GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.03.25 Nr72

Wielkiego I

Xięstwa POZNANSKIEGO.

3VakIadem Drukarni Nadwornej W\ Dekera i Sjmljei, - Redaktor: -4. Wann eicsM.

JWV%.

W Sobotę dnia 25. Marca.

1 848 .

Do czytelników gazety.

z kończącym się pierwszym kwartałem przypominamy, iż prenumerata ćwierćroczna dla tutejszych czytelników wynosi . 1 Tal. 1 S I sgr.; dla zamiejscowych zaś. .2 lal. Zamiejscowi czytelnicy odbierać będą za tę cenę c o d z i e n n i e wychodzącą gazetę na wszystkich Król. Urzędach Pocztowych w całe'j Monarchii. Prenumerata egzemplarza na papierze kancellaryjnym wynosi 15 sgr. ćwierćrocznie więcej od powyzszej ceny. Nie naszą będzie winą, jeżeli dla późniejszego zamówienia w cr'gu bieżącego kwartału, poprzedzające nuinera nie będą mogły być przesiane. Poznaii, dnia 25. Marca 1843.

Expedycya Gazet W. Dekera i Spółki.

Wiadomości krajowe.

Z Poznania, dnia 23. Marca.

Z wiarogoduego źródła dochodzi nas z Berlina pocieszająca zaiste wiadomość, że rząd N. P?na kolej żelazną wprost z Frankfurtu n. O. do Poznania, mającą się łączyć z Bcrlińskofranfortską koleją, sam założyć postanowił i że układy sprawy tej dotyczące z technicznym Dyrektorem rzeczonej kolei, Panem Zimpel, już zaWIązano.

Z Prus wschodnich, d. i 8. Marca.

Zgromadzeni na kongres Wiedeński w roku 1814, monarchowie i mężowie stanu, sądząc

według układów tam odbywanych, przedewszystkie'm z tej wychodzili zasady, aby środkową Europę, szczególniej Niemcy, od napaści Francyi, która w przeciągu czasów nowszych tak groźną się być okazała, ile możności zabezpieczyć. Mądrze więc postanowiono, ażeby prowincyje włoskie Austryi, aczkolwiek nie składające istotnej części utworzonego pod ów czas Związku niemieckiego, jednak do polityczno-wojskowego obrębu onego należeć miały. Dotyczące się bowiem kwestyi tej ugody opiewają, że napaść nieprzyjacielska na rzeczone prowincye poczytywaną być ma za bezpośrednią napaść na Związek niemiecki, że więc tenże zobowiązany, natychmiast przeciw niej protestować, a w razie wystąpić. Wyznajemy, ze stypulacye te zwłaszcza ze względu na wypadki ostatniego dziesiątka lat, zupełnie mogą być usprawiedliwione. Wszakże, aby Niemcy podobnie i napółnocnowscbodniej granicy ile możności zabezpieczyć, życzylibyśmy, ażeby na Związek niemiecki pod względem prowincyi Wschodnich monarchii Pruskiej, nie należących dotychczas do Związku Rzeszy niemieckiej, tenże sam obowiązek obrony włożono. Słychać, że obecnie sprawa ta, dla Prus wschodnich arcy ważna, w prawnej formie, może więc w drodze petycyi, na teraźniejszym Sejmie prowincyalnym wniesioną będzie, że ją wniesie mąż znamienity posiadający równie zaufanie rządu jak i wziętość powszechną u obywatelstwa. Ze zaś wniosek ten uwzględnionym zostanie, za to ręczyć nam może kierunek polityki gabinetu Berlińskiego, kiedy prawdziwa istota Prus tylko w narodowości niemieckiej i w zjednoczeniu z Niemcami ostatnie swe znajduje paladium. [Słychać, że i W. Xiestwo Poznańskie do Związku Rzeszy niemieckiej ma być wcielone.!

Wiadomości zagranIczne.

Francya.

Z Paryża, dnia 15. Marca.

RjevuedePaj-is, albo raczej P. Lerminier, nie przestaje przymawiać teraźniejszemu gabinetowi. »Rozbiór budżetu, powiada, wolno w biórach postępuje, a komissya ściśle i bardzo rozważnie rzecz tę bada. W ogóle widać, że Izba, dawszy gabinetowi większość, we wszystkich kwestyach z zupełną niezawisłością działać zamyśla. Zdarza się często, że członkowie większości najłatwiej zaspokoić się dają. Wie też ministeryum o tein, że liczną ma przeciw sobie oppozyeyą, klór.ćj wpływu obawiać się należy. Oppozycya nie dosyć miała potęgi do utworzeuia gabinetu, ale w naganie wszelkich kroków rządzców wszystkie korzyści ma po sobie, i przez to straszną się staje. Prze widzieć można chwilę, kiedy minisłeryum w obec nowo wybranej Izby w podobu.em będzie położeniu jak w roku przeszłym. Żalił się wtedy rząd, że słabą tylko i niepewną ma większość, z którą ani rozpocząć ani wykonać nic nie może; być może, że posiedzenie nie skończy SIę bez podobnych zażaleń! W istocie nie tajno jest gabinetowi w jak krytycznera znajduje się położeniu, mając na pozór większość po sobie, gdy w rzeczy samej wszystkie ważne kwestye się chwieją. Patrzmy tylko, co się dzieje z traktatami handlowemi. Gabinet radby takową ugodę z Anglią zawarł. Co do tego, nie masz jeszcze ani nawet projektu. Sir P»obert Peel i Pan Guizot porozumieli się juź względem zasad tego. układu, a przecież gabinet tego wyznać nie śmie: nie przyznaje się do układów z Anglią, chociaż ich gorąco pragnie. Wie on, że gdyby pod tym względem z prawdą wyjechał, odstąpiłoby wielu deputowanych. « Courier francais zawiera co następuje: , Mała wyprawa przeznaczona do zabezpieczenia nam łatwej posiadłości wysp markezyjskich, odpłynęła przed kilku dniami z Brestu. Spostrzeżono znowu z tej okoliczności różnicę pomiędzy sposobem kolonizacyi naszej a angielskiej. Skoro tylko rząd angielski poweźmie myśl przywłaszczenia sobje ważnego jakiego miejsca, zaczyna od zebrania jak najlepszych robotników i rzemieślników, dopomagając im ile możności w pirwszych ich przedsięwzięć ciach, - We Francyi przeciwnie, chcąc panowanie nasze gdziekolwiek ustalić, nie mamy nic spieszniejszego nad to, jak obsadzić kraj taki najprzód wojskiem, potem żandarmami, a nareszcie celnikami, Stąd też pochodzi, że kiedy angielskie osady jak najlepiej się udają, nam się wnet sprzykrzą i pod ciężarem załogi wojskowej całkiem niszczeją. Z dnia 16. Marca.

Komissya wyznaczona ku zbadaniu wybór rów prace swoje ukończyła. Od czasu zagajenia sessyi zebrała się 62 razy. Wnosi ona o unieważnię wyboru P. Pauwels w Langres i o uznanie wyborów P. Floret w Carpentras i P. AIlier w Embrun. P. Lanyer mianowany został sprawodawcą komissyi, i zapewne jeszcze ku końcowi tego miesiąca pracę swoje Izbie przełoży.

Aż do wczorajszego wieczora wynosiła summa ogólna paryskich snbskrypcyi dla mieszkań · ców Guadeloupe- 170, 771 fr. - W Havre zebrano w pierwszych trzech dniach 40,000 fr. Pomiędzy mówcami, którzy się przeciw projektowi PaDa Sade względem niemożności po boru na deputowanych zapisali, wyczytano także nazwisko Fana Lamartina, który się więc juz .w jednej ważnej kwestyi od oppozycyi odłącza. Pan Dupin starszy przyszedł znów do zdrowia, i miał udział w wczorajsze'm posiedzeniu Izby deputowanych. Podczas gdy prassa liberalna bardzo jest kontenta z wypadków sprawozdania Pana Villeniaina o szkołach niższych, i podczas gdy mianowicie Kuryer francuzki upatruje wniem dowód, iż skargi na monopolium uniwersytetowe o tyle są przesadzone, gdy przeszło dwie trzecie części dzieci pobiera wychowanie swoje po za królewskie mi lub koinunalnemi kollegiami; mężowie kościoła w tein wyłuszczeuiu ministeryalnem tylko potwierdzenie swych dawniejszych zażaleń upatrują. U n i v e r s gani szczególniej, że wpływy kościelne, które za czasów restauracyi znaczenie sobie wyjednały, uważane bywają za wyszłe z nieprzyjaznego dla całego systematu uniwersytetowego ducha, gdy ani teraz, ani dawniej nie żądano z strony kościelnej, aby rząd swoje szkoły, uniwersytety i kullegia ich uprzywilejowanego stanowiska pozbawiał, ale tylko, aby użytecznemu i zbawiennemu współubieganiu się nie zapobiegał i nie wzbraniał urządzenia wolnych szkól, w których dzieci, pod dozorem zaprawdę władzy publicznej, mogłyby katolickie pobierać wychowanie. Jeżeli przeto Minister zdaje się rozporządzenie Z d. 3. Października 1814. roku, mocą którego przyznano Biskupowi prawo zakładania w każdym departamencie j e d n ej kościelnej szkoły, celem przysposobienia uczniów do większych seminaryów, i mianowania bezpośrednio nauczycieli i przełożonych, do owych liczyć środków, które się do zmniejszenia liczby uczniów w wyższych publicznych zakładach naukowych przyłożyły, i w ogóle byt uniwersytetu zagroziły, albo jeżeli nastąpioną w 1828. roku reakcyą w przeciwnym duchu, która zniesienie ośmiu kwitnących szkół duchownych za sobą pociągnęła, powrotem do ustalonego porządku nazywa, można go o przekręcenie faktów historycznych obwinie. Ale są to tylko wstępne utarczki, główna walka rozpocznie się po przełożeniu projektu do prawa o szkołach niższych. Zresztą zdaje się, że rząd przez przywrócenie starych praw honorowych chce się bardziej Zwładzą biskupią zaprzyjaźnić. I tak Biskupi orleańscy posiadali przed laty przywilej uwolnienia jednego więźnia w czasie swego pierwszego wjazdu do swej stolicy. O tym przywileju nie zapomniał także niedawno nowy Biskup Fayet, bo w dwa dni po swoje'm przybyciu do Orleanu, udał się w towarzystwie Prefekta Departamentu Ligiery, Generalnego Adwokata, P. Diarda i członków Komitetu dozoru nad więr zieniami, do tamecznego więzienia, i byłemu Notaryuszowi, Cazainowi, skazanemu za nadużycie blankietu na pięcioletnie uwięzienie, wolność zwiastował. Na prośbę Biskupa ułaskawił Król tego przeszło 70 letniego starca. Ażeby przecież władza Biskupia mogła znowu całe swoje wysokie stanowisko z dawniejszych czasów zająć, do czego właśnie dąży, trzebaby Fraucyą między inuemi więcej decentralizować.

U nivers jest także przekonany, że nie opinia ludu władzy kościelnej tego stanowiska odmawia, ale jedynie rząd. »Prawnie, powiada, Prefekt jest wszystkiem, czyni wszystko, albo przynajmniej zajmuje się wszystkiem. Nie można żadnej drogi otworzyć, żadnego budynku wystawić, żadnego zakładu założyć, żadnego strzelca mianować, zadnej plebanii urządzić, żadnego wynagrodzenia ani też krzyża honorowego otrzymać, bez wmieszania się do tego mniej więcej Prefekta, bez pisania przez niego kilku listów do Ministra i odebrania kilku odpowiedzi od niego. Rys wszystkich władz rządowych w jego spoczywa ręku, pobiera on dość znaczną pensyą i ma swój mały dwór. Biskup natomiast, ograniczony na administracyą swojej dyecezyi, jest niczem za tym obrębem, gdzie za każdym krokiem z Prefektem się spotyka, bądź to, aby kontrolę jego przyjąć, bądź też, aby o jego zezwolenie prosić. Ledwo go wtedy wzywają, gdy idzie o jego seminaryum lub o jego katedrę. Nie może on sam przez się żadnego księdza domowego w Kollegium umieścić, zadneJ złej szkoły zamknąć, źadnein hospieyum zarządzać. Co oczywiście własnością jego być powinno, to mu odebrano, albo tylko warunkowo zostawiono. Ma on jeszcze jedyny patronat nad mnóstwem opuszczonych, ostatnich na tym świecie, ale dla Królowania nad tymi ubogimi, na co by mu chętnie zezwolono, jest on sam za ubogi, a kto z pośród owieczek jego bez niego żyć może, niech się niczego od niego dzić, żyć i mnrerać peizaobrębem szczupłych, pastorałem biskupim zakreślonych granic.« Właściwe polityczne stronnictwo mało jeszcze zważa na tę walkę kościoła przeciw policyjnemu rządowi, i wypadki tejże są dla przyszłości zastrzeżone, bo strona ta parlamenlaruie za słabo jeszcze jest reprezentowana. Ale zdaje się, że i tu się nie jedno przeistacza, stronnictwa środkowe w Izbie Deputowanych ustępują w tył, wkrótce może tylko konserwatyści i oppozycya w dwóch skupionych szeregach przeciw sobie wystąpią, bardziej stanowcza wola utoruje sobie drogę, a to też do nowych moralnych rozwijań doprowadzić może. Parlamentarna machina mniej się wprawdzie przez to zdatną do poruszenia stanie, ale jej ruch przestanie także być samą sztuka rachunkową i ekwilibryczną. N a teraz stan ten paraliżuje wszystko, ponieważ Ministeryum przy żadnem ważnćm pytaniu większości pewne nie jest, a nawet w wielu zdarzeniach swego prawdziwego zdania objawić nie może. Stosunek z Anglią naj oczywiściej tego dowodzi. Z powodu pytania rewizyjnego zaczepiono gabinet, i trudności tego pytania znowu go utrzymały, ponieważ żaden dyplomatyk nie śmiał utworzyć gabinetu, któryby się odmiennej względem Anglii polityki mógł chwycić. I teraz zapewnia Kevue de Paris, że Peel i Guizot już są zgodni co do podstawy traktatu handlowego, ale ostatni nic śmie wyznać czego gorąco pragnIe. Według wiadomości zNew Jorku pod dniem 12. lutego przyjęcie prawa względem zajęcia krainy Oregon przez Stany Zjednoczone, uważane jest powszechnie za demonstracyą przeciw postępom Anglii w Chinach i na morzu Spokojnćm. Przez Madryt dowiadujemy się o zadosyć uczynieniu, jakie rzeczpospolita Haiti udziehła Hiszpanii za zabranie hiszpańskich okrętów Carmen i Golondrina przez hajtijską korwetę Pacification. Za przybyciem Don Jose Bustillo y Barreda, Kapitana [regatowego na okręcie parowym Congreso do brzegów haitijskich, wydane zostały obadwa okręty. Prócz tego dla zadosyćuczynicnia fladze hiszpańskiej, hajtijską korweta Pacification zatknęła na głównym maszcie banderę hiszpańską, którą salutowała warownia 21 wystrzałami; okręt parowy hiszpański odpowiedział tylui wystrzałami, zatknąwszy nawzajem banderę hajtijską. Co do wynagrodzenia za zatrzymanie wspommonych okrętów, wysokość jego oznaczoną zostanie wspólnie przez obadwa rządy. Onegdaj było pierwsze przedstawienie wiele zapowiadającej sztuki Les Burgraves, Wikt. Hugo w teatrze Francuzkim. Powodzenie jej było świetne; gdyż właściwa publiczność nie była przypuszczona, bilety bowiem sam autor rozdał. Osoby sztuki nie zdają się jaśnieć swą młodością. Fryderyk Barbarossa liczy lat 92; jego brat ma rzadki wiek 107 lat, i scena zapełniona jest jego wnukami i prawnukami. Bohaterka sztuki, Guanamara, ma tylko lat 80. Projekt do prawa dotyczący pożyczki 2 milionów fr. dla kolei żelaznej z Bordeaux do T este, chociaż pojedyncze paragrafy już były przyjęte, jednak gdy przyszło do głosowania nad całym projektem, większością 166 głosów przeciw 164 odrzucony został'. Nadeszła tu już rozmaite mi drogami wiadomość o zajęciu wysp Othaheiti, Memorial B o r de lai s z d. 15. m. b. w następujący sposób potwierdza: «Zawijający tej chwili do portu naszego »M e l a n i e« prz\'wozi nam nowinę dla naszego handlu morskiego nader ważna. W skutek wezwania Królowej Pomare Admirał Dupetit- Thouars wyspy Othaheiti czyli Towarzyskie pod opiekę rządu francuskiego stawił. Wpływ bandery naszej na owych wodach odtąd zabezpieczony a okręty francuskie znajdą tam zawsze przytułek i pomoc. Admirał Dupetit Thouars ani przez podstęp, ani gwahem wysp tych pod opiekę bandery naszej nie stawił; poszedł tylko za wezwaniem Królowej Pomare. Oto szczeguly tego wypadku: Fregata »la Reine blanche« na pokładzie której Admirał się znajdował, dnia 30. Paźdz. do Valparaiso przybyła. Wracając z wy$p Markezyjskich, Admirał przybił do Othaheiti i przyjął tam formalne wezwanie ze strony Królowej Pomare, aby kraj jej stawić pod opiekę Francyi. Za>sady traktatu ułożyła sama Królowa i wszystkie układów tych dotyczące się akta, oraz rys nowej francuskiej osady na wyspach Marquesas, wręczono kapitanowi »Melanie,« aby j e do Paryża zawiózł. Aż do nadejścia ratyfikacyi Admirał francuski, za zezwoleniem Królowej, nowe władze installował.« Z L o n d y n u, dnia 15. Marca Sir Robert Peel mianował Pana Drummond, synowca swego niedawno przez Macnaughtena zamordowanego prywatnego Sekretarza, Sekretarzem skarbu. Na zgromadzeniu parafii Marylebone tu w Londynie postanowiono przeszłej Sobotj w ciągu przyszłych trzech lat nie brukować ulic drzewem, aby doświadczenie nauczyło, czy sposób ten brukowania korzystnym się pokaże. Mówią o zmienieniu prawa dotyczącego obłąkanych, którzy dopuszczają się morderstwa. Ale nic nic masz trudniejszego, jak do A kładne oznaczenie takich delikatnych różnic, a w takim razie każdy powinien się na to przygotować, że może być przez jakiego szaleńca zaslrzclonyin, aż nareszcie lud sprzykrzy to sobie lub ze swej źle zastosowanej wspaniałomyślności wystraszonym będzie. Eskadra angielska na morzu Sródziemnem składać się teraz będzie, według ostatniej postanowionej redukcyi: tylko z 4 okrętów liniowych. Dyrektorowie Tunnelu pod« Tamizą, prosili Xiecia Wellington, aby im oznaczył dzień, między 18. i '25. b. m., w którymby mógł być obecny przy poświęceniu Tunnelu, i na uczcie dać się mającej przy tej okoliczności. Akcyonaryusze tego przedsięwzięcia uchwalili onegdaj · podziękowanie dla Pana B r u n n e l za jego dzieło. Słychać, że wkrótce oddział saperów i minie rów odpłynie do krainy Oregon dla wytknięcia linii granicznej, do której Anglia sądzi mieć prawo. Parostatek »Actaon« przywiózł z lndyi zachodnich nowe wiadomości, które donoszą, że przez trzęsienie ziemi w dniu 8. Lutego na angielskich zachodnio-indyjskich wyspach, szkody w domach i innych własnościach są wprawdzie bardzo wielkie, ale stosunkowo bardzo mało ludzi utraciło życie, W Basseterre, slolicy wyspy Śgo Krzystowa, bardzo wiele ucierpiał kościół; prawie żaden prywatny dom nie pozostał bez uszkodzenia. Szkodę obliczono na 100,000 f. szt. W Newis szkoda wynosi do 50,000 f. szt. Najwięcej ucierpiała Antigua.

W stolic S. Johns wszystkie kościoły zostały

zburzone lub mocno uszkodzone, prócz świat yni braci Morawczyków. Wielu mieszkańców dla braku mieszkań, uciec się musiało na okręty. Inne wyspy: Eglish Harbour i Falmouth, wyspy Montserrat, Barbadoes, mniej lub więcej ucierpiały. Wiadomości z Kanady pod dniem 10. Lutego donoszą, że v na Pana Bagot ukazały się symptomata wodnej puchliny, i że wątpią o jego wyzdrowieniu. Asiatic J ournal zawiera pismo Sir Pottingera do dowódzców siły lądowej i morskiej w Chinach, według którego znajdujący się w Nankinie angielscy oficerowie, poodtłiikiwali z owej sławnej wieży porcelanowej całe kawały, i pozabierali z sobą wizerunki bożków i inne różne statuy. Zwierzchnicy świątyni połączonej z ową wieżą, uskarżali się na zniszczenie, w którein przeszło 40 osób miało udział, i lud tak był oburzony, ze obawiano się gwałtownego ukarania tych niszczycieli świątyni. Sir Henri Pottinger naganił surowo ten postępek.

N a ostatniem zgromadzeniu Dublińskiego związku repealów (mającego na celu zerwanie unii Irlandyi z Anglią), kazał O'Connell zapisać na członka tegoż związku, swego 25. wnuka, który dopiero przed dwoma dniami się urodził, i zapłacił za niego zwykłe wkupno do kassy towarzystwa. Pewna uboga kobieta sprzedała swoje 3 kury, aby mogła zapłacić 1 szyling wkupnego j zapisać się na członka. Hiszpania, Z Madrytu, dnia 1. Marca.

Onegdaj rozpoczęły się tu wybory Kortczów i właśnie ministerstwo ogłasza swój tryumf; - trymf, gdzie żadnej nie było walki. Madryt dzieli się na 1 2 wyborczych cyrkułów. W kilku z nich ukazało się onegdaj tylko trzech lub czterech wyborców; ci ustanowili się sami jłrezydującemi i Sekretarzami. Liczba zgromadzonych we wszystkich okręgach wyborców mogła wynosić 250, a ci prawie wszyscy byli urzędnikami. W skutku tego, stronnicy ministerstwa obsadzili wszystkie biura wyborcze prócz tylko jednego; dla tego tei podani przez nich kandydaci na Deputowanych i Senatorów daleko więcej pozyskali głosów. Głośna koalicya liczbą i siłą znacznie przewyższająca ministe miała być doświadczona, rozsypała się nagle. Moderados zaś stolicy, którzy wszyscy należą do wyższych i niezawisłych klass, nie objawiali nigdy skłonności do wyborów. Teraz tein obojętniej na nie patrzą, gdy doświadczenie ich nauczyło, że zwycięztwo, które na drodze prawej odnieśli, nie przyniosło innych korzyści, jak sławne prouunciamienlo wrześniowe. Ci moderaci czują się szczęśliwemi, kiedy mogą to co posiadają spokojnie zachować; o resztę im liie idzi. Drżą na sarną myśl politycznego wsfrząśnienia. Ministerstwo umie z tak rozstrojonego usposobienia korzystać. Rejent obchodził onegdaj bardzo uroczyście swe imieniny, i zapewniał znowu oficerów gwardyi narodowe'j, że zawsze jest gotów stanąć na ich czele, aby całemu światu pokazać, że uaród hiszpański chce i może być niezawisłym.

Portugalia.

Z Lizb ony, dnia 27. Lutego.

Nadbrzeża Tagu bardzo wiele ucierpiały od wylewu wody, i wiele zboża miało się popsuć. Rzeka Duero wystąpiła także z swego koryta i zalała domy w blizkości stojące aż po drugie piętro.

Wiochy.

Z Rzymu, dnia 6. Marca.

Dyplomatyczne stosunki Brazylii do Rzymu powierzone były jeszcze w roku przeszłym Sprawującemu interessa. Na miejsce tego przysłał teraz Cesarz Brazylijski do dworu Papieskiego nadzwyczajnego Posła i pełnomocnego Ministra. Cornmandem- Nontinho de Limapiastuje tę godność. - Przed kilku dniami dał Papież posłuchanie przytomnemu tu Lordowi Normanby, byłemu VicekroIowi Irlandyi. W czasie całogodzinnejA rozmowy wynurzył mu Papież wielkie swoje zadowolnienie i podziękowanie za polityczuą bezstronność, z jaką tenże kościelne sprawy Irlandyi kierował i uporządkował. - Spontini bawi pomiędzy nami juz od tygodnia. - Honorów czyniono mu przez rzymski związek filarmoniczny bez końca. Zostanie tu podobno aż do Wielkiejuocy.

Serbia.

Z n a d g r a n i c y t u r e c k i ej, dnia 6. Marca.

Austryacki Kommendant placu w Semlinie oświadczył teraz istotnie serbskim wychodźcom

tamże, iż rząd austryacki widzi się być powodowanym do zadosyć uczynienia rządowi tureckiemu, żądającemu usunięcia ich od granicy, i że z tego powodu jak najprędzej Semlin opuścić muszą. Nieszczęśliwi Serbowie przyjęli wprawdzie zawiadomienie to z cierpliwością, ale zarazem oznajmili, że na drodze łaski chcą się starać o odwłokę, dopóki pytanie serbskie ostatecznie rozstrzygnięte nie zostanie, i w tyra celu wyprawiono zaraz depulacyą do Peterwardeiuu z prośbą do tamecznego kommenderującego Generała. Jeżeliby krok ten miał być bezskutecznym, chcą się oni wprost do Wiednia udać, i sądzą powszechnie, że tam ich prośba nadaremną nie będzie, gdy podług wszelkiego prawdopodobieństwa pytanie serbskie wkrótce rozstrzygnięte zostanie. Na granicy widzieć można, jak się obawa możliwych wypadków wojeunych szerzy. I tak w handlu między Wołoszczyzną a Bulgaryą od niejakiego czasu wielka stagnacya nastąpiła i żaden jeszcze wołoski kupiec nie przesłał do Bulgaryi pieniędzy, jako zadatek na tameczną wełnę, podczas gdy inną rażą o te czasy już za większą część tego płodu naprzód zwykle płacono.

T u r c y a.

Z Konstantynopola, dnia 1. Marca.

J o u r n a l tutejszy pisze: »Pytanie serbskie wzięto w tych dniach znów pod rozwagę, i ministeryum mocno się nie'm zajmuje. Odbyło się już kilka obrad w gabinecie, ale nic o nich pewnego nie wiadomo. Wszakże ciągle zapewniają, że pomimo rozsiewanych nieżyczliwych pogłosek kwestya ta ku powszechnemu zadowolnieniu rozwiązana będzie, co najbardziej duchowi umiarkowania i mądrości Dywanu winni jesteśmy.

Rozmaite wiadomości.

Do jakiego wysokiego istotnie stopnia ostrożność i dyskrecyję swoje Gazeta Powsz. Aus z burska posuwa, wynika z następującego artykułu w Nrze 76. tejże Gazety (strona 602): Gazeta Torysowska Times z 9. Marca zawiera bardzo ciekawy i uwagi godny artykuł o nowem prawie cenzuralnem pruskiem; musimy wszelako czytelników naszych do samej Times odse'łać; ci co ten artykuł w gazecie Anglicy w tej mierze mają zdanie.« - 1 taka Oględna, umiarkowana Gazeta jednak ma być jeszcze wyuzdaną, rozkiełznauą i t. d. Z Poznania. - Dziennik Urzędowy Król.

Rejencyi w Poznaniu z dnia 21. Marca zawiera między inne'mi doniesienia o targach, chorobach bydlęcych; następujący przedmiot cenzuralny: Następujące za granicą wjęzykn polskim wyszłe dzieła mogą być w krajach Pruskich przedawane: 1) Potok dziejów Polski od najdawniejszych aż do ostatnich czasów, przez K. A. H. Lipsk u Kretschmera. 2) Wianek duchowny (oddział drugi). Nabożeństwo co najpotrzebniejsze, tudzież Msza Święta i o niej nauka. 3) Listy i Ewanjelje na Niedziele i Święta całego roku. - Doniesienia o czynach pobożnych i t. d. Z Berlina, d. 22. Marca. - Nocy dzisiejszej wielki zakład, należący caffetierowi Kruger, znany pod nazwą »Colosseum,« na starej ulicy J akó ba, stał się pastwą płomieni. Ogień wybuchnął po 10. godz. pod podłogą wielkiej przedniej sali i zajął wnet przytykające salony;* i będący pod niemi tak nazwany Tunnel. Z wielką tylko biedą i nadzwyczajnem natężeniem pożarowi temu, który w krótkim czasu przeciągu -cały ten gmach i dach domu przedniego po części zniszczył, tamę położyć zdołano; uśmierzono go już po północy a zrana całkiem był przygaszony. Obecność kilku członków domu panującego nie mało się przyczyniła do ożywienia gorliwości straży ogniowej. - O sposobie powstania ognia dotychczas nic nam nie wiadomo. Nikt przy lem życia nie utracił.

Cyno fagi. - Psie mięso miały starożytne narody za wielkie przysmaki. Pisarz grecki Porphyr opowiada początek tego zwyczaju w ten sposób: Jednego razu dano psa bogom na objatę. Część ofiarnego mięsa spadła przypadkiem na ziemię, a kapłan podnosząc je i kładąc na ołtarzu, popiekł sobie pałce. Mimowolnie do ust je włożył, aby ból uśmierzyć, i tym sposobem poczuł smak przyjemny. Po skończonym obrzędzie uie kazał już wyrzucać mięsa, jakto zwykle czynił, ale wziął z sobą do domu, gdzie również i rodzina jego uznała, że jest bardzo smaczne. Od tój chwili psie mię

so nie schodziło z stołu kapłana. Wkrótce dowiedziano się o tern w mieście. Przyszło do tego, że na najwytworniejszych stołach Grekó:vA wymyślnych łakotnisiów, zastawiano psy pIeczone jako rzadkie specyały. - Za naszych czasów psie mięso służy za pokarm tylko mieszkańcom niebieskiego państwa i na pół dzikim ludom Azyi, Afryki i Ameryki. Mięso z młodego psa, mają Murzyni za najlepsze jadło, równie jak i mieszkańcy Kanady, Kamczatek i Wysep na poludniowe'm morzu. O potrawach Chińczyków udzielają nam teraz Anglicy szczególniejszych wiadomości. Chińczycy nie używają mleka, brzydzą się niem jako nie czystym i odrażającym napojem. N aśmiewali się z żołnierzy angielskich, gdy ci przybywszy do Chin, krowie i kozie mleko pili. Ale sami jedzą psie mięso z wielkim apetytem. Jak u nas chodzą koło gęsi i kaczek, w takiemże staraniu są psy u Chińczyków. Psie mięso znajdziesz po wszystkich jatkach. Ale że jest za drogie, więc tylko najznakomitsi niebieskiego państwa mogą je mieć na swym stole. - Pewien angielski oficer, był zaproszony przez Chińczyka na obiad. Zastawiono pasztety, które mu bardzo smakowały. Sądził on, że mu dano potrawy z drobiu, gdy oto dowiedział się przez tłumacza, że pasztet składał się po największej części z psiego mięsiwa.

Gaz z exkrementow. -. Wspomniany już nieraz wynalazek, robienia gazu świecącego z exkrementow, nie zdaje się być tylko urojeniem. Pewien Francuz przybyły niedawno do Frankfortu n. M. ofiarował się władzy tamecznej wyrabiać gaz takowy zupełnie nie smrodliwy.

Dobra szlacheckie, 3 mile od Poznania, mające przeszło 2000 morgów rozległości, d?? e grinti, dostateczne łąki, potrzebn na ObejSCIe drzewo i nowy murowany dom mIeszkalny dla dziedzica, jest, bez wszelkiego innych osób pośrednictwa do nabycia, a w biurze Justyc, . " Kommissarza B r a c h v o g l a bliższą pOWZIąSC móźna wiadomość.

Wszyscy, mniemający mieć jaką pretensyą do zmarłego Radzcy miejskiego K u pk ę, . lub do jego pozostałości, raczą się z tako em1. . z dołączeniem dowodów, jakieby posiadalI, w CIą sztanów, kopa po 6 Tal., w mniejszej ilośic sztuka 4 sgr., nabyć można w Dominium Piotrów« pod Poznaniem. Obstalunki równie w Poznaniu pod JNrein 54 na rynku się przyjmować będą.

Ix Maranów elektoralny cli iSj w najlepszym gatunku i niskicli cenach £31 Ix w De mb nie n/W., w powiecie Ple- £>j Ax szewskim. Zawsze znawcom okazane Aj * Ix być mogą 2 barany po 600 Tal. kupione £$ Ix w* Austryi. g* ix Dom Dembno dnia 20. Marca 1843. Il.I;

Mina Węgierskie.

Przed kilku dniami odebraliśmy p i e r w « SZy transport naszych win tej zimy w Gór n y c h W ę g r z e c h zakupionych.

Nabywając nasze wina na m i e j s c u zawsze osobiście i tylko za gotówkę z rąk sall1ych producentów (nie od handlarzy i t. d.,') ofiarujemy te wina po nader umiarkowanych cenach. Jeszcze dwóch znacznych t r a n s p o r t ó w oczekujemy w ciągu dwóch tygodni. Poznań, dnia 22. Marca 1843.

Bracia Anderschwiniarze hurtowni. OBWIESZCZENIE.

Z polecenia Król. Sądu Ziemsko-miejskiego mam jako opiekun Zielińskiego, śledziową budę pod liczbą 14. w starym rynku publicznie od 1. Kwietnia r. b na 2 lata wynająć; na termin więc w dnin 28. b. m. od godziny 10. do 12. przed południem, od 4. do 6. po południu do

stancji mojej za Ś. Marcinem pod liczbą 30. Panów iuteressentów zapraszam. Warunki mogą każdego dnia u mnie bjć przejrzane. Poznań, dnia 24. Marca 1843, K. de Frankenstein.

Znaczną iiadsełkę najlepszych soczystych Messeńskich cytryn, i ponsowych słodkich Messeńskich apeleyn otrzymał znowu i poleca oraz najlepsze t ł u s t e w ę d z o n e Elblągskie łososie i najlepsze tłuste wędzone węgorze w nader umiarkowanych cenach, niemniej najlepszy Lim burski ser śmietankowy, funt po 3 sgr., i nowy Szwaj carski se"r, jak wiadomo funt po 6 sgr., (we większych ilościach jednak taniej). B. L. Praeger, przy Wodnej ulicy w domu szkólnymj, imienia Ludwiki pod liczbą 30 %AA Świeżego Limburskiego sera śmietankowego, sztuka po 4j sgr., świeżych soczystych Messeńskich cytryn, z najpiękniejszych sztuka po 8 fen., biorąc sto razem jeszcze taniej, świeżego tłustego wędzonego łososia, funt po 12 sgr. dostać można, od wtorku też znowu żądanego Reńskiego łososia. Józef Ephraim, Wodna ulica Nr. 1.

Ceny targowe

Dnia 24 Marca.

w mieście

POINAHIU.

0<1 I do

Tal. sBr. fen.lTal. sgr. fen

Pszenicy szefel Zyta d1.

Jęczmienia d1. .

Owsa . d1.

Tatarki d1.

Grochu . dt. .

Ziemiaków d1. .

Siana cetnar .

Słomy kopa. .

Masła earniec .

7 29 21 17 7 20 7po południu.

W ciągu tygodnia od d. 17.

do 23. Marca 1843. urodź, się umarło AŻ wzięło .3 fc a. = I =--N par 2 l 2 3 l l l l 2 3 2 l l 7

W niedzielę dnia 26. Marca 1843. r.

będą mieli kazanie

W kościele katedralnym .... X. Kom. Szulczynski. X. Kan. J abczyński.

W kość. farno S. Maryi Magd. - Dziek. Zeyland. - Mans. Fabisch.

W kościele S$. Wojciecha - Prob. Urbanowicz.

- Pro b. Kamieński. - Pro b. Kamieński.

- Prae b. Grandke. - Pr. Amman.

- Praeb. Stamm.

Kleryk Kunze.

Pastor Friedrich.

R. Kons. Dr. Siedler.

Nad-KazD. w. Cranz,

Nazwy kościołów.

pr%ed południem.

Franciszk. (gmina niem.-katol.) .

W klasztorze Dominikanów W" klaszt. Sióstr mjtosierd Aia W kość. ewaniel. Ś". Krzyża, W kość. ewaniel S*. Piotra W kościele garnizonowym , Superintend. Fischer. 7 4 8 5 l Ogółem . , I ii i 8 14 I 19 -