślinnych nie ma tu wcale mowy, lecz o przeistoczeniu substancyj, całkiem do cukru niepodobnej w cukier. lVIozliwość tego przeistoczenia juz ztąd się okazuje, że istoty ł-Oślinne powSt1ją z trzech części składowych, to jest: ze przez pewne chemiczne procesa na trzy główne cz"ści składowe roztworzyć się dają, miallowicie na w"gle, wodo- .. ród i kwasoród. Różne stósullki, w jakicII się te czc:ści w istotach roślinnych znajdują, stanowią szczególnie róznicę mi"dzy ostatnićmi. Jeźli więc części dwóch, co do właściwości różnych ciał roślinnych, bez rozdzielenia ich lub roztworzenia, chemicznym procesem w jednakowy ła roślinne, staną się jednakićmi a przynajmniej iło siebie podobnćmi. Ztąd wyjaśnia się następne doświadczenie, gdyż płótno i cukier tylko stoslmkami swoich głównych cęc się ,.f Ó - żnią: Szmaty siekają się luh skubią w jak najdrobniejsze kawałki i wsypują' do śklannego lub porcelanowego moździerza;' potem spuz cza si" kroplami nie bardzo tęgi kwas siarczany (zwyczajny oJej witryolowy) na masę, któr,! się zarazem mocno tłuczkiem rozciera. Wszystko to w knJlkim czasie zamienia się w lńiazg".. ltóra ma zupełne podobieiJstwo do ciągnącej się, lipkiej i przezroczystej gummy arabskićj, a skoro kwas siarczany się wyciągnie i masa w\,schnie, wtedy takowa w zwyczajnym użytku 'l:Upehiie gummę zastąpić moze. Nast"pnie dolew3 się tyle wody, aby massa ta całkiem się rozpłynęła, poczem si w glinianćm naczyniu przez dość długi czas warzy. Zwolna następuje przeistoczenie, a po upływie kilku godzin zamienia się cała Illasa w lęgi syrup, z którego się twardy cub.ier w zwyczajny sposób uzyskujc. Cukier ten od zwyczajnego zaledwie rozróżnić moina; jest słodki, czysty i całkiem zdrowiu nieszkodliwy. Z funta szmat uzyskuje się niemal funt cukru i lecz ponieważ koszta {'hemicznego procesu przewyższają cenę zwyczajnego cukru, przeto nic radzimy iść za przykładem owćj dalllY angielskieJ, która uradowana niezmiernie tym J zeczywistym zadziwiającym faktem, zakupiła kilka worów z szmatami, z ktorych dla domowćj potrzeby cukier wyrabiano. Praktyczny więc pozylek tego ważnego odkryci!!, jest dotychczas tylko problemat ycjlny; lecz spodziewać się nioina z pewnością, że z czasem zajdą morlyfikacJ' w tym sposobie postępowania, i ze odkrycie to, gał"zią przemyslowośei się sIanie. Odkrycie to będzie bez wątpienia także pobudką do wielu innych poiytecznych wynalazk(Jw; bo gdy zamiast roztwarzania i gutowania uzyskanćj przez pierwszy proces podobnej do gammy masy, weźmiemy pewną ilość arabskićj gmmny, i takową z odrohiną siarczancgo kwasu przegotujemy, uzyskamy takiż sam rezultat. Toz sarno stwierdziło się także na m,!('zasty.ch częściach kartofli; te ostatnie stały si" juz przedmiotem spekulacyi llewnego towarzystwa augielskich fabrykantów; jakoż niezawodnie spodziewać się możemy, żecukier Z kartofli wkrótce stanie sie artykułem handlowym. p o łów P i j a wek w niektórych stronach Anglii, a mianowicie w moczarach okolicy Cambridgeshire i Lineolnshire, stanowi bardzo zyskowną gał"ź przemysłowości. Sposóh postę powania w tćj wierze jest szczegóhlY i wcąl różni się od sposobu, w jaki się pijawki w W ęgrzech i Polsce poławiają. Kilka osóh mającJ'Ch długie żerdzie, brnie bosemi nogami ai po łytki w moczarach, i tłucze przez niejaki czas żerdziami po trzcinie i SzuwarZe. Rozruszane przez to bicie pijawki, obudzają się Z letargu, a pobudzone głodem rzucają się na pierwsze lepsze zwierzęce ciało, które się im nawinie. Wkrótce nogi i łytki tych osób okrywają się pijawkami, które się czem prędzej odejmują, w bardzo słabej słonćj wodzie ruJią, i starannie \V mokre przecieradła owinięte, do kupców i szpitalów krajowych rozsełają. Potrzebowanie pijawek szczególnie w Londynie jest nadzwyczajne; jako tći wielu włościan, którzy pierwej byli bardzo ubodzy, "Ztąd się dorobiło majątku. Mełone de monte Carmelo. - Tak si" zowie kamień, którym Turcy podczas obJę-ienia Wiednia 1683. roku, z przedmieścia Leopoldstadt "do miasta wystrzelili, i który przez. długi czas p6źniej u 00. Karmelitów nad mostem zwodzonym, pokazywano. Miał on zupełnie kształt melona, a na nim stał napis: >JQuesto lVlelone c quello, che nasce sui Monte Cannclo.I{ (JesUo melon, który rośnie na górze Karmelu). - Nast"pujące jest o tym kamieniu podanie: Gdy niegdyś prorok Eliasz na górze Karmelu zastał rohlika chodzącego około melonów i prosił go aby mu dał choć jeden, a rolnik nie chciał tego uczynić, rzucił prorok. taką klątwę na pole: aby 'Się wszystkie melony na tćj górze zamieniły w kamienie. To się stało tejże samej chwili, i skoro który melon zerwano, zaraz na jego miejscu wyrastał drugi, mający jiJdro i kształt melona, ale był kamienny. Poezye egipskie. - Pan Hikes wyczytał na zwojach papirusowych w biblijotece w Dublinie poezye, które pochodzą z biblijoteki pewnego Egipcyanina jeszcze za panowallia Króla Ramzesa. (Rozm. Lw.) r, b. w sali bazarowj oratorium Rossimego ..Stahat mat er," Z którego dochód przeznaczony na towarzystwa naukowej pomocy. Biletów po Złp. 9. dostać mOżna w księgarniach: Kam,ieński ego, S tefal1S kie go, Scherka i Zupańskiego.

WYWOŁANIE PUBLICZNE.

Doka ziemskie fi a c h o r z e w o w dppartamerll'je Poznańskim i łf'I'\0Ż powiecie: Pleszewskim p%zone, dawniej Hilarego i Maryanny m:!lZonk6w Baranowski.;h, oraz Antoniego Wałeryana Bobrowskiego dziedziczne, zostały w drodze subhastacyi koniecznej sprzedane i rzeczonym małżonkom Haranowakim przybitemi. Przy podziale summy kupna musiały w skutek ustawy z dn. 21. Października 1838. r. naitępujące massy specyalne być założone: t) w rubryce III. Nr. 2. księgi hipotecznej zabezpieczoną jest, stósownie do rozrządzenia z dnia 28. aja r. 1821., protestac)'a dia Ma. ryanny z 50kolnickich Baranowskuj, względem tych 9666 Tal. 20-sgr., które Mar)'anna Baraf'owska Kajetanowi Bobrowskiemu, pierwszemu małżonkowi swemu podług tegoi rewersu notaryalnego z dnia 26. Lutego 1812. i testamentu jego z dnia 21. Kwietnia 1813. jako posa wniesła. WIerzycielka nie mogła przy podziale summy kupna dokument złoiyć, ponieważ takowy zaginął, ł została zatem przekazaniem re. ntującej 'summy kupna massa specyalna załoźoną ; 2) w rubryce III. Nr, 4. księgi hipotecznej zahipotekowaną jest w skutek rozrządzenia z dnia 28. Maja 1821. protestacya dla J ózefy z Bobrowskich, zamężnej Chełmickier, wzglt;dem summ spadkowych 11,666 Tal. 20 sgr. je, z układów notaryalnych z dnia 3. Lipca 18Qfi, i 13, Kwietnia 1819. przypadających.

MalZonkowie Baranowscy na wstępie pomienieni nabyli rzeczoną pretensyą przez cessyą, złożyli także akt cess}'i. meLyli jednakowoż w stanie pierwiastkowego dokumentu dłuine{Ii) słoayć. gdyż takowy zaginął. Została zatero praekazaniem resztującej summy kupna, o ile. takowa jeszcze wyitarczyła, massa spec):alna załoioną. Wzywaią się teraz wszystkie oaoby niezna.

jome, które jako właściciele, sukcessol'owie, cessJonaryusze, posiedzicieJe zasta.wni, lub jakkolwiek umocowani, do założonych mass specyaloych resp. do przekazanej reszturące, summy kupna pretensye mieć mniemaj'), aby takowe najpóźniej w terminie d.nia 30. Czerwca 1843. zrana o od.z.inie 10te; przed Ur.Zi ole ck im, Rełerendaryuszem, w naszej sali instrukcyjnej wyznaczonym pod uniknieniem w)'łiJczenia (wdali.

Szczeg61nie zapozywają się spadkobiercy: Staniaława Szczuckiego i Antoni Waleryan Bobrowski, oraz Józefa zam..źna Chełalicka, lIiniejszem publicznie. Poznań, ania 29. Listopada 1842.

Król. Pru.ki Sąd Nadziemiaóski I. wydziału.

Dobra Wronczyn i Złotnik i w powiecie Średzkim, 2\ mili od Poznania, mające rozległości około 2400mórg oprócz pastwisk leśnyh, są z wolnej ręki na 9 lat do wydzierzawienia. - Warunki u podpisanego właściciela tychże dóbr widzieć można. B i a ł o b ł o ck i.

'!!

Kurs _łeldy DerIłń!!jk"J.

Dnia 14. Lutego. 1843.

Obligi długu skarbowego. .

Pr. 81lg. obligacje 1830. . .

Obligi premiów handlu morsko Obligi Kurmarchii . . . .

Berlińskie oblig. miejskie .

Gdańskie dito w T.. . . .

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. PoznRńskiego 4 dito diło dito 3' Wschodnio-Pr. -listy ZBst.. 3 Pomorskie dito. . . . .. 3 Kur- i Nowomarch. diło. 3.Szląskie dito . . . . ., 3 .&keJe Kołei Berlińsko - Poczdamskiej D dito dito akcje a prioris. 4 Kolei Magdebursko. Lipskiej dito dUo akcje a prioris . Kołei Berlińsko - Aubaltskiej diło dito akcje a prioris . Kołei DusseldOlof. - Elberfcłd.

dito dito akcje B prioris . Kolei nadreńskićj. _ . . .

dito dito akcje a prioris . Kolei Berlińsko - Frallkfnrt.

dito I)ito akcje a prioris . Kolei Sląsk. górn.. . . .

Frydryebsdo;Y-:-. . . . .

Inne monet)' złote po l) taJ.

Discooto . . . .

4 103 93

3'< " a;. l) 4 5 4 5 4 4 103 I06 100l 104!u 10Z!.r

10l 102

102!a101;103 103;; loa 102 IO'2"!t" 131:1 1(}3

81!9 ' ,107? 103\-"

94;80

J3!.o lO;' 3

103!a96 )3 lO '.. 4

(Jen,- tarłr0we w mieście POZNANIU.

Pszenicy szefel .

Zyta . dt. . .

JęczmieDiadt.. . .

Owsa . dt .

Tatarki dl. . .

Grochu . dt. . .

Ziemiaków dl.. . .

Siana cetnar .

Słomy kopa. . . .

Masła garniec .

I Dnia 15. Lutego.

)843. r.

od do T.I. .gr. fen.' Tat. .gr. fe.. l 18 fi l 19 - 1 fi fi l 81 2- 1 2 fi . - 23 - - 24,1 10 fi I B I - 186 196 - 211- - 22 6 1 6,- 1 7620 1 - 7 - - 2 -.- 2" 1

.,.