.. GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.06.01 Nr126

Czas czytania: ok. 18 min.

VVielkiego

Xicstwap O Z N A Ń S K I E G O.

Nakładem Drukami Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

JWIR6.

W Czwartek dnia 1. Czerwca

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

z nad granicy polskiej, dn. 16. Maja. Podług ostatnich doniesień z Warszawy, ma w wielkiej części mieszkańców, szczególniej w klassie fabrykantów i kupców panować" otucha, ho spodziewają się, że taryfa dotychczasowa polska zostanie z rossyjską zrównaną. Jakoż ożywiłyby się nadzwyczaj wszystkie rękodzielnie w Polsce i handel podniósłby się niesłychanie, gdyby istniejące cłowe rogatki na rossyjskiej granicy skasowano, bo fabryki polskie mogą daleko łacniej towarów wiele dostawić, jak rossyjskie. Rząd zaś otrzymałby ztąd jeszcze jedne wielką korzyść, boby zniósł zaporę, odgraniczającą Polskę, to jest teraźniejsze królestwo od Rossyi, a przez to ułatwiłby sobie o wiąle i przyspieszył ważne w swe 'm na* stępstwie dzieło assymilacyi. - "Wiadomość, że petersburski gabinet podaje rękę zgody Papieżowi doszła i do Warszawy, lecz pomimo, że i Pan Butenie w ma się do Rzymu udać, nie od dają się bardzo wielkie'j nadziei. - Stało się bowiem modą krzyczeć na rossyjską propagandę, często jednak w sposób bardzo śmieszny i niewiedzieć czy przypisać to na karb niewiadomości czyli uważać za dzieło nienawiści. I tak pisze jedna z nadreńskich gazet w artykule nadesłanym sobie z Królewca pruskiego, że sądownictwo polskie ustępować musi miejsca rossyjskiemu; wyszły niedawno Cesarski Ukaz stanowi, aby w całem państwie istniejący sądowy porządek został i w guberniach czernichowskiej i poltawskiej zaprowadzony, przez co język polski coraz to bardzie'j wytępiają i wprowadzają natomiast rossyjski, który się juz siał językiem sądowym. Lecz o to, dwie te gubernie nieleżą ani w dawne'j ani w teraźniejszej Polsce, tylko głęboko w południowej Rossyi, i nie znały nigdy polskiego sądownictwa z użyciem języka polskiego. Cóż tedy powiedzieć o podobnych korrespondencyach; nie wywołująż one swawolnie cenzury?

Z Warszawy, dnia 24. Maja.

Wyjątki ze Zdania Sprawy Banku Polskiego za rok 1842.

(Ciąg dahsy.) P o ż y c z k i na z a s t a w y . - W ogóle w r. 1842. ruch w pożyczkach na zastawy był mniejszy o rub. sr. 216,000 jak n r. 1841. dem zmniejszenia sic w r. 1842. zastawów w tychże papierach; dobre zaś ceny zboża roku 1842. i możność sprzedaży innych płodów i produktów, zmniejszyły także zastawy w tych przedmiotach. - Z a l i c z e n i a . Zaliczenia na depozyta zabezpieczone papierami publiczuemi, wexlami hypoteką popartemi i towarami, utrzymały się w ogóle w wysokości odpowiadającej rachunkom tym roku poprzedzającego. Powiększona zaś tychże zaliczeń ua rok 1843. pozostałość, pochodzi z przeniesienia niektórych rachunków, tudzież z wykazania pod tą kategoryą dłużników za świadectwa na depozyta. Kapitały od Skarbu Królestwa na pierwsze dodatkowe uposażenie odstąpione, znacznie spłacone zostały przez wpływy w właściwych terminach należytości; jakoż pozostałość ich z końcem 1842. wynosi summę r. sr. 937,232 k. 72 A .

Obok tego rozwinięte są wszystkie przygotowawcze działania, do ściągania sumin i sprzedaży dóbr, przekazanych na drugie dodatkowe uposażenie, Ukazem Naj. Pana z dnia Iby28. Kwietnia 1840. r. oznaczone. Wpływ istotny na poczet tego drugiego dodalkowego uposażenia, w ciągu r. 1842. nastąpiony, wynosi około r. sr. 200,000. - Nowo udzielone w r. 1842. pożyczki na machiny rolnicze, wynoszą około r. sr. 200,000. Pomoc tę dla właścicieli dóbr chętnie Bank udziela w granicach zasad do postępowania w tej mierze wskazanych. Wpływy z rat za pośrednictwem kass skarbowych, regularnie następują: jakoż ogół wpływów w r. 1842., czyni z tego źródła r. sr. 318,119 k.

67. - Zaliczenia władzom, wynikające z różnych stosunków i wypłat, tak w kraju jak i za granicą, z końcem r. 1842. wynosiły rub. sr, 219,723 k. 45ij. Podnbnież zaliczenia na rzecz Kominissyi Rząd. Prz. i Skarbu za sól Austryacką i transport tejże, poczynione, dochodzą summy rubli sr. 336,406 k. l i \. - Wartość nieruchomości własnością banku będących, to jest dom od ulicy Elektoralnej i oficyny wewnętrznej, nadto, wartości zakładów drukarni, litografIi i fabryki biletów bankowych, y.e wszyslkiemi ruchomościami, sprzętami, narzędziami, tudzież zapasem różnych materyałów, wreszcie, wartość placów pod Magazyny Warszawskie dawniej nabytych, zajmują kapitał r. sr. 209,860 k. 70.' - Ciągle postępuje reali

Jbzacya należytości Bankowych, pozostałych po zwiniętej ajencji w Berdyczewie, wysokość takowych z końcem r. 1842., zmniejszyła się do rub. sr. 318,822 k. 14. - Z powodu przejścia Górnictwa z dniem 1. Stycznia r. b pod oddzielny zarząd, przeniesione zostały z tymże dniem do kategoryi zaliczeń, rachunki, osób trzecich, ze stosunków tychże z górnictwem powstałe. Ogół tych wynosi rub. sr. 982,433 k. 8 8 A . N ależytości takowe są zabezpieczone bądź na hipotekach, bądź na materyałach pod kontrollą Banku będących; skoro zaś bilans Górniczy za rok 1842. zamknięty zostanie, ostatecznie uregulowane będą i przejdą pod kategoryą takich pożyczek, lub zaliczeń, do jakich z natury swej należeć będą. - Awans Banku na kupony od certyfikatów lit. A. za obligacje cząstkowe, wynosi z końcem roku 1842. r. sr. 687,650 k. 26, który, stosownie do planu konwersyi w latach następnych wraz z prowizyą, zwróconym zostanie. - Wszelkie na koniec inne pozostałości zaliczeń, składają się z wykazanych rachunkami tymczasowemi należytości, przypadających od rozmaitych domów handlowych w kraju i za granicą, z któremi Bank w ciągłych zostaje stosunkach, niemniej, z otworzonych na kassy skarbowe kredytów dla kass Górniczych, Warzelni soli w Ciechocinku i Leśnych.

Przedsięwzięcia handlowe i przemysłowe. - Papiernia w Jeziornej. -Brak wody, skutkiem ogolne'j w kraju posuchy, był powodem zmniejszenia się w ciągu roku 1842. produkcyi papieru, którego wartość wynosiła rub. sr. 83,970 k. 70; mniej przeto w stosunku do zamierzonej etatem wysokości, o warlość rub. sr. 13,379 k. 30. Dla zaradzenia na przyszłość tej niedogodności, i powiększenia siły działalnej zakładu, którego wyroby tak znaczny mąją odbyt, urządzono machinę parową o sile 16 koni, do poruszania 4 nowych holendrów do mielenia massy. Obok tego w ciągu roku upłynionego, wprowadzono wiele ulepszeń zapewniających dokładniejszą produkcyą; najważniejszym zaś z tyfch jest nowy sposób klejenia papieru. Ilość sprzedanego papieru, przeszło o 20,000 rub. sr. przewyższa ilość wyrobionego w r. 1842., o tyleż przeto zmniejszonym został zapas tego artykułu z Jat dawniejszych. (Dal. ciag nast.) z P e t e r s b u r g a, dnia 7. Maja. Ogólna ilość złota dobytego w Syberyi Wschodniej w roku zeszłym 1842., wynosi 479 pudów, 37 funtów, 69 zołotników, 26 doi.

F r a fi c y a.

Z P a ryż a, dnia 23. Maja.

O wiadomości nadeszłej z Madrytu Kuryer francuzki powiada co następuje: »Espartero nie chciał się więc rozstać z Szefem Kaniarylli. Wszakżeśmy niedawno temu powiedzieli, że ofiara taka siły jego przechodzi. A przecież słuszne były żądania gabinetu Lopez. Tak nędznych ludzi wszystkim na przekorę chcieć utrzymać, jest to naigrawać się z rzetelności publicznej. P. Linage scharakteryzowaliśmy już dawniej; jest to człowiek żyjący tylko podstępem i złemi namiętnościami, z których w cichości zyski wyciąga. Zurbano niegdyś oberżysta w Logrono, był jednym z najniebezpieczniejszych kontrabandystów Rioji Na początku powstania za zabójstwo i kradzież na śmierć skazany, został ułaskawiony, a to dla tego, że denuncyował mnichów, którzy po klasztorach chowali amunicyą. Później obrany Szefem Guerilli, stał się głośnym przez niesłychane swoje okrucieństwa; w roku 1838. był Pułkownikiem wolnego korpusu w Wiktoryi.

Zabójstwa zawyrokowane przez niego w Bilbao w październikowej kontre-rewolucyi r. 1841. wyjednały mu patent generalski; a bohaterskie jego czyny w ostatnich wypadkach katalońskich są wiadome. I to są mężowie, których Regent nad większość parlamentarską przenosi. Espartero bardzo się źle wziął w tej sprawie: dowodzi to zupełnej niezdatności do rządu, i widać, że co tylko w taktyce jego dotąd jakkolwiek znośnem było, na skarb Sekretarza jego Linage wpisane być winno. Trzymając się ściśle w granicach parlamentarskich, rozbroił Espartero nieprzyjaciół swoich; ale wychodząc z nich teraz, daje hasło do nowe'j walki, w której pewno polegnie, jeźli się nie cofnie.« Wiadoiności giełdowe z dnia tegoż.

- Telegraficzna depesza z Madrytu, donosząca, że ministeryum Lopez do dymissyi się podało, zupełnie inny wpływ wywarła na fondy hiszpańskie, aniżeli się spodziewano. Kurs ich poszedł w górę, ponieważ sądzono, żewstąpienie P. Mendizabal do gabinetu papiery hiszpańskie podniesie. Stronnictwo legitymistyczne zmniejsza się codziennie, do czego G az e t t e de F r a n c e niemało się przyczyniła. Kierunek jej od niejakiego czasu całkiem demagogiczny sprawił, że najzaciętsi rojaliści obecny system rządowy nad nieład i anarchią przekładają. Widać prawie codziennie, jak znakomite osoby z tego stronnictwa przechodzą na stronę rządu. Pomiędzy dziennikami legitymistyczuemi panuje jak największe rozprzężenie, i stąd też zwolna prenumeratorów swoich tracą. Dzienniki po prowincyach giną, a paryskie ledwo się trzymają. O u o t i d i e n n e zniżyła cenę swoje z 80 fr. na 48, przez co spodziewa się przeciągnąć na swoje stronę część abonentów Gazety i dziennika la France. Wszakże poznała, że i w takim nawet razie utrzymaćby się nie mogła: chcąc się więc poprzeć, stała się organem Pana Berryera, de Valmy, de Mailles, de Brćze, jednem słowem, najznakomitszych członków stronnictwa rojalistowskiego. Gazette de France mocno się na to oburza: ściga ona teraz Dziennik codzienny z wielką zapalczywością, z czego się łatwo pokazuje, że cała ta sprawa właściwie niczem innem nie jest, jak kwestyą zarobkową. Niezgody te bardzo rządowi do smaku przypadają: nie mieszając się w nic, zręcznie ciągnie korzyści. Komitet legitymistyczny częste znowu od niejakiego czasu odbywa posiedzenia, aby przywrócić pokój i jedność, a umysły niespokojne do nmiarkowańszych skłonić opinii. Wszakże usiłowania te są próżne, a rozprzężenie rośnie ode dnia do dnia. Jest to stronnictwo konające: sprzykrzyło ono sobie dłużej czekać w odosobnieniu, a najznakomitsi członkowie ustępują zwolna z pola politycznego.

Mrozy kwietniowe zniszczyły zupełnie latorośle winne w Burgonii, tak że w okolicy Macon wcale tego roku nie będzie wina. Pan Lamartine, jako posiadacz największych w całej Francyi winnic, utrzymuje 220 fainilij winiarzy, którzy do przyszłorocznego winobrania pozostaliby bez chleba, gdyby im w tym przeciągu czasu innego nie dał zatrudnienia. Przed dwoma tygodniami włoski Xiążę Belgioso uwiózł sławną piękność paryską, Xiężnę Plaisance. Zdaje się, że już od dawna bardzo poufale pomiędzy niemi istniały stosunki, i Xiczna, która zajęła miejsce pomiędzy damami sprzedająceini w Palais Royal na korzyść Guadelupy, korzystała z tej sposobności, i wieczorem po ukończeniu sprzedaży, uciekła z swym wielbicielem do Fontainebleau. Krótko jednak trwała tam pomiędzy niemi zgoda, zdaje się, że Seladon jednego dnia oddal się także nad miarę rozkoszom Bachusa, i w tym stanie dał damie serca swego zbyt materyalny dowód siły ramienia swego, w skutek czego taż powtórnie i od niego uciekła do Medyolanu, gdzie jeszcze się znajduje. Xiążę powróci! do Paryża, ma on lat 40 i jest żonaty. Składki dla Guadelupy, które do dnia onegdajszego wpłynęły do kassy komitetu centralnego, wynoszą '2,943,889 franków.

Z dnia 24. Maja.

Izba Deputowanych rozpoczęła wczoraj rozprawy nad projektem do prawa, żądającym kre · dytu supplementaniego 29 milion, dla Algieiu. Rozprawy wcale nie były ciekawe, kiedy przeciwnicy równie jak i obrońcy posiadłości afrykańskich dawniejsze swe zdania li tylko powtarzali i wszyscy w tom się zgadzali, że na kredyt ten zezwolić trzeba, co zapewne też na dzisiejsze'm posiedzeniu nastąpi. Gazeta wieczorna P a t r i e donosi co następuj e : «Wczoraj obiegała w Izbie pogłoska, że od wyprawy Generała Barraguay d'Hilliers niepomyślne nadeszły wiadomości. Słychać, że Generał ten w takie'm był położeniu, że jazdy francuskiej użyć nie mógł, zaś sprzymierzona jazda Arabów opuścić go miała. Wiadomość te opowiadała osoba z sprawami Algieru zwykle dobrze obeznana.« Xiestwo Nemours w ciągu przyszłego miesiąca do Londynu się udadzą, aby Królową W i - ktoryę odwiedzić i być obecnym na uroczystościach ślubu Xiężniczki Augusty z W. Xieciem dziedzicznym Meklenburg - Sfrelitz. Stan zdrowia Admirała Roussin (wedle pogłoski) ostatniemi dniami tak się pogorszył, że zmuszony będzie złożyć swe urzędowanie. - Być może, że pytanie Serbskie wkrótce nowego dozna zawikłania, kiedy wszystkie doniesienia z Stambułu i z nad granicy tureckie'j · w tern się zgadzają, że Porta teraźniejszego Xiccia Serbii może wcale nie potrafi z tronu

. , .. ,. . .

zrzucIc, przynajmnIej na najwIększe w te'm natrafi trudności. P. Guizot podał więc sprawującemu interessa Rossyi pytanie, jakiego dwór Petersburski postępowania w tym przypadku przestrzegać będzie, gdyby Kara Georgiewicz z bronrą w ręku na tronie utrzymać się chciał. Pan K iss elew miał odpowiedzieć, że gabinet Petersburski gotów przystać na żądanie Porty pod względem przypuszczenia Kary Georgiewi · cza do powtórnego wyboru, przypuścić więc można, że tenże, dowiedziawszy się, iż Rossy a w «gole przeciw niemu nie protestuje, prawnym wyborem rządów swoich złegalizować nie omieszka, W inne dekłaracye Pan Kissełew się nie wdawał, oświadczając, że żadnych inslrukcyi od rządu swego nie otrzymał. Gabinet nasz przestał jednak na tej odpowiedzi i udzielił P. Bourquenay w Konstantynopolu tej tylko przestrogi, ażeby na wszystko pilnie baczył, ale bez wyraźuego zlecenia rządu swego żadnego nie czynił kroku.

Anglia.

Z L o n d y n u, dnia 23. Maja.

O'Conell przeciągając teraz Hrabstwo Limerick dnia 19. m. b. z orszakiem Gak głoszą) 200,000 ludzi wjazd swój do Charleville odprawił, gdzie na cześć jego ucztę dano. W mowie, którą miał przy tej sposobności, oświadczył z zaufaniem, że plany jego się udadzą i że skoro 3 miliony repealów liczyć będzie, tak nazwaną pojednawczą konsultacyę w Dublinie odprawi, na której nad sposobem obierania 300 członków ustanowić się mającego irlandzkiego parlamentu obradować chce. Do kollizyi z wojskiem nigdzie jeszcze nie przyszło, ale rząd środki ostrożności wszędzie wzmacnia i siły wojskowe powiększa. N astąpiło nareszcie oczekiwane od dawna rozdwojenie w kościele szkockim. Albowiem 169 plebanów i starszych, którzy wysiani byli w deputacyi na powszechne zebranie w Edinburgu na dzień 18. t. m., odstąpili od kościoła i ustanowili wolny kościół presbyterjański. Do nich przystąpiło zaraz 300 innych duchownych, którzy także przeciw prawności zebrania powszechnego byli protestowali. Protestacyą tę odczytał zaraz przy zagajeniu zebrania powszechnego dawniejszy moderator Dr. Welsl1. Treścią jego jest: Ponieważ sądy świeckie przy wach czysto kościelnych, przez to mianowicie, ze bronią praw patronatu przeciw gminom i takowym narzucają duchownych, których one liznąć nie chcą, przeto wolne i prawne zebranie kościoła szkockiego jest niepodobne i przeciw temu protestu),-]. Po przeczytaniu protestacyi oddalił się I)r. Welsh ze swymi zwolennikami, a zebranie powszechne pod prezydencyą Król. Komissarza Markiza de Butę przystąpiło do wyboru nowego moderatora. N akoniec odczy · tano list Królowej, który zachęca do umiarkowania i rewizyą praw obiecuje, a to w tym celu, aby gminom zabezpieczyć prawo protestowania przeciw wyborowi księdza i rozstrzygnienie spraw takowych zostawić kościołowi. Na równoczesnem zebraniu wolue'm mianowano Dra Chalmers Moderatorem i urządzono komitet mający przcdsięwziąść środki ku zupełnemu odstąpieniu od kościoła. Z Oxfortu donoszą Standartowi, że znajomy Dr. Pusey nareszcie ostalniemi dniami w kazaniu jawnie oświadczył, że do religii rzymsko- katolickie'j przechodzi. Wicekanclerz uniwersytetu rzeczy tej bliżej dochodził i rozumieją powszechnie, że biskup oxfordski w obronie kościoła przeciw odszczepieńcom Puzeistom wystąpi.

1r U r C y a.

Z nad granicy tur«ckie 'j, dnia 12. Maja.

Pomiędzy wszystkie mi chrześcianami, mieszkającymi pomiędzy czame'm i adryatyckiem morzem, a Dunajem i drugostrounem podnóżem Balkanu panuje obecnie -wzburzenie, które dla Porty zaczyna być bardzo niebezpiecznem. Grożący ten stan rzeczy te'm się szczególniej charakteryzuje, że niepokazuje żadnej sympatyi do Słowian północy, nawet w małem państwie Czarnogórców; jest to oczywistym znakiem, że nastąpić musiała jakaś reakeya, i że duch słowiański obudzony z letargu, nie będzie zwracał swych tęsknych oczu jak dotąd na Petersburg. Porta sama sobie przypisać musi wywołanie tego ducha, równie jak ona jest jedynie przyczyną, że obrót rzeczy w Serbii taki zły dla niej wziął skutek, a to przez zachowanie rządu tej prowincyi w ciągłej niepewności co do prawności jego bytu przez cale osiem miesięcy. Popęd utrzymania swegoistnienia, i rozpacz -przyprowadziły -zapewne naczelników rewolucyi do tego że porobili związki, mogące pokój Europy bardzo zrobić niepewnym. Ale nie tutaj to, lecz w Paryżu powstała i dojrzała myśl nowomodnego politycznego panslawizmu (mówię nowomodnego, bo nie jest ogólny, nie może go naturalnie rozumieć ogół, i jest w bardzo ograniczonym, znaczenie słowa zupełnie przekręcającym sensie wziętym, bo wyłącza jedyny niezależny i najpotężniejszy naród sławiański); myśl łączenia się z propagandą słowiańsko-polską także tu wcale nie miała swego początku, owszem wpadnięto tu, nie myśląc wcale o tem, w założone sieci, i aż nazbyt prędko przykładano się pomocnie do roboty polskich emigrantów, na której później W u t s i t c z, jak mu zarzucano, wielkie zaczął budować projekta, a w tych był Kara Georgiewicz dziadkiem wistowym, a Serbia rzeczą podrzędną. Zresztą co były za błędy w Serbii popełnione, to się już stało, ale to teraz jest pewną rzeczą, że obecne wybuchy rokoszu pomiędzy Słowianami będącymi pod panowaniem Sułtana, są równie groźne dla Porty, jak niebezpieczne dla państw pogranicznych. Wypadek jednak nie moży być tak bardzo wątpliwy, środki jakie mają Słowianie naddunajscy nie są tak wielkie, jak je okrzyczano, a zapał religijny ostygł już znacznie, już to przez zarząd łagodny niektórych baszów, już to przez korzyści i prawa nadane chrześcianom w ostatnich czasach przez rząd otomań - ski. Gdyby jednak przyszło do wybuchu wojny, i gdyby się pomimo tego walka Słowian o niepodległość miała długo ciągnąć, to możnaby się słusznie spodziewać, że uczucia pobratymcze Rossyan niezawodnieby się obudził}' i położyłyby tamę Turkom w przelewie krwi powinowatych Słowian, na coby znów pograniczne państwa obojetne'm nie mogły spoglądać okiem. Wszystko to dowodzi jasno, że utrzymanie pokoju i porządku zależy jedynie na tem, aby burzycieli obecnego porządku rzeczy oddalić jak najprędzej z naddonajskich krain. - Choroby wybuchłe w niektórych obwodach Serbii są, po ostaleeznem i zupelnem przekonaniu się lekarzy, niezaraźliwe, nadzwyczajne więc środki przedsięwzięte w kwarantanach znów uchylono.

Z Berlina dnia 20. Maja. - Bezzasadną jest rozgłoszona w różnych pismach niemieckich wiadomość, iż w Prussaeh zamierzone jest przywrócenie klasztorów; powód do tej pogłoski mógł tylko dać plan utworzenia zakładóy naukowych płci żeńskiej z urządzeniami na pozór klasztornemi. P. Engelhardt, dawniej pierwszy Sekretarz poselstwa pruskiego w Sztokolinie , uda się do Krakowa jako Minister- Rezydent w miejsce P, Hartmanu.

(Z Tyg. Petersb.) JIT o wed z i e ł a .

I. Siostra Giertruda. (Powieść wierszem napisana przez K. Bujnickiego.) - Wydawcy Rubona i autorowi Podróży po małych drogach winniśmy piękne powiastkę wierszem, wzbogacającą nieliczny oddział naszej literatury: poetyckiej n o v e 11 i z powszedniego życia. Nie hędziemy rozpowiadać jej treści, bo mamy to za bardzo zły rodzaj krytyki; zresztą zaletę jej stanowi nie nowość i szczególność treści, ale wdzięk, lekkość, malarskość i szlachetność opowiedzenia, a nadewszystko duch moralny i religijny, który w tym utworze oddycha. Przyznać należy, że każdy prawie pojedynczy obraz żywo jest oddany, ale mnie najmocniej zastanowiło to miejsce, gdzie po rozmowie ojca z córką, zachodzi tak nagła zmiana w uczuciach młodziutkiej Giertrudy. Jest w te'm wiele prawdy i znajomości serca, a w osnowie dzieła jest to nawet sekretem sztuki, bo zostaje w związku z tym powrotem do uczuć czystej, braterskiej miłości dwojga kochanków, na cze'm się kończy tak czule i powabnie poemat. Dla tego jeszcze więcej podobał mi się i ucieszył mnie sobą ten utwór, iż wiem o drukujących się i mających się drukować powieściach i romansach, gdzie usiłowano wprowadzić godziwą miłość idealną między osobami dwóch płci, co jeżeli nie będzie osadzone'm na jedynie gruntownem i doktadne'm pojęciu religijne 'm, jak w siostrze Giertrtidzie, zostanie zawsze nierzetelnością, a nawet pomysłem niebezpiecznym. Przeciwnie w pięknem dziele, o którym mówimy, poznajemy, że jest istotnie możliwy, ścisły, a jednak zupełnie czysty i niewinny związek dusz, które namiętność potłumiły i odrodziły się już niejako jeszcze na tej ziemi w gorącej miłości Boga i poświęceniu służbie cierpiącej ludzkości. W skutek najwyższej idealności, ale razem dziwnej prostoty i naturalności wzajemnego przywiązania Edmunda i Gertrudy, przetrwałych wszelkie nadzieje ziemskie, odjęte zbiegiem nieszczęśliwych wypadków życia, nie możemy się oprzeć złudzeniu, że P. Bujnicki opowiedział nam istotne zdarzenie. W każdym jednak razie, poemat jego, jako utwór razem talentu i zdrowych wyobrażeń zaliczamy do ozdób naszej literatury ożywionej religijnym pierwiastkiem. M. Gr. . . (Z Roam. Ltcotc.) Nasz ziomek Sowiński, w Paryżu, sprawił wielkie wrażenie swojemi kompozycyami, które się różnią od tegoczesnych utworów prostotą w układzie i śpiewnością. Szczególniej chwalą jego uwerturę i symfonię la F a t ali t e. Przyczyny szaleństwa. - W dziele Hrabiego Chabroi de Volvie pod tytułem: Rec h e r c h e s s t a t i s t i q u e s, czytamy o Paryżu: cielesne przyczyny szaleństwa są daleko liczniejsze, niż duchowe. JNa tysiąc osób utraciło rozum 752 z choroby. Z tysiąca obłąkanych kobiet tylko sześć postradało zmysły z miłości, a z mężczyzn czterdziestu i trzech. Zważając na stani zatrudnienie z 1,762 obłąkanych w Bicetre, przypadło 16 za kupców, 98 na artystów, 388 na osoby trudniące się robotą i sprzedażą strojów, sukien i rzeczy zbytkowych. Z 463 kobie't, które rozum utraciły, było 356 osób zajmujących się toaletą damską, jakoto: szwaczek, haftarek i praczek. Mozaika. - Michel Angeło Barberi w Rzymie, doprowadził mozajkowe malarstwo do najwyższego stopnia. Słusznie więc nazwany mistrzem w mozajce. Pomiędzy rozmaitemi jego dziełami, wyszczególnia się chronologiczny obraz pomników rzymskich, który powszechne uznanie wszystkich znawców sztuki uzyskał. Niedawno z polecenia Wielkiego księcia rossyjskiego, następcy tronu, zrobił dla niego stół mozajkowy, przedstawiający dwadzieścia cztery godzin. Dzieło to jest rzadkiej piękności. Książę Braeciano zamówił u niego również stół mozajkowy, z czarnego marmuru, w stylu renaissance. Mozaika przedstawia kościół św. Piotra, a na tle złotem, otaczającem ten cudny obraz, widać portrety wszystkich papieży i ar bienia tej świątyni przyczynili. Statua Szyliera w Sztutgardzie z zwrokiem w bruk ulicy wlepionym, z kwaśną twarzą w dół pochyloną, jestże godnym wizerunkiem tego wielkiego wieszcza? Szyllera wzrok niech idzie w niebo. Srebrne gwrazdy, lotne chmury to dziedzina giermańskiego piewcy, ztąd znosił dyamenty dla całej ludzkości. Niech oblicza jego błoga opromienia spokojność! Zdaje się, jak gdyby ironia kierowała dłutem Thorwaldsena, kiedy wyrzeźbiał statuę Szyllera. Yachting. - Bogaty Anglik używa częstokroć rozkoszy, o jaką się ani Francuz, ani Amerykanin, ani Rossyaniu nie stara. Splenowaty syn Albionu opuszczając swoje mglistą ojczyznę, obawia się upału, kurzu, radby miał przy sobie swoje rodzinę, służbę, psy, swoje domowe wygody. Cóż czyni? Oto buduje lekki okręcik, który lotem strzały pędzi. Okręcik ten nazywa się ya c h t; znajdziesz w tym pływającym domu wszystko, czego wymaga wygoda i dobrj smak, jako to: pokój do ubierania, sypialnię, pokój na kąpiel, co wszystko nie ustępuje najwytworniejszym boudoarom; znajdziesz tain ozdobne pułki na książki, narzędzia muzyczne różnego rodzaju, najrzadsze kwiaty, słowem, złoto zgromadziło w tej małej przestrzeni wszelką wygodę, połączoną z przepychem. Statkiem tym kierują najbieglejsi oficerowie marynarki. Ze dobornej żywności i rozmaitego wina jest także podostatkiem, o tern ani wątpić. W tym tedy domku we wszystko zaopatrzonym, odbywa się podróż do Hiszpanii, Włoch, Sztokholmu, Pe tersburga i Konstantynopola. Taka podróż nazywa sią y a c h t i n g . Anglija ma całą flotę takich okręcików, a w Londynie jest klub zwany, klubem yacht, do którego tylko właściciele takich domków przypuszczeni bywają.

Pokost dla zachowania obrazów.

Pan Vaiee wynalazł rozczyn (podobno z kautschuku), aby zapobiedz szkodliwemu wpływowi powietrza na kosztowne malowidła. Obciągnąwszy tym roztworem obraz po obu stronach, nabywa płótno takiej sprężystości, że nie pęka i że powietrze szkodliwie działać przestaje. ISadlo sporządza tenże chemik pokost, a malowidło nim powleczone, opiera się zniszczeniu

· czasu.

Teatr polski.

Panna B a u er, pierwsza artystka drarnmatyczna N adwornego teatru w Dreźnie, zaświetniała wczora wielkim swym talentem i na polskiej widowni. W melodrainie "Sierota i morderca" odegrała rolę Wiktoryna, który przez okropny widok na swym ojcu przez udanego przyjaciela popełnionego zabójstwa, jako chłopaczek kilkuletni, mowę był utracił, a w 10 lat później przy nagłem odkryciu tegoż zabójcy mowę odzyskuje. - Jakżeż to wielka sztuka, być niemową, a przecież najdrobniejsze odcienia uczuć tak dokładnie, tak zrozumiale wyra żać, a to zrozumiale dla każdego, bo mową ogólną, pojętą dla wszystkich, nieprzywiązaną do przypadkowych wyrazów jednego jakiego języka. Panna B a u e r zadaniu temu po mistrzowsku, wzorowo, zadosyćuczyniła. Artyści przejęli się też wysokością talentu swej współartystki: odegrali dramę tę nie tylko ku zadowoleniu publiczności, ale i od Panny B a u e r pełne zyskali pochwały. P. Sturm z całą godnością oddał ważną rolę zacnego pólkownika, niosącego przyjaźń ku Rembeau, jako temu któremu za pomoce pieniężne był winien wdzięczność, ale brzydzącego się zarazem występkiem i zbrodnią bez najmniejszej uwagi na osobę, choć i przyjaciela i przyszłego brata. Deklamacja była czysta; z najwyższem uczuciem oddał P. Sturm szczytne miejsce: «na męża dla hrabianki, mej siostry, nie szukałem wysokiego rodu, nie herbów, poczciwego tylko człowieka bratem mieć chciałem; o jakżem oszukany!« - P. JNowaczyński trudną rolę Rembeau, "okry wającego swą zbrodnią płaszczem pankostwa, dobrze odegrał: w końcu tylko drugiego aktu należało, stosownie do słów dawniejsze'; sceny, wypaśdź z zasadzki w kadlicy, i, z zakrytą twarzą, zadać raz morderczy i Wiktoryna w wodę strącić; cała ta scena, tyle malownicza, nie szła przez to zupełnie pomyślnie. F. Biernacka grą swoją nie tylko podobała się ogólnie publiczności, ale i od Panny B a u e r zjednała sobie liczne pochwały i upominek przyjazny. P. Wisłocki grał rolę Kapitana bardzo charak - terystycznie ; w dwóch dyalogach jednak z Maurycym, a zwłaszcza w pięknym dyalogu z hrabią, nie uchronił się od małych zacięć, które przy tak dobrej w ogóle grze byiy wydatne. - P. Jasieński rolę oficera poiicyi z dobrą deklamacyą i przyzwoitą postawą oddał: miło widzić kiedy poczynający artysta przez pilność i dobre prowadzenie się poznać daje, iż przejął się wysokością swej sztuki i według sił jawne czyni postępy. - O PP. Krzesiriskim, Fedeckim i Biernackim, pochwalnie tylko wspomnićby można. Wieczór ten długo trwać będzie w pamięci miłośników sceny polskiej. M. B. Dziś w Czwartek d. 1. Czerwca 1831: Małpa i Narzeczony, melodrama krotochwilua w 3ch odsłonach z niemieckiego P. IN estroy. A K T E TU A '" KON iECZN A'" Główny Sąd Ziemiański w Bydgoszczy.

Wieś szlachecka Radajewice, położona w powiecie Inowrocławskim, a oszacowana przez laiidszaftę na 27,317 Tal. 24 sgr. 2 fen., ma być sprzedaną w terminie na dzień 16. Grudnia 1843. zrana o godzinie liste] w miejscu posiedzeń zwyczajnych Sądu naszego. Taxa i wykaz hipoteczny przejrzane być mogą w Registraturze naszej. Zarazem zapozywają się publicznie na ten termin z pobytu niewiadomi wierzyciele realni i posiadacze praw, mianowicie: 1) ur. Tadeusz Trzciński, 2) Ur. Angelika Marya Wolfina Schmettau Panna.

OBWIESZCZENIE.

W ogrodzie Kórnickim jest na sprzedaż 50 sztuk drzew cytrynowych rodzących.

Dominium majętności Kórnickie'}.

B«B»»BB»B««XBB8BBBB»BBBBAA

II SS IV. Ltevinthal, SS II II KEIIIII; uwerant nadworny z Berlina, 1»>- f f II AS lecą swój skład materyj na 1* fi £15 spodnie, bukskinowych, II fi S S trykotowych i drelo- I( Ij »JIAycb; materyj na ka- II fi SUS mizełki, latowych ka- II f t S S źmirkowych, jedwab- II II SS nych i pikowych; szaII S S lów i chustek na szyję; II li A£S prawdziwych Wschód. II ssane indyjskich chustek do «I nosa, szlafroków, lato - 1'» wych surdutów; wybór 1* potrzeb ubiorowych na f podróże, jakoteż wszelkie do i II mnIJ tego wydziału należące artykuły, ii SS Stary rynek Kr. 56. u *1 handlarza mebli P. Płock, I i podle kupca P. Trager. JS£l A r 3 Ulubione La Paloma ej - Jiarj otrzymał znowu i poleca Juliusz Horwitz, na rogu placu Wilhelma pod Nr. 20.

Szanowną Publiczność mam honor niniejszem zawiadomić, iź wskutek porozumienia, posiadane od W. Skorzewskiego Półkowuika, dziedzica dóbr S z c z u r i innych, generalne pełnomocnictwo, w dniu dzisiejszym złożyłem; Łtoby więc mieć mógł jakowe prctensye z czasu posiadanego przezeinnie pełnomocnictwa, raczy się zgłosić do W. Skorzewskiego Pułkownika w S z c z u r a c h pod Niem. Ostrowem, najdalej do Ś. Jana r. b. Raszkowek, dnia 2. Maja 1843.

Czyrner.

Kurs giełdy Berlińskiej.

Dnia 29. Maja. 1843.

Obligi długu skarbowego .

Pr. ang. obligacje 1830. . .

Obligi premio« handlu morek.

Obligi Kuriuarchii .... Berlrliskie blig. miejskie Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego dito dito dito Wschodnio - Pr. listy zast, .

Kur - i A' otvoiuurch. dito ,

AKcie Kolei Berlińsko - Poczdamskiej 5 dito dito akcje a prioris. 4 Kolei Magdebursko-Lipskiej dito dito akcje a prioris. 4 Kolei Berlińsko-Arihaltskiej dito dito akcje a prioris. 4 Kolei Diisseldorf. - Elberfcld. 5 dito dito akcje a prioris 4 5 4 5 4 4dito dito akcje a prioris Kolei Berlińsko - Frankfurt.

dito dito akcje a prioris .

Inne monety złote po 5 tal.

Disconto ..."

Ceny targowe w mieście POZNANII'.

Pszenicy szefel Zyta dt.

Jęczmienia dt. .

Oyysa . dt. .

Tatarki dt. .

Grochu . dt. .

Ziemiakdw d t. .

Siana cetnar .

Słomy kopa. , Masia. garniec ..

8to- JN apr. kurant pa papie- 19otowirami. l zna.

103%103 94 102% 103%48 102% 106% 34 102 IJ 104% Sk 103V A J03V 102

128% 103Y

120%

109%13%12%- , 3

103%

102 %

103V 102' 102% 101%

137%103

103%127% 103% 72 93V 70%95V 119%

13%144

Dnia 29 Maja.

1843. r.

elo IT» 1. igr, fen 1 25 - 1 27 (i 1 21 - 1 22 6 1 10 - 1 11 - 29 - I 1 1 8 - 1 20 - 2 1- 2 1- 2 O - - 20 6 I 5 _ 1 7 6 6 22( 6 7 - - li 22, (i 1 25 -

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.06.01 Nr126 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry