G

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.03.27 Nr73

VVi elki e go

TA

Xicst w a POZNANSKIEGO

Nakładem Drukarni Nadwornej TP. DeJcera i Spółki. - Redaktor: A. WannoussM.

JWV&.

W Poniedziałek dnia 27. Marca.

484LS»

Wiadomości zagraniczne.

Francya.

z Paryża, duia 17. Marca. Pożyczkę dwóch milionów na korzyść Towarzystwa zakładającego kolej żelazną z Bordeaux do Teste wzięto po raz pierwszy pod rozwagę gabinetu kilka miesięcy przed śmiercią ówczasowego ministra fmansów Pana Humann. Minister ten, ożywiony najszczerszą chęcią doprowadzenia budżetu do równowagi, wniosek ten odrzucił, najprzód będąc tego zdania, że położenie finansów naszych na podobne kredyty nie pozwala, a powtóre dla tego, że kiedy część gabinetu była za tern, aby Towarzystwu rzeczonemu na kolej żelazną z Bordeaux do Teste zadać pieniądze, podobnej pożyczki Towarzystwu zakładającemu kolej żelazną ze Strassburga do Bazylii odmówić miał. Pan Humann w nierówności tej upatrywał niesłuszność, i zagrozi ł , że woli wziąść dymissyą, aniżeli wniosek ów, popierany przez P. Guizota iDuchatela, Izbie przełożyć.

Pan LacaveLaplagne, który po śmierci Pana Humana odebrał tekę finansową, uleglejszym się okazał dla obudwóch swych kolegów, i

wkrótce po wstąpieniu swojem do gabinetu ułożył projekt w tym celu, który jednak Izba odrzuciła. N abrawszy otuchy z tak znacznej większości głosów w kwestyi o tajne fundusze, uważał gabinet chwilę tę za stosowną do powtórzenia owego wniosku, i w kilka dni po odrzuceniu poprawki Pana Lacrosse wniósł Pan Teste istotnie projekt do prawa względem zezwolenia na kredyt dwu milionów dla Towarzystwa z Bordeaux. Kommissya pod wpływem gabinetu do rozpoznania wniosku tego wyznaczona, przyspieszyła prace swoje, i w sprawozdaniu swojem za projektem się oświadczyła. Dopiero w publicznych obradach Izby wyszło na wierzch, że do sprawy tej prywatne wchodzą cele. "W rzeczy samej, kolej żelazna z Bordeaux do Teste już jest skończona i czynna i nie idzie tu więc już o poparcie użytecznego przedsięwzięcia, ale raczej o wynagrodzenie szkody nie bardzo szczęśliwej spekulacyi. Pan Lherbette i inni Deputowani zwrócili wczoraj i przedwczoraj na to uwagę, że na wynagrodzenie szkody wynikłej z trzęsienia ziemi na wyspie Guadeloupie tylko 2 A miliona żądano, a w czysto parlamentarnym interessie wyborów, na korzyść niektórych kapitalistów w Ministrowie spraw wewnętrznych, finansów i robót publicznych po kilkakroć wstępowali na mównicę, popierając rzeczony projekt względem pożyczki. Oppozycya w glosowaniu nad pojedynczemu paragrafami udawała, jak gdyby za wnioskiem była, i pro forma tylko kilka czarnych wrzuciła kulek. Ale kiedy do stanowczego przyszło głosowania, nad całym projektem do prawa, ministeryum straciło większość i niespodzianie opuszczonym się ujrzało. Pod względem politycznym votum to wczorajsze nie ina znaczenia, ale świadczy o zmienności większości ministeryalnej, która od czasu do czasu podobne sprowadza parlamentarne anomalie. Projekt do prawa tyczącego się pożyczki dwóch milionów franków na kolej żelazną z Bordeaux do Teste, pomimo że pojedyncze paragrafy tegoż przyjęte były, w glosowaniu nad całem prawem odrzuconym został większością 166 głosów przeciw 164. Coś podobnego zdarzało się już w ważniejszych kwestyach, i od dawna już rzeczą jest dowiedzioną, że głosowanie tajne wielu Daputowanym za środek tylko służy do pokrycia swej oppozycyi. "Wniosek Pana Duvergier de Hauranne w sam czas przyszedł i gdyby przyjętym być miał, położouoby koniec owym parlamentarnym wybiegom, nie przypadającym do godności Izby i szkodliwym dla dobra powszechnego. Dzienniki oppozycyjne utrzymują, że votum wczorajsze wymierzone było przeciw gabinetowi, i że tenże klęskę poniósł. Jestci klęską o tyle, o ile trzech ministrów projeklu tego z mównicy broniło; ale w rzeczy samej votum to polityki wcale się nie tyczy i wymierzonem nie było ani przeciw Panu Guizot, ani przeciw P. Duchatel, ani przeciw P. Teste. Izba uczyniła tylko w szczerości to samo, co roku zeszłego. Pożyczki i wsparcia dla Towarzysiw zakładających koleje żelazne nie przypadają do gustu Izby, lubo na takowe często dosyć hojnie zezwalała. Finanse nie są też w takim stanie, aby tak znaczne usprawicdliwić podarunki. T o tylko jest rzeczą smutną, że Izba nie miała odwagi wyrzec zdanie swoje w obradach, i do objawienia opinii swojej tajnego użyła glosowania. Postępowanie takie nie bardzo jest godne zgromadzenia prawodawczego. - - W czasie trzęsienia ziemi na Gua

dełupie lub Rarukerze dostrzeżono z podziwieniem, że wyspa ta, podzielona przez wazką i małą odnogę morską na dwie połowy, tylko w nizinach ucierpiała. U szkodzone miasta i wsie Pointe-a-Pitre, Saintc-Anne, Moule, Anse-a-Bertrand, Port Louis należą bez wyjątku do Grande - T erre, jak nizej leżącą dolinę nazywają, podczas, gdy właściwa Guadelupe część górzysta, z Terre- Basse, siedliskiem władz, chociaż cała-powierzchnia na lawie spoczywa i w środku znajduje się ciągle czynny wulkan Soufriere, prawie nic nie ucierpiała. Na miejscach, gdzie ziemia popękała, wśrodku Pointe-a Pitre, wytryskiwały promienie wody i błota i góra Soufriere także w czasie swego ostatniego wybuchu wiele wody i błota wyrzuciła. Tą rażą wierzchołek jej zapadł się w morw, wszystkie góry w Terre-Basse porysowały się i rzeki płynąć przestały. W czasie trzęsienia ziemi upał był nieznośny; wieczorem o godzinie 10. ponowiło się wstrząśnienie, ale bez zrządzenia szkody. Chwila zapadania się domów była okropna. Ludzi i zwierzęta zarówno strach ogarnął. Psy szczekały, woły ryczały, kobiety i dzieci wyrzekały. Kto nagle zabity nie został, wypadał na ulice, cała ludność modliła się na klęczkach, było, jak gdyby się sądny dzień zbliżył. Pierwszym środkiem, jaki Wielkorządzca Kontradmirał Gourbeyre w Point a- Pitre rozporządził, był rozkaz oddalenia wszystkich kobiet, dzieci i w ogólności wszystkich słabych osób, natomiast zaś mieli do pracy zdatni mieszkańcy powrócić i czekać rozporządzeń władzy municypalnej, pod rozkazy ktorej oddano także ludzi z stojących na kotwicy tamże okrętów, jako też wojsko wszelkiego rodzaju broni. Pan Champy, Maire, zajął się zaraz nazajutrz uprzątaniem gruzów i grzebaniem umarłych, których ciała powietrze zarażały. Gdzie dostąpić nie było można, podkładano ogień, aby trupy spalić, miejsca te albowiem, gdzie takowe leżały, można było z łatwością z mnóstwa nagromadzonych much rozpoznać. Ogień prócz tego ciągle się szerzył; wybuchnął on naraz na 50 lub 60 miejscach. Zwiastunami trzęsienia ziemi były wyziewy, które już wieczora poprzedniego powietrzokrąg zakryły; na chwilę pierw tuman kurzu okrył całą wyspę, a po opadnięciu tegoż wszystko w płomieniach stało doznało losu co Pointe a-Pitre. Na jednej pensyi zginęły 23 panienki z swemi nauczycielkami. Jako rzecz szczególną podają, ze na stojącej jeszcze ścianie jednego domu utrzymały się trzy obrazy: wyobrażenie zburzenia Babilonu, Matka Boska i portret Króla Ludwika Filipa. Drewniane domy uniknęły po części nieszczęścia, ale wiele z nich stało się pastwą ognia, o gaszeniu którego ani pomyśleć nie było można. Morze było tuż pod ręką, ale sikawki były zniszczone i brakowało zupełnie naczyń do noszenia wody. Zgorzały kościoły, teatr, trybunał, ratusz, szpital, kassa z ly milionem franków w dubeltowych luidorach, archiwa, kaucelarye, regestra familijne, książki rachunkowe i handlowe. Trzęsienie ziemi rozpostarło się także mniej więcej na sąsiednie wyspy St. Krzysztofa, N evis, Montserat, St. Tomasza i t. d., gdzie się także kilka domów zapadło i kilka ludzi życie utraciło. Ale środkowym punktem spustoszeń była Guadelupa. Do tej wyspy zastosowano w liście jednym słowa pisma ś.: Montes exsultaverunt sicut arietes.

Anglia.

Z L o n d y n u, dnia 15. Marca Parlamentowi przedłożonem zostało sprawozdanie, które interesuje kraje wysyłające zboże na morze Bałtyckie; gdyż dotyczy cen pszenicy i mąki pszennej na targach angielskich w ciągu lat 1 841 i 1842, dowiezionej ilości i wpływu ostatniej zmiany praw zbożowych przez p.Peel. W roku 1841 wprowadzono na wewnętrzną konsumcyą 2,647,759 kwarterów, a w r. 1842 2,989,645 kwarter. pszennicy i mąki pszennej.

Z tego mniej niż dziesiąta część dowieziona była z angielskich osad, chociaż w r. 1841 cło średnie od pszenicy i mąki z osad angielskich wynosiło 4 sz., a w r. 1842 3 sz. 2 pense, zaś od pszenicy i mąki zagranicznej 17 sz. a w roku 1842 11 sz. 2 pense. Różni pisarze w południowych Niemczech starali się przekonać, że targi angielskie będą mogły być zaopatrywane wyłącznie przez angielskie osady, jeżeli handel i rolnictwo owych osad dostatecznie będą wspierane. Ale te odróżniające się cła i ich wpływ przekonały, że jeżeli taki rezultat kiedyś nastąpi, teraz jednak nie może mieć miej

sca. Cło od pszenicy z osad wynosi 1 płaconego cła od pszenicy zagranicznej, a jednak wprowadzają do Anglii dziesięć razy więcej zagranicznej pszenicy. W roku 1842 wprowadzono więcej o 340 tysięcy kwart, pszenicy, to jest o g całej ilości niż w r. 1841. Ta cała przewyżka dowozu składała się z pszenicy zagranicznej; gdyż w pszenicy z osad zaszło znaczne zmniejszenie. Ale podczas gdy przewyżka w ilości tylko 1wynosiła, podniosło się płacone cło o 3 razy więcej, to jest z 435,838 f. st. na 1,205,764 funt. szterł. - Tym sposobem dochody znaczny miały przyrost, podczas gdy urzędnicy celni i konsumenci lepiej byli zaopatrzeni niż w roku poprzednim; gdyż średnia cena pszenicy w Londynie, która w roku 1841 wynosiła 64 sz. 4 perrce, spadła w roku 1842 na 57 sz. Przyczyną tej ważnej zmiany było, ze podczas gdy w r. 1841 cło we Wrześniu na 1 sz. spadło, i wielka ilość pszenicy, to jest 2,178,966 kwart, czyli £ całego dowozu rocznego przy owein nominalne m cle weszło. w r. 1842 cło we Wrześniu na 8 sz. 2 perrce stanęło i 2,240,230 kwarter. opłaciły to cło, które blisko milion f. st. uczyniło. Możnaby wiele powiedzieć przeciw systemowi, który do takich zmian w cenach raczej się przyczynia niz im zapobiega; ale w każdym razie pożytecznem jest dla kraju, ażeby opłaty ile możności były podwyższone. Żniwa w roku z. były dobre, ceny pozostały średnie, i dochody przytćm zyskały; gdyby żniwa w Anglii źle były wypadły, dochody byłyby mniejsze, ale dowóz zboża byłby większy. W każdym razie, trudnoby było okazać, że lud angielski przez stałe cło 8 sz. od kwarteru, zamiast teraźniejszego systemu mógłby zyskiwać. - Z tern wszystkie m godnem jest uwagi, mianowicie dla zagranicy, że w r. 1842, gdy cena pszenicy 57 szil., a przecięciowe cło 11 sz. 2 perrce wynosiły, (lubo największa ilość przy cle 8 sz. wprowadzona została,) lud angielski skonsumował blisko 3 miliony kwart, pszenicy i mąki, które w portach morza Bałtyckiego reprezentują wartość około 6 milionów ft. st., suuimę, która przewyższa całą wartość Iwszystkich artykułów angielskiej i irlandzkiej produkcyi, które w jakimbądź roku do Niemiec z Wielkie'j Brytanii wprowadzone zostały. Dnia 10. b. OS. obradowano w Izbie Deputowanych w Kassel nad religijnem wychowaniem dzieci z mieszanych małżeństw i poczyniono następujące postanowienia: 1) Układy dotyczące przyszłego wychowania dzieci nie są dozwolone; 2) wszystkie dzieci z jednego małżeństwa w jednej i tejże samej religii mąją być" wychowane; 3) dzieci trzymają się wiary ojca; 4) przejście od jednej wiary do drugiej dopiero po ukończonym 18 roku nastąpić może.

Z Lipska. - (Gaz. Wrocł.) Według 0biegajacej tu pogłoski wykryto w Hali związek między studentami, tak nazwaną Burschenschaft. Wszakże pogłosce tej dotychczas nie dajemy wiary, ponieważ przekonanym być można, że burszenszafty te na uniwersytetach niemieckich zupełnie już zniknęły; tu (w Lipsku) przynajmniej nic nie wiadomo o podobnych zabronionych stowarzyszeniach, bo istniejące tu trzy Iandsmanszafty jako towarzystwa zupełnie niewinne władza chętnie cierpi. Z Studgardu, dnia 7. Marca.

Nasz Następca tronu skończył wczoraj 20.

lat życia swego. Z powodu tej uroczystości byi u dworu obiad, na którym Król spełnił zdrowie pierworodnego syna swego, dodając: »Pragnę, aby i syn mój dostąpił tego klejnotu, który mnie tak bardzo uszczęśliwia, - miłości i przywiązania Wirtemberczyków. Oby ojczyzna nasza pod tarczą ustawy, dożyła i w przyszłości tych spokojnych i szczęśliwych czasów, jakich teraz używa. - Następca tronu ukończył już nauki swoje, rozpoczęte w Tybindze, a kontynuowane w Berlinie i w Sztutgardzie, i słychać, że wkrótce przedsięweźmie podróż do Hollandyi i Anglii. Z Bawaryi, dnia 16. Marca.

Reakcya rządowa przeciw wolności druku w całych Niemczech się objawiająca, i u nas swoje owoce wydaje. Te z pomiędzy gazet naszych, które dawniej w obronie wolności druku, jawności i ustności (Miindlichkeit) dzielnie występowały, naraz umilkły. Rozbieranie spraw Stanowych ustało zupełnie i śmiało rzec można, że w całych Niemczech obecnie w dziennikach politycznych ani śladu wolności druku niema. Tylko pisemka dowcipkujące,jak n. p. Locomotive Lipska, uszły Jeszcze CIOSU, któremu gazety uległy.

A u s t r y a.

Z W i e d n i a, dn. 9. Marca.

Słychać, że rząd Austryacki ma zamiar zawiązać bliższe stosunki handlowe z Chinami, i że w tym celu Arcy-Xiążę Fryderyk osobiście przeznaczony jest dla dowodzenia wyprawą do Chin udać się mającą. Drugi nasz młody Arcy-Xiążę, Stefan, ma także przedsięwziąć daleką podróż do Neapolu, Portugalii, Brazylii, a nakoniec do Rossyi.

Złożony teraz chorobą Arcy-Xiążę Franciszek Karol jest domyślnym Następcą tronu Cesarskiego. - Z trzech jego synów, naj starszy, Franciszek Józef Karol, liczy dopiero 12 lat wieku. Z dnia 10. Marca.

Wydany dziś buletyn zdrowia Arcy-Xiccia Franciszka Karola jest nieco zaspakajającym; nerwowa gorączka ma dosyć spokojny charakterurcya. Z Ko n s t an t yno p o l a, dnia 1. Marca.

(G. P.) - Nadzieja Pana Buteniewa, że Porta do modyfikacyi zdania swego pod względem Serbii spowodować się da i bardziej z wolą Cesarza Rossyjskiego zgodną odpowiedź nadeszle, nie ziściła się. Onegdaj Poseł Rossyjski z wydziału spraw zewnętrznych Dywanu odebrał pisuio, w ktore'm go z naleganiem wzywają, żeby odpowiedź Sułtana w układzie, w jakim mu ją wręczono, do Petersburga odesłał, ponieważ Sułtan z żadnej innej strony, jak tylko od Cesarza Mikołaja uwagi albo odpowiedzi spodziewać się nie może. Równocześnie ministeryum tureckie źal swój wynurza, że życzenia Pana Buteniewa spełnić nie może. Zdaje się więc, że Porta stale postanowiła, status quo w Serbii utrzymać. Postępowanie rządu tureckiego byłoby niepojęte, gdyby nie wiedziano, w jak wysokim stopniu na zazdrość i zachodzące między mocarstwami rywalstwo się spuszcza i że z pewnością na to liczy, iż nowa rossyjskoturecka wojna wszystkie wielkie mocarstwa na stronę Turcyi przeważy. Wszakże być może, ze Porta w tej rachubie się pomyli, jak nie raz już w podobnych przypadkach to się jej zdarzyło. Mehmed Ali powstałe z Rossyą nieporozumienia za bardzo groźne poczytywać się zdaje, kazał Sami Baszę, Sułtanowi oświadczyć, ze mu zawsze wiernym pozostanie i na przypadek wojny z Rossyą flo1tę i armię swoje Porcie ofiaruje. - Wszakże nie można przypuścić, żeby Rossy a, umiejąca cenić dobrodziejstwa pokoju, zęby jej Cesarz, dawszy tyle dowodów, ze tylko koniecznością naglony do oręża się bierze, z przyczyny pytania, które Ii tylko przez obrazę miłości własnej tak groźny przybrało charakter, oręża się garnąć i spokojność Europy zakłócić miał. Głoszą znowu, że wybór Alexandra Georgiewicza na Xiccia Serbii uznany będzie za nieważny, i że ani Xiązę Michał ani Xiążę Miłosz, ale zupełnie kto inny Xicciem Serbii obrany zostanie.

Z nad granicy wołoskiej, dnia 8. Marca.

Od instalacyi nowego hospodara Bibeski panuje na całej Wołoszczyznie spokojność i porządek, wszakże zagraża nam burza z strony takiej, skąd się tego najmniej spodziewano. Pytanie serbskie rząd rossyjski za główne poczytywać się zdaj e, usiłuje więc wszelkiemi sposobami wpływ swój w Serbii rozkrzewiać, a znaczenie Porty zniszczyć. Obecnie, gdy Sultan na roszczenia Cesarza Mikołaja odmowną dał odpowiedź, donoszą z Kiszenewa: »Bądź Pan przekonany, że skoro Porta na przeciw Rossyi nie ustąpi, Poseł rossyjski Pan Buteniew, razem z Baronem Lieven Stambuł opuści i wszelkie dyplomatyczne związki z Porta zerwie.« Inne listy prywatne głoszą, że nad Prutem wszystko wojowniczą przybiera postać, że armia z 60,000 już skoncentrowana i że wejścia tejże w granice Serbii co chwila się spodziewają. Wszystkie te pogłoski wzniecają wielką obawę, mianowicie w Mułtanach, gdzie rewolueya zagraża.

E R i p t.

Z Alexandryi, dnia 13. Lutego.

Mehmed Ali ma zamiar w miejsce teraźniejszego Sułtana Darfuru, Rass Husseina, osadzić wuja jego Abu Medina, i w tym końcu przedsięwziąść wyprawę. Udał się tą rażą Mehmed Ali do Wysokiej Porty, ale, jak się zdaje, tylko o tern donosząc, że w miejscu uzurpatora Husseina, który w nic nie wierzy, osadzi

Ahu iiiedinę, gorliwego Muzułmana, a fo za pomocą partyi krajowej sprzyjającej pretendentowi, bez posiłków ze strony Egiptu. Lubo Mehmed Ali żadnej dotychczas od Porty nie otrzymał odpowiedzi, mocno się jednak uzbraja i przysposobienia w kilka dni ukończy. Co do celu tej wyprawy, podaje jednemu osadzenie prawego dziedzica, drugiemu prowadzenie karawanów, trzeciemu nabycie zaprzęgów i t. p.; skończy się wreszcie zapewne na ujarzmieniu i złupieniu tego dotąd od Turków i Egipcyan dotychczas nietykanego kraju. - Przeznaczeni do wyprawy tej Albańczykowie nie mówią o niczem innem, jak tylko o wielkiem mocarstwie składającem się z 17 królestw, w które'm są góry ze złota, a mieszkańcy w srebrnych chodzą trzewikach. Zdobycz swoje naprzód już obliczyli.

Indye Wschodnie.

Tylokrotnie wspominany korpus armii odwodowej nad Sut1edszem, zwinięto. O wkroczeniu do Pendszabu nic słychać nie było, i zdaje się, że korpus ten li tylko ustawiono, dla powitania powracającego z Mghanistanu wojska, i dla wyprawienia nad granicą świetnego widowiska. Sprawy z Emirami w Sindzie dadzą się bez rozlewu krwi załatwić. Spodziewano się, że ustawienie 10,000 ludzi nad granicą pod Sir Karolem Napierem, zdoła bezsilnych tych władzców do powolności skłonić i wyjednać wszystko, czego rząd indyjsko-angielski żąda. Bombay Monthly Times z dnia 3. Lutego, dziennik oppozycyjny, pisze pod rubryką F e r o z e p o re: »Ostatni miesiąc przeszedł na uroczystościach i zabawach, przy czćm sadzono się formalnie na przepych. - Może nigdy jeszcze nie zebrało się na żadnym punkcie ziemi tyle wesołych i uszczęśliwionych towarzystw jak na Boże - Narodzenie 1842. w Ferozepore. Brama od świątyni w Somnatch, zdobycie której Lord Ellenboroug za najważniejszy wypadek najnowszych czynów wojennych poczyluje, wiozą za orszakiem gnębiciela wielbłądów (takim przydomkiem uczczono przez szyderstwo Lorda Ellenborougha) do Delhi, gdzie dopóty zachowana zostanie, dopćiki nie przysposobią dostatecznie wielkiego i mocnego wozu do przewiezienia jej na miejsce przeznaczone po drogach, po któ lej następuje ostre zganienie całkiem niepotrzebnego ściągnięcia armie odwodowe'j, a po te'm wyrażono: »Nie niniej jak 35,000 uzbrojo nych ludzi zebrało się na Boże-Narodzenie w Ferozepore; armii pod Pollockiem i Nottern, powracające z widowni ich tryumfów, byłyby dostateczne do nasycenia i największą żądzą sławy tchnącego męża. Nie można było zwiętiszyć moralnego wpływu, sprawionego przez leh przybycie na ind o angielską ziemię - okrytych wawrzynami z pod Ghisni i Kabulu, chociażby nawet całą siłę zbrojną w ludyach zebrano, klóraby je powitała i powinszowania im swoje złożyła. Lord E 11 e n bo r o ug jest może pie'rwszym generalnym Gubernatorem w I udyach, którego głupstw nikt się usprawiedliwić" nie ośmieli, którego błędy ani obrońcy nie znajdą. Nie ma ani jednego dziennika od Delhi do Madrasu - a przecie na tej przestrzeni ziemi przeszło 70 wychodzi gazet, które co się wydawców i abonentów tyczy, całkiem od urzędników rządowych są zawisłe - któryby się na usprawiedliwienie jego, aby słówko przytoczyć ośmielił, lub wstrzymywał od powszechnego śmiechu, sprawionego przez jego niedorzeczne czyny w całych ludyach wschodnich.« (N a obradach parlamentowych nad proklamacyami o bramie z drzewa sandałowego, twierdziło kilku członków, że świątyni Szywy w Somnath już wcale nie ma!) Chiny.

Z S i n c a p o re, dnia 3. S tycznia.

Z najnowszych doniesień Chińskich widać, że załatwienie spraw Chińskich niejednej jeszcze podlega trudności. Zniewaga wyrządzona na Formozie ludziom, którzy ponieśli rozbicie okrętów »Anu« i »Nerbudda« i żądania zadosyć uczynienia wyszłe od Sir H. Pottingera pierwszym były wypadkiem, przypominającym, że Cesarz Chiński, do traktatu Nankingskiego tylbb koniecznością zmuszony, będzie chciał takowy albo zerwać, albo przynajmniej podkopać. Do tego się przyłącza spalenie składów handlowych Britisch Duth-Creck przez Chińczyków, z czego się pokazuje, że duch powszechny, minioną wojną nie złamany, względemAnglików nieprzyjaznym się objawia, mniejsza o to, czy z wolą czy mimo woli Cesarza. Publikowana w dziennikach Chińskich korrespoudencya między angielskie mi kupcami w Kantonie osiadłymi a Sir H. Poltingereui podobno już dalej postąpiła, aniżeli dotychczas drukowano, a Sir Poltinger w bardzo gniewliwym wystąpił tonie. Starał się na prawnej podstawie ustalić handel według niskiej taryfy, a kupcy, zamiast go w zamiarze tym wspierać, do dawnej kontrabandy opium dodali jeszcze kontrabandę bawełny, i zamiast na nową czekać taryfę, zaczęły niektóre firmy wywozić herbatę za wysoką premię 8 Taels (82 Taels = 100 doi - larom) i wprowadzać cukier również za dawną wysoką cenę. Sir H. Poltinger postanowił, jak się zdaje prywatny interes kupców poświęcić dobru powszechnemu, i zapewne też to jedyny jest środek zaspokojenia Chińczyków. Zresztą wiadomości te wywołają zapewne w Europie reakcyą w sprzedaży towarów Chińskich, które traktat Nankingski mocno przytłumił. H a j t i.

Z P a ryż a, dnia 15. Marca.

Ledwo cośmy posłyszeli o nieszczęśliwym pożarze, który spotkał Port-au- Prince, główne miasto w Hajti, który przecież nie był podobno tak okropny, jak go z razu wystawiano, aliści znów nowe smutne z tejże rzeczypospolitej dochodzą nas wiadomości. Pisze bowiem Kapitan brygu »William N eIsonr « przybyły z Port-au-Prince do Nowego Yorku na dn. 18. Lutego, że na chwili, kiedy z miasta tego odpłynął, przybył tamże umyślny posłaniec z wiadomością, że w południowej części wyspy wybuchło powstanie, i że w skutek tego kupcy towary swoje z okrętów w porcie stojących wykładać się bali. Bunt ten powstał przeciw rządowi Prezesa Boyer, ale najogólniejsza opinia była ta, ze Boyer jak wszystkie poprzednie, tak i to powstanie przylłumić potrafi. Kraj ten zdaje się być przeznaczonym przechodzić wszystkie klęsk koleje. Po nędzy wywołanej przez zaniedbanie rolnictwa nastąpił deficit w finansach, a to w skutek podrabianych pieniędzy papierowych; po okropnem trzęsieniu ziemi w Cap nastąpił pożar miasta Portau- Prince, a szereg tego wszytkiego zakończyła godnie rewolucya w Cayes. Piękny ten i pod wielu względami na uwagę zasługujący kraj napróżno usiłuje wydobyć się z nieładu i do lepszego dojść bytu. ła młyna końskiego, schwycony został od koła, Z Poznania. - Nawet najstarsi ludzie które mu ciało z całej ręki zdarło; skaleczony nie pamiętają tak rychłego powietrza wiosennet n» amputacyę jednak nie chciał zezwolić. W go, jakie nam Luty tegoroczny przyniósł. Gę- pow. SzamotuIskim trzy osoby od psów wścieste mgły zjawiały się na przemian z deszczem i kłych pokąszoue zostały; są one teraz w kuracyi. przyświecaniem słońca a podczas kiedy ciepło N o w a fi a s z y n a d o r O z kła d a n i a p o - we dnie do 12 o niekiedy dochodziło a ciepło- w i e t r z a' F r o f c s o r d] e fi i i w Florencyi Gazmierz w nocy rzadko k. edy pod O się zniżył, z c H) w j n a l a z ł b a r d z o 8 Z t u c z . n ą > c i a g I e w r u . t u i owdzie zamiast szronu juz rosę spostrzega- c h u b c d ą c ą m a m j n ę > k t o r a z a rów n o na w o I . no. Najczęściej wiały wiatry południowe i ohl powietrzu> jak jw zafiknictem miejscu zachodnie i dopiero za nastaniem Marca mie- r o z k } a d a o t a c z a j a c a atmosferę. Sposób użycia liśmy znowu przymrozki. - N a wegetację, U{ III a M y II Y > j e s t b a r d z o p r o s t y J p o J e a y n c z y . mianowicie na stan oziminy, powietrze bardzo wynalazek ten poda lekarzom, chemikom i bapomyślny wpływ wywarło i wilgoć ostatniego d a c z o fi n a ( fi Y m II{ y A A d o p r (f d k i e g O i miesiąca spiekłym przez posuchę zeszłego lata n i e z a w o d n e g o o z n a c z e n i a składowych części polom, podczas zimy tylko cienką warstwą śnie- p o w j e t r z a i P r o f e s o r Gazzeri, odbył pierwszą gu pokrytym, bardzo się przysłużyła. Prace w p f ó b c (A m a s Z y n y w o g r o d z i e królewskiego ogrodach i na polu juz się rozpoczęły a w Hra- fi u z e u fi w F lor e n c y i j przekonał, że jest cebstwie Przygodzicach juz żyto jare zasiano, , - J < w i o d p o w i a d a J a c a. T e n b a d a c z n a t zaiagodne t O powietrze i biednej klassie ludności A o g , o sj Ć A A hly s k M U{ A ffl bardzo było korzystne a brak paszy n.erównie A Q m c y c D p j s fi a A A tyrierdzq> ie mniej się uczuć dał, aniżeli się tego początkowo w 8 2 p li a ] a c Il ) fabrykach, piwnicach, da się spodziewano, Przeciwnie na stan zdrowia po- % w j fi l k a kor z y i c i ą zastósować i posłuży do wietrze ostatniemi czasy szkodliwie wpływało. w y kry c j a sZkodliwych wyziewów. Liczba chorych miejscami nadzwyczaj była wielka. Febry reumatyczno-katarowe, zamienIaJące się nieraz na zapalenia i nerwowe gorączki, często o śmierć przyprawiały. Grypa, ospa i szkarłalyna były tu i owdzie epidemiczne. N ajwiększa śmiertelność panowała między dziećmi i położnicami, mianowicie na wsi, gdzie trudno o pomoc lekarską; wszakże mimo te nieprzyjazne okoliczności śmiertelność w ogólności nie przechodziła zwyczajnych granic. - 25 osób w obwodzie Rejencyi Poznańskiej w Lutym nie naturalną śmiercią umarło. 12 znaleziono nieżywe w wodzie, z pomiędzy których trzy osoby, jak się zdaje, się utopiły. Od drzew i belek zabitych zostało 4, dwuch ludzi, upiwszy się, spadło z woza i znalazło śmierć pod kołami; jeden człowiek w stanie opilstwa zmarzł Ha polu; dwoje dzieci zostawionych w Izbie, znalazło śmierć w płomieniach kominka. W Dolewie, pow. Kościańsk. 12 letni syn młynarza dostawszy się pod koła młynu zgruchotany został. W Chodziszewie pow. Międzyrz. d, 19. Lut. 13 lelni syn gospodarza jednego zastrzelił 9 letniego syna ogrodnika dubeltówką ojca. W Bugaju, pow. Wrzesińsk. parobek

Rozmaite Wiadomości.

OBWIESZCZENIE.

Sąd N a d z i e m i a ń» K i w Poznaniu. I.

Dobra ziemskie P o d s t o l i c e wraz z przylpgłościami C h wal c z yc e, G ąs i o r o w o , Zasutowo i Laski w powiecie Szredskim położone, sądownie na 39,438 Tal. 3 sgr. 5fen. prócz borów, co do wartości substancyi ró wniei sprzedać się mających, których wartość wynosi 13,375 Tal. 16 sgr. oszacowane, mają byćdnia 15. Maja r. 1843. zrana o godzinie lOtej w miejscu zwykhśm posiedzeń sądowych sprzedane. Taxa, wykaz hypoteczny i warunki w Registraturze naszej przejrzane być mogą. Poznań, dnia 28. Września 1842.

Dzierżawa dóbr w Xiestwie Kroto szy ński e'm. Położony w powiecie Krotoszyńskim o mili od Krotoszyna i Zdun, a o 3 mile od Ostrowa odległy klucz specyaluó- dzierżawny Smoszew z folwarkami Smoszew i Gorzupia: 1919 mórg. magd. 39 Cpręt. ról, 253« «60« łąk, 23« «72« ogrodów, 327« «56« stawów, 3 5« " 7 1 « pastwisk, czemi, tudzież z inwentarzem, 5000 Tal. wartości wynoszącym, ma być w terminie w Środę, dnia 12. Kwietnia 1843. zrana od godziny 9tej do 12ej w biurze nasze m od Ś. Jana r. b. na 12 lat w drodze submissyi w ten sposób wydzierżawiony, iż po przejrzeniu i przyjęciu piśmienuóm stwierdzeniem tak obliczenia dochodów jako też ogólnych i szczególnych warunków dzierżawnych, licyta w zapieczętowanych deklaracyach oddane być muszą, a zatem każdy, chęć dzierżawienia mający, osobiście na terminie stawić się musi. J O. Xieciu pozostawiony jest wybór z pośród ubiegających się o dzierżawę, takowi więc do podanego licytum przez 5 tygodni będą przywiązani. - Kaucyą dzierżawną musi dzierżawiący w kwocie półrocznej dzierżawy w Szląskich, Poznańskich, Zachodnio - pruskich lub innych krajowych listach zastawnych, albo obligach długu państwa, po przynajmniej 3f procentu przynoszących, we wartości nominalnej złożyć. Oprócz tego złożyć musi dzierżawiący za inwentarz gruntowy osobną kaucyą w kwocie f wartości inwentarza, w powyżej wymienionych papierach, albo też hipoteką w obrębie pierwszej połowy wartości dóbr ulokowaną. Jedynie prawdziwy gospodarze rolniczy, wystarczający kapitał najmniej w kwocie SOOOTal. wykazać mogący, przypuszczeni będą do licytacyi, przy której 500 Tal. w gotowiznie złożyć muszą, Tradycya dzierżawy zależeć będzie od złożenia kaucyi na dzierżawę i na inwentarz. Wzwyż po mienione obliczenie dochodów i ogólne warunki dzierżawy mogą być w czasie godzin służbowych codziennie, tak jak w samym terminie w biurze naszem przejrzane. w Zamku Krotoszyńskim, d. 9. Marca 1843.f. Xiąźęcia Thurn i Taxis Kamera Administracyj na.

Wina Węgierskie.

Przed kilku dniami odebm1iśmy p i e r w - szy transport naszych win tej zimy w Górny Cli W ę g r z e c h zakupionych.

Nabywąjąc nasze wina na ID i ej s c u zawsze osobiście i tylko za gotówkę z rąk samy clI producentów (nie od handlarzy i t. d.?) ofiarujemy te wina po nader umiarkowanych cenach. -leszcze dwóch znacznych t r a fi s P o r t Ó w oczekujemy w ciągu dwóch tygodni. Poznań, dnia 22. Marca 1843.

Bracia Audersch winiarze hurtowni.

Z powodów które żadnej niedozwalają zwłoki, widzi się Dyrekcya Towarz. okolicy Szamotulskiej w konieczności zwołać walne zebranie nadzwyczajne na dzień 3. Kwietnia r. b. i uprasza szanownych członków, aby się jak najliczniej zgromadzić raczyli. - W tym dniu także w myśl uchwały walnego zebrania z dn. 15. Listopada r. z. odbędzie się posiedzenie agronomiczne i literackie. Dyrekcya.

Ola przyjaciół kwiatów.

Sto gatunków najnowszych odznaczających się najuabitszą pełnością angielskich przepysznych G e o r g i n otrzymał i poleca pod wyraziłem nazwisk i kolorów oznaczeniem handel nasion braci Auerbachów. Cegielnia przy Poznaniu, nad samą rzeką położona, dostarczająca od wielu lat nie tylko najwyborniejszą klinkrę, lecz i inną cegłę, mająca podostatkiem gliny i dla swego położenia do zakładu innych spekulacyj dogodna, jest z wolnej ręki do sprzedania. Życzący sobie kupna, raczą się łaskawie do kupca Pana Leitg e b r a na Garbarach zgłosić. H i Dębowe i sosnowe drzewo w szczapach, rznięte łaty, drzewo budynkowe i tarcice przedaje w umiarkowanych cenach przy małej Garbarskiej ulicy pod N rem. 106. F. Barleben.

Kurs giełdy Berlińskiej.

Sto- , JNa pr. kurant pa Ipapie- gotowiprC. i rami. zną.

Dnia 23. Marca. 1843.

Obligi długu skarbowego .

Pr. ang. obligacje 1830.

Obligi premiów handlu morsko Obligi Kurmarcliii Berlińskie oblig. miejskie

TTT 104% 4 103%

103V

Si, Ę

102V 103V 48 103

91 % 102 103

Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego dilo dito dito Wschodnio - Pr. listy zast. , 3*

102V 103V

103V ;'1 l 3V ,

Kur- i Nowomarch. dito

Kolei dito Kolei dito Kolei dito Kolei dito

Akcje Berlińsko- Poczdamskiej dito akcje a prioris Magdebursko - Lipskiej dito akcje a prioris Berlińsko-Anhalt skiej dito akcje a prioris Dusseldorf. - Elberfeld.

dito akcje a prioris 5 4 5 4 5 4 4

W5V 13 10% 4 4

133V

132% 102V

145Łio3V 117 V io 3' r 71494V » V 97%

116Vdito Kolei ditodito akcje a prioris Berlińsko - Frankfurt.

dito akcje a prioris

103V lii6V

Inne monety złote po 5 tal.

U iscouto

13V ]-=- ł l!

, ,